Google This is a digital copy of a book that was prcscrvod for gcncrations on library shclvcs bcforc it was carcfully scannod by Google as pari of a projcct to make the world's books discoverablc online. It has survived long enough for the Copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject to Copyright or whose legal Copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books are our gateways to the past, representing a wealth of history, cultuie and knowledge that's often difficult to discover. Marks, notations and other maiginalia present in the original volume will appear in this flle - a reminder of this book's long journcy from the publisher to a library and finally to you. Usage guidelines Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken Steps to prcvcnt abuse by commercial parties, including placing lechnical restrictions on automated querying. We also ask that you: + Make non-commercial use ofthefiles We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for personal, non-commercial purposes. + Refrain fivm automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's System: If you are conducting research on machinc translation, optical character recognition or other areas where access to a laige amount of text is helpful, please contact us. We encouragc the use of public domain materials for these purposes and may be able to help. + Maintain attributionTht GoogXt "watermark" you see on each flle is essential for informingpcoplcabout this projcct and hclping them lind additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. + Keep it legal Whatever your use, remember that you are lesponsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other countries. Whether a book is still in Copyright varies from country to country, and we can'l offer guidance on whether any speciflc use of any speciflc book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search mcans it can bc used in any manner anywhere in the world. Copyright infringement liabili^ can be quite severe. Äbout Google Book Search Google's mission is to organizc the world's Information and to make it univcrsally accessible and uscful. Google Book Search hclps rcadcrs discover the world's books while hclping authors and publishers rcach ncw audicnccs. You can search through the füll icxi of ihis book on the web at|http: //books. google .com/l STUDIEN ZUR GRIECHISCHEN UND LATEINISCHEN GRAMMATIK HERAUSGEGEBEN VON GEOBG CUBTIUS. VIERTER BAND. LEIPZIG VERLAG VON S. HIRZEL. 1871. INHALT. Pag. CAKOLUS ALBRECHT De acctisativi cum infinitivo coninncti ori- gine et usu Homerico 1 CAROLUS BRUGMAN De Graecae linguae productione suppletoria 58 H. W. RÖSCHER Miscellen 1) üeber ßdrgaxog und seine Sippe 189 2) Ueber die Form Ttffi auf Trinkschalen 194 3) Eine neue Etymologie von ^O^vaaevs 196 4) Nachtrag zum Austausch von ß und fi 201 G. CURTIUS Lückenbtisser (vt^ov) 202 Brief des Herrn Prof. SOPHUS BUGGE an G. Curtius (Sons, Insona) 203 G. CURTIUS Kleinigkeit (?/ov«v) 204 Grammatisches und Etymologisches 1) Zur Erklärung der Personalendungen 211 2) Vocalausstossung dem Hochton zum Trotz 223 3) Die griechischen Wurzeln nqu und nla 227 Berichtigungen zu Band ni 230 zu Band IV — M. DEPFNER Neograeca 231 S. BUGGE Beiträge zur griechischen und lateinischen Etymologie 323 R. MEISTER de dialecto Heracliensium Italicorum 355 G. CURTIUS Homerisches. Brief an Herrn Prof. Dr. Hartel in Wien 471 Berichtigungen 492 DE ACCÜSATIVI CUM INFINITIVO CONIUNCTI ORIGINE ET ÜSÜ HOMERICO. SCRIP8IT CABOLUS ALBBECHT LITBECEN81S. O Q r t i a a , Studien. IV. Quae de accusativo cum infinitivo expositurus Bum, in duas partes distribuenda censeo: quarum in priore de ori- gine huius structurae disseram; in altera deinde ea enu- merabo verba^ quibuscum in carminibus Homericis accuaa- tivuB cum infinitivo coniungitur. CAPUT I. De origme accusativi cum infinitivo coniuncti, Infinitivi formam in lingua graeca pariter atque in ce- teris Unguis casum esse substantivi alicuius abstracti omnes concedunt; dissentiunt vero de casu ipso, prout ai diphthongo^ in quam plenissima ideoque antiquissima forma exit^ aut dativum^) aut locativum^) indicari putant. Sed ei, qui de dativo cogitaverunt, plane neglegunt, quod in lingua graeca dativus in at exiens nusquam exstat, id quod eo magis suspitionem contra hanc sententiam movet, quo veri simillus est infinitivum in ea formarum copia, quae Omni- bus stirpis indogermanicae Unguis communis erat, locum 1) Bopp vgl. Gramm. III, p. 323; Conjugationssyst. p. 85; Accen- tuationssyst. p. 149.— Delbrück, Kuhn XVIII, p. 103.— Leo Meyer, der Infi- nitiv der homerischen Sprache , p. 8, et vgl. Gramm, des Griech. und Liateinischen, II, p. 277. — Benfey, kurze Sanskritgramm. § 919. — Lange, Zeitschr. für österr. Gymn. 1855, p. 738. — Hentze, Zeitschr. für das Gymnw., Berlin 1866 p. 721. 2) G. Curtius de nominum graecorum formatione, p. 58 et Er- iäuterungen^, p. 197. — Schleicher, Compendium^, p. 415. — (Del- brück, de infinitivo graeco, p. 2). — Schoemann, Jahrb. f. cl. Phil. 1869, p. 216. 1* 4 Albrecht suura nondum habuisse, sed ab unaquaque Hngua separa- tim excultum esse^). Locativus contra optima analogia ni- titur, et quod suffixura casuale et qut)d stirpem ipsam atti- net. Nam ut ab usitatissimis infinitivi formis in fievai et svaL exordiar, eadem suffixa — idque ea, quae modo de infinitivo separatim exculto dixi, respicienti raaximi est mo- nienti — eadem, dico, suffixa (mana et awa), quae ad infi- nitivum formandum adhibita sunt, haud raro nobis occurrunt in abstractorum noraiuum formatione. Sic cum xlav^^ovrj, 7tXriö~ixovri vocabulis conferri possunt infinitivi do'fxeva-i, ed-^fiispa -c — eaS-s - /.leva - 1 , dLdaayJ^f.i€va - c , dxovS' f,ieva-L] itemque rjd-ov^, ayX'O^^ substantivis respondent in- finitivi ut l-eva-i — ^slvaL (ex d^a-avai), dovvai (ex :5.xi8. Nam cum infinitivum alterius obiecti loco in accusa* tm ^0 positum, indeclinabile ergo nomen esse censeat, rationem ci"%:ir accusativus cum in prolepsi, tum in structura acc. c. *^* adhibitus sit, inde petit, quod antiquissimo tempore accu-* ^«itivus solus fuerit casus, quo obiectum notari potuerit. ^^crum tempus illud, quo accusativus solus casus obliquus. "^^1 fuit vel fuisse videtur, tarn longo recedit ultra eos fines, !)ao8 ratione ac via in Unguis perscrutandis attingimus, ut cmtiquissimam hanc accusativi naturam nullo modo adhi-^ \>ere liceat ad structuram explicandam, quae multo serius orta est et — id quod est longo maximum — tempore^ quo etiam ceteri casus obliqui exstabant. Huc accedit, ^uod Füistingius infinitivum, quem aut accusativum aut no-« minativum esse contendit, tanquam nomen tractat, quod iam antiquissimo illo tempore, quo accusativum solum ca^ sum obliquum fuisse dicit, indeclinabile fuerit: id quod con- cedere non possumus respectis eis, quae ante de forma et origine eins disputavimus. Multo rectius contra G. Curtius iudicat, qui Ins fere verbis utitur: „Der beim Infinitiv stehende Accusativ ist 32) de acc. c. iuf., p. 15. 33) Comm. de natura acc. c. i. apud Latin os, Münster 1839, p. 13« 34) Griech. Schulgramm. § 567. / 14 Albrecht eigentlich von dem Verbum des Hauptsatzes abhängig und erklärt sich aus der Prolepsis. Für ijyyeikav ort 6 KvQog evinfjoev ist zulässig: {jyyeikav tovKvqov oti svlnrjoevy für thi iyLxrjOi — vi'Krflai;üo entsteht ijyysiXav tov Kvqov viycrjaai*), Acciisativuni ergo obiecti locum occupare existimat; infi- nitivum autem primo ut locativum valuisse quadam ex parte concedit^ dicens^^): ,, Meine Darstellung des Infinitivs stützt sich aber stillschweigend auf die Annahme^ dass er^ seines Ursprungs ein Locativ, von da aus sich erst allmäh- lich zu einer weiteren Anwendung ausgebildet habe." Id vero addidi propterea quod Wachsmuthius iam plus quin- quaginta annis abhinc eandem explicandi viam ingressus est; nisi quod rationem^ cur infinitivus addi potuerit^ omnino non curat. Eandem explicandi rationem etiam ad linguam lati- nam; in qua infinitivus item locativus fuisse videtur^ adhi- bere possumus. Sic exemplis ante allatis respondent: Plaut. Poen. prol. 4: audire iubet vos imperator histricus; Merc. I, 2, 95: si illam matri meae me emisse dicam. et prolepsis exemplum praebet Cic. Tusc. 1 , 24 : sangui^ nem^ bilem^ pituitam videor posse dicerO; unde concreta et quomodo facta sint. De Germanorum quidem infinitivo non exploratum est, quamnam terminationem casualem primo habuerit ; est enim forma similem in modum decurtata, atque in lingua graeca : q>€Qeiv (dor. g)eQev) infinitivo respondet goth. bairan, germ. 35) Erläuteningcn 2, p. 197. *) NuUo vero modo — id quod Langius (Zeitschr. für österr. Gtjmn., 1855, p. 728) putasse videtur — rem ita intelligi voluit, ut lingua diversos illos gradus, qui hie notantur, percurrerit, donec ad structuram accusativi cum infinitivo pervenerit; sed natura et origo accusativi cum in prolepsi tum in ea de qua agitur structura eaedem esse atque ex uuo eodemque linguae studio grammaticas rela- tiones exprimendi ihanasse videntur. (Cf. etiam Fleischer, de primor- diis acc. c. i. p. 30 sq.) De accus, c. in£n. 15 l>«ran^^). Sed accusativurn cum infinitivo coniunctum a -v^^rbo finito postulari nos quidem nostrae ipsorum lingoae 0^sn8U8 quidam et conscientia docet. Recte igitur Curtius ''') : ^^ Unser Sprachgefühl," inquit, „verknüpft in Sätzen, wie i<^ höre ihn reden, ich heisse sie kommen, ich lasse euch 2'^hen^ den Accusatiy ganz in derselben Weise mit dem regierenden Verbum, wie wenn kein Infinitiv dabei steht ** Inde vero colligendum est linguam antiquiorem, in q|^«3.a accusativurn cum infinitivo paulo saepius usurpatum rejerimus, non minus accusativum ut a verbo finito pen- d.eiitem sensisse atque structuris ut „Ulf. Marc. 8, 27 hvana ipik quithand mans visan? 2. Cor. 5, 11: venja — svikunthans visan uns" eadem ratione usam esse atque lingua graeca et latina in aimilibus verbis accusativum cum infinitivo adhibuerint. In eis autem exemplis^ quae adhuc tractavi, verbum finitum transitivum erat. lam vero quaeritur, quid statuen- dum sit de eo accusativo cum infinitivo, qui verbis intrans- itivis et passivis et potissimum verbo Substantive cum sub^ fitantivis et adiectivis coniuncto additur, ut B 190: ov ö€ toi-KB yLa%6v üq deidlaaeö'd'ai. H331:t g€ xQV ^oksfiov fiiv a// ijo« navaai ^j^xauov. O 28t : ifvv öa fie kev/akeffi d-aidui) eifiagro äXiovai, P 336 : aldiog — — ^'ikiov eiaavaßfjvaL — öa/iivTag. V 15: — agyaleov yag ?va ngombs X^Q^^^^^^^' Atque Wachsmuthius ^^) quidem de falsa analogia co- ptavit, cum dicat: puto illam (sc. constructionem acc. c. i. verbis intransitivis additam) licentia quadam exponi posse loquentium, qui primam (sc. verbis transitivis adiunctam) constructionem, brevitati studentes, variis adhibuerint occa- 36) Schleicher, Compendium 2, p. 427. 37) Erläuterungen 2, p. 200. ,. 38) 1. 1. p. 18. Idem sentit Hentze, Zeitschr. für das Grvmnw. Ber- "ö 1866, p. 738. 16 Albrecht sionibus et mox in frequentiorem diversumque usum sive- riut aberrare/^ Sed quoniam falsa analogia quasi ultimum refugium est^ periculum certe faciendum erit, annon alia explicandi ratio inveniri possit. Nam si in nonnuUis huiusraodi verbis non solum acc. c. inf., sed etiam accusativum et genetivum aut accusati- vum solum reperimus: H 109: ovde %L ae XQ^] xavTT^g dq)Qoovvif]g, ^193: MV enioix ixhrjv Takainsigiov avridoavTa ^% X 196: aig ae enixev. nemo profecto accusativum a verbo infinite postulari cen- sebit, immo vero revocabit ad transitivam quandam vim, quae bis verbis insita sit. Quid vero statuendum est de aecusativo verbis passivis et verbo Substantive addito? Atque Curtius"*^) quidem sie disputat: „Ist das regierende Verbum ein intransitives oder passives, so ist der Aecusa- tiv der freiere: ilTtlg sotl ncLvra -KaXiog sx^iv^ es ist Hoff- nung da in Bezug auf alles, dass es gut steht, d. i. es ist zu hoffen, dass alles gut steht/^ Et equidem illi plane assentier, nam ex exemplis, licet apud scriptores posterio- ris temporis legantur, ut Xenoph. Cyrop.II, 1, 5: tovq f4€VT0L "Ekkrjvag Tovg h zjj ^AoL(f oixovvzag ovdiv nw aatpig leyerac ei enopxai. Aristoph. Av. 1269 : ÖBivov ye Tov Kr^QVxa ei f4rjd€7tOTe vooifpei ncikiv^^). 39) Non quidem ignoro, hos locos vulgo ellipsi (firi ^evsa&ni) ex- plicari, sed quoniam dura videtur negatio in ellipsi et germanica lin- gua optimam analogiam acc. et gen. praebet (Nibel. 1101,2: weinens si gezam; Iwein 3079: in zimet der arbeit), illam explicandi rationem iustam esse non puto. 40) Griech. Schulgrammatik § 567. 41) Similiter de S 81: ßiXtSQov og (psvyojv nQotpvyy kaxov r^k «laii^ iudicandum est, ubi acc. subaudiendus videtur. De accus, c. infin. 17 Arrian. Anab. I, 27: riyysl&r] tovq ^AoTtavöLovgj o%v ödev tüv avyyceifieviov TtgaSccc id-sXoiev — jpparet accusativum hac ratione addi potuisse. Neque mi- in lingua germanica verbo substantivo cum noiniiiibus oniuncto accusativus ^^) additur: mik ist kara (cura) = ^ti^Afii ^ot; cf. Ulf. Joh. 12, 6: ni eei ma thize tharbane kara wesi; wiiÄ üt wuntar; cf. Otfr. I, 9, 27: wuntar was thia mih ist furiwizzi (importuna curiositas movet me); cf. t^otk. BoetL 94: in (eum) was furewizze; mih ist niot (delectat me) a, niot subst. ; cf Otfr. V, 22, 7 : thes ist si iamer filu niot, b, niot Sidi,] cf. Willir. 45, 27: dsizunsich desde nieter si — Willir. 20, 28: daz in (eum) allernietesta ist. Quibus in nominibus verbo substantivo adiunctis accu- scttivuB vulgo explicatur, ac si illa loco verborum accusa- tivum postulantium posita sint, ut: mih ist wuntar = wun- t^tx-ot mih. Sed Grimmius^^) ipse fatetur, sese ex hac sola A^xialogia illum accusativum expiicare non audere, quoniam vexba, quae pro illa nominum verbique substantivi conso- (^isitione ut accusativum postulantia ponamus necesse est, i^on semper exstant et accusativus etiam simplici verbo svitstantivo interdum adiungitur. Idem vero in eos dicen- iviin videtur, qui hac ratione accusativum in structura de ^^a agitur expiicare Student ^^). Nam quae, quaeso, verba pro aidoig (P 336), w^ij (A 330), xaxov sott (ß 132) simili- bus Qubaudiri possunt? Quae cum ita se habeant, rationem cur accusativus et ^^ lingua germanica et in graecis illis exemplis positus sit, Potius ex latiore usu, qui huic casui antiquiore tempore "lerit, repetendam esse puto. Infinitivus autem propriam 42) Cf. Grimm, deutsche Grm. IV, p. 233 sqq. 43) 1. 1. p. 252. 44) Püiöting 1. 1. p. 21 sqq. Fleischer 1. 1. p. 29. Curtiua, Studien. IV. , 2 I / 1 8 Albrecht vim localivi etiam in bis structuris in initio servasse eo proba- bilius est; quod in carminibus Homericis fere semper in fine enuntiati positus est. Sin vero, ut Boppius ^% Delbrückius *% Füistingius ^''j voluerunt, inde ab initio subiecti vices ges- sisset; profecto semper in capite enuntiati coUocatus esset Eandem vero rationem ad acc. c. inf., qui in lingua latina verbis intransitivis additur, explicandum adbibere possumus : Plaut. Merc. V, 2, 76: non opust, inquam, nunc in- tro te ire. Pers. in, 1, 41: malo cavere meliust te. Neque unguis germanicis huius modi strueturae desunt, sed rare leguntur: Notker Boeth. t44: ist not misseliche namen hüben diu finviu; Kero 19a: municho fioriu wesan chunni chund ist. In lingua gothica contra paulo saepius reperiuntur *^): Ulf. Rom. 13; 1 1 : mel ist uns ju us slepa urreisan ; Skeir. 38; 1 0 : gadob nu vas — thanzuh — gaquissans vairthan ; Luc. 4; 36: varth afslautbnan allans. Hanc autem structuram eo minus ex imitatione linguae graecae explicare velim, quod accusativum (sine infinitivo) multo post similibus verbis ad- ditum esse vidimus. Ceterum carmina Homerica ipsa probant linguam eo tempore; quo illa orta sunt; iustam de propria accusativi cum infinitivo natura atque indole intelligentiam non amplius servasse. Quae quantum obliterata sit, ut iam ex formis decurtatis sine uUo discrimine iuxta pleniores usurpatis ap- paret; sie etiam cum ex eo ; quod haud raro dativus accu- sativi fere vices gerere videtur; tum e latiore accusativi cum infinitivo usu cognoscitur. Reperimus autem datiyi quasi cum inf. structuram eisdem verbis adiunctam; quae alias accusativum c. inf. secum habent: 45) vgl. Gramm. III p. 318. 46) 1. 1. p. 26. 47) 1. 1. p. 22. 48) Vide von der Gabelentz und Loebe, Ulfilas II, p. 249. De «ACU8. c. infin. \Q B 50: amäq o xrjQvxeaoi ItyicpO^oyyoioi Titkevaev TLiflQVOOBLv ayoQrjvöe ycdgr^ y.oindiovTag ^Axctiovg. Cf. Bßbi^coQfj^cil OS '/.elevae y.ccQrj ÄO/nocDvrag^/^xaiotg. Qui haec exenipla explicabimus? lusta ratio ^ ut mihi detur, facile nobis se praebet, si ea consideramus , quae »ntea de infinitivo Homerico disserui. Vidimus autem in- tinitivuixi notitia et vi locativi obliterata naturam nominis iiideclinabilis assumpsisse. Quodsi exempla ut B 50 con- ferimus cum Z 324: xat dfurpinokoiaiv nsQixkvTd tgya ytekever, quid est simplicius quam xrjQvoaeiv eodem modo atque TvegiKXvzä egya accusativum; dativum vero in utroque enun- tiato alterius obiecti loeo positum putare? Eadem autem structura etiam in eisdem verbis intransitivis reperitur, quae accusativum cum inf. secum habent: K 440: T« f,iiv ov zu xaTa-i^vrjZoloLv eoixsv avdQeaoLv q>OQi£iv, (cf. B 190: — ov ae eoixe Tcaicov log daidiooBod^ai). M 410: ägyakiov di ^oi botl, xat iffd-if-K^ tzbq iovti^ fiovvtp ^r)^a(A,ev(^ ^iod'ai nagd vqvai yceketd^ov, (cf. 7t 88 : ng^^ai S* agyaltov xi f^BTct nXeoveaoiv eovra avdqa xat l'q>^if,iov), Atque bis quidera locis dativus obiectum verbi intrans- itivi notat, infinitivus autem subiecti locum teuere videtur. Httic usui respondent in nostra lingua exempla ut Ulf. 2. Cor. 7; 7: svaei mis mais faginon varth^^); Trist 11795: ir was das leben ande (cf. Trist. 8992: nu ^^8 im aber ande das sper). Quod denique latiorem quem dixi usum accusativi cum infinitivo in carminibus Homericis attinet, nonnuUa reperi- ^ttß exempla, ubi eisdem verbis, quae modo dativum et in- fiiutivum, modo accusativum cum infinitivo secum habent, praeter dativum etiam accusativus cum infinitivo yel po- 49) Cf. Köhler über den syntaktischen Gebrauch des Dativs im Ethischen, p, 39 sq. 2* 20 Albrecht tius praeter dativum et infinitivum etiam accusativus a4 iungitur: 'F 129: avTtxa MvQ^idoveoai q)i}.07rTol6fioiGi ycekevas XCtlxöv KcivvvG'd'at, ^ev^ai d* vtv ox€aq>iv ^ytaaif ji 541: OLul %oi (fikov sotIv ijiev ccTtovooq^Lv i6%'t(x xQVTtrddia q)QOveovTa dixa^sfiev. Itemque exstant exempla; ubi aecusativum nuUo moc a verbo finito postulari statuere possumus : Z 267: ovdi ny eazc — — — — 7t€7iaXayf4€vop svx^rdaad'ai, B 354: Tip fxrj zig tvqlv ETCBtyiöd'w olxdvds vhad-at, TiQiv Teva nag TqcScov dkoxfp xaTaxoiiifjd'rjvac TioaO'd'ai ^ '^Elevrjg oQfxrnxata ze ozovaxdg ze, Sed numerus huiusmodi exemplorum tarn exiguus em ut profecto non a probabilitate abhorreat statuere linguan postquam per multa saecula structuram accusativi cum ini nitivo ita adhibuerit^ ut logicum infinitivi subiectum; gram maticum vero verbi finiti obiectum aceusativo notare paulatim sensum verae accusativi originis amisisse et sul iectum; sicubi addendum erat; aceusativo notasse. CAPUT II. De usu accusativi cum infinitivo Homerico, In enumerandis eis verbis, quibus in carminibus Ho mericis acc. c. i. additur, non solum locos^ ubi illa stru ctura legitur, quantum fieri potest, omnes afFerara, sed etian eos, ubi eisdem verbis aut accusativus solus aut infinitivu solus sine aceusativo aut dativus a verbo principali sus pensus cum infinitivo coniungitur. Qua in re eum teneb ordinem; ut primum tractem ea verba transitiva, in quibu accusativus per se obiecti loco positus videtur, deinde ea in quibus accusativus prolepsis auxilio explicandus est. Ej De accus, c. infin. 21 denique verba, quae vulgo impersonalia vocantur, etsi par- tim priori; partim alteri classi annumeranda sunt; tertio loco enumerabo. I. Verba transitiva, quae per se accusativum obiecti loco postulant. Verba huc pertinentia sunt verba, quae aliquem ut aliquid faciat vel non faciat commoveri indicant atque proinde in tres classes distribuenda sunt: verba commo- vendi, efficiendi, impediendi. A. Verba commovendi. a. Verba rogandi. 1) alT€ü), Acc. c. inf. y 173: ytioinev di d-eov cprvai regag, Cf. Ulf. Marc. 5, 17: jah dugunnum bidjan ina ga- leithan bindar markos seines. Acc. solus: A' 295: yiee (jliv öoqv f^aycQov- Z 116. ß 386. i 354. q 365. w 85. 337. 2) llooofiai (et XixofiaC), A. c. i. -^173: ovdi a sycoye E 491. / 451. 574. A. solus: ui 15: ycai ekiooero ndviag ^ A^aiovg. ^i7A. 394. i585. 591. 698. K 118. 455. M 49. O660. 2 448. X 35. 418. ß 210. y 19. 327. d 347. C 142. ^ 157. 344. l 35. iti 53. 163. v 273. ? 406. ^ 138. g) 278. X 337. L solus: A 283: Xlaoof.1 ^AxtXXrii fieOenev xoXov, ä 379. 0 372. O 77. V 304. X 240. ^ 30. Aliter sese habent haec duo exempla: / 511: Xiaoovrav d' aga raiye Jia Kgovliova y.iovaai. 22 Albrecht et i 224: ^v^ b(jlb (.liv nQiotiöd^ ttaqoi XioGovt eriieaau tVQiüv alvvfiivovg levai ndliv — de quibus postea apta oblata occasione disseram. Ellipsi denique llaöof.iai verbi explicandum videtur H 79: ocofia di olyMÖ ^if^ov dofievai 7iaXiv, 3) luexevw, A. c. i. X 530: o 8e ixe fidka nolX ixiTet"^ A. solus: tj 292: Trjv r/.h€io(a). 7} 301. o 277. q 573 (cum Fg praepositione 11 574). 4) Xixav evo), A. c. i. huic verbo non est additus, attamen illud rt3 cere nolui^ quoniam ^196: XvTCLvevev eXd'lf.iev accusativus avifxovg facile suppletur; cf. Hesiodi Theo 469: — TOT eneiTa q)llovg XiTciveve toic'^* Tovg avTrjg, Faidv tb y.at Ovqavov doTSQoavTa fiYjiLv övincpQdaöaaO'ai, A. solus: / 581: nablet de ^av XtTctvev X 414. ß 357. b. Verba persuadendi. 1) neix^to, A. c. i. A 222: Tovde d' pyro ^ oixo(.uv7j Tieni&rato evavrißiov itiaxtoao^ai, 'F 40. A. solus: ^132: aide ^le neiöB^ z/ 104. Z 162. 360. / 112. 184. 345. 386. 587. ui 6^ M 173. n 842. P 33. :S 126. V 78. 91. ü 219. 433. a ^ /? 106. [i? 258]. t 33. 500. f 123. 363. 392. t 151. i/; 2* 337. CO 141. De accus, c. infin. 23 Passiva huius verbi forma cum infinitvo solo coniun- g'itur: A 150: nvi^ zig toi nQoq^Qiov tneoiv neld^r^xai^Axauov rj oihv il&€f.uvat rj avd()daiv i(fi (.idx^od'ai; K 204. X 316. w 456. 2) /iaQa7cei^ü). A. c. i. X 213: itii; a inieaai naQameni^rjOiv ^Odvaaevg fivrjGr/jQsaai q)avrjvaiy df.ivvi(.iBvai de oi avTfp. A. solus: H 120: wg elntav naQeneiöBv döelrpsior fp(J€vag, N 788. S 208. ^ 37. 606. ? 290. w 1 19. 3) 7taQa7faq)ioxw, A. c. i. I 488: 7caQd f.i ijnaq)€ daifutov oloyktov l'fxsvai. I. solus: S 360: ^Hgr] d^iv q)vl6TrjTt nagr^naq^ev eivr^&iji'ai. 4) Ttagavödio. A. c. i. non legitur, sed accusativus facile subintelligitur a 178: f^f] xctvia nagauöa }irjdo/.ieptj jreg XQCüT dnovinTeod'at aal eni/glao^ai dloiq)?j. (7^ctQdq)r]/4i tantum dativum cum infinitivo secum habet: ui 577: f^rjtgl cJ' iyw nagdg^r/f^v jiargl q)ik(i> eni r^ga ijpigsiv Jii, Infinitivus ergo accusativi i. e. obiecti loco positus ^sse videtur. Nam accusativum non minus usitatum fuisse ^uam dativum facile cognoscis ex \n 287.] T h: — avtag fivtjOTrjgag — — 7iag(pdöi^ai, ^ 249 contra et ß 189 nihil ad id probandum pertinent, ^ttoniam accusativus hie non a nagq)df.ievog participio, sed a ^erbo finito pendere videtur. — Idem iudicandum est de ^^Qafivd-iofiac , quod item dativum cum iutinitivo secum ^heU l 416. 684. 0 45). 24 Albrecht c. Verba docendi. 1) diddayco), A. c. i. a 384: ce diddöY.ovavv d^eoi avzoi vxIfayoQrjv x i(Aevai xal d'aQöakiwg ayogevew, X 422. Cf. Skeireins 46, 18: galeika sveritha usgiban uns seith; Bari. 103, 21: leret uns han erbermde; fragm. 1 33, &: leret sie kahaltan. A. solus: yt 832. ^ 308. d^ 481. 489. I. solus: JS 51: dida^e yccQ ^'AqxBf.ug av%7] ßdlXeiv äygia ndvra, 2) didct€ A. c. i. apud Homerum non reperitur, sed aecusa facile suppletur: V 72: egya d' ^Axhjvauj didae kIvtcc SQydCsod-ac, A. solus: ^ 233 : ov ^'Hq)aiöTog dedaev xai ITaXXdg ^Ad^tjvtj ^ 448. [ip 160]. d. Verba incitandi (sive iubendi et cohortandi). 1) xeXevct), A. c. i. jB 11: d^coQfj^ai e xeleve ndgr] xofioiovrag ^Axaioi B 28. 65. 114. E 199. 823. H 284. 0 318. / 21. Ä S 62. O 176. P 30. 2 13. T 306. Y A. 87. 196. 332. ^ W 558. 568. 659. 802. 823. ß 175. ß 263. e 384. tj 48. 304. ^ 370. V 177. 469. x 339. l 636. fi 53. 163. 193. t o 305. 547. p 345. 350. tff 264. 276. Cf. Ulf. Matth. 8, 18: haihait galeithan siponjans dar marein; Mar. 91: gebot die menige swigen; S 50, 12: jah antharans gamaudida gaumjan. Acc. solus: /^ 286: oq)c5c fxev — — ovtl xelevco. De accus, c. infin. 25 d 359. ß 220. 327. d 274. » 204. i 278. x 516. A 507. [I 517]. o 209. 339. tt 81. ^ 22. qp 175. co 175. Praeterea novem locis {H 68. 349. 369. 0 6. i? 187. S^ 27. e 469. G 352. [qp 276]) legitur: oqp^' filVrw Ta inE dvfiog evl arrjd'eooi xelsveiy ubi ellipsi; quam Larochius (homerische Studien, p. 243) statuit, nullo modo opus esse videtur. I. solus: B 74: xai qisvyetv ovv vtjvai nokvxlrjiai xekevaio. r 119. Z 179. yi 641. M 237. -^ 469. 7 6.^ 404. d 233. 1? 217. 226. i 326. x 17. 373. 386. v 47. i; 341. Dativus cum infinitivo legitur: B 50: avTccQ 6 7trjQt)X€aaL Xiyvfp&oyyoujc TtiXevoev xrjQiaasiv äyoQrjvde, B 151. 442. r 259. E 485. Z 491. / 10. 658. ^ 781. O 687. n 727. y 96. ^F 39. 563. ß 643. [a 357.] ß 6. 422. * 296. 1? 163. r 488. x 128. o 93. 287. y 351. Quibus cum locis conferri possunt: Z 324: xat a^tpinoXocoL n^Qmkvza egya xekevoev. T 192. TT 136. ^ 193. 281. Dativus solus saepius legitur, sie ^ 428: liileve de otaiv ^natnog fjyefiovwv, Dativus et accusativus cum infinitivo tribus locis po- situs est: y^ 129: avrUa Mvquidoveooi q)iko7tTole^oiat. Kekevaev %7tnovg, « 561. A 44. 2) nekoixai, -Ji. c. i. — ^ 74; i^ileai f^a, diiq^ile, f^vd'ijaaad^ai jUfjviv ^ An6XXo}vng. ^ 134. r 88. 433. E 810. / 517. M 300. ^ 69. 0138. ^*6. n 657. .5" 286. ß 297. 434. 582. y 425, ä 37. 812. 26 Albrecht € 174. r 133. V 100. 193. 274. x 296. 299. 337. l 71. | 259. o 513. n 433. Q 428. 555. i; 213. (p 265. 381. Acc. solus: K 534: \pevaof.iL7i6Xoioii^ KixXeto. 3) ävwya, A. c. i. -^ 313: Xaovg d' ^Atqeidrig änoXv^aiveod^ai avwyev. B 280. ^ 287. 301. E 509. 805. 899. Z 240. H 74- / 101. 219. 578. 680. K 120. 394. yf 15. 189. 204. M 355- 5 105. 195. 262. O 160. 180. 295. W 145. P357. Z 90. 176- 426. T 160. 171. 206. Y 77. 179. ^351. ß 190. 198. «269- 274. ß 113. 195. 385. y 141. 5 482. « 89. 99. 112. 276. 357- J: 216. ^ 449. t 44. 331. x 264. A 206. 356. /u 160. 227. 284- ^ 'i37. 246. 336. o 97. 103. 346. ^ 312. 316. 446. 466. Q 55- 279. 398. 508. 569. 582. o 182. v 43. 364. qp 80. 194. x 129- 483. rp 122. 132. 267. 368. w 167. A. solus: Z 444: ovd€ (xe dv^og avwy^v. I 703. K 130. iV56. 329. O 43. T 102. ii 90. fi 139. o 395. 7t 404. 433. t 374. X 437. I. solus: Z 170: dei^ai ö^ i]v(jiy€iv (^ n€vd^6Qt{*. Z 382. H 386. 394. 0 322. Ä67/.^ 139. 646. 778. iT 8- ÄM42. 351. ^F 158. 245. 854. a 316. y 35. 174. 317. d 53U tf 221. AI 158. p36, 7^278. 330. 405. (facile suppletur ß670) De accus, c. infin. 27 Dativus cum hoc verbo tarn raro coniungitur, ut maxirae dubitaudum sit, utrum unquam usitatus fuerit an potius ex falsa analogia positus sit. Legitar enim duobus tantum locis; ubi aliter explicari non potest: V 139: // fisv difivi avioyev vnoazoQiaai df.uo^aiv et >c 531: dtj tot Inei^d^ eTagoiaiv inoTgvvav xal dvw^ai (xf^Xa — — — delgavrag xaraxijaiy iftev^aad^ai de d'Bo'iGiv. Tertius exstat locus: n 339: oaa oi q)ilog vlog dvdysL f.ivd'tjoaad'aiy ubi ol potius a (JLv&t]öaa&ctt pendere videtur. 4) OT QVVO). A. c. i. ^y 294: frvg STCcQovg OTillavTa xai OTQvvovTa ficcxsüd-ai. ^414. E 520. K 220. 319. M 367.77 495. 532. P 654. y 174. W {]\. n 24. 109. 302- ß 244. r; 341. i 518. /u 144. § 261. o 3. 14. Q 430. a 61. x 484. w 116. A solus: r 249. J 73. 254. 268. E 461. 482. 0 219. 294. 398. ^ 165. K 38. yt 185. N 44. 90. 209. 229. 678. O 270. 506. 560. 568. 695. ü 167. P 215. 323. 559. 582. -^ 584. T 69. >56. 349. a> 530. X 186. ü 143. 289. a 85. ßli. 392. ^254. ^ 546. iu 206. o 37. 40. tt 152. g 75. 362. a 54. ftf 405. 487. Accusativus (Jiivog vel fievog aal d^vf^övy qui pariter *d personam circumscribendam usurpatur atque Ugt] fg ^^lefidxoio vel üaTgoAlrjog Idoiov xrjg (cf. rj 167), legitur: ^ 470. 563. 792. Z 72. ^ 291. M 266. xV 155. O 500t ^H. 667. n 210. 275. ^ 15. I. solus: ß 94: oTgvvova* levai, B 451. £ 496. Z 105. K 55. -^213. 0 402. «f' 49. ^ 90. ? 374. (7 186. T 158. X 434. 496. Item cum medio coniunctus: H 420. S 369. ^ 183, ubi persona incitanda iam verbo ^^ito notata est itaque accusativus non ut in activa forma ^ubintelligendus est, sed omnino locum non habet, 28 Albrecht 5) enoTQvvü), A. c. i. O 456: nollcc d* incizQvve axedov laxciv elaogoiovta Xnnovg. Y 171. a 88. ß 189. ^ 36. ? 498. o 73. A. solus: Z 83: avTccQ btibl kb (pdkayyag enoxQvvtjfvov andoag. 0 92. K 130. O 43. € 139. ^ 185. ? 401. ^ 395. I. solus: M 50: tatpQOv stvotqvvwv diaßaive^iev. N 767. [TT 690]. P 117. 178. 683". » 45. Dat. c. inf. habemus: O 258: — iTtTtevoiv btiotqvvov nolieaoc vfjvalv eni ykaqrvQfjOiv ikawi^iev oßKcag Unnov • TL 525. (cf. % 152: vüiv enoTQvvei noXe^ov yMKOv), et uno loco dat. et acc. c. inf.: x«531 : dt] TOT E7tBi(P hagovaiv inorgvvai xai avü^c^ (xriXa — — dsloavtag TtaTaurjav, enev^aod'ai öi d'BÖiaiy. 6) OQVVfll, A. c. i. M 141 : ol S* 7]T0L eiiog ijlbv evKvrjiiidag ^A%OLiovg ojQvvov svöov iovreg afxvvaad'ai. P 273. 'F 210. V^ 222. A. solus: * ^ 439: lOQoe öi Tovg (lev ^AQrjgy rovg de ykavxioTti J 515. E 8. 105. 629. Z 363. i 703. Ä 518. M 293 iV 83. 125. 154. O 475. P 540. T 41. 139. Y 79. y 16? TT 154. 1/; 348. 367. (iZ 554). I. solus: iV 794: TOTB ds Zevg wQoe (lixeod^aL. Item cum medio: M 279. JY62. S 397. ^ 488. ß 397. y 176. t 255 ti 14. De accus, c. infin. 29 7) iTtOQVVfJLi, A. c. i. H 41 : o\ da % äyaaodf.i€voi xaX-KoyLvrjfj.ideg ^Axcttoi otov knoQOeiav TiolefiiCeiv ^'EyLXOQV öiip, A. Bolus: £ 765 : aygei fidv oi enoQöov ^Adifjvairjv ayhXeirjp, 1 539. P 72. (p 100. 8) dvlrjfÄi. J3 276: ov d'ijv (xiv TtdXiv avzvg dvrjaei dvfxbg dyi^vcoQ vsLxeleLv ßaavXrjag. £ 422. 882. Z 256. H 152. S 209. 362. W 396. X 252. 346. » 73. Q 425. A. solus: -B 761: aq)QOva tovtov dvevreg, H 25. O 24. JT 691. P 705. O 395. 523. 545. 9) iq>lrjfii. A. c. i. -^518: 0T€ fjL ixd^odonrjaai 8(p7^oeig. 2 108. 124. ? 464. 10) ^wifj^i, A. c. i. ^ 8: t/^ t Hq oqxoe S'Buiv egidi ^vvitji^e ixd%eo%^ai. H 210. tl) Kaliü), A. c. 1. r 390: ^Aki^avÖQog ae xakel olytovde veead'ai. O 54. A. solus: t ^ 54: dyoQiqvde Y.aXiöaato Xa6v. A 402. r 161. J 193. Ä 53. 111. M 343. iV 740. 5 188, 0 143. 303. n 693. P 245. 507. Y \, 16. X 294. 297. ¥^203. Ö 74. 106. a 90. d 735. t 55. i? 189. ^ 43. x 114. v 413. « 529. ^ 52. 382. 387. 544. 553. % 391. i/; 43. 51. 30 Albrecht 12) TiQoycakiio. A. c. i. r 432: akk^ Xd-t vvv TrQOKaXeooai äqrjicpikov MBviXao\ i^avTiQ f^iaxicaad-ai ivavTiov. H 39. 50. A. solus: H 285: avTog yag xdqfxr^ TrQOKak^ooaTO navrag agloTOVi 13) nQOxaklCofiai. A. c. i. r 19: 7tQoy,aXiteTO navTag aqiatox avTißiOv fiaxioaad'ai iv alvrj dtj'ioTrjTi. S^ 228. A. solus: E 807: xovQOvg Kad^islwv nqo'Kakitexo. H 150. I. solus: ^ 389: aü' o / QE&Xtveiv TTQOxaXlC^zn. 14) Ofioxldo), A. c. i- // 714: ly kaovg ig reixog ofxoyLh'jaeuv ältjvai. I. solus: (o 173: ivd-^ ij^Blg f^iv ndvreg ofioxlso/Liev ifceeooi'y 15) kiyaivw. A. c. i. yt 685: xr^Qvxeg d^ ikiyaivov Verbis, quae sequuntur, aut dat. c. inf. aut dat. et a^^^^' *c. inf. adiunctus est. Assumpserunt autem vim iubendi i*-^' que hie enumeranda sunt. Et accusativus quidem per ^ lücum non habet, sed Sx apalogia ceterorum iubendi vei" t^^ runi positus est. 1) eljtov. Dal c. i. Z WS: 0(pQ\a) — — — yeQovoiv eiTtio ßovkevTJjoi xal tjf^tTf.Qjjg dkoxoioiv De accus, c. infin. 3^ öaifÄoaiv ägt]oaox^aiy inooxeaiycti (J* f/Mr6f,ißag. S 501. y 427. d 682. o 76. a 166. q> 235. x 262. 431. (pro dat. etiam legitur /f^og cum acc. /r 151 et fiCTcc cum dat. ^ 433). Dat. et a. c. i. 0 57: xa£ einyai TIoGSiddiovi ava/,Ti Tcavaaiiavnv 7ioXi(.ioio rd a Tr^Oi; diu/iiaO^ iyJad^ai, 2) OLTiBlnov: dat. c. inf. a 373. 3) TT^ofiZ/roy: a 37. 4) 9)^a?w: Ä127. inf. solus & 68. 5) BTiixiXkw. Dat. c. i. ^ 64: ai d« d'ccaaov ^Ad'iivaii^ hrnatkai bX&bIv — — — J 229. / 179. A 47. 273. 399. M 84. (/> 230. y 267. M 268. 273. 9 240. Cf. dat. et acc. ^ 107. \pU%. 3.61. Medium cum dat. et inf.: B 802. (cf. dat. et acc. i 68. ^' 192. ^¥ 95. ^ 40. i 622. Passiva forma cum dat. et inf.: B 643. X 524. Dat. et acc. c. inf.: -Z 207: xa/ ixoc fidka nolX iiXBtfiXXtv aiiv ägiarevetv xat vneiQO%ov ef,i(,if:voi älkav, ^ 783. 6) dyyillM (sc. Aelsvco k). A. c. i, 0 517: uyyelko 11(01' Ttaiöag nQcid-fjßag TTokionQOTdipovg te ytQovrag Xi^aa&ai 71€qI aoxv ^eoöfii^Twv hü uvgyiov, Dat, c. i. ^ 349: • 0? x€ Tiixiotvi xslpoig dyyekliooi d^oiog olytovde viead^ai. Dat. et acc. c. i. •i2 145: ayyukov lf^L(if.it^ fuayakrjzoQL — — XvaaO'd'aL rfiknv viovy iovr ini vrag ^j^xccuor, 32 Albrecht 7) ayyskog sgxo/^ai (sc. neXevwv), Dat. c. inf.: yt 715. 2 166. Dat. et acc. c. inf. i2 194. 8) €q)irj(ii.. Dat. et acc. c. i. fl 117: amäg iycü UQidfAq) (ueyali^TOQL ^Iqlv E(pi]Ou (sc. 'KBkevaovoav), kvoaod'ai ifiXov viovj lovu eni vijag ^Axacwv, 9) V€V(JÜ, Dat. c. i. / 620: iraTQoycXq) oy in ncpQvav vevos oiott- (Dolvvxi GTogeoai nvxtvop Xixog, B. Verba efficiendi. 1) Ttoiaofiai, A. c. i. U 171 : nivte cf aq rffe^ovag TtoirjoaTO Ofjfiaiveiv, tp 258. {ivt q>Q€at) Ttouco: N 55. 2) dLdiOfxv. A. c. i. r 322: %6v dog CLnoq)&i(XEvov dvvav dofxov ^'Aidog eiaop r)(uv d* av (piXoTtjTa ycal oQytia maxä yeveod'ai £ 118. Z -307. 476. K 281. M 275. ii 309. a 379 ß 144. y 60. d 172. ^ 327. i 530. x 253. Supplendum est hoc verbum: B 413: jti^ TTQiv (öög) sti ^rjiXiov Scvai ycai ini T^v€q)ac H 179. Q 354. ' Dat. c. i. ^ 18: vf^iv fX€v d^eol dotev — — syLTCEQöai TlQiäfioio noXiVj ev d^ aYuad Xuea&ai, H 203. © 287. / 38. S 86. /I 40. 88. 252. £ 293. Ö> 216. A^ 404. ß 116. ^ 411. De accus, c. iufiu. 33 Dat. et acc. c. inf.: Z 527. Inf. solus: i^^vg) -^ 129: (Jfpar noXiv Tqoitjv BVTaixeov i^aland^ai, r 351. 0 484. |ti216. 3) noQitta, -A. c. i. iP 513: — jcoge VmI ov Jioq aovqtjOlv ^aaaO'ai X 7. 4) idco. A. c. i. B 132: oi fie (.leya nld^ovai aal ovtc elaia i&ikovza ^iXiov ixTiegaai evvaiofxsvov moXu^QOv, ö 236. 346. 832. E 32. 256. 465. 684. 717. 802. 819, H7. © 125. 243. 244. 428. K 299. 344. yt 279. 330. 550. ■^^S. N 2, O 73. 376. 472. 522. H 60. 96. 396. 451. P 16. ^^9. E 112. 189. 282. 448. T8. 65. 295. Y 139. 408. Ö> 556. ^'^ 339. 398. 416. W 4. 73. ß 523. [557]. ß IQ, d 118. 805. ' 215. 274. d^ 509. x 443. 536. l 49. 88. 147. 232. ^i 282. [445.] V 359. u 85. 362. o 49. 222. 346. 420. t 25. 53 1 . ^ 164. 284. (f 260. ;f 221. 426. xfj 77. 113. Cf. Ulf. Mattli. 'S) 22 : let thans dauthans filhan seinans ^^uthans. Iw. 5464: lat mih iuch machen gesund. Acc. solus: E 148: %ovg fiiv €aa\ß), J 42. 0 317. / 701. yt 148. .323. 426. O 87. /T 731. ^ 311. 456. ß 684. 3 744. § 183. tt 147. Praeterea quatuor exempla commemoranda sunt: ii 17: Tovde d* i'aay.ev ev xovt ixtavvGag nQ07CQrjvea. ß 569. l 110. fi 137, ubi alter accusativus priori per ^ppositionem adiunctus est; cf. similem structurain in lingua germanica: Rol. 117, 14: die nauozen mich maget lazen ^^). 50) de qua vide Grimm, U 1. IV, p. 623. ^artiai, Studien. IV. 3 ^4 Albrecht Inf. solus: jB 165 : firjdi ia v^ag älad^ hXY,efi£v afiipieliaöag, B 181. ^ 55. H 427. 0 399- 414. A 125. 437. 0 5c A' 206. ß [71.] 395. l 452. [(jl 445]. t 200. 374. i; 12. qp 2e V' 244. C. Verba impediendi. 1) ty^M. A. c. i. P 181: »; Ttm xa£ Javawv aXy(.rg fiaXa ttbo nefxatm axi^oio di4vv€f.i€vaL (o 244. Acc. et gen. B 275: og tov Xcoßrfciqa i/reaßoXov eax dyogdwv. N 687. ii 404. Acc. solus: h 90: ot;« «^a 6^X£a lox^i — — iV 51. n 204. (/> 58. X 412. 2) navio. A. c. i. ^442: ijroi fiiev ^^ i'fi inavaag snl TQcoeaai ^dyea^ Acc. et gen. B 595: ävToiiBvaL QduvQiv tov Ggr^ivM navaav aoiS () 15. 0 137. 249. 294. d 659. e 492. o 342. i/' 298. Acc. solus: A 506: Tcavasv aQiörevovra Maydova^ jcotfxeva Aar (Z> 314. r 274. 3) anofcavio, A. c. i. II 126: /; ititJ' enuT dnoTtavcL ig vozeQov oQf^fj-d-tjvai a 114. (Acc. et) gen. A 323: Tovg (xev hneix siaoixv, irret 7co?Jfiov d^ Tiavaar, De accus, c. infin. 35 Aco. solus: - 267: vvv fifi' vv^ arre/ravae nod(OKt(( JUjkeuova, T 119. a> 340. JTI, Verba transitiva, in quibus accusativus prolepsis auxilio explicatur. Sunt verba quae iudicium aliquod de persona vel re acousativo notata exprimunt et sunt verba dicendi; sentiendi, cogitandi, verba voluntativa et verba indignandi. In bis verbis lingua subiectum infinitivi, si cum »üb- iecto verbi finiti congruit, raro acousativo notat, ea autem vocabula, quae ad illud spectaut, ad subiectum verbi finiti relert. Idque nullo modo cum Schoemauno '* ') ex eo quod linguae inest perspicuitatis studio ut sola causa cxplicandum puto, verum enimvero subiectum infinitivi subiecto verbi tiniti per appositionem addituvn est: ^ 397: tifrinO-a ouj Xor/ov a(xvv(XL (du sprachest als [eine solche, welche] die einzige [war] im Abwehren des Verderbens. A. Verba die eiidi. y. Verba, quae proprie sunt verba dicendi. l ) (prjin L A. c. i.' Cf. Ulf. Marc. 8, 27: hvana mik quithand maus visan? ^ ^t. ß2, 3: ir quedet mih forwerphen diuwala. 1) Activum: li 129. 248. 350. 783. /' 44. 220. 392. J 429. E 103. ^1) Fleokei». Jakrb. l cl. Phil 1869, p. 229. 36 Albrecht 119. 635. 638. 652. Z 98. 100. 108. 488. Ü 118. / 35- 3 401. 410. [Ä 51]. Ä 331. 370. A 443. 589. 719. 831. N 1 269 (subiecta congruunt). 414. 631. S, 220. 265. 374. O 112. 697. 735. JT 14. P 27. 174. 338. 366. 674. :^ 132. T 416. r 105. 206. 211. 348. 361. Ö> 159. 316. ^ 440. 5 668. 791. ß 134. 256. 494. 546. 615. a 33. 189. 194. 2 220. 391. ß 171. 174. 238. y 84. 124. 188. 212. 245. d 1 190. 201. 387. 493. fi 105. 290. 301. 359. ^ 42. 200. 2 ri 322. ^ 138. 221 (subiecta congruunt). 565. 567. t 5. 4 511. X 35. 284. 330. l 176. 540. jU 275. v 173. 249. ? 1 149. 176. 327. 384. o 213. n 93. 143. 418. q 352. a 1 145. 218. 261. 342. % 122. 191. 267. 380. 383. % 31. 35- 3 y\> 71. 116. 125. 135. w 24. 75. 269. 2) Medium: M 125. 165. P 26. 171. 379. Y 262. Ö> 277. X 298. 519. i 504. r 131. e 25. 196. x 296. v 90. V' 284. w 460. AcCv solus: E \%\\ u o o y avtjQ ov (prj^i — et altero aecusativo per appositionem addito: S^ 126: — ovY, av fxa yivog ys xaxov Y.ai avdXyn qxivreg. O 569. Inf. solus: a) Acc. subintelligendus est: " /f 351 : nu)g di] q>j]g iioXe^ov ^e&u^ev (sc. r>fiäg) ; 1) Activum: J 375. iV817 (subiectum secundario enuntiato exprii tur). P 637. a 168. d 664. X 128. v 175. tc 347. xp 275. 2) Medium: 470. (Inf. supplendus est: / 329.) 2) Medium: r 28. 366. Ä 190. Z 185. 0 498. M 106. 0 251. F365. A 236. V 211. 357. | 481. /r 24. q 42. 1; 121. 2) elnov, A. c. i. ^ 9 : xort ^ot e€i7iev MvQ/Liidovcov xbv (xQiaxov eti t(oovxog i/tielo XSQolv vno TqÜmv XetxpELv q)dog rjelloto, ß 113. Acc. solus: a) absolute positus: ^ 90. b) Bv adverbio addito: a 302: iva zig as xal oipiyovcov tv tluij. [y 200]. c) directa addita oratione: Z 479: xat nmi Tig elntjai ^yTtcagog y ode jioXlhv €x TioXifÄOv ävtovra. d) in prolepsi positus: r 192: elW aye (lov xat zovöe, — oaxig od' iöxiv, % 218/19. 3) (XV datt}, A. c. i. Ä 47: avdrjöfxvTog A. c. i. 0 462: Oüx av i^a aa6q)Q0va fivdraaio 38 Albrecht. Acc. solus: a; absolute positus : l 328. 517. fi 223. r 500. h) altero acc. per appositiouem addito: ^ 288. c) in prolepsi positus: r 245: /.al tov toi iivV^rjaoftai oiog ir^v naq. 5) aeidu), A. c. i. ^516: allov ö^ äklfj clsids 7[6Xiv y.€()aiZ€f.i€P alfcrj'^^) avtuQ ^()dcaa7ja 7f.oovi diriftaca JrjKpoßoLo ßrj^uavai rii 'AQi^a, 6) a7itiXito, 0- 383 : t] fiev äjveiXrjaac: (ir^idfj/itoi'ai; eivai> agiatovi;^ IL Verba precandi. 1 ) aqdofia i. A. c. i. / 240: agazaL de iccxioza (parrj^ievav tjid öiav. A 818. 'f 144. 209. d 826. t 533. X 322. Inf. solus (subiecta congruunt): ^143: Tco'/Jeg tt (,iiv i^grioce^^^ i7t/crj€g q)OQeaiv. N 286. a 164. 366. o 176. 213. 2) €vxof.iai, A. c. i. 2 /5: — cog aga or^ Ttgiv y evxBO — — nc'vrag hii 7igvf,ivrjöL äktjiiievai viag ^j^xccuov aev ijiidevoixivovg^ jcad'ieiv t aeyci^kia igya, o 353. y 211. Infinitivus solus (subiecta congruunt): B 401 : Bvxof.ievog ^avavov re (pvyBtv xal fÄioXov^^Qy ^^* ® 254. 526. / 183. H 484. O 374. ß 287. De aeeus. c. infin. 39 3) inevxofiai. A. c. i. § 423: htevxeto naoi d-eoiaiv voaiijoac ^Odvafja 7tokvq>Qova ovde ddfiovde. V 238. (p 203. 4) XioGo^aL. Hoc verbum iam in priore capite suo loco commemo- vi, ubi rogatus et rogata expleturus una eademque erant rsona. Hie autem denuo affer endum est, quia rogatus non 5m est ätque is qui id, quod infinitivo exprimitur, efScere bet. Itaque mirum esse non polest, quod hie personam, qua rogatum profertur, ex analogia verborum dicendi 3usativo notatam reperimus. i 511 : Xiöaovxai (f aqa zai ye Jla Kgoviiova xiovaai i 224. 5) inmilofiai. I 454: OTvysQCcg iXaq ava yßlQag cibiqcll ■d-vfxov dno fueXecov dvvai d6f,L0v^'Atöog ecaw. III, Verba promittendi. 1) vTtioxviofiai, A, c. i. •^ 347: — sycj de toc avtov vnio%of.iaL — — Tioeiv aiöi(xa ndvva, Praeterea duo sunt loci: B 112. / 19: — og — ^liv f.iot v7tiox^o y.al nazipsvoev ^'Ikiov ixytigaavc evteixsov dnovieGd'ai — '^ maxime dubitandum est; utrum eK7t€Qa 273. ^ 20. x 483. 3) 0(ivvf,ii. T 127: xai aifioae xagtegöv b^ /ITjTtOT — — — avTig ek^voßod'ai aztjv, ^ 332. T 288. Inf. solus (subi. congruunt): u4 76 : xat fioL ^'^o £ ^F 585. ß 373. d 253. fi 178. x 299. 344. EUipsim huius verbi habemus : T 261. e 187. 4) VtVG). A. c. i. 0 246: vevos de ol Xaov awv efifievai ovö^ anoXiaS 52) Sic vero a scholiaBta locum intellectum esse cognoscimu^ explicatione ad / 19 tradita: rore di (xot, ipiaCv, vn^a^^to xal x De accus, c. infin. 41 5) ncftavevw, A. c. i. J5 1 12. / 19. (cf. vniaxviof.iai vocem). Inf. soluB, Bubiecta congruunt: K 392: og fioi — — — innovg öwaifievai ytarevevas, N 368. d 6. 6) avavevw, A. c. i. n 252 : - ooov (f avivevas ftdx^jg i^§ anoviea^ai. B. Verba sentiendi. 1) OLTCoiti}, A. c. i. Z 386: ovvB% axovacv TeiQea^aL Tgtoag, fiiya de ngdrog elvcci ^^xaiiov. ii 543. n 241. a 126. Acc. solus: a) cum participio coniuuctus: ff 129: Tovg vvv ei Tmoaaavzag v(p ^'Euto^i ndvtag dycovaai. b) in prolepsi positus: 7 193: ^jTQeidtjv di xal avzoi dxovere v6aq)iv iovteg log % rjXd^ (tig % uiUyiaS-og ifitjacito IvyQOvoled-QOv, 2) nvvd'av ofxai. A. c. i. ß 119: nvd-iad'ai ^axfß ovzw Toiovde toogvöb te Xaov ^Axaiwv anQfjKTOv nolsfiov noXefiiKeiv ^di (ii%Ba&ai. Acc. Bolus: a) absolute positus: E 702 : - wg ijtvt^ovfo fi€za Tgtoeociv ^'jiQtfa. 42 Albrecht b) participio addito: d 732: ei yccQ eyio nvS-ofitjv xavrrjv odov oQfiaivovra, c) in prolepsi positus: y 86: aXXovg ^ev yoQ ndvrag — Tiev^'O^B^^ rjxi' ^ccffTog äfciüXero Xvy^fp 6Xix^Q(im (item T 326, cf. 322). c / 3) OQ aiü, A. c. i. M 99 : - 1/ jtieya d-aoftia Tod* orpO-akiiolotv OQwfiat deivov — — — Tgcoag iff r]f.iaT6Qag livai veag, Acc. solus saepissime legitur cum participio coniun. ctus, ut r 154: ol 91. 261. ;f 215. 2) Medium: ^ 78. E 644. ^ 834. P 641. 687. T 334. « 173. 323. /? 198. y 47. d 453. ^ 203. i 21.3. x 232. 258. | 190. 214- TT &9, 224. 475, ir 568- f 322. % 1% 67, 210* y^ 341 : /AymEG%cii dt a oito. De accus, c. infin. 43 Inf. solus: a) acc, suppl. est M ß(): areivog yag, o^i TQioOBal^at Otto (sc. avzovg), 1) Activum: « 201. K 173. o 173. 278. n 372. 2) Medium: M 217. O 292. Y 195. x 193. Ij) Subiecta congruunt: V 1) Activum: 1^4 296]. Z 341. i\ 262. (D 92. ^ 180. /i 212. ^ 324 2 I 5. 2) Medium: -i 12. O 728. TT 58t. V 21. f/) 79. 91. ^cc. solus: a) absolute positus: Act. X 159. — Med. ^ 351. x 165. l) in prolepsi positus: ^ 255 : rjtoi (niv tclöb x,avTog oleai oig xev hvyihi. -v 224. 2) rpQOvett), A. c. i. r 98: fpQOvko de öiaxQivd^ijnsvai rdij ^JgyEiovg Tcal Tgoiag. Inf. solus, subi. congruunt: I 608. F 286. 3) (pQccKn^iai, A. c. i. A 623: OJ^ yciQ i't aXkov fpgd^exo znvdi ye jiioi y^^^^^f^^Q^^ fivai dsd'kov, 4) TlBld-O f.1 (XL. A. c. i. n 192: — ov ydg 7no tndiyhrn nvncttiq elvai, 44 Albrecht 5) ninoid'a. A. c. i. 3 55: TBixoii fjiev yäg 6t^ xavEQ^QLTiev^ qß BTieTttd'f.wir aQQt^xtov vfjüiv TS ytal avTMV eiXag kaead'at. 6) iianw. A. c. i. 331 : Svia aid-ev ydg N 446 (subi. altero enuntiato exprimitur). k 363. 7) ä-avfidta). A. c. i. £601: oiov d^av^dCo^ev ''ExtOQa dl aixfJiijT^v T e^Bvai xal d-agaaliov noXefiiOTrjv Acc. solus: a) absolute positus: ß631. n 203. b) in prolepsi positus: ß 629: »ctvfia^' 'AxiX. Saaog erjv oiog xe. a 382. //. Verba exspectandi. 1) €l7toiJ,ai et eoXna, A. c. i. 0 196: ieknoifiTjv xev ^Axaiovg avTovvxi vjjMV i7iLßr]a€^ev wxeidfjjv, 1) slnofiai: H 199 (subi. congr.). [H 353]. / 40. K 355. A 8. 3i ^ 67. 0 110. 288. i^ 281. P 239. 404. ^ 297. ry 293. t 4 tp 345. 2) eokna: T 328. Y 186- X 216. ß 275. y 375. « 379- » 3 V 328. Inf. solus: a) Ace. subintelligendus est: P 406: eTtel ovdi %6 elnezo ndfin ey.TteqoBiv moXud'qov avev Sd^ev (sc. JldzQOido qp3l4. De accus, c. infin. 45 b) Subi. congr.: r 112: ilno^evai navaaa&ai oi^vqov noXifioio. 1) eXTtofxaii 1 371. M 261. 407. iV 41. 813. S 422. 0 504. 701. /I 609. P 234. 395. 488. 495. 603. -^ 260. Y 180. 201. 432. (D 605. ß 491. r 319. 9) 157. 2) eokna: 583. q> 97. w 313. 2y äeXjiiio (?) -A. c. L // 310: delmeovreg aoov elvai, 3) öixoiiai., -A.*c. i. A 513: «fi/ T^»'« (jpcSTa fiiyav xai xaAoi/ idiy^rjv iv'd'dd^ ikevaead-ai, fisydlijv imei^ivov dlxrjv, fi 230. 4) itic^w. A. c. i. ^ 247: 17 fÄ€V6T€ Tqwag Gxsdov el&€fi€v, a 422. ö 786. ^ 98. o 305. Acc. solus: i^ 52: ovx av dij fielveiag dqriiipiXov MeveXanv-^ Z 126. 0 536. 565. / 355. 662. A 418. 723. 836. M 133. ^36. iV 106. 129. 476. 830. 836. O 165. 620. 709. P 721. Y ^80. (/> 571. 609. X38. 92. 252. a 304. t 57. 151. 232. 306. ^36. l 210. iu 7. 0 346. /r 368. a 318. ^ 50. Inf. soluS; subi. congr. 0 599. 5) df/dta et dedotxa. A. c. i. H 342: jii^€ b^6c5v roy« deidvd'i, firjia %iv dvdqdv X (39.) 40. Acc. solus: r 37: deiaag ^Axqeog viov. 46 Albrecht J 184. E 827. Z 99. M 39. iV 481. O 652. L 261. 366. ^2 116. 364. 779. /? 199. i 257. 274. (» 188. 577. o f 80. 396. Inf. Bolus (subi. congr.): if 93: dfi/öav d' vnoöexd'ai. O 299. ß 435. C 168. D. Verba voluntativa. /. Verba, quae proprie sunt verba voluntativa. l) id^tlcü. A. c. i. aVTlOQ r 67. 0 210. M 69. T 274. [V 134.] ß 660. 7c 318- Cf. Ulf. Marc. 10,36: hva vileits taujan mik igquisS Notk. ps. 17,17: wolta mih wesen. A%c. solus: K 235 : Tov fiiv dtj traQov y^ aiQrjoeai, ov % i&ikfja^ 0 47. Infinitivus solus, subiectis congruentibus, 169 (IL 1^ Od. 67) locis legitur, ut 2) ßovko(iai. A. c. i. -^117: ßovXofx eyio kaov mov efifievai /; aTtolfod- * n 387. q 81. 187. Inf soluS; subiectis congruentibus: ui 67: ßovXeiai avricloag r^f.uv ano Xoiyov afivvai^ ^\{2. ui [79.] 319. M 174. O 596. 'F 594. ß 39. y 1 - 232. d 275. [353.] i 96. A 358. 489. a« 350. o 21. 88. /t 1 * ^ 228. 404. a 364. De accus, c. infin. 47 //. Verba cupiendi. 1) ffld ofia I. A. c. i. t; 35: — olov nov xig ielderai e^fievac via, Inf. solus, subi. congr. A^638: Tiov 71 tQ Tig xat fiäXkov iilderaL i§ egov elvai. d 162. € 219. o 66. o 164. 2) ItXalofiai, A. c. i. al5: kikaioiiivr^ 7r6aiv alvai. i 30. 32. ip 334. Inf. solus, subiectis congr. r 399: TL jLie xavia lilalsai rj7rs()07i€iUiVy A 574. xV 253. £'331. O 317. II 89. Y 76. 0) 168. « 451. A 380. o 308. 327. v 27. % 349. ///. Verba indignandi. 1) v^^L eaadoiLiai, A. c. 1. S^eivov dfjd'a S-vqjjoiv icfeGTci/iev. a 227. (0 115 Inf. ab invT\L)*) participio pendet). Cf. Notk. Boeth. 123: daz wir siu zürnen ze banden ^*ioiiien wesen, Inf. solus: a) acc. 3uppl.: ö 195. b) subi. congr.: ö 158. Item cum adiectivo verbali ve^eOGtjTov coniungitur: Acc. c. i.: ß 464; inf. solus: / 523. T 182. x 59. "*) Cf. schol. ad h. 1. iovri: ovrto t6 xikfiov. jivtg 6t iovra — et -^413: ov yuQ lyto vs/nato ^ AyafAifivovi notfxivi ln(ov ^TQVVovti f^axiod-ea iuMvrifudag *Axatovt. 48 Albrecht 2) vßfieail^Ofiai. A. c. i. B 296: top ov vefieai^ofi ^Axctn äaxcikdav, P254. 3) ayaiiai. A. c. i. € 129: äg ä* av vvv fioi dyäa%^e, x^eoi, ßgmov ävi tp 211. Inf. solus (subi. in dativo, qui antecedit, latet): € 119: - \^€äig äyaaad'e nag* dvögaatv svvd^eO'S'ai. 4) q)&ove(a. A. c. i. a 346: tL t aga q>&ovieig igiijgov doityiy rigneiv. a 16. Inf. solus, subi. congr.: X 38t. t 348. 5) ^eyaigw, A. c. i. ß 235: dkl^ fjioi iJ,vfjaTrjgag dyrjvogag ov %i fi£yaiQ(f> sgdeiv Sgya ßiaia. Inf solus: a) Acc. suppL H 408. b) subi. congr. / 55. 6) ^10 EW. A. c i. P272: jiilarjasv 281: vvv di fie Xevyalsip &amT(fi aUfiagzo aktSvaiy igx^^vv iv fÄeyakip nota/ni^y wg ndida ov(pOQß6v, e 312. CO 34. B. Verba intransitiva. 1) XQV' A. c. i. -^216: XQ^ i"^^ aqxolvsQOP ye, d-ed, enog algvaaaa&ai Tcai fidla 7i€Q dv^r^ TiexoXtofxivov, ß.24. 61. E 490*). H 331. / 100. 4%. 613. K 479. 71/ 5. iV 275. 463. 71492. T 67. 149.228. X 268. 'F 478. 4 a 296. ß 369. ö 492. ^ 27. 190. x 380. 490. ^u 154. ^ 364. 393. Q 417. a 17. T 118. V' 250. w 407. (Inf. facile süpple- r L 50). Acc. et gen. ff 109: ovdi tl ae xif^] ravTfjg äq>Qoavvt]g. a 124. y 14. d 463. q> HO. x 377. Acc. solus : il 721 : ovöe ti as xQtj. T 420. Y 133. T 500. Inf. solus: ^ 57: dXXä XQf] ^^fi if^ov %^€fi€vai novov ovx dxikeGtov. I 309. 627. N 235. iT 631. y 209. ? 207. [0 74]. t 4. 2) d«I. A. c. 1. f 337: rt (Jfi dal nolefii^ifxsvai Tqdnaaiv ^jQyeiovg ; dativus non a xQ^j sed a (liluv pendet. '''*«»>«, Studien. IV. 4 50 Albrecht Exempla accusativi vel genetivi cum öel verbo con- iuncti in carminibus Homericis non exstant, sed confer: Aesch. Prom. 86: avTov ydg ob dal nQOfirjd^eiog, Eur. Hipp. 23: ov novov noXXov fxe del — et accusativum in prolepsi positum reperimus: Soph. Ai. 556 : öei a OTtiog naiong öei^eig ev sx^QoTg oiog i^ o%ov ^TQdq)r]g. Ex latiore acc. c. i. usu explicandus est : 2 100: ~ ifLislo Ö€ örjOsv aQ^g dXxTr^^a yevtod-at. 3) so LKS. A. e. i. B 190: ov öB BOiKB xttjcoy äg dsidlaoaa&ai. B 233. M 212. ^ 649. b 212. iy 159. Acc. Bolus: X 196: Sg aa boihbv, Inf. solus: z/ 286: ov ydq EoiTt ovQVvd/nev. S 212. T 79. 0 379. y 335. ^ 358. Dat. c. i.: K 440. Dat. et acc. c. i. : ^ 60: >c«i de aot avTc^f boikb fisrä Tiqtivoiaiv iona ßovlag ßovXavBLV xad^aga XQO^ BÜfiaz exovta» 4) eneoL'KB. A. c. i. ^ 126: Xaoig ö^ ovx, btiboixb naXiXkoya zavT BTtaysioBi^v, K 146. l 186. Acc. et gen. ? 193. (^ 511): wv hieoix *>t5Vij^ TaXaneiQtov ävtLaaavra*), Dat. c. i.: X 71. Dat. et acc. c. i. : ^ 341. *) Cf pag. 16, notam 39. De accus, c. infin. 51 /^erbum substantivum cum nominibus coniunctum: a) cum Bubstantivis. uoniam inutile mihi videtiir omnia exempla separa- errC; ea pariter atque postea in adiectivis sub unum im Bubieci. acc. c. inf. dat. c. inf. inf. solufl. P 336. y 24. n 707. n, 225. i 113. 206. 288. V 306. $ 359. o 276. & 511. V 315. (inf. -( To) i;52. 7 !/; 287 (+ dat.). ß 280. [C 314]. 71 76. n VM\. x73. ^56. 7i91. Ä 386. ¥' 44. o78. 7/433 ( 1- dat.). If 52. 0 117. P421. V^ 80. cT 475. €41. 114.345. • i 532. — r 156. « 350. S 80. v 330. ui 409. 2" 406. V' 308. (A 340). «r 707. 1 136. 0 201. l 330. A 373.

XxH ß 28. i 189.) 4* 52 Albrecht TiXiog, 0 192: Ttfi vvv xXeog ovgavbv hei näaav xqvauriv tfievai^ ycavovag ts xai avifjv. oeßag. 2 178: oißag di oe ^fiov Ixia^ nargoxkov TQtoyoi kvoiv ^elnrjO'Qa yaviad-ai. Substantiva denique cum verbo substantivo coniuncta, quae dat. c* inf., non vero accusativum c. inf. secum habent, sunt haec: aXyog : Z 462. ävdynrji E 633. Y 251. diog: M 246. e 347. ^ 563. ileyx^lt]: y 255. AoJ/^iy: (o 433. fiOQog: T 421. voog (ßijtig): O 509. De accus, c. infin. 53 b) cum adiectivis. his adiectivis praeter structuram impersonalem in- habemus personalem; ubi infinitivus adiecüvo^ quod stti loco ad certum definitumque subiectum pertinet; est, ut: S89: - agyalsog yccQ ^OlvfiTtiog awtipeQeod'ai, Acc. c. i. Dat. c. i. Inf. Inf. in Str. pers. y 196. n 282. 293. a 130. 425. q 347. N 446. Ä472. 1 [Afl76]. v\h. Af410. i>252. 0 140. *498. A 589. «r. 397. n 88. y356.'/n91. v312. /9 244. 17 241. T 221. ^302. 0 197. (> 18. 0 511. *485. X 129. T 21. «f' 50. /9 207. ß 132. V 218. 1 Z 128. «392. «r 837.x 464. ij 159(4- dat.). iC 39. y 69. X 396. ;^549.— dat. et acc. c. i. Q 583. r 41. /S 74IZ410. XI08. l 355. (+ dat.). X 153. T 283. V 220. , t y 154. N 227. n 69. ce 82 (+ dat.). ^169. fx 110. € 170. dat. et acc. c. o362. i 211. A 107. i. A 541. IT 620. i;313. * 184. X 305. (f 651. V 141. <#> 482. I//81. l 156. iectiva; quae dat., non vero acc. c. inf. secumi^ha- mt: xeg: i) 496. T 124. Pi5: iV 317. tiwoj/: f 245. 0 274. Cf> 291. 54 Albrecht alaxQOv: B 119. aQKiov: B 392. ysvvaiov: E 253. ivxlhg: P 415. ixS'QOv: fi 452. tjdv : w 435. S^hqxxtöv: (J 561. x 473. lioQGifxov: E 674. T 416. (fiOQiianv: Y 302). ^rjidiov: n 211. - pers.: Y 265. inf. soL: TW 54. %a.Xavqivov\ H 239. q>ikT€QOv: (D 101. •6) Verbum substantivuin pleniore sensu positum. a) l'oTi, A. c. i. r 285: Tgwag ensid^ ^Elsvrjv xal xtrjinaTa navx aiK^" dovvai, TL^irjv ä" ^^Qyeiocg annxLvafjLev — (sc. bötC), Inf. solus: 5* 313 : '/.eiae (.lev eari ymI varegov og^rjd^i/a^ H 424. ^ 157. 0 392. b) ov'K sav i, A. c. i. Z 267: ovde nj] egtl — — 7i£7taX(xyfjiivov eix^rdcio^a^ M 327. N 114. 787. S 63. P 464. T 225. F 97. X 26& ^ 670. ß 310. £ 103. 137. [l 158]. o 49. n 243. ^ 12. (^ 5^ t 555. 591. 9) 331. Inf. solus: ^V 325 : — Ttoat d ov 7uog eöziv sgiCeiv. S 212. O 556. n 60. 0 193. 565. X126. ß 130. « 413. ^ 358. t 411. X 170. n 447. ^ 286. ;c 460. Dat. c. i. M 337: dXl^ ov mig 01 srjv ßwaavxi yeyioveiv. M 65. De accus, c. infin. 55 Dat et acc. c. !• X 219: oii ol vvv eii y etnt ne(pvyixivov a^fiB yivsad'ai, Postremo commemoro usum accusativi c. inf. cum 7) nqiv et naQog Bkrticolis, ubi accusativus infinitivo ab bis particulis sus- 31180 additus; ut iam ante dixi; ex analogia explicandas est. a) TtQLV. In enumerandis eis exemplis; quae huc pertinent, di- inguendum est^ prout alterum enuntiatum aut negatur aut »n negatur et nglv particula ad eandem vel similem par- Julam in altero enuntiato aut refertur aut non refertur. A. TtQiv particulae in altero enuntiato nihil respondet. 1) altero enuntiato negato. A. e. i. S 18: — ovS* OLQa t€ nQOnvlivdsrai — Tiglv %iva xexQifiivov xataßrjitisvai ix /liog ovqov. P 504. A-^ 266. ß 375. rj l^^- ^ 65. v 124. q 105. % 64. Inf. solus: Acc. subaudiendus est: 0 556: — ov yaQ kV kavip anooTadov ^Aqyeioiaiv (^laQvaa&ai, ngiv y r;6 (sc. ^/uac:) xöTcbcra^fiy iy^ (sc. avTOvg) xaz anQtjg "ihöv alTteivrjV elhiv. xTda&ai t€ 7toXlrag, 'F 45. ß 338. Subiectum verbi infiniti cum subiecto eins quod ante- dit enuntiati congruit: /386: ovdf tcbp wg ¥rt &vfi6v ifiov nsiaei 'Jyafiifivwv TiQLV y ano näaav ifiiot äofuevac ^v^ialyea Icoßtjv. M 172. P 32. T 313. 423. Y 100. 198. 257. <2> 578. 537. l 50. 89. iti 187. v 181. 2) altero enuntiato non negato. Acc. c. i. Z 81. iV 172. O 588. ^ 100. a 210. ^ 288. 5iO. ? 229. 0 210. n 376. Q 597. lo 430. Inf. solus: a.cc. suppl. Z 465. n 322. d 662. 823. e 207. tj 83. 26. 0 30. 56 Albrecht Subi. congr. X 17. ß 245. fi 301. ^ 301; t 148. a 402. B. ttqIv particulae in altero enuntiato aut eadem aut similis particula respondet. 1) altero enuntiato negato. Acc. e. i. B 355. 414. J 115. E 219 (W(AOg). 288. © 474. / 403. 651. O 74. T 170. ß 128 {Tiagog). d 255. 74.1- V 193. a 289 (naQog). Inf. solus: Acc. suppl. ^ 98. Subi. congr. ff 481. £* 47. il 840. -3 334. 0) 225. zr 475. V 138 (ngooS^e). 2) altero enuntiato non negato. Acc. c. i. X 156. T 586. Inf. solus: acc. suppl. 0 453. subi. congr. B 348. x 585. b) TtccQog, Acc. c. i. Z348: «V^of /U6 xr/n* anoegas ndgog Tcide 8gya S* 286. ^ 764. TT 218. Inf. solus: acc. suppl. M 221: — aq>ag äollonius Alexandrinus, de constructiono orationis, ix rec. I. Bekkeri, Berolini 1817, p. 240. (Cf. Egger, \polloniu8 Dyscole, essai sur Fhistoire des thdories gram- uaticales dans Tantiquit^, Paris 1854, p. 255; Schoe- nann, Jahrb. für class. Phil., 1869, pag. 218 sq.; Skrzeczka, die Lehre des ApoUonius vom Verbum, Königsberg 1861, tom. III, pag. 19). llroth, lat. Gramm., § 250. ume, aphoristische Beiträge zur lat. Gramm., Heft 2: iber den Accusativ cum Infinitivo vornehmlich im La- :einischen, Wesel 1850. •pp, über das Conjugationssystem der Sanskritsprache, Frankfurt a. Main 1816, p. 75 sqq.; Vergl. Gramm. HI, 3. 317—323. Curtius, griech. ScHulgraramatik, § 567; Erläuterun- 58 Albrecht gen, 2. Aufl., Prae 1870, p. 197—201; zur Chrono], der indog. Sprachforschung, p. 260. Delbrück, de infinitivograeco, Halis Sax. 1863. ^SS^^f notions ölömentaires de grammaire compar^e, 6« ^d., Paris 1865, p. 136 sq. Füisting, commentatio de natura accusativi cum infini- tivo apud Latinos, Münster 1839. Genberg, de verbo infinito Latinorum, Lundae 1837. Gernhard, commentatio grammatica de natura et usu accusativi cum infinitivo apud Latinos, Wimariae 1821 : denuo edita in eius opusculis, Lipsiae 1836, p. 1 — 23. Golenskide infinitivi apud poetas latinos usu, Regimonti 1 864 Haase, Ergänzungsblätter zur Haller allg. Lit. Zeitung-. 1838, p. 547; Reisig, Vorlesungen üb. lat. Sprach wis i senschaft, p. 784, not. 601*» Heidelbergische Jahrbücher der Literatur, 1816, p. 937 sqq^ Hirzel, theses de natura ac vi acc. c. inf., Stuttgart 1851 V. Humboldt, indische Bibliothek, U, Bonn 1824, p. 117 sq|^ Jacobs, Zeitschr. für das Gymnasialwesen, Berlin 184T I, 3, p. 51. Lange, Zeitschr. für österr. Gymn. 1855, pag. 728. Merguet de accusativi cum inf. usu syntactico, Regi monti 1863. Miklosich über den acc. c. inf., Sitzungsber. der phiL histor. Gl. der kais. Akad. der Wissensch., Bd. LX, Wier 1868, p. 483—508. Reisig, Vorlesungen üb. lat. Sprachwissenschaft, p. 783 sq(|^ Rost, griech. Gramm., § 126. Max. Schmidt über den Infinitiv, Ratibor 1826. Schmitthenne r, Ursprachlehre, Frankf. 1826, p. 161. 25(^ Schömann, die Lehre von den Redetheilen nach den Al- ten, Berlin 1862, p. 46; Fleckeisen's Jahrbücher fiir cl Phil. 1869, p. 209—239, u. 1870, p. 187 sqq. Thiersch, griech. Gramm. § 197. Töpfer, philosoph. Betrachtungen über die Constructior: des Acc. c. inf. in der griech. u. lat. Sprache, Luckau 183^ Wachsmuth, de accusativo * c. inf. disputatio, Halis Sax: 1815, DE GRAECAE LINGUAE PEODUCTIONE SÜPPLETORIA. BCBIPBIT CABOLUS BBUQMAN WIBBADEM8I8. / E PRODUCTIONE SUPPLETORIA IN UNIVERSUM. §1. Vocalem brevem una vel duabus consonis explosis berdum produei, dudum intellectum est Dixit de hac re :iriGelIius, isque eam linguae affeetionem ita descripsit^ iatendum sit^ de natura ac vi productionis suppletoriae novissimos usque annos nihil fere novi a linguae inve- ^atoribus prolatum esse. Verba enim illius habes liaec 17,8 H. „Praeterea ^coiugatus' et 'conexus' producte -itur. Sed tarnen videri potest in bis, quae posui, ob ni causam partieula haec [con] produci, quoniam eliditur ea n litera; nam detrimentum literae produc- one syllabae compensatur." ^) A scriptore romano txtinuo ad hanc nostram aetatem transeundum est: et ex ^y qui bis temporibus de productione suppletoria scripse- cxt; primus commemorandus est Fridoricus Augustus > tt, qui in prioris ^Qüaestionum EtymoL' editionis vol. I 18 sq. nonnulla, quae ex lingua graeca ad genus illud Ilabas producendi pertinent, aceuratius tractans statuit, ^guam unius pluriumve consonarum elisionem antecedenti »oali aut producenda aut in diphthongum immutanda com- •tisare. Tum laudandus est Albertus Agathen Be- ^ry, qui in libro inscripto 'Rom. lautlehre, Berlin 1837' 235 sie productionem suppletoriam definivit: ,;Es tritt 1) De loco hoc, qui omnes, qui adhuc de productione suppletoria HpBerant, fügisse videtur et me quoque ipsum fugerat, mouuit rae >ciii8 studiorum amicisBimus Curt Steffen. 62 Bnigman Wegfall [der aspirata vor tönenden buchstaben und nasalen] ein mit oder ohne ersatz der positionslänge durch natur- länge"; a qua definitione verbis magis quam re diversa sunt quae insequenti anno de illa Henricus Ludolfus Ahrens statuit in commentatione quae inscribitur 'lieber die conj, auf fii im homer. dial/ p. 34, ubi primus ei no- men productionis supphtoriae (ersatzverlängerung) im- posuit: idem de productione suppletoria disputavit in libro 8U0 de dialectis graecis conscripto I 50. 200 sq. 11 154 sqq. aliis locis. Sequitur Guilelmus Christ, qui in libro 'Grundz. d. griech. lautl/ inscripto, in quo uberius de pro- duct. suppl. disputat inde a p. 57, duplex illius genus po- nit, sicut Pott fecit: dicit enim, elisa consona compensandi caussa antecedentem vocalem aut produci aut ampliiicari^^ i. e. in diphthongum mutari. Vocalem simpliciter produc tarn statuit in noLfii^v pro *7toifi€v~g, Ttäg pro *nav%-g, eif^iB n^g pro *€vfieveo~g etc., amplificatam vero in dativis Tiö^eio ^ pro *Ti&€vt-oi , leovai pro *leovT-Gi nee minus in futuri^ OTieiöWy aneioo/iiai, xeiaoiiaiy Tcevoofxaiy eXavöOfiaiy de qui — bus quidem haec habet p. 61: „sie sind aus den vollen iorr — men OTtevö-ao), nev^-aoiiaL^ ;f6yd-(7o^a«, nw^-ooi^iai^ kkvv^ — oofiair herzuleiten, indem nach dem ausfall der beiden dejac* a vorausgehenden consonanten der vocal durch zulaut ef^ weitert worden ist". Magis Benaryi definitioni sese appli ^ cat öustavus Legerlotz, qui in commentationibus qui busdam in Kuhnii Annales insertis haud pauca huius pro -^ ductionis exempla accuratius tractavit. De cuius ratiorx^ quid sentiat, optime videre poteris ex tribus his quos illis commentationibus exscripsi locis: „Das dor. lokaS lä» eine doppelte erklärung zu: entweder ist es aus einem o- auf die weise entstanden, dass das ursprünglich durch p sition verstärkte o bei dem schwinden des F zum ersa' gedehnt wurde wie im dor. wQavog . . .", K* Z. X 37! „die länge [futuri ^ävcü , Apoll, de adv. 600, 28] erklä. sich sehr einfach als positionsersatz (^ävco aus ^olgviü ^advw) * K, Z. X 370} „was die gestalt der wurzel [vardÄ] in ßh De graecae linguae productione suppletoria. 53 d^Qog betrifft, so ist das q wie in ßkaozog in l übergegan- gen und vor den vocal o getreten, welcher zum ersatz der dadurch aufgehobenen position gedehnt worden ist (vgl. noQ€lv TtinQwxat etc.)", K. Z. VIII 46. Dein commemo- randa est Edmundi Goetzii dissertatio Me productione syllabarum suppletoria linguae latinae' (Curt. Stud. I 2, 141 sqq.), in qua plurima e lingua latina productionis sup- pletoriae exempla coUecta et disposita habes. Ex eadem Jingua magnam exemplorum silvam congessit Guilelmus Corssen in nova editione libri sui 'Ueberausspr/ etc. in- scripti (I 633 sqq., cf. II 1017 sq.). Hie primus omnium räi- tionem illius affectionis accuratius examinavit) dicit autem I 654 haec: „Die lautliche natur dieser ersatzdehnung er- klärt sich am besten aus der dehnung des vocals in der ausspräche vor den lautverbindungen w^undn/. Ursprüng- iich wurde c&a-sol gesprochen, so dass o kurz war und n den festen dentalen laut hatte, dann cön-sol, so dass o ge- dehnt gesprochen wurde und n nur noch ein schwacher nasaler nachklang war, endlich auch mehrfach cosol, indem auch jener nasale nachklang schwand. Ebenso lag zwischen * gtAä'S-lurs und quä'lu'8 eine mittelstufe, die man annähernd durch die Schreibweise * guä-isylus bezeichnen kann, in- dem das s nur noch schwach hörbar war und nun der län- ger ausklingende vocal a fast die ganze zeit ausfüllte, die früher durch das aussprechen des vollen s in anspruch ge- kommen worden war, bis mit dem völligen schwinden des * die ganze Zeitdauer desselben durch den vocalischen nach- klang ausgefüllt wurde" etc. Eodem fere tempore de pro- ductionis suppletoriae natura ac vi Delbrück scripsit in ^Urtii ^Stud.^ 12, 138 sqq. Impugnat is vehementer trala- ^ciam quae circumfertur de hac productione sententiam ^amque vocat ^iuridicam, quippe ex qua nulla alia de caussa localis producatur nisi ut linguae mora ne detrahatur* '^). 2) Cf. quae idem p. 138 dicit: ,,Der hergang kann nicht der ge- ^©»en sein, dass der eine consonant verschwand und nachher gewisser- ^aasen zum trost der vocal verlängert wurde." 64 Brugman • Ipse autem rem eodem fere modo explicat atque Corsse] quocum etiam in hoc consentit , quod ante omnia id pr mit, vocalem non demum post consonantem eiectam pr duei. Eandem sententiam quam Corssen atque Delbrüc proposuerunt seqüitur is qui postremo hoc loco nobis lai dandus est Georgius Curtius ^Stud/ 11 159 sqq., u nonnuUa quae huc spectant luculentissime explanantur. Igitur hos fere habes, qui adhuc productionem suppl toriäm vel plenius tractaverint vel ita tetigerint, ut no aliqoid de ea proferrent. lam autem antequam ad ( transeam, quae mihimet ipsi de illius natura ac ratior statuenda videntur, moneam, tum, cum Corsseniani lib editio altera et commentationes Delbrückii et Curtii ilh in lucem prodierunt, paene totam hanc dissertationem iai absolutam fuisse, oblata autem in illis scriptis mihi ess singularia quaedam, quae cum me fugissent scripto hui etiam adiungenda viderentur, velut illa, quae Delbrück! auctore de vocum ßtQd'co, ^Tvog, XQ^^^Q ^1- longa vocali sti tuenda sunt, nihil contra oblatum mihi esse, quo cogi mil viderer ulla ex parte ea, quae litteris semel mandaverai de productionis suppletoriae universa ratione, mutare. Qua quidem- integra mihi exhibenda censui non quo ea , qua illi de eadem re exposuerunt, improbarem — videbis enii quae Uli statuerunt non dissentire a meis — , sed quia pl( nius aliquanto et accuratius ego productionis suppletoria vim ac rationem explanasse mihi visus sum. Sentio igitu de illa sie. §2. Nunquam ulla lingua postquam eiecit consonam al quam, vicinam vocalem produxit aut in diphthongum mi tavit quo syllabae imminutam quantitatem redintegraret nunquam ulla lingua duarum consonantium postquam pric rem vel posteriorem excussit, vocalem antecedentem prc duxit quo positionem diremtam resarciret eiusque iactura succurreret; nunquam denique ulla lingua post consonai De graecae linguae productione suppletoria. ß5 eiectam Yocalem vicinam produxit: sed longe aliae sunt ra- tiones, quibus üngua in productione quae vocatur supple- toria ducitur. Atque sunt; ut quae vera eins sit natura Jrccte intellegatur^ ante omnia tria haec tenenda: 1. Consonae elisio non fit repente et uno quasi irapetu, sed pedetentim paullatimque et 1 t;a, ut quo plus ponderis consona amittat^ eo jp lenior et amplior fiat sonus vocalis. 2. Non quaelibet consonans cum compensa- t: i one explodi potest^ sed eae tantum consonan- t^8, quae dicuntur continuao. 3. A productione suppletoria acriter distin- g'uenda et distinenda est alia quaedam linguae Äffectio quae in eo cernitur, quod consona all- q na continua postquam in vocalem dissoluta est, äritecedenti cum vocali in diphthongum coa- l^scit. lam ut haec paullo accuratius illustrentur; ad prima tri quam posui thesin confirmandam aecedo. Consonas ut tum, cum sine compensatione eliduntur, ita etiam in pro- ductione suppletoria non uno ictu explodi sed paullatim dilabi et dissolvi certissimo documento sunt formae multae^ iu quibus cum vocalis ad productae vocalis mensuram iam progressa sit; consonans nondum evanuit sed magis minusve ^xtennata et debilitata pennanet. Exempla talium forma- lem hie habes pauca e diversis Unguis collecta; quibus infra permulta alia adicienda erunt: sanscr. tufudvqsam pro ^tud'vans'^m (acc. sing. masc. part. perf. act. a rad. tüd tundere), lat. c6'*sul pro consul, sanscr. sugirshu pro *SU' g^r-m (locat. plur, a stirpe su-gir qui pulcram vocem ha- Btt oet), linguae böruss. vet. tirtis = scr. trßjas, lat. tertms, r^: üaguae francicae rhenanae kd^scht pro harst (rastrum, ligo), .ri^y 8^« d&Fiog pro *daFiogj scr. agvdvarU pro agvavant (quasi pnv '^^o(/")«»f^), 8) Docent eaedem hae formae simul et hoc, mit; • ■ 1 Dfl^> 3) De singulis his vocibus accuratius infra dicetur. Co'Utti, Stadien. IV. 5 66 Brugman qua ratione omnis illa afifectio procedat. Procedit auiem ea siC; ut primum consona continua minus distiucte pro- nuntiari coepta particulam aliquam soni sui amittat eam- que sibi vindicet vocalis; mox idem iterum iterumque fiat, quoad vocalis longae vocalis mensuram assecuta sit. Pro- ducta autem vocali; consonans aut prorsus iam conticesdt, ut in verbdsua, fiilägf däiagj aut remanet mirum quantum extenuata et suimet quasi umbra, ut in tutudvqsam, c6*sulf kd^scht, Quamquam interdum fieri videtur, ut vel post vo- calem productam consonans vix soni sui detrimentum ac- cipiat, ut in scr. a^dvant, gdjate (pro * gajat$)y lesb. btii-' fjieXr^ia (pro *enifxiXeja)) verum in hoc iudicio cautio ad- hibenda est; quoniam nescimus; spirantes in illis vocibua sintne pleno et firme pronunüari solitae an leniter atque exiliter: in lesbiaco saltem imfiilijia i i. e. j exilem ao- num habuisse inde coiligam^ quod in similibus illius di&- lecti formis; ut in KvnQoyivtja (§ 23, n. 1 0), eadem prorsue evanuit Transeo ad secundam thesin. Continuas tantum con- sonas cum productione vicinae vocalis eiidi quamvis prima obtutu audacissime dictum videatur, tamen vere dictum est. In graeca certe lingua illud sie se habere docebit tota haec dissertatio ^) ; sed in ceteris quoque Unguis crede id iteoa sese habere. Nam ubiubi post consonam explosi- vam eiectam antecedens vocalis producta vide- tur, illam consonam esse antea in continuam mu- tatam concedendum est Sic ex yiyvofiac non y Utte- rae elisione fit ytvofiai, sed proxime ex illa forma prodiii 4) Commemoro hie, quia infra commemorandi vix apta occaiio offeretor, novg maltos putare productione suppletoria ex */roif-cD*'" tum esse ; quod fialsissimum est. Unde habeat reapse vox illa pro- ductam vocalem, reete perspexit Ahrens de dial. gr. II 175, ubi haee docentur: „ttoV est antiquissima forma, quam ab antiquiore lingua ii& compositis rginog dtXXonog servatam recentiores in nov^ produxerttiit eam legem secuti, quae voces monosyllabas correptam vocalem habere vetat." De graecae linguae productione suppletoria. 67 yihvofiai i. e. y transiit in consonam continuam, hinc deraum ftvofLai; e*lac'na in lingua latina proxime prodiit *lag-naj ex hoc *lah'nay inde demum Idna (v. § 9); ex ^ndd-'fia *7rao/«of, hinc ^nafifia — nrj/iay ex lat. *fud-nü ^fusnis, inde fünis] e sectius *8ehtius (ef. umbr. rehto^=\dX. recttts), inde dtius etc. *). In quo lex illa posita sit , perfacile est ad intellegendum. Cum enim eo vocalis productio efficiatur, quod vicina consonans morae suae illi ahquid cedit ^ ap- paret, consonas explosivaS; quippe quae uno temporis mo- mento ore emittantur nee habeant facultatem continue so- nandi, cum elidantur, non posse vocali vicinae morae quid- quam addere. Saneiam per se inteliegitur, non posse omnia quae ex lingnis cognatis huc pertinent; quibus confirmetur legem illam Omnibus in Unguis indogermanis valerC; hac in dis- sertatione congeri, nee non est mihi confitendum, non tan- tum me in plurimis illarum versatum esse, ut de unaqna- que re, quae in tali quaestione in censum veniat, apud me sit certum iudicium. Spero tamen vel ex eis, quae modo dixi de illa re, ex eisque, quae infra e unguis cognatis ad gpaecae linguae productionem suppletoriam illustrandam rfferam, intellegi posse, legem illam nusquam non valere. De tertia autem thesi haec habeo. Quod v facile in ^j j facile in i transit , positum est in aiBnitate quadam t« dicam, colorem asciscat eoque paullatim in ipsam voca- lern transeat. Igitur ita ex *^a-/o-jtiat fxaiofxaiy ex *i''{ayFa' '-« BvotÖBy ex cav('i-')tum apud Romanos cautum fit, ut 5) Saepius media illa fonna a lingua servata est, velut forma ea, ^W int^r *retnm8 (= l-oer^d») et remus intennedia est — reamus *co — , servata videtur in triresmos illo, quod legitur in Columna Ro- *trata C. 1. L. I 195, 12. 5* 6g Brugman Spirans in vocalem transeat et deinde vocalis cum antece denti vocali in diphthongum confluat. Id autem non magi ad productionem suppletoriam pertinere quam si ex ^iS-ji (=scr. svidrjd-mi) iöio) vel ex *FeXr^ ^YiXr^ (v. Gurt. p. 513 vel apud Romanos ex *{a)s-jd-m (= eYtiv) siem — sim, e: *svid-or *suidor — siidor fit, in propatulo est. lam vero quoniam illa *fidfofiav formae in fialofiaL immutatio e quas alias exempli caussa proposuimus immutationes pro ductionem suppletoriam nuUa ex parte attingunt, vides n< hoc quidem probari posse, quod Christ (p. 58) de aX et b» syllabis apud Cretenses in av et €v mutatis (ut in avaoi evd'siv) non secus dicit ac si id suppletoria quadam a et • vocalium amplificatione factum sit. Quod l liquida in avaog evd^elvy aliis in v abiit, id eodem ioco habendum est ae a ex *7rt^-T0-g niöTog vel ex *ret'rmirs resmus prodit; qui autem; quaeso; in his formis contendere volet esse dentalen explosivamelisam^elisa explosivacompensandi caussi vocali antecedenti sibilantem subiunctam ? ^) Tria haec^ de quibus modo exposuimus, si tenebis^ f& eile iam productionis suppletoriae quae sit origo principa lisque caussa intelleges. De ea enim haec fere statuendi mihi videntur. Initium productionis suppletoriae fit; ut vidimuS; \ consonae extenuatione, cuius extenuatipnis fons et caus» est vis illa inertiaC; quae ut in tota natura ita in lingcu 6) £ fonnis linguae francogallicae vetustioris hauU (altus), voui (valet), loiaulteü (legalitas), aliisque id genas (y. Wackemagel *AU französ. lieder u. laiche' p. 150) forsitan quispiam concluserit, et lii et üi Ulis vocabulis creticis liquidam, antequam prorsus eyauaeiü Yocalem antecedentem produxisse. Sed ex illa scriptura aiU, praete quam etiam al atque au in eadem francogallica vetere lingua m?e niuntur (sie habemus healme - heaulme—heaumeiY, Wackemagel 1. L nihil aliud colligere licet nisi hoc, postquam fusciorem sonum / liquide äcceperit, ex hac consona u Vocalem, natura ei insidentem, emamuu» unaque iam cum liquida aliquamdiu auditam esse, quoad huius sonu prorsus conticuerit. De graecae linguae productione suppletoria. 69 quoque summa potentia regnat ac dominatur. lam äutem cum quo magis consonantis corpus attemiatur eo maiorem campum vocalem occupare videmus, sumere non licet, lin- guam eo consilio vocalem producere, ne totius syllabae quantitas metrica imminuatur: nam hoc si sumas, qui lan- dein explicare possis quod — ut uno exemplo utar pro multis —r ex *iQoFä (cypr. iQOvd, v. infra § 17, 8) BQiorj i. e. ex anapaesto bacchius fit?'') nee vero mehercle licet sumere, damni id, quod consonans ex extenuatione sua et dissolutione contrahit, resarcire studere linguam ut omnino relinquat illa aliquid quo se vixisse testetur ; sed res sie se liabet. Consonis continuis non soium hoc cum vocalibus commune est, quod et hae et illae facultatem habent con- tinue sonandi, sed etiam eo consonantes continuae propius ad vocalium naturam accedunt, quod sonus quidam eis in- haeret quem physiologi nostri appellant ^stimme vel ^ stimm- ton. lam constat, cum sonus qui vocali inhaeret et sonus ille consonantis continuae inter se contingunt, in contagio- nis Bede contractionem quandam et mixturam utriusque woi effici indeque fieri, ut lingua lente tantum et paullatim a vocali pronuntianda transire possit ad continuam pronun- tuadam. Ubi igitur continuae consonae corpus extenuari coepta est, vocalis facile potest soni sui colorem consonan- tis sono impertire, et cum iam ab initio paullulum in con- sonantis corpus intraverit, nunc quo maius haec firmitu- dinis Buae detrimentum accipit eo longius ipsa procedere potest Ergo si acriter rem contemplamur , eam esse pro- dttctionis suppletoriae rationem dicendum est, ut quo lon- gms consonans continua, ex duabus illis naturis confiata, «ö consona sua natura recedat, eo plus vicinam vocalem de vocalicia (ut vocabulo haud antiquae fabricae utar) illius 7) Vides simul ex hoc exemplo (cf. etiam Sai]Q pro *^ajrio — *^ai- ^^9 6t miüta alia' vocabula, in quibus F vel ; cum productione sup- pletoria eiectum cemitur), quam sit illa opinio pen'crsa, secundum ^Qam vocaies producuntur quo syllabae immin uta positio reficiatur. / J 70 Brogman natura sibi assimulare et asciscere. Quod rectissime dictai esse facile concedes; modo memineris^ quam rationem multa linguae sequantur in pronuntiando n post vocales. Praemissis his; quae ut procedente disputatione ipe magis clarescent ita ad sequentia melius intellegend non nihil afferent ^ ad specialem partem huius disputati« nis iam transeamus, in qua ita agemuS; ut singnlas deineep consonas pertractemus quarum elisio vicinae vocalis pn ductionem effieit, in eoque ubique linguarum cognatarui rationem habeamus^ utpote quarum formae graecas forma persaepe clarissime illustrent atque illuminent. DE NASALIBUS. Generalia. § 3. 1. Gignuntur consonae nasales cum, facta inter ori partes quasdam coartatione^ spiritus per nares ita editm ut aer qui est in cavo nasi vibrare et oscillare incipia Efficitur autem oris coartatio ad palatum in n gutturali (i pronuntiando item ut fit in ä; et^ proferendis; iuxta denti coartatur os in dentali nasali n enuntianda, id quod idei fit m t ei d prontmtiandis; labiis denique coartandis y« comprimendis; ut fit in explosivarum p ei b pronuntiation* gignitur nasalis labialis m. Quantum igitur ad coartatioiM quae in oris cavea ad consonas proferendas efficiuntc attinet^ summa inter nasales et explosivas intercedit necei situdo. Cum autem neque in bis neque in illis pronuntiandi oris instrumenta similem aut parilem in modum composit sint atque componantur illa necesse est ad vocalem ullar gignendam, non magis w, n, m transire possunt in vocale quam g, d^ h vel &, t, p (cf. ea, quae § 2 ad tertiam quar posuimus thesin adnotavimus) ^ pb eamque rem errant qi: Tvmovaa et (lesb.) Tiaiöa v consonantis in t; et t di8Bolutio0 De graecae liuguae prodnctione suppletoria. 7| orta putant ex TVTWOvaa et ndvaa, nee reetius profeoto ti&€äöi, iidoäatj duxvväai quidara opinantur v nasalis in a mutatione ex *Ti&€vaij *didovai, *deixyvvoi (cf. § 4, b, 1.) itemque-arat, »cetoex-vrai, -vzo nata esse (v. Lhardy^Quaest. de dial. Herod.' II 5; Ahrens^Ueber die conj. auf /ui' p. 13). 2. Hac igitur ex parte nasales et rocales nulla inter se continentur affinitate. Sed alia quadam ex parte nulla con- sonans tarn prope ad vocalium naturam accedit; quam nasales. Quod in quo situm sit, dieit Bruecke ^Grundz. A physiol. u. systera. d. sprachl/ p. 3 t hisee: „Sie [sc. na- sales] haben mit den vocalen gemein ; dass sie nicht wie die übrigen consonanten ein von der stimme unabhängigeB eigenes geräusch haben^ sondern nur auf resonanz beruhen^^ Inde enim manat quod nasales omnium consonarum mollis- sinaum fluxissimumque sonum habent tantulumque in eis est firmitudinis et soliditatis. Hinc vero fit ut ante nullam cousonam vocales totiens productionem suppletoriam patian- tur quotiens ante nasales; nam quo infirmiores sunt conso- nae^ eo minus potestati illi inertiae resistere possunt, quae est caussa qua omnis productio suppletoria efficitur. Fit autem productio vocalium ante nasales non quibus- Kbet condicionibuS; sed plurimis in Unguis tum solummodo^ cum nasalem alia consona continua insequitur. Ante voca- les qua de caussa nasales elidi non soleant^ per se apparet, neque difficile est ad intellegendum; unde fiat qiiod nasalis com in ndvöa cum compensatione exteratur, integra relin- ^T0-g: cf. got tadhun-da fst tcnOhun- da^'P). praecedit, nasalis inseritur ad syllabae pondus quasi angendum, ut vm Ivy^y ivdaXXofiai j ygofiipag] hoc enim syllabae corroborandae instra— mentum lingua certe non adhibuisset, si nasalium explosiyanunqas copulationem non amaret. Cf. Pott II ^ 451 sqq., Curt. p. 53 sqq. 9) *ExaT6Vf^ixaTogex*ix{(vr6v, *^ixavxog prodüsse docent praetere» formae arcadicae kxorofjißoia et S^xotav (C. I. n. 1513). Gelbke (ds dial. arcad. p. 16) iudicatde bis formis sie: „In Sexorav et ixorofißotm fortasse x littera caussa fnit a vocalis in o mutandae. Nam et aiit6 et post litteram gutturalem in omnibus dialectis a passim in o abiisse . id quod Ahrensiüs negavit (U, 582), dor. xod-agog et vulgare doxiw^ xoxeivrj, oxTto, stxoaty si cum xad^uQog et scr. dagas, kakshas, ashpdu vigati comparantur, evidenter declarant." Sed haec concedi non pos— sunt. Nam praeterquam quod formis illis vel plurimae opponi possunt«. in quibus a prope * in f abierit, non satis illud v. d. respexisse vide- tur, distinguendas esse eas a vocalis immutationes, quae iam ant6 linguam in dialectos digressam invaluerant ((fox^oi, xox^vti, oxra), atc eis, quae in singulis demum dialectis factae conspiciuntur {dxo0im xod'ttQÖgf ^exoravy ixorofißota). Eo enim tempore, quo lingua graec« in dialectos discedere incipiebat, breves vocales inter duas explosivas consonas positae certum suum colorem fere iam asciverant atque eaa tantum breves vocales, quae iuxta continuam consonantem collocata^ erant, etiam postea in singulis dialectis mutationes varias passae simt::^ Quae cum ita sint, formarum ^fxorav, ixotofjßovuy itxoat (pro *klxou^ xo&aQog o litteram non licet ex vicinae explosivae natura expHcar^ sed aliuude illa explicanda est. Et in tribus quidem prioribus voc^ bulis « vocalis obscuratio haud dubie nasali quam antiquiores form^ babuerunt debetur, xo&agog vero aut referendum est ad kvadh {xFa^ De graecae linguae productione suppletoria. 73 TerminationeB '-arai, -oro, velutin yByQdq)aTaij ßeßXtjatai, pro *-ayrai, *~ayTo (ßaßlri'-a'vai: ßißkt^^vTai =v^-ag: vav^ i. e. *voLV'Vg), Eadem huius nasalis elisio occurrit rursus in . lingua sanscrita: bibkr-at^, Interdum etiam ex activi terniiDatione -drUi nasalis exploditur^ ut in e^d^axi, quod Hesychius tradit (cf. Pott ü?- 966), neq)vxäai, 7teq>fjpäaiy quae proxime derivanda sunt ex *neq)V7iäTij *n€q>7JväTi (cf. Ahrens 11 328), in oscis set, censazet, in hibern. it (sunt), berat (ferimt), aliis. Praefixum av^ ante consonantes nasalem amittit, ut in a- 'E^^y.vog^ ä^naig, cum servetur illa ante, vocales, ut in ct^^agi^Qog^ dv^cowfiog. Eadem nasalis huius fuga conspici- tur in Unguis scr., zend., umbr. Vid. Curt. p. 286. Minus confidenter iudicem de suffixo vat {Fot^ -f€^)> praeter quam formam linguae etiam varU {FovTj Fbvz) habent, q^ippe quoniam nescitur, annon vat antiquior suifixi forma Bit eique postea demum interdum syllabae corröborandae CÄUssa nasalis inserta sit, atque de vocibus ^naöTog et «^ccTfi^og, quae cum plerumque prius ad formas *?i^ xoföTo-g et *£V'i^vyywg (sie quidem Lesbii); «l'-iiy^a et XiXoyxay UQOfxrj^^evg et ÜQOfiavO^evg (hoc Thurini: v. Adalb. Kuhn 'Herabk. des feuers' p. 17, ubi conferantur cum graeco nomine her. pramantha; mantkaSj mantJidmt), 0iJta (Boeoti ; cf. lat. figo) et 2(fiyyaj dnBJCvddQiisa et 7ivvd(x§ et quae simili ratione continentur. Maxime igi- tur errant si qui ycexlrjya factum esse dicant e nexlayya 10) Amplificationis yerbo hac in dissertatione utimur ad id signi- ficandum, quod nos Germani 'steigermig* vel 'zuiixid nominare solemi». De graecae linguae prodttctione suppletoria. 75 vel n^ofif}S'€vg ex Jlgofiavx^evg'^ videsque, quid de Christii et Oeconomidi« opinionibus Ulis iudicandum sit. Nee vero magis probari polest Leonis Meyeri sententia quae est de origine w vocalis partieipiorum Tedi/tiioTeg, fiefiadSteg et similium; putat ille, vocalis produetionem referendam esse ad elisio- nem nasalis quam sufiiixam horam partieipiorum habumt: est potius referenda illa, ut infra demonstrabo § 20 n. 13; ad elisionem digammi a quo suf&xum primitus incepit (*re^i^-/'oT-6g, *jUfi/avaaij quod quidem genus cum in libris grammaticis laetissime äoreat, subdubitem tamen ne uUo temppre vixerit in lingua. Dein huc pertinet homericum /Jvoai] postremo arcadica TLQlviovai naQBzd^wvOL j de quibus v. § 4, b, 1. Ceteroquin igitur nasales ante a constanter elidimtur. Eliduntur autem sine compensatione ante a cum consona, cum compensatione ante o cum vocali. Sic sine compensatione v explosum est in 12) Quae e lingua Saxonum vetusta et e lingua Anglosaxonum huc pertinere videantur, ut «ax. oiher (= got. anthar, theod. vet. andar\ soih (=^ theod. vet. aand)^ anglosax. odher (= sax. dther), güdh (== theod. vet. gund), müdh (= got. munths) alia, valde vereor ne noB liceat huc trahere; n&m anglosax. dh et sa^. th sunt continuao, ac nasalem uon prius evanescere ex illis vocibus coepisse quam ex ex- plosiva vicina continua facta sit, inde coUigendum est, quod ante i et d in illis dialectis n integrum servatur. De graecae linguae productione suppletoria. 77 hisce vocabulisy quibus facile alia. multa addi possunt: ndaxfo pro Vav-axco (Gurt. p. 653); xfioroc; pro ^Aevotog *X€i;T-TO-g; hom. TiinooS-a pro *ninov^-%£; av^kood'U} pro *ov€Aoyr-T€e> (Curt/Stud/ II 450); ovaraaig pro *avV'OTaaig; lesb. ooxa/tTW pro ^oi'-, ^av-o-^dniu); TTSVTrjAoarog pro ttäv- irjwvarog, *-xovT-Td-^. Solis autcni in vocibus hisce v ante (7 cum consona eiectum cernitur cum compensatione : ioneiC'- ftaij eaneiod^tjif a stirpe anevöj ndo^ia^ nsiotinQ ast nevd'y uxvXTofiaif €xvli0x^rjv a st. y.vXivd; verum cum ab eisdem stirpibus onaiowj süneioa^ nsiao^aij fCBlaigy xvktawy STivkloa formata videamus, quorum formatio cum universa regula coneinity sumere licet ^ ad harum formarum similitudinem ia illis productionem suppletoriam adhibitam esse. Ab al- ter a regala^ secundum quam v ante a quod sequitur vocalia ciaxn compensatione eliditur^ abhorrere videntur /lelaaii dot/fioaif Oiaq>QoavvYj^ xctqUai. Sed videntur tantum abhorrere; re&pse haudquaquam abhorrent Nam terminatio dativi plu-^ ralis -cji nata est ex -ai^t; Line proxime forma epica -^Oi et ex ea forma volgaris -aiy itaque in f-ieläai, dai^oaij Xoe^Uoi credo v explosum esse eo tempore, quo terminatio i^ondum ad exilier em formam redacta erat^^)^ itemque Oiu^oavvfj non natum putaverim ex *o(x)q)QOv-ovvr/ sed ex *(^€aq>Qov-aFdvr]] suffixo *'afdvtjy unde postea -avvr^y respondet i ; 13) Ponamigitur hanc formarum seriem:* ^«ifiovaFi — *daifiovo( et superlativus /0r(»i/cali8 extenuari solet: sie fit piaiu ex pinsiu (1. pers. fut. ävaf efir/va, axdlvay äfAVPO (Doridis hae sunt formae), quos aoristos natos esse Consta^ ex *e(pavaay *€/4€vaa etc. Sumendum autem est, ex *k'q)€afaa primum prodiisse eq)avva, quae est forma lesbiaca^ inde tum Efpäva eadem ratione natum esse qua naaa ex Ttayca^ ita dico, ut nasalis vocalem a subsequens paullatim exte- nuaretur; dissolveretur^ excuteretur. lam vero quid sit cans-* sae^ cur ex eq>avaa non factum sit €q)äaa sicuti ex ndvaa Tiäöa natura videmuS; facile est ad intellegendum. Cemitur enim in hac re linguae Studium quoddam v nasalis, quae toti verbi declinationis ratiöni proprietatem suam submini- stret eique tanquam nota attributa sit, quam maxime in* tegr^e servandae (cf. Curtius ^Ueber die tragw. d. lautge- setze, 'Ber. d. königh sächs. ges. d. wiss. 1870 p. 23)- Quo forsitan id caussae accedat, quod etiam in aöristis stirpium earüm, quae in A et ^ desinunt, a antecedenti li- quidae assimulatur et dein prior liquida cum compensatione eliditur, ut in «rrAa ex *ei:ikaa; scilicet ex etilaa nihil aliud fieri potuit praeter ^ikka — ^iXa: itaque ad hasMj^ De graecae linguae prodactione suppletoria. gl Bimilitudinem etiam in eq>avaa a esse antecedenti nasali as- Bimulatunr non ineredibile est^^). De x^i^'^f f^V'^'f ftliis quibusdani; in qiiibus non aliter quam in aoristis illis a a nasali superatum cernitur, sub n. 7 agemus. 6.^^) lam vero id maxime nobis agendum est, ut ex- plieemus; quinam factum sit» ut ex ud'svaaf Tid'ivg^ tin-- tovoeiy aXovg cum in Doride severiore (excipienda est dialec* las Argivorum et Cretensium) Ti^rjoa, xid-rfi^ Tvmioaay akiig orirentur, in ion. et att» diaL tid'elaaj Ti&slgj xvTtcovaaj alov^ nascerentur et in dial. lesb. ex xvTvcovaa^ aXopg limouaa^ akoigy utque ex ndvaa cum in lade et Atthide et Doride nSaa nasceretur, in lesbiaca dialecto rursus naiaa prodiret, et ut ex (lesb.) sfuswa cum in Doride severiore ^tirjva prodiret^ apud reliquos Dorienses et in lade et At* thide e^aiva fieret ^^). Atque dicamus primum de lade et Atthide, in quibus dialectis constanter ei. et ov offeruntur ^i Doris severior 17 et to exhibet. Et in inscriptionibus quidem atticis vetustis pro eis diphthongis et et ov , quae prodactione compensatoria nata sunt; constanter scribuntur £ 6t Oy contra pro eis u et oVf quae coaluerunt ex fi -|- 1 18) Yalde notabile est, quod etiam in lingua hibemica, in qua ^olgo nasalem seqnenti continuae cedere vidimus, tum quidem nasa- ^ secttndain continuam superat, cum syllabam radicalem illa termi- ^ et qoae subsequitur consonans prima littera terminationis alicuius ^t. Stirps verbalis gen (facere) procreat ex se pluralem praeteriti hunc: ^' perp* dori-g^'Sam, 2. p. dori-g^sid, 3. p. dori-g^n'sat (inveniun- ^ etiam brevi e scripta). 3. pers. singul. proprie esset dori-gen-^i vel ^^g^n^si (ut gdb'Bi^ foidrsi\ alia), at est dori-gini (vel -geni vel adeo *^0' Ex *infumn prodit, ut vidimus, ifumn: contra ex *do-gen'fa (^ pers. sing. fut. ; -/a = lat. -öiQ dogena nascitur. V. Zeuss G. C. ^ 439. 19) Cf. ea, quae sub hoc numero exposuimus, cum eis, quae de ®*dem re plenius exposuit Dietrich K. Z. XIV 48 sqq. 20) Quod I« in ion. et att. dial. saepius in rj producitur, ut in lyi;i'«, '^ peculiarem explicationem non postulat. Quocirca rem ipsam hie ^öuüemorasse satis sit. Oortius, Stadien. IV. 6 82 Brugman et o + V, non minus constanter scribuntur El et OF, yel- ut EYKAEIJE^y nOAEI, B0YTAJE2, STtOYJIAl, T. Dietrich 1. 1. p. 53. 65. Ex quo colligendum est, h in Ttd'€iaa (pro ti&ivaa) aliter tunc pronuntiatum esse quam €i in EvyLk€id7]g (pro *EvyLl€{F)id7]g) , atque ot; in Tvmovoa (pro Ti;ffror(7a) aliter quam ov in /?ot;g («a gor. g^lkia) ; et hoc quidem veri longo simillimum mihi videtur, OY (BOYI) pronuntiatum esse ut 'ou , O autem (TYnTO^ut)^ ita ut nos etiamnunc pronuntiare solemus, EI {EYKAEUE2) ut ^ei*, E vero {TIQE2A) consimiliter atque e illud; quod Francogalli vocant ^^ ferm^\ et Romanorum illud El^ qoo designatur sonus qui intermedius est inter ^ et f (v. Ritschl opusc. n 624)^^). An credas forte, tam diligenter antiquos Atticos E et EI^ 0 et OY distinxisse et distinuisse, si B et O öi(pd'6yy(og i. e. ita ut EI et OY pronuntiassent? At enim iam quaesiveris ex me, quinam factum esse credi poBsit, ut inde ex Euclidis archontis tempore — nam ab hoc novum alphabetum in publicum usum introductum esse ! constat — Attici ei et ov in Tix^elaa et tvmovaa pronnn* tiarent quidem iÄOvoq)x^6yycog, sed tamen ut diphthongoiA scriberent; quique credi possit ex Tvntovaa prodiisse tvTCfüatf} ex Tid-ivaa tix^'eoa (e littera sonum illum inter S et i uater- medium designamus), atque 4 et e ab antiquis Atticis scripta esse litteris 0 et E. Neutra quaestio difficilis est ad expe- diendum. Atque ut prius de hac dicam: constat o ab lor nibus et Atticis non semper ut o pronuntiatum esse, sed interdum ü vocalis vices sustinuisse. Clarissimum et mani" festissimum exemplum hoc est: ex eo, ex quo in Dorid^ contractione progressiva co fit (Icotqov ex loeTQov)^ apa =» got. snaiv-s^ item m stmm see = got. saiv-s alia molta. In lingua latina ex douco fit dCico ex ioudex iudex ctr. 25) De O vocaliB quae est in TYIITOZA origine et pronnntia tione cum Dietrichio idem sentio, non idem de E vocali quae est i TIBEZA. Putat enim ille hoc E posteriore tempore revera dttp^y — yuts pronuntiari eoeptum esse, atque haec quidem de eo didt p. 67^ ,^8 scheint ein zwiefaches gedehntes e im griechischen noch zur zeit> der perserkriege gegeben zu haben: das wie unser x)^6yy(fi habendum arbitror 2'^). 7. Facile unusquisque ex bis omnibus intellegit; ipsam pro ducendi rationem in omnibus graecae linguae dialectis unan eandemque esse atque omnia quae occurrunt discrimina < disparilitates eo redire , ut vocalis aut ante inceptam pro ductionem aut perfecta productione qualitatis suae muta tionem patiatur. Atque docent illae disparilitates , quae ii dialectis conspiciuntur, (quod idem etiam arg. cret. vna^x^ aag, tovg ctr. dilucidissime docent) demum post linguam n dialectos digressam v ante a cum productione suppletorii elidi coeptum esse. In Universum quidem boc constat: sei non desunt exceptiones quaedam, voces dico, in quibus na salis iam ante linguam in dialectos discissam attenuat^ vata ITgCaacog (v. Maar. Schmidt K. Z. XII 220), quae vel maxim confirmare videtur illud, quod dixi, antequam i in syllabam irrepserH sibilantem sonum crassiorem ascivisse; suspicor autem a in n^Caan» producte pronuntiatum esse. 27) BoeotoB (i in nnt^Cq, €vyiV6i^, itguai, ri&etftt ctr. 6tfp&6yym pronuntiasse nihil est quod mihi probet. Omnino Boeotonun dialectmi studio teneri diphthongos in simplices vocales immutandi docet hoc quod m in i^, H in r, oi in v mutant, veluti in naXfi6s &» nuktoog Ifii = elfjii, Fvjiia «" oixfu (Ahr. 1 186 sqq.). Ergo ex hac parte tot dissimile fit, eosdem Boeotos simplicem longam vocalem in dipfathon gum mutasse. Ex eo vero , quod Boeoti ov seribebant pro t» » ttfc t; (Ahr. p. 180, ubi etiam ex titulis exempla huius scripturae affbron tur), cum sit necessaiio concludendum, Boeotos ex noYO attico alpha beto illud breve ov ascivisse (luculente de hac re exposuit Ahrens p 196 8q.\ ego non video quid impediat, quominus etiam n illos ezoora' muni attico alphabeto accepisse iudicemus, quibus litteris sonum e yo- calis designarent propius ad i vocalis colorem sese inclinantem. Cai opinioni neque titulorum aetas, de qua videas Ahrensium, neque ho^ refragatur, quod in Ck)rinnae fragmentis et in Aristophanis Achsnieia sibus, ubi inde a v. 860 Boeotus loquens introducitur, compluries iÜac €1 occurrit. De graecae linguae productione suppletoria. g7 simalqae antecedens vocalis producta putanda git. Sunt autem vocabula fn^v^, X^i^^^ cufiog et nominativi stirpium in -ov^ -01^9 'Bv cadentium ei; qui desinunt in ^(ov, ^tjv. Stirpis f^i^v- nominativus in lade est fxelg, cuius quem esse exspectaveris genetivum laevdg nusquam reperies (v. Dindorf in Steph. Thes. et quod hie aflFertur Theodosii testimonium); est ubique ^rjvog. Praeter fieig autem las ha- bet etiam nom. firiv^ eodemque utuntur Attici. In Doride nominativus est ^ui^g, genet. ^ir^vog etc. (Ahr. 11 153. 242); denique in dial. lesb. reperitur genetivus fifjwog{Ahv, 151). Stirpis principalis forma est f.iBva^ quae, % vocali affixa, integra cernitur in lat. mens-i-a. Nee non pellucet quidem i]Ia etiam ex nom. ion. ^Btg^ ut qui prodierit ex *fiiyg */.iiva^g. In ceteris graecae linguae formis magis minusve obscurata est: et sumere debes^ ex *fieva- proxime extenuatione na- Balis et praecedentis vocalis productione *^irjva' natum esse (cf. lat. MESIS i. e. m^'^sü et zend. mäohh, mdonha)^ ex ^litivü' autem assimulatione a consonae ad praecedentem licet aliquantulum attenuatam nasalem ^ui^in/ -illudprodiisse, quod est stirpis in dialecto lesbiaca forma, exin denique formam volgarem jwijv-. Quo modo ^yji'- ex *jtifii'a-prodiit, eodemxijf- ex %Bva^ (=theod. gans^ lat. anaer) et w^og ex *Ofioog (= got. amsa, lat vm-e-rus) nata sunt. Nee non eodem modo dal^Mv prodiit ex * dalf^ov'^, yfi^föi^ ex *y€Qovg ^yi^oyt-g^ noifxrjv ex ^noi^iv-g ctr., qui nominativi prorsus adaequant formationem nominativorum ^^vfi pro *nateQ^gy ^tjtioq pro *^iJto^-S, dvo^evrig pro * ivopLBvio-g. De his quidem stirpium in ^ et a cadentium nominativis infra agendum erit, de Ulis vero hie addendum ^t, eandem plane nominativi stirpium in n vel nt exeun- uum formationem in omnibus fere unguis cognatis occur- f^re, nisi quod saepius in his praeter s etiam nasalis ipsa ftbiciatur. Videas autem, quas hac in re rationes singulae 'inguae sequantur, ex stemmatis hisce: 88 Bmgman 1* Gr. *öaiiÄOV'^ * noi^iv^g ■ Scr, *rdganr8 Lat *turbiQOv fit; sed iUcie formae sie natae esse videntur, ut t finale proxime »fciret in g (cf. sanscr. sufi^. vans = vant^ ose. fufans == ^jT'ufanty alia id genus), tum ex * Qoavg prodiret * Goä^g — *&idr — 00« (cf. scr. rdgd, lat. tarhS), — De ceteris quae sunt nasalium cum aliis consonis con- äxiuis coIUgationibus exponere hie supersedere possumus, l^ransimus igitur nimc ad partem specialem; ubiprimo loco ^Q n, tum de m, postremo den agendum erit. 31) Cum his, quae exposui de formatiöne nominatiyi singal. stir- pimn in «I et n^ cadentiom , confer Curtii commentationem *Zur bil- dumg des gr. nomin. sing.* inscriptam (*Stud.* II 159 sqq.)) quam su? pva, § 1, iam signlficayl. 90 Brugman Specialia. I) N. A) V dissolvitur ante o. §4. a) a = B nativum. 1. Ex *iii€i,av^: ion. att. dor. fiHäg, lesb. fidXaig. — - Ex *&-$: ion. att dor. mit. %lgy dor. sev. ^ (Ahr. 11 154)9 lesb. elg (Ahr. I 70). — Ex *aQa€V^q: lacon. a^ijg (Ahr.lX 155). Similiter nonniilla alia quae mitto. Doricum fiiXS^ et sim. correptionem syllabae ultimae passa sunt (v. Abc*. II 174). 2. Ex *?;a;fi)V-aat, * naQii^t^oaif *i^Qäv^ai: rfixv^at^^ Tiagii^vaaif i^riQäaai facta esse dicuntur; sed niq>avüaM^ volgo putatur v tenere (cf. § 3, 3). 3. Ex Ivg (argiv. erat.; Abr. II 104): ion. att. dor. mit- ug et igy dor. sev. eg^ lesb. eig et eg (Abr. II 358 sq. 1 151) 9 bomer. Biaw ex *€v»a(o (Curt. p. 289). ig et iaw corrept^ videntar ex eig (*^g) et sYaw. 4. Aceusativi plur. terminatio est vel -ans vel -ns: iHvlA adiungitor stirpibus eis, quae in consonam desinunt; boc? eiS; quae in vocalem (v. Sebleicber comp. p. 540). Atqua terminationis -ans nasalis ubique in lingua graeca sine com- pensatione explosa videtur: v^ceg, ncnigag^ idemque factum, cernitur in lingua sanscr.: ndvas, püaraa (pro volgarijptl^n) et in lingua lituanica: dWctere8{^= xhjyaviifag). Neque tarnen ad aetatem indogermanicam licere banc mutationem reda* cere documento sunt lat. ped^ i. e. ^ped-ens et zend. nera^ = ävigag (cf. Bopp Vgl. gr. P 487) et ipsa dor. yvvai- Kag, Triwaag» Ex bis quidem Doridis formis Abrens con- icit, mionag proxime prodiisse ex Trrwxäg (11 29). Veri si- milius mihi videtur, ex antiquissima forma *nTio'x.avg pro- xime ^mcixa^g ortum esse (cf. zend. nerag), tum vero om- nino non processisse linguam ad productionem vocalis sed nasalem sine vocalis productione dissolvisse et extrivisse^ De graeoae lioguae produetiooe suppletoria. 91 idqae effectum esite puto üsu haias tertninftlioiiiB frequen- tknimo et lingoae praeterea stadio quodam syllabirum fina? Ikm quam minime praegravandarani; in quo studio omnem iUam syllabarum finalium correptionem Doridi propriam positam esse vides. Alteram accusativi pluralis terminatio« nem, -tu, solae intactam servaverunt lingua gotica (mUfcMi», atmihns, maJäimi) et dildecti Argivorum et Cretensium (to- % nq^iywia^'^q). Ceteroqui productio suppletoria adhibe- tar. Et superat quidem sibilantem nasalis in lingua sans- orita {aqo&n^^ paün, stmün), ubi tarnen s saepius etiam servatum oonspicitur (t»^qa taJtra equos M] in Vedis ante vocales et hie illic ante f, r, v, h pro in et ün usurpantur {r et ür^ in quibus s in r mutatum aeque ac si nuUa na* salis praecederet, v. Sonne K. Z. XII 362)^2)^ Cessit con- tra nasalis sibilanti in ceteris Unguis. Ac nascitur apud Oraecos a. ex 'Ovgp quod Cretenses et Argivi tenent: in seve* riore Doride reliqua -(og, twg YTtTKüg^ in mit. Doride, lade, Atthide -ovg, rovg innovg^ in Lesbismo "Oig^ %oig Xn7toig\ in parte Doridis deprehendimus longam vocalem correptam, wg vofjLog^ tog Ttgo^ivog (Ahr. U 172 sq.). b. ex *'ivg et *'vvg: in recentiore lade -lg et -vg, ut fl^iig, ogüg, itvgy oq^Qvg (v. Bredow de dial. Herod. p. 264, Curtius K. Z. I 258, 'Erläut' p. 61). Non aliter apud Romanos ex *eqiuhns fit egnSs^ ex *ÄtnHw iwis (inde avets i. e. aviss — av^: v. Corss. I^ 740 sqq., cuius de hac re explanationem prorsus probo), ex *fructurn$ fructiia} idque pro re certissima propono, quamvis Corsse- öio (12 p. 746) explicationem placere videam hanc: *eqtKh <>»w, ^avi-amSy ^frudvirama — *equ(h08, *avi-i8j *fructU''U8 — ^u^, aviä, frtActüa. Equda aliunde 6 longum habere quam doricum Xnmag, quod ex tnnovg natum esse Corssen sine dubio concedet, ovis aliunde i longum habere quam ion. ^H credi non potest Nonne etiam petUs ex *pedens *pe- 32) Ergo agvc^ : agvdn = *SaCfiwvg : ^aifAWP, 92 Brugman d4mß faetum productione suppletoria? Ipae dicit Gorflsen p. 746b Atqae quad proYocat v. d. ad loogam vooalem aecu^ativoruiD sanacr. cigt>dn, paiin, aunün^ hoc romiHuim ifkcit fiiomentuiii; nam formas eas ex "^agwina^ *p€tiiM, *sumMM prpdiiB8>e Sonne (y. supra) ita demonstravit^ ut nihil dur bii restet; et ex ua(m8)j u-^ma) in lingua sanscrita non i, ü facta essent, sed ja^ va, Ceterum videas^ quaeec^ etiam ea, quae Bopp 'Vgl. gr/ I^ 317. 477 sq. de illis ao- cuaatiyis dieputavit. Denique etiam apud Saxones veteres et apud Anglo saxonea haeo accusativi plur. formatio invenitur: sax. d!c mSs, waldds (waldäs) al., anglos. shuäds^ bedgds, dredm^ fpgolßa aL V« ICelle 'Vgl. gramm. der germ. sprach' 104. b) a ex T, d, ^»«). 1. Tertiae pers. plur. act. terminatio est post consons fere ubique'*) -an/», post vocales maximam partem -«-* Servatur -nii in Doride: k^yovri. In dialecto boeotica abit in * (cf. Ahrens I 208, Grassmann K. Z. XII 10»: XiöP^i, ifxfov^i (coniunct.). In ceteris dialectis mutatnr t i (7, quo facto nasalis aut servatur aut cum compensatioi:i elabitur. Servatur autem in dialecto arcadica, ex qua iK bis traditi sunt coniunctivi 'Kqiviovoi, naQerd^wvoi (v. Gtelbfe de dial. arcad. p. 38), in ceteris omnibus eliditur cum conc pensatione: ion. ISat, ion. att. Yaaat, ri&iaaif did6ä(F^ deiTcviaai*^ hom. lelai, lesb. Jelgi (att. uäat); ion. att. ijröt^^ lesb. cpaioi] ion. att. (pigoiaif lesb. q)iQOiai] ion. att i-S loinäaif lesb, 7i€XQiyLaia£. — De -äat et -oTt pro ^avri '% § 3, 2. 2. (tÜ.i6aioi pro *Okiavtioi; Oliovaioi^ pro ^Okioeioia^ *OXioevTiOi; 2elivovaioi pro *2€kivo€viioi (cf. BoloinLO 33) Cf. Schleicher *Sprachvergl. untei-s.* I 57 sqq. 34) Excipiendum est daC quod natum est ex *lva£ — ^yTr(doT. De graecae linguaa prodüetione suppletoria. 98 imor.. eret.) Rangabä 'Ant. hell.' II n. 69t v« 2. Id; Vo- tzsch ^Hermes' IV 270); IlQoßaXtaioi pro Ufodaliv^ot; iHXQvaioi pro ^AfxciQvvS'ioi, — *A%BQm6iog^ enovaiog^ /r€- BiaiOQi i&elovaiog, alia pro ^AxßQovnog ctn, v, Leo Meyer . Z. VII 414 sqq., Pott II» 819 sq. — De dor. waia vid. , bens 11 156. 3. Soneiafiaif xexvlrüfiai pro *i'an€vd'»^atf *K€xvkivd' u; ianeiod'rjVy i^ivkta&rjv pro *ia7iivd'drjy, *iiivkipd-&rjv. 4. neiofiay neiavi^f pro *yreVd-jua, ^nevd-^ti^. — De 3. et vide § 3, 3. ' • • • c) Inter y et a dentalis extrusa est 1. Secundum formationem nominativi stirpium in yv 3i:intium eam, quae a intactum relinquit, nascitur a) ex *-avT'g: dor. ion. att -äg, TiSg, i/uäg, n^a^ö^ leab. -crip, naXg^ Qoaig, iavaig; ß) ex ^-Bvx-g: dor, sev. -ijg, X^Q^V^f ^**^^> (Uc) u4fi- ylatjQ^ dor. mit. ion. att. -fiig, xaQiBig^ Ti^c/g, ^Onoeig^ lesb. -€ig, xid'ugy q>ilBigy Hg; y) ex *-oiT-g; dor. sev. -wg, didwg, dor. mit. ion. att. -ovg, didovgy iesb. -oig, didoig; ä) ex *-i;w-g: ubique -üg, dfiixirg (lesb. deUvvg). Dialecti Argivorum et Cretensium constanter, ut videtur, explosa dentali; nasalem servant; traditum habemus Tid'ivg, In quibusdam Doridis partibus longa voealis corripitur : '&£ (Alcm. fr. 68), Tcqot^agj xctqUgj zifxffig atque adeo CÖvxog *a>wco-fm.g (Ahr. U 173 sq.). 2. Eadem est norma formationis dativi plur. earundetn c'piam. Unum cuiusqne generis exemplum faic habeas: a) dor. ion. att. näaiy lesb. näioi; ß) dor. sev. ti&fjaiy dor. mit, ion. att. tid'eiai^ lesb. y) dor. sev. liyaaif dor. mit. ion. att. kiyouat., lesb. kiyoiGi; i) deixvvai (lesb. daUvvai), ' 94 Biugman De dat. plur. adiedtivorum suffixi Fevr ope formatonu ut f^i^sai, Päfo^oif V. §. 3; 3. 3« onslaiü, eansioa pro *oniv(Jf)^aio ^ *E07t^Syaai fß 9Qiia$ pro *%ev{iyoof4ai (cf. tat. ^e^hendro)) Kvltaa, 'ix\ Xuta pro *7LvXiv{iyo4ay *ixvXip{d)-*aa; uXtoo^ai pro *6Xti/(d 4« Tteiaoftat. (paiiar) pro *7i€v('9'yaofiai, jtüovq p d) Q ex %j ortuiD. 1. Ex *^avvja ^^avtza -avaa (arg. erat., ut ndv6ä): do ion. alt. ^Saay Ttaca, TtQa^äaa, lesb. -aiaa, naiaa, yekaia 2. Ex *-€vr/a: dor. sev. -rjaOf (na^rjaaf dor. mit. io att. -^emtf Ti&eiaaj lesb. ^eiaa, elaaf {plketaa. 3. Ex *-ow/öf (arg. cret. v%ttqx6vaag): dor. »ev. -coö* Xiymoay X^nüüa^ dor. mit. ion. att. -ovaay Xiyovaay Xifiov(f Midovaa^ Kgiovaa, lesb. -oiaa, Xiyoiaa, Xinoiaa; « *fi6vtfa: fiovaa; (AÜaa (lao. ficoa); fdotva; fioiaa (cf. Cu: p. 292). 4. Ex *'vvija :-vaaf qwaa (boeot. qfovüa). B) V dissolv.itur ante v, a) vv assimnlatione progressiva natum. §. 5. 1. vv ex dv, d'v. Futurum ^ävü (v. Apoll, de adv. 600, 28) 6x *^awc *^dv€ü a rad. ^ad, unde etiam iggccdavai etc. (d. Legerlol E. Z. X 370). Aoristum eQQäva in propatulo est fictum esf ad similitudinem eorum verborum, quorum stirps in v cadi fiävog rar US de Curtii coniectura (p. 304) ex ra< fnad ea, quae est in (.ladäv et lat. mad^e, puUulat. axrivog, axijvri veri simile est cum Pottio (I^ 243) nobi derivanda esse ex rad. skad tegerC; quae in lat oas-tmn oassü (cf. Cor SS. 'Krit. beitr.^ p. 449). Dor. t^ävoQj ion. att. rf/r]v6gf quod idem significat atqa tpeövog tpadvQog, ducendum videtur ex *\pad^v6g. De graecae linguae productione suppletoria. 95 axlvag idem signifioans atque TildaXov et anblkla (pro ^Oüid-Xa; cf. lac. Slka, ]at. aella := *8edla) ex *oxid^¥og a rad. a%idy axiö seindere (cf. Benfey I 170). TLadtvv/iu, nai^tw^tcii pro *iiad''id'VVfii, *'yvfiQi ap. Hippocr., nisi forte xax^ipvvfii, xa&ivw/nai scribendum ät (v. Westphal 'Meth. gr/ I 2, 163). itvvev praebet Hesychius (v. Curt. p. 226). ßlinj mare (Etym. M. 565;45) et cognoinen Inonis Leucotheaiß (Draco p. 32 Herrn.) cohaeret cum ßvi^og et natum est ex ""ßv&'Vtj (cf. Pott W 287). 2. yi' ex av. Ex *Fia'Wfii fit hfvt)(ii, ex hoc eHwfii {eXwjii), quod iavenitur apud Herodotum, ut IV 64, et ab Homero quo- que usurpatum esse videtur (y, Mayhoff de Rhiani Cret^- sis studiis hom. p. 37). Ex stirpibus in -ea exeuntibus formantur suffixi vo ope adiectiva quae in dial. ion. att. volgo in -BiVQg desi- i^unt, ut nod'eivos, i^alneivo^j xkasivog (nleivog). In his for* ^B unde diphthongus nata credenda sit, in controveraia eat: Bopp ("Vgl gr.' III» 230) et Pott (IP 721. 828) sumunt üoc '£tvog ortum ex *-«a-i-yoi*; alii, ut Ahrens (I 52); L^Q Meyer (II 565), Kuhn (K. Z. 11262), Ebel (Fleckeis. anp. vol. LXXXV 242), 'Sivog ex *-€avog productione suppl. or- ^^uix esse iudicant idque rectissime : nam obstrepit ilU explf'* ^^tioni cum forma lesbiaca ^evvogf tum maxime dorici^ *i]>o^ Statuendum igitur est, ex ^eavog proxime (lesb.) '9yvogf inde et doricum -tjvog et atticum -eivog prodiisse. Lesbiacae dialecti formas v. apud Ahrensium; doricae for- luationis babes haec fere exempla: (t)afjv6g in nummis »giv. et ach. (Mionnet 'döscr. de möd. ant.' 11 233 et Buppl. IV 5), Klrjvinna C. I. n. 1934, (gen. sing.) Kkerj- nnnü) apud Hephaest. I p. 27, 16 ed. Gaisf. (edidit quidem Gaisf. secundum codicum auctoritatem : "Ay am ig olxov ^o> Kletjoinnw et post : ivravd'a yag 6 £11111 fi , . . : sed auvco ex *ail««ö-vco, *(pa€a'Viü. Boeot. Jiwwaog (JuovovGog) autumat Ahrens (dial. - 201; Philol. XXIII 210)productione suppletoria hatum ess^ ex *Jiiawaog; quippe apud Lesbios audit hie deus Zoi^- ^^OQy cuins vocis priorem nasalem ex a natam esse satia credibile est; licet eius origo nondum prorsüs enucleatJ sit **). Recte Ahrensium illüd autumare non pro certo di- cam; nara cum vocis /^tdvtcro^ syllabae duae priores sin< dubio ex *^tFo- ortae sint, vehementer quaeritur, an r« non potius ex fo prodierit (v. § 20, n. 6). Lacon. novviaCio (= nvvvidCctß Hesych.), cuius ov pr'C longa vocali habendum videtur, ex *nüPvid^to — *nuavidCuß *nUg =*= lat. osc./w«. Cf. rtvvvog quod ab Hesychio expli- catur per nQwztog (codex falso TQioxzog: v. Maur. Schmidt) 35) Novissimus, ni fallimur, de ea Savelsberg disputavit (K. !& XVI p. 60): derivat verbum ex *JiFo^avvaog ('Zeus* ßohn*). AI unde ^ lesbiacae formae? De graecae linguae productione suppletoria. 97 b) vv assimulatione regressiva natum. §. 6. 1. vv ex va. De aoristis stirpium in v cadentium in Universum cum iam in generali parte egerimus; hie suffieiat exempla non- ütilla afferre : *€q>avaa: lesb. eq>avvaj dor. eg)äva, ion. att. €q>f]va; *e^€vohi: lesb. efiewa^ dor. sev. sfirjva, dor. mit ion. att. efieiva; *€XQivoa: lesb. exQivva, cet siiQ^va; *äfiVPoa: lesb. äfitwa^ dor. äfivva^ ion. att. ijfivva. In producendo a Attici fluctuant inter ä et 1;: post q et i volgo reperimus ö, sed hie illic f]i ut in hhQ7]va, ifiiijvaj post alias eonsonantes volgo rjy sed haud raro ß, ut in ixoiläva (Thuc.), l'axväva (Aesch., Arist., Eurip.), äQyäva (Soph.), ixigdäva (Eur.), iniäva (Aesch.). De stirpibus juiji'-, Z'?^"» ^i"o- et de nominativis dal- i^fovy noi^rjv et similibuS; quae paidlo diver sam rationem secuntur, satis iam supra disputavimus. 2. vv ex vF, Hom. ^eivoQj ^eipiog^ dor. sev. ^vvog^ ^log ex (lesb.) Jfivvog, ^iwLogj haec autem ex ^evFog, -log: digamma ser- vaverunt nqo^evFog et SevFccQrjgj quae in titidis Corcyraeis 'ßgontur, ac SivFwv^ quod in vase Corinthio est (v. Savels- l^erg de dig. p. 7. 49) ; dorici ^vog testis est nomen Sri- ^^&iag (Rose I. V. p. 290). dvooi^XXog ex *iv-Foai''qvXlo-g: cf. ivvoaiyaiog. De yovvata, yovva si quis disceptare velit, utrum per ^penthesin ex *yovva(toi) nata sint; an productione supple- ^ria ex y6wa{ta) (cf. lesb. yovva), vereor, etsi omnes dia- lectorum huius vocis formas inter se composuerit; ne nihil uiventurus sit quod faciat quidquam momenti (nam forma yctu^aTß, qüae legitur apud Callimachum Lav. Pall. 84, nihil Cvrtioi, SUulira. IV. 7 88 Bmgman 1* Gr. *dai^ov^ Scr. *rdganrs Lat. *turbon'3 Lit, ^akmen-s Got. *hanan'8 • * daipiuf^g *7toiy.ri^g •*turb6ns ' *hand''a (TtOl/ill^V). *turbS'^ - *hanä'^^ 2. Gb*. *y€Qov(Tyg *y«ßw,g • Scr. *griman(tj-s grimä^ Lat *feren(tj'8 Lit. *kSikian(t)-s [ — iy6Q(0V). (grimqs) ^^) (grtmdn). fette's. (käküfs) 30). turbö, . akmu ^^). hanä hana. In lingua graeca praeter hanc formationem altera oc- currit recentior quam illa ; dico eam , secundum quam e^ xtiv-^ apud lones xTelg i. e. kteS; apud Dorienaes xvt^) apud Lesbios nTslg i. e. kteis et ex didovg apud loa^ didovg, apud Dor. didcogj apud Lesb. didoig fit Haec qtt^' dem demum post linguam in diversas dialeetos divisam it^' valuit, illam alteram vero iam ante pullidasse inde cogno^' citur, quod eadem usque forma {dai^iov not^n^v ctr.) oma^' um dialeetorum est voealisque produetio legem sequitu^» quam ex aetate ea, qua diversae dialecti nondum fuerua.^' solae severior Doris et dialeetus Lesbiorum retinuerun^ ' idem illud esse de f-ii^v-, YXiV-, (Joi-iog dieendum consent^^' 28) lapis; nescio an prius iam e hie obscuratum eit (ti enlrn gnificat 00) quam nasaüs plane conticuerit. Cf. Schleicher* Lit gramn^- p. 78. 29) Usurpatur haec forma ante mutas consonas explosivas palat^- lifl, dentalis, linguaUs classis: grima^ tatra {felix ihi)^ grtrn^g h^' raU {felix it\ g ante k' =8) ctr. V. Benfey 'Kurze sanskritgt.* p. 21. 30) ex8ecran8\ v. Schleich. 1. 1. p. 92 sq. De graecae linguae prodnctioiie guppletoria. g9 neum est. lam autem quid est caussae^ cur cum *dai^ovg, *Y€Qov{T)g, *noi^€vg iam antiquissima linguae graecae aetate in daifKoVj yiQcov, noi^rjv mutata sint; diutius remanserint didovgj ti&ivg, ^vg et postea cum et ipsa mutanda erant aliam mutationis viam incesserint? Atque qui factum^ ut ex *6d6v(T)'g lones odiov (cf. lesb. edcjv), Attici odovg, ex *aQa6vg Lacones agat/g, ceteri Graeci SgarjVj ex *fiivg lo- nes fisig, ceteri urjv formarent? Quod ad haeo irespondeam fateor me non habere ao vereor ne omnino de enucleanda hac re desistendum sit'*). Ceterum pertineant fortasse etiam vocatici ^AtIö^ 0^a, TIoXvöafjLä et similes ad antiquius illud formlitionis genus^ Eorum stirpes seU; quod idem valet, antiquissimae formae sunt ^^ATXavT^ *Q6avty ^IIolvddftavT. Hinc iam sane exspec- taverimus fieri ^'j^tXav ctr., ut ex *q>iqovT (pigov fit; sed illae formae sie natae esse videntur, ut t finale proxime abiret in g (cf. aanscr. suff. vans = vant, ose. fufans = *fufant, alia id genus), tum ex * Qoavg prodiret * Q6a''g — •©oä"" — @6ä (cf. scr. rägd, lat. turhS), — De ceteris quae sunt nasalium cum aliis cousonisi con- tinuis colligationibus exponere hie supersedere possumus, Transimus igitur nunc ad partem specialem, ubiprimo loco de n, tum de m, postremo de n agendum erit. 31) Cum his, quae exposui de formatiöne nominativi singol. stir- phim in n et nt cadentiom , confer Curtii commentationem *Zur bil- dang des gr. uomin. sing.* inscriptam (*Stud.* II 159 sqq.)» quava sur pra, § 1, iam signlficavi. 90 Bragmaii Specialia. I) N, A) V dissolvitar ante a, §4. a) a = 8 nativum. 1. Ex *f4€lav^: ion. att. dor. fnilägy leab. fidlaig. — Ex *^v^: ion. att. dor. mit. *$lg, dor. sev. ijg (Ahn II 154)» lesb. elg (Ahr. I 70). — Ex *aQaev^q: lacon. aQOtjg (Ahr.III 155). Similiter nonnulla alia quae mitto. Doricum [nelS^ et sim. correptionem syllabae ultimae passa sunt (v. Ahr. II 174). 2. Ex *l]axvv'aat, *na(^^y^ai, *€^Qäv-aai: gajrtJaai^ nagoi^vaai, i^riQdaai facta ess« dicuntur^ sed niq)avaae. volgo putatur v tenere (cf. § 3, 3). 3. Ex ivg (argiv. cret.; Ahr. II 104): ion. att. dor. mit. Hg et ^g, dor. sev. ig, lesb. eig et ig (Ahr. II 358 sq. 1 151); homer. eYaw ex ^iv^^ct) (Curt. p. 289). ig et eaw correpti^ videntur ex eig (*^g) et eiaw, 4. Aceusativi plur. terminatio est vel -ans vel -ns: illud adiungitar stirpibus eis; quae in consonam desinunt; ho<^ eis, quae in vocalem (v. Schleicher comp. p. 540). Atquo terminationis -ans nasalis ubique in lingua graeca sine com- pensatione explosa videtur: rrjag, nariißag, idemque factum, cernitur in lingua sanscr.: ndvaa, pitaras (pro volgari /»!frn) et in lingua lituanica: d&ktere8(-= yh^yoTSQag), Neque tamea ad aetatem indogermanicam licere hanc mutationem redu* cere documento sunt lat. pedSs i. e. *ped-en8 et zend. nera^ = ävigag (cf. Bopp Vgl. gr. P 487) et ipsa dor. ywai- Aag, TtTtixag, Ex his quidem Doridis formis Ahrens con- icit, TCTcoxag proxime prodiisse ex Ttrioxäg (II 29). Veri si- milius mihi videtur, ex antiquissima forma *mcixavg pro- xime *7itoixa^g ortum esse (cf. zend. nerag), tum vero ona— nino non processisse linguam ad productionem vocalis sed- nasalem sine vocalis productione dissolvisse et extrivisse. De graeoae linguae pfoduetione Buppletoria. 91 idqae effectum ease puto usu haias terminfttionis frequen- tiBBimo et linguae praeterea stadio quodam syllabarum fina^ Uom quam minime praegravandamni; in quo studio omnem iUam syUabarum finalium oorreptionem Doridi propriatti positam esse videa. Alteram accusativi pluralia terminatio«» nem^ -na, aolae intactam servaverunt lingua gotica {mUfcb-nif mimrng, makti^ et diltlecti Argivorum et Cretensium {ti* yg, n(^iY9!6%a*vg). Ceteroqui productio auppletoria adhibe* tur. Et superat quidem sibilantem nasalis in lingua aana- m\9k {agvdn^ paän, aunün), ubi tarnen s saepiua etiam servatum oonspicitur (o^cn^ taira eqaoa ibi] in Vedia ante vocales et hie illie ante j, r, n, h pro in et ün uaurpantur (r et ür^ in qoibus 8 in r mutatum aeque ac si nuUa na* salia praecederet; v. Sonne K. Z. XII 362)^^). Cesait eon* tra naaalia sibilanti in ceteris linguia. Ac nascitur apud Graecoa a. ex ^ovg^ quod Cretenses et Argivi tenaat: in seve» riore Doride reliqua "(og, ttog %7i7nag^ in mit. Doride^ lade, Atthide -ov^^ tovq Xnnovgj in Lesbismo ^oig^ Toig SW^roi^; ui parte Doridia deprehendimus longam vocalem correptam, ^'og vofiogy tag nqo^ivog (Ahr. 11 172 sq.). b, ex *-ii's et *^vvg: in recentiore lade -lg et -vg, ut ^iZg^ otpig^ itvg, 0(pQvg (v. Bredow de dial. Herod. p. 264, Cortiua K. Z. I 258, 'Erläut' p. 61). Non aliter apud Romanos ex *equo-n8 fit equös, ex *(»vC-n8 qmAb (inde aveM i. e. av<^ — av^: v. Coras« I^ 740 sqq., cniua de hac re explanationem proraus probo), ex ""frucburnM f'/'uctüs; idque pro re certissima propono, quamris Corsse- ^o (12 p, 746) explicationem placere videam hanc: ^eqytxy- *»••, *avi-^am8, ^frudvrama — *equ'^-rijp. — De 3. et / i vide § 3, 3. c) Inter y et a dentalis extrusa est 1. Secundum formationem nominativi stirpium in v% exei:mtium eam, quae a intactum relinquit^ nascitur a) ex *-aiar-s: dor. ion. att. ^g, Jiäg, i^agf nga^ag^ lesb. -a£g, naigy Qoaigy iovaig; ß) ex *-fiiT-g; dor, sev. -Jjg, X^Q^V^i ^«^^^S» (h^) -^ir yXdrjQy dor. mit. ion. att. -fitg, x^Q^^^Sj Tid'sigf ^Onoeig^ lesb. -6/$y Ti&€ig, q>ilatg, sig; y) ex *-{>>T-g; dor. sev. -ct>g, äiäiig, dor. mit. ion. att. -(Wg, didovgj lesb. -oicr, diäoig; 6) ex *-i;w-g: ubique -vg, 6 dat. plur. adiedtivorum suffixi Fevr ope formatonm ut fßf^^ai, PifoeiHy Y. §. 3y 3. 3» onslawy eansiAja pro *andv(&)^afo y *€a7tiv(dy0a; jpii M^af pro *%ev{iyaoiAa$ (cf. lat. ^e^hendro)) xvltaofy im Xiaa pro *iivkiv(iyaiOy *ixvhp{d)^aa; akfaoftai pro *6Xtif(fi 4. fteiaofiaL {potior) pro ^Trivid^-oofiai, /tüoi^ pi d) a ex t/ ortum. 1. Ex *-avi)a ^^avxza -avaa (arg. cret, ut ndvöa): do ion. alt "Saa, nSca, Ttga^äoa, lesb. -aiGOy näiaa, yilaia 2. Ex *-€Vf/ft; dor. sev. -'^aOf orad^^aa, dor. mit. io att. «eiott, Ti^eiaaj lesb. ^eiaa, Blaa, q>ileiaa. 3. Ex *-ow/of (arg. cret vnaqxovaag): dor. sev. -ftic^ Uymcaj limaaa, dor. mit. ion. att. -ovaa, keyovaoy kinova Midovaoy KQBOvoOy lesb. -oiaa, keyaicoy klnoiaa; i ^fiovtfa: itovaa; fiidaa (lao. fitxto); fiovaa; fioiaa (cf. Giu p. 292). 4. Ex *-vv%ja :-vaay q)vaa (boeot. (povoa), B) V dissoly.itur ante v. a) vv assimnlatione progressiva natum. §. 5. 1. vv ex dvj &v, Futurum ^övü (v. Apoll, de adv. 600, 28) ^x *^vyc *^dviS a rad. ^ad, unde etiam iggdiarai etc. (cf. Legerlot E. Z. X 370). Aoristum eQQäva in propatulo est fictum esc ad similitudinem eorum verborum, quorum stirps in v cadi fiävog rar US de Curtii coniectura (p. 304) ex rai fiad esL, quae est in fiadäv et lat« mad^e, pullulat. Gxrivog, axrjvri veri simile est cum Pottio (I ^ 243) nobi derivanda esse ex rad. skod tegere^ quae in lat ooa-trm oassü (cf. Oorss. *Krit. beitr.' p. 449). Dor. xpävogy ion. att. tfn^vdgy quod idem significat atqu tpedvog xpadvqogy ducendum videtur ex ^tpaä^^vog. De graecae linguae productioiie Buppletoria. 95 axlvag idem significans ätque lildaXov et antllla (pro "^auld-la; cf. lac. SlXa^ lat. sella == *sedla) ex *o%ld^>oq a rad. o^tJ, axid scindere (cf. Benfey I 170). %adtw^Uy %a9tw(.icii pro *xa&'iä~vvfii, *-yv^9i ap. Hippocr.; nisi forte xax^ivvvfii , na&ivw^ai seribenduiii eat (v. WestphaPMeth. gr/ I 2, 163). ifvvev praebet Hesycfaius (7. Curt. p. 226). ßifvfj mare (Etym. M. 565;45) et cognoinen Inonis Leucotheae (Draco p. 32 Herrn.) cohaeret cum ßv&og et natum est ex *ßv»'Vt^ (cf. Pott 11^ 287). 2. yy ex av. Ex *Fia'W/4i fit Thin)yLLy ex hoc eXw^u {e^wfii), quod iavenitur apud Herodotum, ut IV 64, et ab Homerö quo- que usurpatum esse videtur (v. Mayhoff de Rhiani Creten- 81 s studiis hom. p. 37). Ex stirpibus in -ea exeuntibus formantur suffixi vo ope adiectiva quae in dial. ion. att. volgo in -eivog, desi- DUnt, ut nod'eivogy d^akTiuvog, xXeaivog (xk^ipog). In bis for» 1^8 unde diphthongus nata credenda sit, in contrQver^ii^ eat: Bopp (*Vgl gr.' III» 230) et Pott (IP 721. 828) sumunt floc -€ivog ortum ex *-«(;-i-yoi*; alii, ut Ahrens (I 52), h^Q tteyer (II 565), Kuhn (K. Z. n262), Ebel (Fleckeis. anp, ^ol. LXXXV 242), "Bivog ex *'ßavog productione supp}. or- ^Uu esse iudicant idque rectissime : nam obstrepit illi expU" ^^tioni cum forma lesbiaca ^evvogf tum maxime dorici^ *^^6g. Statuendum igitur est, ex -eopog proxime (lesb.) -^wog, inde et doricum -r^vog et atticum ^ßivog prodiisse. l^sbiacae dialecti formas v. apud Ahrensium; doricae for* i^ationis babes baec fer^ exempla: 0afjv6g in nummis Äi'giv. et ach, (Mionnet 'döscr. de möd. ant.* II 233 et Suppl. IV 5), Kkrjvinna C. I. n. 1934, (gen. sing.) Klerj- Httttcü apud Hephaest. I p. 27, 16 ed. Gaisf. (edidit quidem Q'aisf. secundum codicum auctoritatem : ''Jy avt ig olxov ^o%f Klerjoinnto et post: ivravd-a yaq 6 JSinilii.,,: sed avaa: lesb. iipavvay dor. Etpäva^ ion. att. eq)riva; *l/i«y(jk: lesb. efiewa^ dor. sev. IJur/ya, dor. mit ion. att. efietva; *¥KQivaa: lesb. exQivva, cet. exQ^va; *äf4vvaa: lesb. afivvva^ dor. icfivva, ion. att. ijfivva. In producendo a Attici fluctuant inter ä et i;: post q et « volgo reperimus a, sed hie illic t]j ut in herQfjva, ifiiijvay post alias consonantes volgo rjy sed haud raro ö, ut in ixoikäva (Thuc.), laxvciva (Aesch., Arist., Eurip.), wgyävcr (Soph.), hiiqdava (Eur.), iniäva (Aesch.). De stirpibus juiji'-, ;i;i;v-, (ofiO'^ et de nominativis dal" MOV, noi^iriv et similibuS; quae paidlo diver sam rationem secuntur, satis iam supra disputavimus. 2. vv ex yF. Hom. ^elvog, ^einoQf dor. sev. ^rjvog^ ^log ex (lesb.) Jewog, §iwiogy haec autem ex ^evFog, -log: digamma ser- vaverunt nqo^evFog et SevFaQrjgj quae in titulis Corcyraeis leguntur, ac BivFwVf quod in vase Corinthio est (v. Savels- Wg de dig. p. 7. 49); dorici ^vog testis est nomen Si?- niiag (Rose I. V. p. 290). elvoaiq>vllog ex *iv"FoGl-qvXlo"g : cf. ivvoaiyaiog. De yovvataj yovva si quis disceptare velit, utrum per ßpenthesin ex *yovi;a(Ttt) nata sint, an productione supple- *9ria ex y6wa(Ta) (cf. lesb. yovva)^ vereor, etsi omnes dia- lectorum huius vocis formas inter se composuerit; ne nihil uiventurus sit quod faciat quidquam momenti (nam forma ytipQtaf qüae legitur apud Callimachum Lav. Fall. 84, nihil Cvrtioi, Stadien. IV. 7 9S Bmgman affert ad iudiciuni; quippe cum hyperdorice a tali poeta dicta esse possit). At vero ionicum dovQara, ut quod ex ^doQQara natum esse doeumento sit dorica quae certissimis testibus utitur forma dtiqaxa (v. § 11, b, 3), utque cuius ov nemo alia ratione factum esse putaverit quam ov vocis yovvaxay docere mihi videtur, yovva{Ta) proxime productione suppl. ortum esse ex y6vva{T(x), ^Tval {xpdfifiOL, vipfjXoi Tonoi Hesych.), /^t j', dtg recte componuntur cum scr. dkanu-Sj dhanvan, Igitur ^Ival ex *^ivval *d'tvfai et stirps dtv- ex *^/vi'-, *^ivf-f *^iW'; V. Leo Meyer 11 253 sq., Benfey I 644, Gurt p. 240. ävo) (semel duntaxat cum brevi a avoito II. 2 473) ex *avva} — *avF(o — dvvo); cf. Pott 11^ 151, Ahrens ^Ueberdie conj. auf fii p. 21, Curtius 'Erläut/ p. 119. Hom. ttmf g>x)iv(o ex *TtvFo), *q)d^tvfco — *t1vv€d, *g>&lvvwj quorum suffixum w integrum servatum cernitur in Ti-w-fii. et y^«- vr-n^co ; item puto homer. q>d^avw natum ex *g)'d^a-vF-(o, t, Ahrens 1. c. Num etiam iKavw (cf. Leo Meyer 11 74), aytvw, OQtvw (lesb. ogirvo), Ahr. I 53), praeter quod etiam OQ-vv-co invenitur, ix^vvo), ßa&ivutj d'aQGvviaj ßQaxtvo) et quae sunt similia (Leo Meyer 11 75 sq.) huc pertineant, in medio relinquo. Restat ut commemorem, in dialecto Atticorum primum quidem sicuti in ceteris dialectis digamma praecedenti nasali assimulari, tum vero crassiorem qui eo efficiator nasalis sonum sine vocalis vicinae productione ad sim* plicem nasalem reduci; dicunt igitur Attici ^evog^ ^iviogi yovaxa^ qp-^a^'w, q)x^tvco, tivo): etiam alibi eandem illos se- qui rationem infra videbimus. 3. vv ex v)\ Praesentia in -atVco, -aiQw, ut q)alv(a, aaiQWy neqpfi aliter praesentia in -sivco et -biqw^ ut teivo), q)d'eiQW, epen- thasi t vocalis ex formis primariis ^-avirn^ *^aQi(D et *-evuiii **^Qia:f nata esse hodie et in volgus constat neque potest De graecae linguae productione suppletoria. Qß iüvri ^®). lam autem ad eandem Dormam sunt qui 'CO ex *iilivia)y 7iX'6v(jt) ex *7tXvvi(o derivont et hanc sta- it immutationis illius viam: *xlLvuo*-'xXuvuo-*y,luviO' vm.^ *n^vvi(ji)^*jiXviviio-*7i;Xviv(jt)^nXvv(o y ut Schleicher ip. p, 781, Kuhn K. Jji. XI 311. Adde haeq, quae Mi- i K. Z. XIX 119. 122 de evd^vva et vofitvrj statuit: *}vna-*€vOvLi'a-av^vvaj *vof.ii>^r]'-*vüiiitvtj-'VGf4fvr^ ^'^). As- itiri de hac re his viris nullo modo possura. Neque enioi ellegO; qui factum esse credi possit; ut lingua, quae undem et vel similium vocalium concursun^ evit^r^ et 2ales tales, si quae inter se cont^ngunt, contrahere solet, mas y,luvü) et nXvivw crearet. Atque in eo utique vis entheseos posita est, ut vocalis, quae consona aliqua ^egata est ab altera quadam vocali quae an^ecedit, in [uendo sonum suum Uli antecedenti vocali praepropere, ita dicam, admisceat, cum instrumenta loquelae in di- ado iti^ ruant quasi et praecipitent , ut iam in praece- Dti syllaba eum sonum audiamus, qui in sequenti demum antiari debuit. Iam autem in syllaba praqce^ßnti non ae vocales quarum utraque syllabam efficiat percipiuntur in (paLvw)y sed diphthongus in qua proferenda confor- itio oris ex uno in alterum statum sensim et pauUatim nsit^^). Atqui binae breves vocales, quae eaedem sunt 36) -f^i/cü et -s^Qto non productione suppl. sed epenthesi ex *~€vj(o '(QJü) facta esse gravissimo id documcnto est, quod -eCvoj et "iiQto i solum ladi et Atthi4i et mitiori Dpridi propria sunt, sed etiam seyeriore Doride inveniui^tur, velut legimus in titulo cretico C. I. 2556 SnEIPEN. 37) Consimiliter Grassmann K. Z. XI 8. 38 6toq »■ sanscr. divjas ! via ex *6iFiog factum esse posse dielt: *di.Fiog -*SiiFog ~*6TFoq ^)f. Cf. d^ hac voce § 16, n. 17. 38) CJonfer legem hanc quae valet in lingua zend., omnium lin- tufum illa insv&sjixfojaTrj: Triphthongi, ut aoi i. e. (« + <>) + h AAterqnam si tertia voealis epenthesi nata est, bisyllabe pronuntian- ^1 n iUa epeüthesi nata est, ut in kerenctoüi {e% *kerenaO'ti, P®E9w praes. radicis kar facere), monosyllabe. V. Westphal K. 1X446. 100 Brugman (aoTy u^ oo), non unaiU; sed; quantumcunque linguam ex< oeas; semper duas syllabas efficiunt. Ergo fieri nullo mo potnit; ut ex kIlvio) xluvw prodiret; neque multo credi lius est; linguam ex Ttkvvio) tiXvivw fecisse. Quae com sint; r et i; in i^Xivu) et nXtvw productione suppl. facti esse persuasum habeo. Addo autem verbis illis iam commemoratis nunc etii haec: Stvrij lesb. diwa (Ahr. I 59); ^Egivvgf praeter qui formam etiam apud Atticos invenitur ^EQivvvQy = scr. l ranjUs (Kuhn K. Z. I 439); aillvov, lesb. ailivvov; xdiiy lesb. xdXivvoq (Ahr. 1. 1.). Incertae originis vv est in *?yvfixa (lesb. ewexa), wß homericum rfWxa et atticum Svexa (v. Pott I^ 268, Ben! I 427, Ebel K. Z. V 67), atque in (lesb.) *^i6vvog, unde d iAtJvog (ap. Callim. Lav. Fall. 29. 75. 132, h. Cer. 8. i 112: Ahr. II 565), hom. ^ovvog, att. fiovog (v. Leo Mej K. Z. Vni 143, qui vocem satis audacter a rad. sam dud II) M. M dissolvitur ante jU. A) lA^i assimulatione progressiva natum. §7. a) /u^ ex ^jM, Tjti. nrjiAa ex *7tä&fia: v. Benfey I 255. Pro dor. Jtäfia (possessio) Lesbios ndfifta dixisse o lectum est ex nolvTcdfifiovog quae ^ 433 satis antiq lectio est. Scholiastae adnotant: Tcdfificeva Xacjg ^lolit did T« dvo fifi, Ahrens (I 61) illud nolvndftftovog n probat, dicit enim radicem vocis esse pä, ex ea vero naq Ttdfifia neque TtoXvTtdfifiwv in ulla dialecto fieri potniü Sed vereor ne falsus sit y. d., nam facillime illud fifi ^ plicatur, si nä/^a revocas ad radicem paty quae inest De graecae linguae productione suppletoria. IQl aanscr. pat-j^ (* herrsche, bin teilhaft'), lat. pot-ens, pot-iri^ nee quidqaam video, qnod ei derivationi obstet (cf. Gurt. p. 265). Ergo: */raT-jua — nd/ifia — nSf^a. üat: 7ca=»cr. ifut: dju (div) «= avT: äv (v. Gurt. p. 63). Ut ex *i]WT' //w rjwafiai., ex *vd''fiivfi vafitvrj factum est, ita ex *7tdtfia et *n:dd'fia antea quam in ndfifia transierunt ^ndofia fac- tum esse veri similUmum est^^). b) (Jifji ex aix. Ion. att. fjfieiqj dor. boeot. äfxig = lesb. af^f^egj qnod natom esse ex *da(XBg sanscr. aavn;^ docet; item ion. att jj»«fe, dor. vixigj boeot. ov^ig = lesb. vfifisg, cui respondet saoBcr. jUßShimS, fjfiog et T^fiog componit Gurtius p. 544 cum sanscr. aUativis jasmät et tasmdt Veriloquiorum quibus voces ^jua^, dor. äf^aQ, et rifiiga tentatae sunt maximam probabilitatem illud habere mihi vi- detnr, quod Ascoli (E. Z. XVII 403 sq.) proposuit, secun- dum quod r^fiOLQ ducendum est ex ^fda^f^ag (cf. rex-f^aQ) et riiiiga ex *Fcca-fiiQa (cf. i-jue^o-c;) a rad. vas (us) fajrare hicere. De r/fteAAov, quod Gurtius natum putat ex ^e-^^eXXoVj V. § 18, n. 9 cum. adn. Ion. att. dor. mit. eifily dor. sev. fifii ex *k(JLiii {ß^fjn^ Lesbii) — *iafii. In 1. pers. plur. las et Atthis o servat: 39) In eo, quod duo tantum Yocabula (nisi quod nos fugit) hanc, quam modo deBcripsimuB , mutationem patiuntur, nemo offendet. Stiam Bupra ubi de dv et &v litterarum mutatione diximus (§ 5, 1) pttcolas tantum enumerare habuimus Yoces quae productionem sup- ptotoriam passae erant: aliae haud paucae (f et ^ ante v integra re- Ibquunt, ut ipt^voSf axidvafjiai, tdvovy xvdvoQ^ H&vos, Non magis igitor mirum est quod verba compluria r yel & ante fi servant, ut nitfiog^ «Tfioc, nv&fjiriv, yvad^fiog^ alia rursus r et ^ in or mutant, ut hw^my ninuafAfniy duo illa productionem suppletoriam adhibent. Sed OBumio hoo tenendum, linguam in omni hoc genere certas regulas et nonnaa non sequi: id quod hoc quidem loco yerbo tetigisse su£ficiat. 102 Brugman ioftieu (c£ Kuhn K. Z. 11 266, Curtius *Ueb. d. tragw. d lautge»/ p. 24); severior Doris *i(ff4€g maximam parteit mutat in r]iiig. Infin. (ätt. elvac ex *€a-vaiy) ion. eifievai dor. mit. eliievj dor. sev, ^fiev ex (lesb.) efiftevcti -*StTjUfim Cf. Ahrens I 146 sq. 211. 11 318 sqq. Ion. att. el^iay dor. sev. Fijiiia (Hesych. yrjfia) ex Fififu (lesb.; Hes. ye^iia) -^fio-fia; Jfiaza (Hesych.) et ifidtKr ex *Fio-fÄaTa, ^^fxaTiov, i^UQog ex ^lo-fiego-g a rad. is caperey quae intÄCt eernitur in ^lo-fifjvrj y ^'la-fiaQO-gy aliis. Assimulata videtu sibilans ad sequens fi in ^Ifi/ndgaöog (dulcüer canens s( eundum Pottium E. Z. IX 415). Permirum autem quo legitur ap. Sapphonem fr. 1, 27 tfieQQSi et fr. 39 ifisui g)wvog; exspectamus enim duplex ^. Neque ulla ex pari ego dubito, quin pro l/d€QQ€f, quae forma aioXfj magis quM aloliK/] est, i/j,^€QQ€i restituendum sit itemque lfA(,ieQ6qi(jiv(i pro IfÄegorpcovog. Irjua (voluntas) fortasse ex *Aaa-^a; cf. Ido-tt liia-d^tjy kdo-ravQO-g , Xa^axog ex *Aaa-^a;fo-g?. V. Cur p. 337. xQv/iiog nescio an ex *x^t;a-^o-g; cf. nQva^vam nQva-'TalXog, Postremo hoc loco pono perfectum sUfiagtai^ quod pr ductione suppletoria ex * ^iiixdQxcci natum esse perfecta activi e^fAoqa docet. Sed unde ^^£? Sociatum est verb« cum radice amar quae est in ftSQ-^f^TiQ^ay scr. smar-dmi c (Curt. p. 308). Sed consodatio haec vix statre potest Pott 11^ 388 sq., Curt. p. 309): quare non dubito expIiCJ dae duplicis nasalis eam viam ingredi, quam Pott ingr BUS est, qui ifi-fi. ex fie-fi. ortum iudicat sicuti aiXtjq>a *€llrjq)a ex * Xektjipd (v. § 12, c). Quamquam fatend est, fte Iftterarum ante fi metathesin ceteroqui non ' prehelidi. De graecae ÜDguae productione suppletoria. 103 B) fifi assimulatione regressiva natum. §8. Nihil aliud huc pertinet praeter aoristos ion. att. mi^a, dor. sev, evri^a^ edeifia, natos ex (lesb.) eve^^a i. e. *i'vefi-aa, ^edef^f^a i. e. e-dsfi-aa^ et iSfuog pro *of^aogf de qua voce supra iam diximus § 3; 7. IQ) N adulterinum. §9. Sicuti n dentale et m ita etiam n in lingua graeca ante continuas duntaxat consonas cum compensatione eli- ditur^ et fit id solum ante nasalem dentalem et nasalem labialem; hae enim nasales solae ex consonis continuis cum n consociantur. Ubique autem nasalis gutturalis ex explo- siva gutturali nata est, Optime de hac explosivarum ^utturalium ante n et m in nasalem gutturalem immutatioi^ nuper Westphal dixit in libro grammatioo saepius iam laudato I 1^ 17. Con- dudit is ex nomine ayfxaj quod grammatici veteres y illi iniposuerunt quo . distingueretur a vero y, pronuntiatum esse y in hac voce ut n et secundum id etiam TiXin^ia^ ^^(pvn^evog nee minus arrmvog dictum esse putat. Iam quamquam ex nomine illo nihil aliud concludere licet nisi ttmc, cum invaluerit hoc nomen^ y ante nasales sonum gut- turalis nasalis habuisse^ tamen iam longo antiquioribus temporibus eam immutationem in linguam graecam hie ilUc se insinuasse putandum est. Nam cum consonantis explosivae eiectio productionem antecedentis vocalis efficere non possit; oiVojua, ytvofiai, ylvcicmw alia via ex oy^Ofia, yiyvofxaiy yiyvmCKO) nasci vix potuerunt quam ea, ^t hae quidem formae proxime transirent in ^oWo^or, ythvofiai., ychvioaxw. Et optime cum eo congruit, quod ^uUum, quod quidem sciam^ est apud poetas exemplum ütterarum yv syllabae positionem neglegentium^ cum y(( yl 104 Brugman sexcenties syllabam correptam relinquant ^^). Certe etiam in €aq)iyfiaif oq>iyfxay oq>iyfi6g y ui n pronuntiabatar. Stirps enim harum vocum est aq>iyy eaque tenet semper nasalem tum, cum suffixum accedit quod non a nasali in- cipit: atpiyyixog afpvyx^eig ctr. Hoc certe non fortaito fac- tum est, sed hau dubie eaq}iyfiai prodiit ex *€aq>iyy^aij in quo ex yy i. e. ng eodem modo n ortum est ut in nostr» verhängniss quod pronuntiatur verhänmss (cf. Mehlhom gr. gr. p. 54). Dorienses vocum yiyvofxaL et yi,yvwaY,w nullam aliaio. formam habuerunt quam eam, quae productionem passa esU (cf. Ahr. II 112); apud Atticos autem haec posterioribofr demum temporibus invaluit. anlvog (avis pipans) ex *a7iiy-vog a rad. OJtiyy ex qiuu» eadem descendunt önitfa i. e. *a7tiy-jw, ani^a i. e, ^aaif^o^ et, nasali in syllabam radicalem inserta, aniyy^og nostnun- que finke. anlvog ex OTtiyyog factum esse (Benfey I 535> mihi parum credibile videtur. l^vogy dor. lävogy idem verbum est atque i^dx^og ab eisque genere tantum differt latinum Idna, Radix est kk et forma graecarum vocum principalis *ldx-vog] inde tenui» in aspiratam mutatione Xaxvog (c£ dqax^r] a öquiCj nXoxJiiO^ a tcXbt^i Curt. p. 449), tenuis in mediam mutatione *kayvo^ (cf. ÖQOLyfxa, TiXiyixaj nXayvvw: Curt. 1. 1.) et ex hac fono* tum *Xanvog — X&vog Xr^vog, Cf etiam iy Navndxtfo io^ titulo locrensi ab Oeconomide publicato v. 15 et, quod bi^ (v. 8 et v. 19) in eodem titulo legitur, i NavndxTw. XäviCw (layyd^w Hesjrch.) pro *käyvlZ(o a rad. ka^s quae in XayydKco nasali aucta cernitur. Vox illa Dorisnts-^ tribuenda esse videtur. q)lf46g pro aqiiy-fiog, (pliiog : aq>iyyw «= XävtCfiP Xayyd^w =-- anlvog : anlyyog. Non solum a Graecis explosivae gutturales aute'n ^^ 40) Contra y/i litteranim positioiiem non efficientium exempla: v. Grod. Hennanni Eiern, doctr. metr. p. 504. De graecae liogoae productione suppletoria. 105 m in n mutantor, sed etiam ab Indi» et ab Romanis. Sic illoruiD in lingua vdU (verbum, oratio) ante mama (mei) vel ante näu (ptpv nostrom amborum) transit aut in vdn aut in vdg. Forma vdg quasi media est inter vdk et vdn, Apud Romanos g ante n et m ex antiquissimis iam tem- poribus n pronuntiabatur nee raro g ante n ei m cum compensatione elisum videmus. Illud quidem nuperrime Schleicher comp. p. 243 et Corssen I^ 262 negarunt Et ut ab huius de illa re opinione initium faciam^ Corssen foirmas ingnominiae, congncUae, Ängne, singnu/m, quas Schuchardt (^Vocal. des vulgärl/ I 113 sq.) ex inscriptio- nibus sSerty hac in quaestione ullius momenti esse negat; contendit autem ; per totam latinitatem usque ad linguae ▼'olgaris postrema tempora g ante nasales pronuntiatum B88e ut g; tum autem primum g consonanti nasalem prae- poaitum esse, id quod coUigendum sit e codicum scripturis inffnss, pringncUa (= praegnata: v. Schuchardt I 475), 9ingmferf quas Schuchardt loco priore laudato a£fert Ip- ftius Corssenii habes haec verba: ,,Aus den Schreibweisen von h^iaA&^T.iirvgneaypringnata, singnifer kann man höch- stens schliessen, dass in der spätesten lat. Volkssprache gn bisweilen wie ngn gesprochen wurde, indem der gutturale üasal nach g in die vorhergehende silbe übergetreten ist ftls nachklang zu dem vocal derselben vermöge eines assi- milierenden einflusses, den auch vocale auf vocale der vor- bergehenden silben üben/^ Iam pergit sie: „In den ro> n^an. sprachen schwand dann in der ausspräche das n nach ^ und es wurde nj gesprochen, während die alte Schreib- weise gn beibehalten wurde (Diez Gr. de rom. spr. I 252)." I^utat igitur Corssen, ex signwm epenthesi nasalis fieri po- Luisse 8ingnvm% (pronunt. non ut sinnum sed ut sin- S ^um). Sed neque haec opinio ullam mihi quidem habet pro- b&biHtatem. — certa enim analogia prorsus desideratur — , i^eqae video quomodo illud nobis probari possit, post ng (i- 6. 1^) n nasalem elisam esse, ng autem deinde in nj ^anaiisse (ex ng quod est in hngua et similibus nusquam 106 Bnigman nj exoritur). Mea quidem sententia res potius sie se ha- bet: ex gn in illis formis nn factum erat; idqae ut etiam aspectu sentiri posset, scribebant ngn; tum ex nn sensim Datum est nn^ idque scribebatur etiam ^ ut in AnmeSj cm- nato, connvscüy aliis (Sehuchardt I 115); qua cum mutatione compara vocem ßcmima pro * flanma ^ßag-ma et lacon. nov^ifia = nvyuri (Ahrens 11 102). Ex nn denique nj; cf. Sehuchardt I 116. Postrema igitur latinitate dictum est sinnwm^ imds^ mcmnua^ dihnua. Id quidem alter iilorani; Schleicher, concedit, sed addit: „Wir kiönnen jene aus- spräche des gn als m nicht für alt halten, da die röm. grammatiker derselben nicht erwähnen/' At consideres primum, quod tradit Priscianus 11 82 H. : „gnus quoque vel gna vel gnum terminantia longam habent vocalem paenultimam, ut regnum, stägnum, benignus, ma- lignus, abiegnus, privignus, Paelignus", quodtesti- monium confirmatur formis aliquot quae in inscriptionibus inveniuntur, ut REGNO, SiGNO ap. Boissievium 'Laser, de Lyon p. 136. 606: cf. Guilelm. Schmitz Mus. ßhen. XD 290 sq. Unde haec productio? GN sie pronuntiatum ut Bcribitur vim habuisse antecedentem vocalem producend^ non credibile est Credibile est, si gn ut m pronuntiattüoo^ esse statuis; nam sicut ns et nf eam vim babuerunt, u^ dum ipsa nasalis extenuatur, vocales antecedentes prodti^' cerent (v. § 3, 4), ita fieri potuit, ut nasalis gutturalis cutf n sociata eandem vim exerceret. Credo igitur illa SiGNÖ REGNO pronuntiata esse ut sinnOy r^hno. Sane iam ho^ de quo modo diximus, testimonium ut de eo tempore, q Priscianus scripsit, deque eis, quibus inscriptiones ill Lugdunenses exaratae sunt, valet, non item valere cr^^ opus est de omni latinitate. Sed accedunt alia. Ex cs^^ ghUmare fecerunt aggluimarej ex dd-gressus aggresßus ea-^ que formas constanter postea tenuerunt, contra ex gnattbs fecerunt agnatusj ex ad-gnosco agnoaco. Quapropte Cur non scripserunt aggnatus et aggnosco^ Haud dub^^ aggnatus paullatim in annatus transierat. Dein qua ratio De graecae linguae productione Buppletoria. f07 ex *co7i'gntoms prodiit c&nianis? Certe ex ^con-gnixus prirnüm factum est *congnixu8 i. e. *conmxus (cf. nostrum verhänniss pro verhängniss quod supra iam memoravi), ex eo tum c6nnixusy denique cdniams ; namque c&niocus proxime ex *c6gnixuSy id ex congnixus prodiisse propterea non credo, quia n in lingua latina nusquam ante explosivas consonas cum productione suppl. eliditur. De his igitur eonstat. Iam vero cum semper congressus ^ ingr'essus, semper corngh- merarey ingloriuSy semper congestasy ingestus dixerint, quare Latini non congnomen dixerunt sed cSgnomen, quare non ingnotas sed tgnotus? Nonne inde colligere debemus g in -gn aliter pronuntiatum esse atque in -gl et -gr? Et quo alio modo -gn pronuntiatum esse credi potest nisi ut -wn? Ergo formae cögnomen ignotus sie explieandae sunt: ex congn.y ingn, — conn,, inn,, inde c6nn., ihn. eodem modo quo illud Signum i. e. sthnum ex sihnum^ cohn.y inn, autem Bcribebantur c6gn., ign,, quia omnino g ante nasales ut h pronuntiari solebat. Cf. quae supra de l'cqp^yjUttt diximus. Confirmantur denique omnia haec eo, quod c ei g non raro in lingua latina cum compensatione eiciuntur, id quod fieri non potuit nisi ante consona explosiva in consonam conti- nuam mutata. Sic fit ex *lac-na — *lagna^^) — *lahna — *ldnna — läna, ex *de(mi dSm] ex *legno, legna — UnOy Una (cf. Walter K. Z. XI 434 sq.), iteinque ex *laama — *lahma — läma, ex *exagmen (g i, e. \ servat agmen) exdmen ctr. (V. Corss. P 634 sqq.). Ex antiquissimis igitur temporibus Bomanos explosivas gutturales ante n ei m nasalium instar pronuntiasse iudicandum est, ob eamque rem nunc non iam credam in ingnomtniae (C. I. L. I. 206, lex Jul. a. a. u. c. '09^^ congnatuSj congnomen, ingnorantiam (v. Schuchardt 1. 1.) ^Äs«dem praepositionum in et con a scribis etymologis re- -41) Cf. üigwus, üigneus ab üec-) aalignusy stdigneus a aalec-; ^^S^TiUs a larec'] cygnits pro cycnus (0. Ribb. proll. ad Verg. p. 392, -'Or^s. 112 267); Progne= JTqoxvti] Pyragmon = TTvottitfiMV] Grnossttß * -tTtcüofVQc (Corsß. £2 78); Ugrnm a tec. 108 Brngman stitutam esse (v. Corss. 1. supra L); sed ea scriptur» yer«m quae tunc fuerit pronuntiationem expressam esae (ng = n}^ Restat ut commemorem, de quo eodem etiam SchleL- cher monet I. I., hanc explosivarum gutturaliam ante n ^i m in % immutationem prorsus respondere consonantitim i et p ante n in m mutationi: lat. SammtMn = *8abniwr^^ 8omnu8 = *sopmi8, öBfivog = *a€ßvogf igefivog = ^igeßvo nostrum stimme pro *stimna = (got.) sHbna, DE LIQUIDIS. I) De formis in quibus vocalis producitur ips a liquida permanente. § 10. Liquidae r et 2 gignuntur cum Spiritus qui per os editur instrumentonun loquelae partibus quibusdam molÜ- bus tenerisque oscillantibus vel trementibus intercipitur ot interrumpitur. Atque requiritur quidem plus temporis e^^ r liquidam articulatim distincteque eloquendam quam »^ ullius aliuB continuae pronuntiationem^ qua de caussa ^ omnium facillime de mora sua antecedenti vocali tantus^r cedere potest^ quantum satis est ad eam producendars^ Unde fit ut illa liquida saepius quam ceterae continu^^ cum ipsa vix soni sui detrimentum acceperit^ vocalem pra^ cedentem ad longae vocalis quantitatem provectam habea Minus haec de altera liquida valent. Ac primum ut ex linguis cognatis nonnuUa quae hi pertineant afferam: in lingua sanscrita saepissime i u ante r quod sequitur consonans producuntur: stigtrbhjt sugirshu a stirpe siigir (suavi voce praeditus), dürbhj dürahu a stirpe dur (fores), ürjat^ pro *tirj(zt$, *tarjat> tax (transgredi; transire), pürjat^ pro *purjat^, *parjat par (implere). Non minus ea productio usitata est lingua hibernica vetustiore. Multa exempla Z De graecae lioguae productione suppletoria. 109 O. C. I 32 sq. collegit, ex quibus affero haec: wm^rpimm (confido), cdrsagad (reprehensio); toddrgim (irrito). Etiam ante l in hac l^goa vocales producuntur, ut in ddlchinne Cremuneratio); v. Zeuss 1. 1. Ex lingua Borussorum ^etusta commemoro Ürtü = lat. tertius, scr. trtyas, Deinde permulta ex lingua volgari francica rhenana liuc spectant, velut gdrde = garten, kärscht == karst, ör- ^chel= Ursel, Ursula (dicitur etiam Orschel vocali non pro- ducta) ^ wdrm s= warm; interdum autem in hac dialecto r -tarn leniter enuntiatur^ vix ut percipiatur^ ut haud raro prorsuB audire possis gdde pro garten, wdde pro warten^ uydm pro warm et similia. Eadem haec productio etiam in aliis dialectis theodiscis occurrit. Denique Romani ut a,nte n nasalem cum alia continua colligatam saepe voca- lern produxerunt ita etiam ante r cum consona hie illic vo- calem produxisse videntur. Leguntur enim in inscriptioni- 1>U8 Miinisy ArnamerUwra et sim. (cf. Guil. Schmitz in Mus. Klien. X 116). Firmamento sunt voces nonnullae^ in qui- bus r prorsus evanuit, ut pÖdex, p^jero, nam proxime hae prodierunt ex p&'dex, piTjero (cf. § 11). lam ut ad ipsam linguam graecam transeamus, habes ^ liac lingua exempla vocalis per sequens q productae ^Atie multa, perpauca per sequens l productae. Ac primum quxdem a ante q cum consonante in compluribus vocibus ^ £" vel t; productum invenimus. Optime de bis vo- ^l>'Us et de ipsa productionis ratione Delbrück disputa- vit in Curtii 'studiis' 12, 129 sqq. (cf. § 1): proficisci- ^^1*^ autem a productione quae fit vocalium ante r cum consona in lingua sanscrita, de qua productione modo dixi- BttUs (ex *tar}at^: *tirjat^ — ttrfatS, ex *parjat^: *purjat^ — PÄ^/o^). Idem igitur hoc in graecis quoque verbis non- ^^lis fieri docet, sed ita, ut, perfecta productione vocalis^ Q Vocali productae praeponatur. Voces autem huc trahit *^* easque omnes, ut videtur, iure: t. Cum t pro a: XQld-rj (= lat hordeum) ex *>ÜQxh^ — TiiQ^fj — 'xttßvHy; ßQid'ü} ex *ß(iQd'a)\ ^Ivog ex *fqlv6g-' ^10 Brugman *ß'aQv6$] ^iTTTw ex ^FdguTw; d^gtiff ex *^a^7r-g; T^tToya^- veia ex *TaQxoyiv^ta. 2. Cum V pro a: XQ^^og, (f(ivyco, ßffvxto, ^((vnaw pr *;ifa(;aog Cx^Q'^f^Q), *ya^yw etc. Ad Yoces siji}) numero 1 enoi^erataB addenda sunt ^t (stirps ^i7i)j quod cohaeret cum lat. scirp-ttrs, quodque etiai cum yqinog^ yQicpo^ eiusdem radicis esse videtur (v. Cur 328. 464 sq.); aq>Qiyng quod cum onaQyciiOf OTiqQysw a f dice sparg descendit (cf. Bugge K. Z. XX 40}; flp^^^ g^Q ytog, q)Qly,rj. Haec quidem duo verba Kuhn (K. Z. XI 37^3) commode componit cum scr. hhrsh, hrsh nostroque bcarsc^Ji et angl. hrisk, Quod vero graeca verba ille ex fprma q>^$Qlx eiectione sibiUntis natuBioi arbitratur, id concedi non potest^ quoniam nusquam m.^ graecitate a ante % cum compensatione explosum videtu^iar. Statuendum est potius; formam principalem esse g>aQa^'^f inde proxime qpa^x, sicut dedccQd^ac ex ^dedaQO&aiy eQXOfiCJ^i^ ex *€Qa7ioiiai atque hordeum ex *horsd€um (cf. Misteli K. Z5. XVII 341 sq.) et *y,(xQd'r\ (unde xQl^rj) ex *xaQadij=gerste^^^ deinde ex *g)a^x- *g?t^x- *g?^7x- (pQix factum essa lam vero quo pacto contigit, ut a ante r modo in -^7 modo in u (v) transiret, ut ex *tarjat^ tirjate, ex *ßdQ&i ßgi-d-Wi contra ex *par jäte pur Jäte, ex *q)dQyio (pQvyio m sceretur ? Ni omnia fallunt^ id sie se habet. In liquidis coi Bonis pronuntiandis non tam certa et rata partium or£. compositio et situs est^ ut in una tantummodo oris region. r vel l proferre possis, sed coartatio, per quaip spiritu-^^ emittatur^ diversis locis formari potest. Petes in r et ^ pronuntiandis labra et alias oris partes ita inter se compo^*"^' nere, quema4modum componis in u pronl^ltiando ^ pote^ ^ autem in eisdem illis pronuntiandis alveum eum ori^, qi situs est inter linguam et palatum^ ita coartare et labia it 42) Minus recte Schleicher comp. p. 232 et Kuhn 1. 1. »^«^i| *xQiad^ derivant: a ante dentales nuBquam cum compensatione ploditur. De graecae linguae productione suppletoria. \\\ lucere^ quemadmodum in i dicendo facis. Sonus igitur calicius qui liquidis consonis inhaeret non semper idem ,, sed nunc ad u nunc ad i inclinat prout loquendi in- umenta sita et coroposita sunt. Quo fit ut a ante r in is vocum illarum in z vocalis regionem, in aliis in u vo- lis regionem abeat^^). Sane iam illud, unde factum sit mpürjat^j TQVudo) etc. a in u, non in a*, abiret atque Ürjat^y HQi&rj etc. eadem vocalis in t, non in u, expli^a- ad hunc diem nemo nee unquani; credo; quisquam ad •tarn rationem revocare poterit^*). Obscuratio cc vocalis , quae fit versus u vocalem, in idia via i. e. in o substitit in aguiTtiov, quod est pro i^iov — ^KOQftiov — *t.aQ7€iov\ 0 pro of ut in OQXccfAOQj dor. 'OQegj cypr. xogta, lesb. 6q>d'0QTaij fxe^oQTai^ aliis (v. Bstph. ^Meth. gramm.* I 1, 47). Qualitäten! vocalis syllabae finalis originariam retinent cninativi stirpium in q exeuntiuni; ut naTrJQ pro *naT€Q'gj 'tOQ pro *^t}TOQ-g, Ut supra, ubi de nominativis stirpium V {w, vd) cadentium dicebamus, eXfxivg Tlqvvg^vg ser- re vidimuS; similiter hie nominativi' nobis occurrunt -gg vantes; ut ixanagg apud Alcmanem fr. 13 B. (cf. Theo- J. grammat. p. 41; ubi etiam dd/xagg affertur, et p. 96 Göttl.)^5) et x^QS (i.e. *xm'S' v. § 11, b, 5) apud Ti- creontem fr. 9 B. Aliae omnes stirpes eandem syllabae ilis inutationem patiuntur quam stirpes in v, vr ca- lies: 43) Cf. Yoces has^ ex quibus / liquidae anceps illa natura ac po- ^as optime cognoscitur: ital. chiudere == lat. c ludere, y^amma => mma, francog. atibe =^ lat. alba, haiU = altus: francog. teÜz taliB, ca«2Zer = c olligere, loiaidtet8^=\egSL\itSL8j igaiUment = q[italiter. V. Waekernagel 'Altfranz, lieder u. leiche' p. 131. 149. 44) Beufcyi ie hac re opinioni (y. Delbr. 1. 1.) plura exempla et LBcritä et graeca obstant quam quae uUam habeat probabilitatem. 45) Jii^xÜQ hBhß» apud Solouem fr. 14 B, et apud Dlphüum fr. 1 12 Brngman *^rJTOQ-g — *^rfno9g — ^ifnu^ Cf.: Lat. *pat€r-8 — ^ *paei^s — ^patt"^ (^pdt^ — pcUer). ' Got. *fadar-8 — *fad6ir8 — *faddr (^fadär — fadar\ Scr. *p%tar-8 — *pitd^8 — *pit^ — pitd. Lit. *mot€T'8 — *mot^8 — *mot^^ — fnote^% Pertinent huc etiam nominativi vdwQ et oxtiQ qui naä sunt ex *vdoQgj *ax.6Qg — *vdaQT, *oyLaq%. Denique fortasse etiam ßwgd'ia (ogd'la HeB.)> ßwQd^iaj ßwqoia (in titujo laoo- nico: v. Kirchhoflf^Hermes* III 450) ad hoc producendi ge^- nus referenda sint: id quod ea de caussa non edicam con- fidentius; quod o vocalis productio etiam ex natura pffte* cedentis digammi explicari potest (v. § 15 B). Pro radiee herum vocabulorum secundum Pottium (I^ 240) vardh cre- Bcere habenda est. Vocalis ante A cum consona coniunctum productae (cf. hibern. dvlchinne remuneratio) exemplum quod prorsos certum sit invenitur nuUum, tamen quod commemoratu qui' dem dignum videatur unum. Est autem ßhad-qogi quod » Legerlotzio (K. Z. VIII 46) et a Curtio (Stüd. I 2, 296) « radice vardh ducitur. Et ille quidem vocem proxime »ä formam *ßold'Q6g revocat ac sumit^ postquam ex oX Xo far ctum sit; o in o; productum esse^ ne positio syllabae dam- num faceret, hie vero radicis vocalem iudicat eodem modo in 10 productam esse atque in adiectivo üfnvg^ quod de- Bcendit e rad. ak, Legerlotzii explicationem^ cuius iam § 1 mentionem feci^ probari non posse per se intellegitor^^ 46) De accentu deque Bignificatu huius Tocis V. Schleicher 'l^ gramm.' p. 193. 47) Cum ßltod'Qog^* ßoX&Qog confert Legerlotz niTggwrai-noQ^*^^ ^(}i6axai -"d^oQslv j ßloiaxia^fioXeiv. Arbitratur igitur haud dubio t. ^> De graecae linguae productione suppletoria. 1)3 e tarnen fortasse ßliod-gog ad *ßol9^Q6g reducit. *^oA- g ex *ßalx^Q6g fieri potuit sicuti ex fxaXaxr) fÄoXoxrjy ex Q(0Ta4y &^(6ax(Of /9Aii)(rx&). productione suppletoria nata esse ex *ni' rai, *&6Qax(o, *fji6Xax(o. At unquam formas *ninoQTtti^ *&6Qaxa)^ lorxai exstitisse neque potest probari et sunt quae mea quidem sen- ia luculenter ostendant, iilas nunquam fuisse. Si quis enim acci- ^Qtiaxü) natum ex *&6Qax(ü, eidem sumendum est d^vi^axat natum '^tivoxaj eidcmque rursus sumendum est, xi&vrixa ex *Ti&avxttf Vafl€Vttl ex *T€d-aVfi€Vaif ti&f'HmS T€&V€(6s ex *T€^«l'/VüV, T£- ifiv ex *t€^avlriv similiterque rlairjv ex *TaXiriv prodiisse. Sed ubi ilis metathesis ? Si omnia quae in lingua graeca sunt metatheseos mpla (multa collecta habes apud Mehlhornium p. 77) inter se contu- B, videbis, ubi consonans ea, quae sequitur consonantem, ut verbo utar, stheticam, ad ipsam stirpem pertinet, Yocalem metathesi facta non daci: cf. e. g. d-gda^os, ft-^Qux-ov, M-ngaS'-ov, ^otf'ioi (== sorbeo); ipiuntur voces illae, in quibus a antequam liquida littera transpp- • Bit in r yel v transiyit, et xganiovj eodemque pertinere videtur lat. 0) coiuB Yocalem similem productionem passam esse puto {serpo — rpo — *erepo — repo). Contra ubi consonans quae consonantem a&eticam sequitur non stirpis sed suffixi est, constanter vocalis dttdtur, yelut in &vri-axa)^ Tfirfrög, ßgtO'irJQf x^-xlri-xa, 6i'dfjLf\-xa\ ipiuntur sola perfecta ti^&vd-fitVt -t«, -^* etc. et r^-rila-^fv, -tb Quae cum ita sint cumque t^d^vaCriv^ x^d-vritogt ri&vrixa etc. ex '^aviriv, *tid'ttvF(6g, *T^&avxä facta esse yeri dissimiliimum sit, fa- (Hmcedes, has stirpes verbales in consona finali transponenda aliam onem sequi quam Yoces illas, in quibus consona quae consonam atheücam sequitur ipsius stirpis est. Mihi autem nuUa ex parte wm est, quin res sie se habeat. Lingua a primordio ad voces nandas non solum formis ßog, tioq, /uol, S-av, jttX etc. utebatur sed atheticis quoque formis ßgo^ ngo etc. suffixaque ad stirpes adiun- 8 pro re nata modo illam, modo hanc formam adhibebat ; illam Bsertim tum, cum suffixum a vocali incipiebat (j^ol-ftv, nog^sTv, ^€iy), hanc tum, cum a consonante: quod quidem ubi fiebat, aut fis lelinquebatur vocalis, ut in ti-rka-fiiv, aut producebatur, ut in rXi}-xa. Dubium autem vix esse potest, quin in xiilafiiv^ xiilaiBy ^^, ti^äfiiv etc. vocalis correpta sit ad similitudinem perfecti i^, Icrrarc, ^atä&i aliorumque, contra in tixkrixa^ U&viixa pro- sta Bit vocalis ad similitudinem perfectorum aartixUf ßißr^xa^ aliorum ^yjif(€y : r/tj^i^xa CS ^(Tra^ci/ : tarrixa). Igitur in r^rAijxor, ti&vrixa caliS) ut saepe fit, syllabae corroborandae caussa producta est, idem- e certo factum est in n^ngatrai, d'gmaxu), ßXtaaxia^ rX^ai, r^iyro; <3iirtini, Stadien. IV. 8 \ 114 Brugman oralsig apud Lesbios arokecg factum est^ tum ex *ßolAao^ ^ßcjkd-Qog ßkwd^Qog sicuti ex *i^6q7Clov (pro ^yLaQniov) *m^- niov xQwncov, Sed habet Curtii quoque explicatio quo commendetur. Quapropter nihil de hac re decidam. II) De formis in quibus liquida plane eliditur cum compensatione. A) P. § 11. Primum etiam hie e Unguis cognatis pauca quae huc pertinent aflferre liceat. In lingua sanscrita si r alterum r excipit prioBr semper cum vocalis antecedentis productione eliditur : äraiifto *ar'Tati(^, pers. plur. praes. intens. a rad. ar ire), rdragam&Y^ *mV-ra^anÄ (w«V deorsum; ro^n^ ein gul um). Exlingu» francica rhenana supra iam attuli gddey wdde, w6m> Födern pro fordern non solum dialectorum est, sed et scri- bitur. Cf. Grimmiorum lex. s. v. fddemy ubi etiam alia quÄC- dam a£feruntur quae huc spectant. Item ex lingua la- tina iam attuli pddex et pSjero pro *pordex et perfero (ie. per-furo), Accedunt ex inscriptionibus quaedam, ut eoniro- vSsias, v^sura, Phäsalia (Corss. P 243) et fortasse formae quoque dossum, dossiuiriiLs, dossentis, Sassma^ GdSseoU (Corss. 1. 1.)^ siquidem inter has et principales formas doraum^ dar- siuirvus, ctr. eadem ratio intercedit, quae inter formSasust^ form&nsus (v. § 3, n. 6). Transituro mihi iam ad linguam graecam nihil in Uni- versum praemonendum est nisi hoc, dialectos singulasin ipsa vocalis producendae ratione prorsus easdem leges se- qui, quas supra, ubi de productione vocalium nasales prae- etc. Similiter apud ßomanos finali consonante radiciB transposita ia* terdum yocalis producitur, ut in aträrtuSy {fild-tuSy gpre-4u8, eri4»* Demonstrant autem formae strätus, {f)l6ivs^ quippe graeeiB ffr^«foC) TlrjTog respondentes, consonae radicis finalls transponendae yocaliBqa^ radicalis producendae hoc genus iam tum inyaluisse, cum lingua giaeea et linguae italicae nondum inter se discesserant. De graecae linguae productione suppletoria. ||5 sdentiom agebatur^ cognovimus; Lesbios autem^ ubi vv te- ent, semper ibidem qq tenere, et hoc, linguani graecam eque nt linguam sanscritam q nusquam nisi ante q cum ompensatione explodere *^). a) QQ assimulatione regressiva natum. Quod certum sit unum tantummodo in promptu habeo ixemplum: Biqrjxa pro *€^ßiy)ta i. e. *F€-FQriyca. Dubitari potest de axiQog gypsum (scribitur etiam aycei" }os)f quod cum sine dubio prodierit ex axiggog, quae forma )raeter illas invenitur, a Benfeyo (I 40) ex *oiiiaQog deri- ratur, et de XiQog, quod idem (11 138) ex ^hgQog — *liO' )og — yhS'Qog natum putat. b) QQ assimulatione progressiva natum. 1) ^^ ex ^d. Cret. TciJQi^ (Hesych.) = Ttigdt^] item ntJQa^ov (Hesycb.) Cret, axrjQog (Hes.: axtjQOv anqlda Kqrjtegy ubi pro ^ida axQCLÖa restituerunt) i= att. axtqdog. mfiQ natum videtur ex *xa^ß *)ca^(J (v. Gurt p. 137). 2) ^^ ex ^a. Lacon. nrjgegyovsia (Hesych.) ex *naqQeq>6veia (cf. Oeq- itpatztt) — lleqoecpovBiOL, Ustqyv Inachi cognomen, Ileiqrjvrj fontis cuiusdam Omen a radice pars (scr. prsk) sp ärgere irrigare, ex ua etiam ITeqoevg et Ileqoijg, V. Sonne K. Z. X 104. Eiqacpicirtjg cognomen Liberi C^qaq>imr]g in hymno iacch. Anth. Pal. IX 524, 10) ex (lesbiaco) ^Eqqaq>soiTag Ale. fr. 90 B.). Ducit Sonne (K. Z. X 103 ; cf. Legerlotz 5. Z. Vin 53) hoc nomen ab * ars-a-bha-s , scr. rsh-a-bha-s et vertit *befruchter\ haud dubie recte. Ab eadem rad. 48) Zjfät og, (pqiätog non sunt facta ex ^axiaQjog^ *(pQfägTog, sed « *(rT<«TOff, (pqri«Tog: v. § 18, n. 6. 8* \{Q Brugman agarjv, Sqqtjv et €iQ7]Vf quo nomine Lacedaemonios iidole- scenteB vocavisse narrat Plutarchus Lyc. c. 17; at a^ vera forma laeonica esse non potest , sed ea fiiit Yqt^v vel l'Qäv{l)^ ut ex Herodoto IX 85 et ex glossa hac Hesychian»; Ygaveg €LQ€veg oi agxovreg '^XcxiÜTai, dicixovreg (scr. ctur Ahrensio II 116 ^dxwvsg) discimus. Neque in ^Igaqfidtfji neque vero in lac. Ygav Ygrjv l ex ei factum, sed fuit utriua que vocis forma ab *lgg' incipiens, facta ea ex igg-^ D< ^Biga^y quod Leo Meyer I 87 cum eigriv componit, vii Curtium 310. 543. Ion. deigrij dor. sev. drjga (Ahr. II 159) ex *deggd (lesh digga : Ahr. I 63) i. e. *d€gad, cuius a servatuin conspicita: in Jegoaioi (gens Thraciae). Respondet lat. dorsum. V. Cart 'Stud.' I 1, 256. TLOvgevgj xovgiiÄogy yLOvglCco, xovgtdio pro *xo^^-, *xo^a- Radix est kar tondere adiuncto a. Servaverunt ga: toQ- oocjy Kogowrevgy xogotoTrig, yLMgea {axga Hesych.) componendum est cum xo^^ Kogoij tempus et scr. girsham pro *kars-a-m. Cf. Curt. 1. c p. 249. Propter lo vocem Dorismo severiori vindicare de bemus. ovgd cauda pro ^oggd, *6gad. gg tenuit oggog^ theod. vet. ars (v. Pott I^ 123). Eodem pertinent nvgaxo^ ovgiaxog, et ougonvyiov, praeter quod etiam oggwtipo invenitur. Cf. Curt. p. 325. f^vgivTj apud serioris aetatis scriptores pro fivgQlvt^ (Ävgoivtj usurpatur. Ex aoristis stirpium verbalium in q cadentium o tei minationis servaverunt aTtoigcaij Tegocu, xsgaaiy ogoai nvQaai. a Sid g assimulat dialectus lesbiaca, ut in owi^ gaiaa (Ahrens I 51. 99). Ceteris in dialectis volgo prio g cum compensatione eicitur: ut in dor. ioägaj ion. a*^ sGtjga ; dor. sev. eq)ä^>jga, dor. mit. ion. att €q>d'£iga ; efii^^ ^) gg ex gf, ünde hom. Igtj^O) ortum sit, docent glossae hae Hesj De graecae linguae productione suppletoria. tt7 chianae: ßei^axeg Ugaueg et ßagßa^ Uga^ TtotQct ^Ißvai. Principalis forma inde cognoscitur ^FdgFa^: hinc *FeQQa^ — *FBiQa^ (ßBigaxeg) atque *FlQQa^ — iga^ i'i?^^Ö« Cf« Le- gerlotz E. Z. VIII 47 sq. Forma attica UQa§ recentior est quam ionica ipaf et ex hac nata applicatione quadam ad adiectivum legog, utpote quocam cohaerere putaretur. Cf. Förstemami E. Z. lÜ 57 sq. Ion. dovQttta, dor. dtigara (JioQlfiaxog in tit. acarnan. Leakii n. 164 et in tit. ther. C. I. n. 2ibS , >^iOQixl€og in tit issensi C. I. n. 1835: in u} vocali quam hae formae ex- hibeat iniuria Ahrens offendit II 17 1^ cf. 565; Jwgig terifsi sakaosa) ex *ö6QQaTa (lesbiaca forma fuisse videtur öogga) -- *d6QFca;a. Cf. § 6, 2. novQogy dor. sev. xwQog iAhr. 11 161) ex (lesb.) *x6q' (og; cf. xoQQiov (XLHQOv noQOLGiov Hesych. In inscr. arcad. edita ab Oeconomide L 1. p. 129 legitur ed-voe %^ K.FIAI\ litteram deletam 0 fuisse satis certum est. 4) QQ ex Qj\ Praesentia in -v^cü, -vQOfiai exeuntia^ ut xtga), /tiagzv- jo/iffi, ^QOjjaiy 6kog)t()Of.iai, ex *'VQqü), *-v()QOfiai (lesb. ko(pvQQO(.iai: Ahrens I 53)— *'VQJ(o, *-vQJo^ai, Cf. § 6, 3. 5) QQ incertae originis. Att xetQvlogf dor. lifjQvlog (Ahr. II 162) ex *K€QQvlog^ ovQog inferiore graecitate pro OQQog serum dicebatur. Cf. Curt. p. 325. aeiQäf dor. arjQci (Ahr. II 163), aeiglg, aeiQag^ aoeiQog ex *OBQQd ctr. Errat Benfey qui oeiQ- ex olq^ vocalis c am- püfica tione natum putat (I 289). Ion. ipteiQog, dor. ö7«;^og (Ahr. 11 159) terra continens «X (lesb.) ünBQQog (AJir. I 59). De origine vocis Ebel E. Z. IV 341, Bernhardt 'Gr. etymologien, Wiesbaden, 1862' p. U, Curtius Fleckeis. Ann. vol. 85 (a. 1862 ed.) p. 866. Bernhardt vix recte alterum q formae lesbiacae iudicat ex Bpirante suffixi ja prodiisse, quia Dorienses ut ex *an€QJG} ] lg Bragman anetgo) fecerunt aeque ex *an€Qjog certe aTtstQOQ fftcturi Aiissent. Prodierit illud q ex digammo suffixi Fo. Ion. aneiQogy dor. Snrjqog (Ahr. 11 159) intermina- tuB ex (lesb.) *äneQQog: item lon. neigawa ex (lesb.) ^V"" Qora (Ahr. I 60). Radix est par, unde etiam Tti^a, tÜ^v. Duplex autem qq ex qF natum putem: Ttiggata ex *7tiQ- Fccc-a. Praeeipue colligendum id mihi videtur ex homeri— eis dnegeiöiog et ccTteigeoiog^^)^ ut quae vix aliunde nasci potuerint quam ex *a-7rfi^-/fi(v)T-io-g: änegelaiog ex *a7ts^- (F)ipTiog, aneigioLog ex *&7teQj'i{vytiog. Syllabarum Bcili- cM quantitate antiquissimis temporibus nondum ad normaDa prorsus certam directa^ haud dubie Homero dicere etiam lieuisset aneiqeioiog et änegioiog, sed formae hae metro- renitentes a poeta usurpari non poterant ob eamque caua- sam nobis non traditae sunt. Cf. § 22. Ion. att. x^^Q^Sf dor. x^Q^S (A. 11 159) ex (lesb.) X^Q9^ (A. I 60). Unde alterum q ortum sit, incertum est. V. Ben- fey n 371, Ebel K. Z. IV 346, Hirzel 'Zur beurth. d. aeoL dial.' p. 55. B) -^. § 12. Ex unguis cognatis non habeo quod afferam (nisi lai vis = *ml'S huc speetat): quare statim ad graeca exempl» enumeranda accedo. ^ ante nullam aliam consonam com produetione suppletoria eliditur nisi ante alterum l. a) II assimulatione regressiva natum. [leiXia, f,iuXix^g = lesb. fxelXiX^g (A. I 58), dor. ^' (•irilog, KaXXi-fxrjXogj (DiXo-^i^Xa (v. Curt. p. 307) a rad. marl, scr. mr^, Eodem pertinere videtur Mihav (*), v. Curt 1. 1., et M£Xi^Tog = lesb. M/AAarog (Ahr. 1. 1.) ^egdwa, qoeni- admodum eam urbem Theoeritus XXVIII 21 äppellai 49) ^n anegeCoLos transmutationem quantitatis secundae et tertiär syllabae factam esse , quae est Düntzeri opinio (Fleck. Ann. toL ^^ p. 356), credere non possumns. De graecae linguae productione suppletoria. tt9 b) II asBimulatione progressiva natum. 1) II ex lo. Ex *hf}aXaa : lesb. etpalla, dor, expäXct, ion. att. Etprjka ; ex *8aTeXaa: lesb. earella, dor. sev. eatiiXoty dor; mit. att. IWetAa; ex ^MtiXaax lesb. ertXXay cet. eilXa. KiXaai. et lilaat Aa retinent. 2) XX ex Xf. Dor. naXogy ion. att. TtrjXog ex *naXF6g = sanscr. vorkiraj lat. palufdjsy v. Benfey 11 8t, Curt. p, 258. {;Aij(i;) ex *OvXFf] = lat. *i?va pro *sulva, 'HAtg, FäXig (faXr^ioi C. I. n. 11 et alibi) respondet ino vaßw = *valvis, Cf. Curt. p. 336. Ion. ovXog omnis respondet latino sollus, sanscr. sarvcLs, ma graecoitalica est aoüos, Cf. Curt. p. 503. luXrivog et ^Xrivog ex *2sXFriv6g, Nam Hesychius bet 2iXy^vot (sie I. Vossius pro -^tAyZvoe) ol ^dtvQoc, Legerlotz K. Z. VIII 128. XelXog = lesb. x^AAog (Ahr. I 58} reete Benfey (II 281) *X^X'Fog revocat; x*^^^^^ piscis nomen eodem pertinet es alternans cum xeXXatv (cf. Steph. Thes. s. v. x^^^'^)- 'iXaogy iXeiogj JXad-t 'iXrj^t ex *a6XXaog *oeXXa&i, Vocis f^t forma lesbiaca sXXad'i traditur in Etym. Gud. 566, ubi haec leguntur: anavltog tb IwTa iycTeiainivov tqb- vaiv [oi uäioXsig] slg «, oiov l'Aa^t ^XXa^ij x^'^^^t x^'A- >i. Quibuscum consentiunt Choerobosci in Anecd. Oxon. 224, 16 haec verba: aiXa&i' oi AloXüg yaq eXXa^i Xe- wn». Igitur secundum ea testimonia Aeolenses i. e. Aeo- ises Asiani dixerunt eXXax^i pro iXad-i, lam vero idem K>eroboscus ibid., pagina insequenti, haec habet: AloXtlg laog %al ovxl k'lXaog; unde colligendum esse videtur, isbios dixisse quidem sXXad-t, non vero eXXaog sed iXXaog. ) Ahrens (1 284) tanto opere offensus est, ut suspicaretur, sbiacom eXXad'i omnino nihil commune habere cum ion. t/^i; eoi^mationi autem illi esse videtur, quod eXXai^i, 120 Brugman plur. eller €, nou solum apud Lesbios reperituT; sed eüar apud Simonidem Ceum et apud Callimachum ; a quibu poetis non minus quam a ceteris poetis non lesbiacis les biacam liquidarum geminationem, paucissimis quibusdan formis exceptis; alienam esse Ahrens censet. Sed yald vereor ne id viro doctissimo coneedere non possimus. Nai primum prorsus idem ellad-L significat quod ilad-i.. Tun si dixissent Lesbii et ella&i et Yllaog, minime hae forma inter se repugnarent: dicebant enim eidem Lesbii elho c of^iillog similiterque Attici silw (ex ellco) et tll(o.. Nun vero locus illo; ex quo tota Abrensii sent^ntia p^dc {Aloleig Yllaog xal ovxi ellaog), ne certae quidem scriptn rae est, cum in Etym. 6ud. 276^ 1, quo idem illud graa matici enuntiatum incurrit; pro ellaog ilaog legatur. Itaqn minime audax est scribere sllaog xat ovxl Xllaog^ qu mutatione accepta omnia expediuntur. — slla^ij Ufj^ coniungenda sunt (cf. Ahr. 1. 1.) cum homer. ovA«, quod es pro *olla *a6lFe = lat. saive, et sunt imperatiyus ygA cuiusdam inusitati ^oelFd-u) = lat. scdve-o. elleve auter pluralis est imperativi ovle. ellä-dr. ovl^e = yo-e-ta e-yo-o-v (v. Curt. p. 435). Cum ilaog cohaerent praetere ilao(i6gj lldoxofAavj Haöfia, llaoiÄogil) et alia quaedam yerbs quorum tamen i interdum etiam corripitur. 3) II ex Ij, dllTjlwv pro ^älldllcDv. Cf. Curt. ^Erläui' p. 32. xälog (ppsterioribus tempöribus xälog) secundum Cui tium (p. 134) = scr. kaljas. Doricum nalld II servair: (Ahr. n 102). avläv ex avllav pro *axvljd€Lv = lat. spoliare; ovio' oxvlov pro *oxtljov = lat. spolium, Cf. Benfey II So-* Curt. p. 648. ocpellcj Benfey I 573, Pott II2 423, Westphal 'Metho; gramm. d. gr. spr.' I 1, 30, alii natum putant ex *6(felj i vocalis epenthesi. Hoc falsum esse et 6q)Bilio ex 6q>i^^ ortum esse eo probatur, quod summa cum constantink De graeoae linguae productione suppletoria. 121 eins vocis in inscriptionibus atticis ante Euclidis aetatem exctratis per E scriptum legitur; exempla in unoquoque fere ampHore titulo reperiuntur, ut C. I. n. 75: 0WEA02^^ = Äq>BiXovaag, Nam si epenthesi ofpdXta natum esset, €i geniiina diphthongus esset ob eamque rem seriberetur per £/, sicut SIIEIPO i. e. *a7teiqi(o — *a7tSQi{o. Accedit id firmamenti; quod Homerus quatuor locis aq)iXhjn habet idem significans atque oipellio (v. Curtius 'Tempora und modi' p. 92). Cum linguä ex *älkakl(i}v äXli^lo)v fecerit quo molestus duarnm syllabarum concentus evitaretur^ hie productionem suppletoriam adhibuit ut otpsllo) debeo distiugiieretur ab otpillo) augeo. dcpeiXi^ item ex ^otpell^ iiteilrj ex *(aT€Xki^, lesb. lotiXla (Ahr. I 58), *wt€Xja. £tia.in hie Westphal falso de epenthesi t vocalis tdieit. TtidiXov ex (lesb.) rtidiXXov i. e. *7te8iXjoVy oQyiXog ex (lesb.) a^yiXXog i. e. *aQyiXjog (v. Ahrens 1. 1.). 4) XX QU Xv. Ion. att ^TjXov ovis, boeot. (xelXoVy dor. fxrjXov (Ahr. I 184. U 153) iure comparantur cum fiaXXog quod respondet sauscrito ür-nd i. e. *var''ndy lit. vUl-na, lat. vel-lus, got. vut-Zti (v. Benfey II 304, Curt 541. 322). Forma dorica et forma boeotica spectant ad * FiX-vo^v (cf. lat. vel-lus). Offensioni vero est attica forma, quippe qüoniam ad vocum X«J^og, otpelXo) similitudinem ex *fi€XXov ^eiXov formatum exapectandum ftiit; sed nescio an ex *^eXXov fi^Xop (pro- öunt. mälon) formaverint rati ovem nomen 'a sua voce' (Varro de r. r. 2, 1, 7) traxisse. Quod si ita se habeat, Attictun fifjXov adnumerandum est veriloquiis illis, quae nos dicere solemus popularia; Ion. att. ßovXo/dai, ßovXrjy cret. ßtiXof^at^ ßcoXa ex (lesb.) ßoXXofJtai^j ^ßoXXd (lesb. ßoXXa), XX ex Xv prodiisse docere videtur sanscritum vr-no-mi (cf. Curt. p. 501 sq.). "ro ßiiXofiai apud Dorienses severioris dialecti invenimus verbum dr^Xo^ai itemque pro ßioXd drjXdj apud Dorienses 122 Brngman mitioris dialecti deiXopiai (v. Oecönom. 1. 1. p. 62 sqq.^ AUen ^Stud.' m 273 sq.), quae formae quamquam haud dubie ex *öillöf>iai.y *d€lXa prodierunt et mira similitudine formas illas Yolgares a ß incipientes attingunt; nescio tarnen an .iniuria ab Oeconomide cum bis consocientur. *J€klonai si modo ex ^ßeXXofxaL natum est; alia via ex eo fieri noa potuit nisi bac: *ßiXlofiai, --^ßjellofiai -^ßdiklofiac -*d«i- Xofxai, Cf. Heibig Quaest. de dial. cret p. t6 sq. Sed ipsum illud ß ex F ortum est; quam difficultatem etiam Allen commemorat. Neque tarnen omittam bic duo verba, quae fortasse illam F spirantis in d mutationem nobis aii- quo modo probare possint: ßde^iOj quod respondet latino vis'io (Curt. p. 216), et dgoaog, quod idem signifieat atque 6Qüri (pro *FiQGrj) et scr. varshas (pro ^vaars-a-a), 5) XX dubiae originis. Dor. ofAog, ion. att. v\Xnq ex ^FaXXoq = lat. vaäus; lesbiace ydXXoi secundum Hesyebium. Cf. Curt p, 337. Errant Misteli (K Z. XVII 177) et Scbleicber (comp. p. 781) si^Xü) epenthesi l vocalis natum esse censentes ex *sXi(o: nam verbum productione suppletoria proxime es: sXX(ü factum esse certissimo documento est forma severioris Doridis Fr/Xto, quae cognoscitur e glossis bis Hesjchianis: yi^Xead-acKCcrex^oS'ai ; yrjXofievcog avveiXrjfxfAivovg; yt^Xiäa^af^ xavix^ad'ai ; yrjXi(üfA€voi naTexofnevot ; ßrjXrjfia nuoXvfiff (pQayfjia iv 7toTaiii({} ^dxwveg et ex iyFrjXfjd-Uovzi tab. He- racl. P 104 (Abr. 11 54. 159). E dialecto lesbiaca tradit» sunt buc spectantia äneXXü)^ aneXXoj iXXanlvay ofitXXo9 (Abr. I 58). Kadix omnium barum vocum est FaX^ cuiui^ a tenuit aoristus i'dX'-rjv (v. Curt. p. 502). Docent auteU^ elXew, yrjXi(ji^i€voL f eYXXw (i. e. *uXjio) ctr., *FaXX(o id, e^ quo eXXo} et FriXü) emanant, non natum esse ex *Fi)jw s^^ XX alius originis esse, atque suspicor, cum verbum sanao^- sit vr-pd-^ arceO; circumdo, *FiXXo} ortum esse &^ *FiX-v(jt}; item ßoXXo^ai, ßoiXofxaif ßovXofiai modo ^^^ * ßoX^vo-'fiai. revocanda vidimus ; ergo ßi'Aai : . €-dA-y ^j De graecae linguae productione suppletoria. ]23 d'-^aL = ßovlofiai: ßol-oiiai = day.vw: e-dax-ov. Itaque iam eXXa (auiXla), el'krj^ lltj pro *Fel-va, Ofiillog, llog pro *o^-tA-i;o-g, elkaQ pro *F€l'VaQ, äeklrjg pro «A-vijg ctr. Contra ovXa^og^ ut gl. Hesych. yolafiog oy^ag docet, pro FoXafiogj v. § 20, n. 1 5. Ion. x^Xioi, boeot. dor. mit. XBiXioij dor. sev. x^Xlov br. I 185. n 160) e (lesb.) x^Xlioi (Ahr. I 58). Unde IX xan sit, adhuc non apertum est ad intellegendum, quia origine vocis nihildum constat. Ceterum v. Pott 11^ 221; tifey n 193. 339. fiäXog albus, lucidus pro ftaXXog a rad. mar unde eim fiagfiaiQWj iiaQ^idgeogy alia. MaXXoeig urbs lesbiaca rundum Thucyd. UI 3 nomen traxit a cognomine Apol- ls vetusto. Ergo ftaXXoeig idem esse videtur quod KBiog. Dorice MäXosg, quod legitur ap. Callimach. : v. IT. II 173 sq. Eevoco eodem MrjXog, dor. MäXog, in- la lucida, splendida (similiter JrjXog a d^v, dju et fyevvoeaaai ab *aQy€0-v6'g: cf. Voretzsch ^Hermes' IV 2); praeterea homer. firjXoxp (firjXoTta xdguov äXergcveiv 104), quod male a fi^Xov = mdlvm derivatur (cf. Curt. 541), et firjXoXovd'rj scarabaeus auratus (cf. Benfey 30). c) XX aliunde ortum. Colloao in hoc loco perfecta ßi'Aiyqpa, el'Xrjxa, €}!Xoxa, repellenda est, cum nihil sit quod demonstret, ^ß et quod huic respondet sanscritum labh olim a gl in- pisse. Verbum Xiyeiv nihil in fronte abiecisse linguae gnatae certissime' testantur (v. Curt. p. 339 sq.) ; de verbi 50) V. Benfey II 139, Ebel K. Z. IV 170, Legerlotz ibid. VIII 50, fwt p. 83. 124 Bmgman iihffa autem radice omnino nihil adhuc constat. Qaae cum ita sint; u diphthongum in bis perfectis litterae cuidam olim A praecedenti deberi vix credi potest. Nom. maiorem probabilitatem habet ea £t diphthongi explicandae via, quam ingressus est Peters 'Quaest. etym. et gramm. de usu et vi digammatis^ p. 24. Sumit is enim^ eYhjipa et: €ilr]Xct (el'koxci omittit) nata esse ex *l€ili]q>a et ^A^Uijxo» quam reduplicandi rationem ubique omnino antiquissiman ducit^^). Quae cum probari non possint^ hoc mihi veri simillimum esse videtur^ syllabam illorum perfectorom ini- tialem eil. factam esse ex ilL , hoc ex ke^L , sicuti es ^€'Q. egg. fit {SQQvnwfiai ex ^€Qvn(üfiav)y cf. Pott 11*38881- Cuius immutationis principalis caussa ea esse videtuT; quod lel. et Q€Q. distincte et articulatim enuntiata insuayem ei fere molestum sonum reddunt Hinc proxime fit, ut sonus quidam vocalicius qui natura liquidis l et g inhaeret eK initiali liquida se exserat; ita ut ia^l dicatur 'kek.j <^- Dein vocalis quae est inter binas liquidas evanescit eoque paullatim ilL et egg, oriuntur. Similis metathesis in Frau- ciae sepentrionalis dialecto quae vocatur Rouchi inveni- tur. Hie enim pro retoumer dicitur ertonner, pro revatnche ervinque (v. Ebert in Ritschelii opusc. 11 540 not); etiana haec metathesis ita processisse videtur, ut tempore quodana ®ret, ®rev. diceretur. Disputatio de liquidis breviter astringitur et absolvitur. § 13. 1. Supra de nasalibus disputantibus nobis contigit, ^ loDge plurima ad certas et fere immutabiles linguae leg^ 51) Confirmandae suae sententiae caussa affert etiam vaaXig praeter quae inveniuntur q>voaaj vooalig (cf. Benfey 11 551 sq.), adglaa praeter quod ad- woa (= *öfdQi&jaevv6g pro *q>aeGv6gj aut sibilans vicinam ^ontinuam sibi assimulet eoque facto vocalis praecedens intacta relinquatur, ut in kaoofiai pro *€(7-/o-juat, naideooi pro ^nali-^^aFi. CÄMiui, Studien. IV. 9 130 Brugman II) F. Generalia. § 15. Spirans F ex labialibus consonis est eoque differt a |l n q)j quod cum in bis pronuntiandis artissima fiat labicNran compressiO; in iUa pronuntianda eoartatio tantum inter den tes superiores et inferius labrum fit. Coniunctissima autem altera ex parte est digammo ne cessitudo cum u vocali; utpote in qua pronuntianda loquetai instrumenta, praecipue labia, consimillime composita intü se sint atque in digammo pronuntiando. Conspieitur auten baec affinitas; quo digamma cum u continetuT; in eO; qaoi F Qi u (v) sexcenties inter se permutantur, ut ex *avC(x^ fit lesb. avaxa ^^) — *oFaxa — oaza et ex *sFaÖ€v rursa €vaÖ€v^^)y et in eo, quod saepe digamma a vocalem vid nam; sive eam brevem relinquit sive in unam long« vocalem cum ea coalescit, in o vocalem obscurat, ut « ^aFara fit, quod modo memoravi, ofFJataj vel ex *xajF-fl fit ycwog (cum in xiyroc, dor. xaTog, pro *ycdF-tog digamm vocalem non obscuraverit), vel ex *F(XT€Llrj lOTeiXi] nasdfn lam subsistamus in proximis duabus vocibus: dixi xA ex *x(iFog, wTeiltj ex *FaT6ikri prodiisse. Sed qua via^ ratione prodierunt ? Erunt qui dicant xwog ex *%aFog i via factum esse, ut aF proxime transiret in av (au) et e av deinde exaequatione quadam et contractione ambani dipbthongi vocalium co nasceretur, sicut ex Claudius api Latinos Clödius factum est (cuius immutationis viam CorBSC I^ 663 sie describit: au — ou — ou — oo — 6), wt eikrj autem c via ex *FaTeiXrj, ut id proxime transiret in *oar«tAj} (( 53) Tenendum est, v in lesbiaca dialecto non solum ubi difjami vices sustinet sed etiam ubi, sequente altera vocali, pro u dieüi proxime ad digammi sonum accessisse. Cf. Curt. 4). 542. Savelsb. d dig. p. 12 sq. 54) Sunt qui f saepius etiam in i mutatum esse eensean^ ^ Benfey, Leo Meyer, Chiist. Eos optime refutavit Curtios p. 524 SQ4 De graecae lingaae productione suppletoria. ]3| Oa^og, ^Oilevg)^ id tum vocalium oa contractione in ütTtiXrj. »ed haec qüamvis simplicissirae enucleata esse videantur^ (oncedi non possuat. Sunt xtooq et wTBiXrj productione appletoria ex *iiaFog et *FaT€cki} nata, idque diluci- ittime eo demonstratur ^ quod haud raro F etiam post ä ocalem in co productam servatum deprehenditur. Ergo aec utriusque immutationis est via ac series: aF — oF — wF — et: Fä — Fo — Fa — w. Inter oF autem et (oF interque Fo et » prorsus eadem ratio intercedit quae inter *fjieva6g et sb. fi^vvo^t inter *ßiQd'(o et *ßtQd'0}j unde ßotd'io^ inter vog et laaog, lam autem distinguenda nobis est triplex productio- $ suppletoriae digammaticae ratio: atque nominamus iidem p r i m a m productionem digamnuiticain regreasvocuM : iPtog pro *öaFiogy äi(o pro *ciFi(o, toxrjog pro *%07Ulogj tna pro ^oF(na; alter am productianem digammaticam progressivam: tjfSÜTßg pro *yeYdF'6Tegf ydXowg pro *yaAo/oc;, ovQavog Le^ ÜQav6g)j dor. (OQavog pro *FoQav6g] t e r t i a m prodttctionem digammaticam bifariam faetam : (ff^fn^og pro *anafoQogy TtQrjwvog pro ^nqäFovog, A) De productione regressiva. a) olF, aF et ante vocales et ante consonas saepissime rannt in ä (apud lones et Atticos etiam in 17) et ita qui- ksDy ut proxime ex aFäFprodeat vel^ ut accuratius signi- icem, ä^\ huiuscemodi exemplum est däFiogj quod Pri- IQUUias I 17 H. ex Alcmane affert: xal xai^a nvq ze töFioy; tum ex äF fit ä (r;), ut dor. ääiog, ion. d/Jtog. httülo minus frequens est mutatio aF litterarum in oF — I*«— w, et posita est haec obscuratio vocalis, ut supra iam Sri, in affinitate qua digamma vocales u, 0 attingit; utpote Uide facile fiat; ut sonus vocalicius, qui digammo inhaeret^ tttecedeii3 a sibi similius reddat Formae intermediae wF exempla minime rara sunt; velut habes inter alia infra 9* 132 Brugman afferenda lacon. i^wßddia (ivokia uiaxwveg HesycL) l e. i^wFaäia = *i§äFddiaj d'wika (Hesiod. scut 165) pro *y)^o)Teta — ^d-äF&ca — *&jäF^e'i:a. Ad easdem ha8 fi»- maS; quae luculentissime ostendunt^ vocalem iam anteqaan f prorsus evanuerit productam esse^ pertinent formae quaedam, in quibus v vocalem antecedentem prodoxiue videmusy ut ion« ^wv^ia pro d-avina. Etenim stataendim OBt, in hac voce v sonum habuisse proxime ad digammi so- num accedentem; nam vocalem v antecedentem vocaloi producere non posse in propatulo est. Quae v vocalis ante consonam in consonantem sonum mutatio iliustrator ipt dam modo forma ^FYTO = avxov, quae in inscriptioie ionica in Delo insula reperta legitur C. I. n. 10. Hac enii Bcriptura, ut iam Buttmann et Boeckh cognoverunt; idll aliud nisi crassior quidam v vocalis sonus exprimitar i confert Boeckh commode vocis av%6g eam quae nunc ük apud Graecos pronuntiationem {aftos)^^). Ut in ciFmo h pro simplici v est, similiter ante vocales saepiua pro «b* plici V vF vel vß scribitur ad consonantem sonum ex tß exserentem significandum ; ut in BcmsvFai C. I. n. MSHi FaQvFoveg ibid. n. 7582 c, in pamphyL OQOvßmj EvFofa n nummo boeot. (Ahr. I 171); aliis quibusdam: v. SavdiiNi| de dig. p. 28. Exemplum autem crassioris soni ex u qiioi consonans sequitur sese exserentis in graeca quidem lingü 55) KirchhofBo CStud. z. gesch. d. gr. alph.: abhandL d. phä' bist. d. d. berl. ak. 1863' p. 176) buius formae digamma tarn mini videtur, ut num illa recte tradita sit addubitet. Sed quae prolert quibus formam non recte se habere probetur, non satis idonea fli mihi videntur ad fidem Uli abrogandam. Quod in inscripticmfr M* multo quam illa recentiore l^taS-s sine digammo scriptum l^gitVi ä illud digamma vix attingitur; nam verbi FiSuv digamma promuafel generis ac condicionis est quam digamma quod est in mFvro» M, vero, quod voces quas a principio digammo instructas esse oooi^ paucae in paucis inscriptionibus /'*non amplius exbibent, noU M concludere, omnino tunc F litteram iam prorsus ex lonum menoi* evanrnsse. De graecae linguae productione suppletoria. |g3 raeter illud dFvro nuUam inveni, sed occurrunt exempla laliis Unguis. In nummis Ausculi oppidi legitur avl-vauli ^ Avuacli (Corssen K. Z. XIII 183): similiterque infini- :Tum tribardkavym iudicat Corssen 1. .1. (cf, 'Ausspr.* II^ 12) ex tribardkaum (cf. Jeensa-wm) factum esse, quae tarnen pinio non extra dubitationem posita est. Dubito an etiara hispan. curnUarda = ital. oUarda (i. e. avis tarda) v ante insertum sit (v. Diez ^Gramm. d. rom. spr/ I 188). lam ftvu et Fv in vocibus his et in aFvxo revera ut duo ni pronuntianda sunt sive illa scriptura nihil aliud nisi Qüs vocalis crassior et digammo similis describitur ^% ud dubie diphthongi av quae est in av%6g posterior so- 8 non fuit vocalis sincera et pura. Idem autem quod de tog dicendum est cum etiam de aliis vocabulis quae av ittinent valere concludere liceat^^), ex &av(xa apud lones wiiOL factum esse non mirum est. Num autem eadem illa tione herod. ifjtBiovtoVy aecovtovy ewvrov ex *BiiBav%ov ctr, odierinty diiudicare non ausim. Nam cum simplex avxog ad Herodotum a ubique intactum servet, quaeri potest, m contractione quadam to in Ulis compositis ortum sit. certe illuc pertinet delphicum wtüv = avTwv (v. Gurt. NT. d. k. Sachs, ges. d. wiss. 1864^ p. 226). Id enim ixime ex *wfTUßv ortum putandum est. Ut in (otcSv lern modo in 9'äfiot d^iofid^w, quae apud Herodotum hie e vices alternasse videntur cum d'wv^iay ^(ovfidCo) (v. edow de dial. herod. p. 142); semivocalis prorsus de loco > recessit. ' 56) Cf. etiam quod in nostra lingua digammi sonus littera u ^iter scripta exprimitur (Uü, W). 57) In Universum apud Graecos v inter vocalem et consoDam ntnm longe prius quam volgo accipitur sonum ascivisse mihi.vide- r ad consonantis naturam propios accedentem , cui rei inter alia naa' NAFIIAKTION documento est quae legitur in inscriptione «easi ab Oeconomide edita v. 40 (cf. editoris comment. p. 127); I eadem inscriptione ceteroqui nomen illud constanter per AY ORbitar. 134 Brugman Igitar quae ex äF apud Graecos pullolaverint formae ad hanc disputationem pertinentes; docebit stemma hoc: äF: ^äFoxoFwv äF: öctFiog a, digammo sine oF: uiaFoTK.it {a\ compensatione e- iecto: äeidw a: laog (oF: i^cjFddia o^ digammo (ov: d-wvfia sine compeu eiecto: oofs. (o: äiaza d-cSfia b) Ex eF 91 F cum compensatione extraditur in oi nibus dialectis rj fit praeter boeoticam^ in qua ex ef l prodit, ut in laQetog = leg^og (gen. sing, substantivi ioQio^ quae diphthongus etiam hie nihil nisi sonum illum inter et l intermedium significat (cf. § 3; 6). c) Ex oF productione suppletoria ubique fit cöf-< nusquam üF — ÜF — ü ut ex TvnTOvaa TVTvrüvoa — TVTtfA Ubi vero ov in oF litter arum locum successit^ pro t< diphthongo habendum est^ ut in ßovg^ quae demum i saeculi quinti finem in simplicem vocalem ü abiit (cf. L Restat ut quae in Unguis cognatis ad digammatic hanc productionem pertinentia inveniuntur quaedam b viter attingam. Ex lingua sanscrita e. g. affero (i^vdn pro agva-vant (ab agva = %7t7to, equo) ; amardvad pro a-m a-vat'i (a mar m o r i) ; jdvat = zend. yavaty Tjog (v. Delbri ^Stud/ II 197); pivan, pivarcts a piv (cf. zend. pivanh); gi pro *gau^s a stirpe gav «= ßov-g (cf. d'coviJKx pro d'ovfi Similiter / in hac lingua persaepe vocalem antecedentx producit (V. § 23). V prorsus exstinctum videtur in acc sativis gdm ex ^gau-m (cf. dor. ßcov = ßov-v), djäm ^djau-m (cf. Jav^ Z^v pro JfäF-v), In lingua osca » w pius vocalem antecedentem produxisse ex voce twFto url De graecae linguae productione suppletoria. 135 a rad. tu (Momms. U. D. XXXIX) colligendum est. Co- gnoscitur enim ex hac forma; tovtiksj Novlanos, LovkancUeCs et quae sunt similia per o productum dicta esse. B) De productione progressiva. Productionem digammaticam progressivam e vocalibus sola 0 patitur: yeyaoksg pro ^yeyaFozeg, dor. lesb. logavog pro *FüQav6g. Fit autem ea produetio ita, ut, digammo disBolvi coeptO; instrumenta loquelae praepropere. et prius quam debeant ad vocalem enuntiandam aggrediantur, qua in re quo tenuius et exilius soni digammatici corpus fit, 60 plus spatii vocali sequenti datur eoque facilius haec in digammi locum paullatim succedit; donec nihil nisi longa vocalis superest. Est autem et hie statuendum, iam antea quam digammi sonus prorsus conticuerit vocalem pretium ac potestatem longae vocalis nactam esse. Nam sunt voca- bula, quae pro Fo in vocis fronte ßco exhibent, cuius ß tarnen non aliter quam F pronuntiatum esse veri simile est. Sunt autem haec: ßcjQoi 6q>d^aX^oL (Hesych. Suid.). ß(j)Qog idem verbum ttt atque ovQog custos; quod, ut mox ostendam, pro ^fiqog est, atque a radice Fo(^ * wahren descendit; flwQog eit'der gewahrende*, ovQog 'der bewahrende*. (Cf. Curt. p. 3240 ßwXiaj ßfokig' fid^tj (corr. (tKx^rjg) eldog ti iv zaig ^t;- 9laig Hesych. componenda sunt cum ovlai i. e. *Folai hordeum molis fractum et QwmdkeM i. e. *Falew molo (cf. Curt. p. 334 sq.). — Fortasse etiam ßwgd'ia , ßwgd^my ßioqaia quae ex *FoQd'ia nata sunt huc pertinent (v. § 10). Restat ut de ionico oi;, quod in vocum initio pro Fo conspicitur, paucis exponam. Ex *FoQav6g = sanscr. va- nina* efficitur dor. logavog (lesb. ägavog et oQavag), ion. ^avog; ex *Fe» §20. De graecae linguae productione suppletoria. 137 exponere^ quae artissime cum tota hac disputatione cohae- reant; et prius quidem dicemus de eo eiy quod hie illic apud Homerum vices alternat eum t] = aF vel cum fj SS eF. I. E apud lones et AtticoS; v, [x, g, l cum compensatione elisis; constanter in €i i. e. 'e productum transire supra do- cuimus. Modo autem diximus^ e, digammo cuia compen- satione eiecto, non in «t, sed in rj produci: fjeldrjy roxijfig, vf^iOTog, 'HgaulTjeit] ctr. At iam Homerus haud pauca vo- cabula praebet, in quibus pro illo rj ei conspicitur, ut anelog^ OTteiovgy Xeiovaij ^OixlelrjQy ei-^leicüg, alia. Quid de bis statuendum? Si Bekkerum audias (^Hom. BV p. 227), apud Homerum e ante o, ov, (o in eiy ante €, ei, ij in i; producitur*®). Scribit iile secundura hanc regulam anei-og: anrj-eaatVy eixlei-iog: fivxAiy-ijg, Kaxgei-cog: ^ccxQi]'€ig non minus quam d'elofxev = QEOMEN a rad. &E, Sed haud dubio vir summus erravit. Nam neque per se veri simile est, sF ab Homere modo in ei modo in 17 mutatum esse, et facile est demonstratu, et illud omnino non homericum esse sed errori tantum librariorum et criticorum antiquorum deberi. Argumenta autem mihi sunt haec: 1. Gonstat apud Homerum pro tj saepius falso et scrip- tom esse eumque errorem originem ducere ex antiqui al- pAabeti attici ratione, quippe in quo £ et iy et et signifi- ^^verit. De eo autem rj illud constat, quod doricum ä ^daequat; et in eis tantum vocibus factum est, quae Eucli- ^^ archontis aetate non amplius in usu erant, ut in sxeta pro "^euäFFa — *€KäFoa a xäF, eiog, zeiog pro *aFog, *rdFog W> Te&veiwteg a stirpe xha, negKneiioai a ora, ßelofiev a P^« In Omnibus bis et in aliis quae sunt similia verbis r] P^opterea pro et scribendum est, quia a nusquam apud öraecos in ei producitur nee ulla ex parte probabile reddi polest, in illis vocibus prius tj fuisse sed apud Homerum ö9) Sequitur Bekkerum La Roche *Hom. unters.' p. 150. 138 Bnigman id in Bi matatam esse. Ceterum hie illic dudum iam if restitutum est. Quodsi hie pro tj falso ei seriptum est, le- quitar ut rationi ei^ quam posteriores Graeci in £ i. e. iF vocabulorum epico sermoni propriorum et ab Atthide alle- nonim consignando adhibuerunt — si modo de ratione dici potest — nihil tribuendum sit , quod idem valet de E con- iunctivi d'Eo), ^Efjg ctr. qui a radice d'e descendit 2. Verba autem ea^ quae ad hano quaestionem per- tinent; omnia antiquissimorum temporum sunt et tempore eO; quo alphabetum novum invalescere coeperat; dudiun iam e communi usu evanuerant. Itaque • falso hie illic a pro Tj in talibus vocibus scriptum esse mirum non est, esset contra hoc maxime profecto mirum, si etiam tum^ cum Ho- meri carmina novis litteris consignari coepta sunt, notum Alisset non solum in quibus vocibus E pro et, in quibus ^ pro ri esset verum etiam vocis ^IIEOS qui casus per «, qui per tj scribendi essent. 3. Iam vero in eis vocibus homericis, quae etiam postea apud Graecos in usu erant, E ex eF vel aF &ctttm summa constantia ut apud hos ita etiam apud Homerum per tj scribitur, nusquam per ev, velut constanter apud Ho- merum scripta legimus ßaaikrjog, ^Odva^og = *ßaail€Fogf *^OdvGiFogy xiqvogy yrj^to) = *ycaFTog, *yäFd'iii), misquant ßaaikelog, ^Odvaelogy KsiTogy ysid'iu) aut simile quid. Vide- licet in his vocibus quippe etiam postea usitatis errare noi»^ potuerunt. Bekker autem qui onelog, aiiiXuäg ctr. scribifc parum sibi constat cum ßccGik^og, ^Odvöf^og apud HomemociL tolerat : nam etiam haec ex regula sua ßaaikelogy ^Odvüeio ^ scribere debebat. 4. Fontibus eis, quos nos nunc carminum homericorum habemus; in omni hoc genere etiam ea de caussa vix quiäk' quam tribuendum est, quod fere nunquam in rj aut in «^ scribendo inter se congruunt ^^). 5. Haud raro €(o invenimus pro aFo et eFo, Hoo ^^ 60) y. in primis La Boche 'Homer, unters." p. 150 sqq. De graecae lingaae prodactione suppletoria. 139 &i:i.iem, at paullo post demoDstrabitur; ubique proxime tircuispoBitione quae vocatur quantitatis ex rjo factum est; vJ.3K potuit fieri ex sio : ^cog ex j;og, etüQTaCov ex *f]6QTaCovy ßot^iliwg ex ßaadffOg, itemque d'icofiev ex ^ijo//«y*^). Si- na^liter eä fit ex rjä^ non ex eiä: viä ex viiaj ßaaiXiä ex ߀xmil^a. Ergo etiam pro (pQsiara quod volgo apud Ho- ni.^rum scribitur g>Qi^aTa restituendum : nam hac ex forma^ qi3.se est pro *q>qiF(ncty atticum (pqeäia natum est (v. § 18, n. 6). Hie igitur attica forma transpositioDe quantitatis Bv falso scriptum testatur. Ergo ut rei summam astringam, iudico apud Homerum solum pro eo E quod ex äF natum est C^og, xEogj ^^^^^tQEfiQf ^oxqEcSvj enEa ctr.) sed etiam pro E ex eF facto {(f^^^Eogy 2nE(jif svulEeig, evxlEuig ctr,) ubique rj scriben- dvajcD esse. De singulis quae huc spectant accuratius infra dlisputandum er it. Unum verbum invenitur quod primo obtutu omhibus bisa, quae disputavimus, obstrepere videatur, velog pro vol- g^^iri viog = novus: nam vetog non solum apud Homerum l^S^tur, sed etiam apud posterioris aetatis scriptores, apud qi^os de ei falso pro tj scripto vix cogitari potest. At enim vB'Zt>g minime est, ut quidam credunt, pro ^viFog = navtM, 8öci est pro *¥iFiog et respondet sanscrito navjas, lit. naujasy go-t. nmjü (v. Pott I» 291 , Schleich, comp. p. 846). Alia sciacfct apud Homerum vocabula, in quibus utrum falso bv pr-o ri scriptum sit an et vera diphthongus sit, ex « + ^ or-fc«, in suspenso relinquam. Prae ceteris huc pertinent foi*inae epicae &bibiv, tvIbibiv, ttvbUiv, Neque enim quis- qii«iin diiudicare poterit sintne d-i^eiv, nlrJBiv, nvrjBiv scri- bexida an olim *'9'bFjbiv, ^tcIbF/biv, *nv8FJBiv fuerint (cf. SoUeich. comp. p. 73, Pott H^ 941). Alia quaedam, de quilus item dubitari potest, infra afi'erentur. 61) Stier in Curtii *Stud.' II 133 in coniunctivo homerico SEO ^&A poni vult: &el(o S-strjg ctr. Id neque per se satis habet probabili- *tia et illo ^iMfisv (« 485) refutatur. Cf. Curtii adnotamentum. 140 Brugman De universa hac quaestione cf. Curt. p. 525 sqq. Altera quaestio est de transpositione quae dicitur quantitatis. Ex «Fo et bFo plerumque fit r^o^ ex äFä et bF& tjä. Haec 170 et tjä tum saepius et ipsa rursus mutatione affi- ciuntur: et fit quidem ex fjo eoi, ex rja autem €ä, quarom formarum transpositarum e littera haud raro deinde etiam ad irrationalis vocalis modum et moram restringitur. Sie ex *l7]6g fit ^60;^, ex ßaaikrog ßaaiXeiogj ex *ti6^at,ov EiJQiaCoVy ex *i]akwKct s6kco'K/ lom. ovara *oFata ^uFaxay cf. tzacon. dßov" xüiva. i. e. dFoTÖiva m'L ^acttaf dor. ion. Tror^iov, hom. 6ag (cf. ^f'''^ ^«^' ^^^'^^ Curt. ^Erl' p. 66 sq.). ^^^^j (od^w att. (OTa tarent. dra att. naqeid 62) Bugge K. Z, XX 33 ataa a radice sas derivat eumque ao- respondere indicat vedico asasisham, Sed hoc yeriloquium si ^^^^^^^hctimur, afcdo ab iitvm prorsus nobis seiungendum est, id quod ] 44 Brugman IlaQava^ nageid = to naQ^ unL secundum Pottium I* 138. Quae Dietrich K. Z. XI 79 contra hoc veriloquium profert; nullius momenti mihi esse videntur. Id vero quod ipse in medium profert veriloquium eo, quod formae les- biacae aliud sufiixum vindicat quam formis aliarum dia- lectorum, adeo non commendatur, ut Pottium hac in re sequi nulla ex parte dubitem. Quem tamen vehementer dubito in eo sequi, quod ivddiovf quod haud dubie idem suffixum habet atque lacon. i^cußadiay ad *iv''(6t-öiOv re- ducit (112 404). Cf. Curt. p. 374. 4. ädü) laedo; obcaeco pro *äF'(x-o)] daatog pro *d''aF'aTO'g, ut docent glossa Hesych. ddßanvoi dßXaßelg et pindaricum dvdra (= ^ v^ „• item v pro F scriptum est in ly%€i;fi (- v^ w) apud Alcaeum fr. 41 B.). ati}: dvdra = tarent. dza: lesb. avara (v. n. 3). — Cf- Benfey I 50, Sonne K. Z. XIII 420. — Estne co et iy initiale vo- cum (üXvylwv (axoveivwv Hesych.) et r^lvyt] umbra, te- nebrae ex dF obcaecare natum, ita ut fjkvyrj proprio sit ^dämmerlicht'? (cf. Cui't. p. 486). 5. ylrjvog opus splendidum, Fhjvogj ylrjvtj pu- pilla pro *yXäF'Vogy *-yo-e, *-viy a radice glav eadem a qua descendunt aylaog i. e. * ä-yläF-o-g ^ yiav-xo-g, ^'A-yXav^QO-gj theod. vet. clauy clou {claw^r, clow^)^ anglo- sax. gleaVf alia (v. lac. Grimm 'Ueber diphth. ctr., kleine sehr.' in 125). 6. äeidü) (semel apud Homerum, ^519, saepius apud hymnorum poetas) et ^äeldw ex *d-Feld~(Oy cuius digamma servatum legitur in boeot. dFvdog (C. I. n. 1583) et in ß mutatum in dßrjdiov Hesych. Radix est vorf. Cf. Curt p. 232 sq. 7. Ex rad. iis, aits: fjaXiog pro ^dF-eXio-g (cret. dße- liog Hesych.) — *ava'€kio^g = lat. AuseHiLS (v. Curt p. 371). — Ion. lywg, dor. ädg ex *dFajg (lesb. avwgy lacon. dßojQ) — *avoiog ; att. kcig ex *i]tig. — rjeQiog' ex *dF^ Qio-gy riQL ex *aF-(ii: cf. av'i)iO'V. — Cf. Curt. p. 371 sq. De graecae linguae productione suppletoria. 145 8. '^i'd- et ^'A'id-y "Aid-rj-gy 'y^id-i;-$ et ^Aid^tj-g a stirpe *aFid- i. e. a privat. + rad. Tid v i d e r e. Cf. Curt. p. 226 sq. . (ata, ii^y (oa, oia, oa^ m lallor, ex ^ori-ia. In oig f ubique sine compensatione explosum est; nisi quod Od. i 425, ubi Aristarchiis oueg scribit; äug scribendum esse videtur. Cf. tarnen n. 25. 10. Homericum cJA§, dor. cSla^, ex *oFlaii'g — *aFlaii'^y unde etiam avXa^, Item i-calxa pro i-dFlK-a (Curt. p. 525). Radix est FfiAjt. — Sine compensatione f extrusum in at- tico alo^. — C£ Curt p. 131. — Fortasse cum Buttmanno Ab eadem radice nobis derivandum est rjXandrijy dor. äXa- xcTTtt, fusus, trocblea qua retia gravata ex aqua trahuntur, ergo pro *a-ß2a}i^dTä, 11. ]^x stirpe ä-ofeQy quae prodit e rad. «var acce- dente a j/rosthetico , alciga {aloigeiOy alco^l^io), non pro *ctf(OQaf ut vult Benfey, sed pro *a*-Fo^a, idque fortasse pro *a-ow6g, tjbdfix»^ ^weözov), ^(OOQ, ^(^oVy quorum w hoc modo non explicatiff. . Cum homer. ogcSw^ fivwofievogj in quibus cw epica qUÄ' perperam vocatur distractione natum est, ^cJöi componen non licet, ut quod non solum apud Homerum inveniatOi- sed etiam apud Herodotum, Pindarum, poetas tragioöl^' a quibus distractio illa aliena est. O autem verboniii tto-o-Qy ^O'O-g demonstrat, post ai consonam aliquam fir plosam esse, atque quae consona evanuerit glossa htfi Hesych. ostendit: ^oviov rj ^ovov dTjglov ^ i^voiTiÜJ^ nam hae formae hau dubie v pro F habent et cypriöi dialecto vindicandae simt, ex qua idem Hesychius afM ctkova == äXwri i. e. *dloFdy ovd = (üjj i. e. *6Fd'yi *6Fidy igovd = SQwrj i. e* *eqoFd (cf. Maur. Schmidt Kl[. IX 292 sq., qui tamen errat cum 6v in his cypricis vodhi ex cu factum esse iudicat). Igitur ^oviov pro *^6Fiov (»: Savelsberg de dig. p. 13). lam iam autem forma hM0 facile nos inducit in rectam viam. Est enim stätuen praeter radicis tralaticiam formam gw fuisse formam (cf, div — djUy n. 17, et dhiv — dhjuj n. 19), ex hac auta» vocalis amplificatione factum esse yjäF (sicut ex dfi^] djavj^^)] porro ex yjaF: djaF — K^aF. Nunc omnia siii- 65) Etiam Curtius in secunda editione etymologiae p. 553 (2 p. 431) Cffw a *yiF^a-(o derivaverat. Nunc vero in tertia p. 447 rf stitit in forma ^Sid-to. 66) Ad idem hoc gjav latinum jügis revocaverim. Qaod veitaft apud Salustium, Ciceronem, Horatium cum aqua et apud Cicerosen cum puteus coniünctum ubique aquam vivam (*eau vive') fflgM^ ficat. Vide in primis locum Salustianum (lug. c. 89): „CapseD** De graecae lingoae productione suppletoria. 149 plicissime procedunt: ex *^aFw: ^dw et ^ciio et ^ow (tra- ditos est imperativus ^oe apud HesycL). ^dw: ^ww = iffiu) (\paiio): xpciio, Praeterea (o pro oF-aF exhibent IjßiOQ (etiam ^o6g)y ^wij (etiam ^o?J), ^(ü-nvQogf l^ci-Ttiaoa ((£ Pott 112 943 ^ Gurt. p. 573). t] autem ex äF natum oongpicitur in praesentis formis contractis ^fjQy Kfjf ^^v etc. : flippe ^rjv non ex ^aeiv — nam ex hoc lingua ^äv for- masset sicut ex ogaeiv bqav — sed ex *t,riuv i. e. %aFBiv iietam est, itemque tfjq ex *Cij£t? etc. ®'^). Etiamne äiaLza |4 amplificatam radicis formam pertineat et ex *djaF-i^a (JBt sanscr« gw-i-ta-m) ducendum sit, an ad principalem formam giv referendum sit CdcF-, *ylF-ai-Ta: v. Gurt. fit 447), in medio relinquo. Desidero enim formationis. 9M modo, atque ea intra oppidum, iugi aqua, cetera pluvia ute- ^atni^^ Horatiana verba „iugis aquae fons^^ (sat. II 6, 2) optime vorteris verbis Schilleri nostri „ein lebendiger quell". Cf. etiam quec- ■riinno, Ovidii 'fons vivus* Liviique *flumen vivum*. Idem illud foeabulum Plautus Pseud. 1, 1, 83 cum'thesauro' consociat quosignifi- fBtar ÜieeanruB qui permanet nee dirimitur. Cf. de hac vocis potestate Qttronianum 'vivum* quod est in locutione 'de vivo det raher e* ^*de vivo resecare* atque Sophoclea /uayT^r« ^cui/r« et /(»dvoc Cfov ÜqoAe sunt similia. Significationis igitur ex parte hoc veriloquium m mediocriter commendari puto neque arbitror uUa difficultate ftstmi explicationem ipsius formationis. Jügzs natum est ex ^jou-g-iSf ke ex ^gjou-g'is sicuti Jovis ex Djovis. Alterum autem g aut cum n g, quod est in strvrg, fiu^g, aut cum eo, quod est in m-g (mctus, MM pro *vig-tu-at *vig'8i)y eodem loco habendum est, de qua re ac- Quatius agere hie supersedere possumus. V. Corssen I2 87 sqq. äSOsq., Curt. p. 546. — Corssenii opinio (P 813), secundum quam idugU a furg lungere descendit ('zusammengefügt, zusammen- gejocht — dauernd*), quamquam veterum grammaticorum auctori- lite nititur, probare non possum. Neque enim video, quo modo ex lio derivatione locutio illa 'aqua iugis* sat commode explicari fMBÜ Aliud veriloquium a Fickio propositum Corssen 1. l iure ttificii 67) Eadem ratione 17 quod alia verba contracta exhibent explican- . Alm est , quamquam herum 17 non ubique ex oF sed ex parte ex aj (»iit: flfjujf, V;jfff, xv^q pro *afjittß'HSj *ipiF'6is, *xi'aF'6igy sed navii», ^^ijfriv ex ^nuvtiJHV, *^i^i{j€iv (v. § 23). 150 Brugman quam ^djaF^i-ra. prae se fert, exemplum graecnm quod prorsus gemellum sit. 19. Vocabula S-cciof^ai, -d-avfia, S-ätig^ d'ewqdg et quae proxime cum eis cohaerent, ad eandem radicem referends . esse, unde palaeoslov. div-t-ti, ddv-es-ay bohem. cKtMXrdlOf lü dyv-i'ti-Sy dyv-a-s descendunt; certum habendnm est (?. Curt. p. 238). Quae tarnen inter lettoslovenicas et graecai illas voces ratio intercedat, nondum esse mihi videtnr per- spectum. Curtius pro graecorum verborum radice habet d-äT. Sed mirum esset, dhav — haec enim radicis formt indogermana habenda esset — cum apud Gh*aeeo8 a voet- lem integram servaret, in tota lettoslovenicarum lingaaniB familia in div abiisse, cuius rei commodam analogiam i/t sidero. Quare non dubito hanc omnium illarum yoc» quae inter se cohaerent explicationem proponere: dkk 6it radicis forma principalis; inde 1. iettosloven. div % dkj$t dhjavy d^jäF (ef. n* 17. 18); ex hoc d'jaf iam omnes graecie voces facillime deducuntur; in parte earum j excidit: 9aS (cf. Jevg pro *JJ€vgy drjlog pro *djaF^Xog), ^av^fia^ ioB. ^iüv-fxa^ S-iO'fxay d-iovxci (pro *^cciF-c-to, *&(j)aF'Bgag — *x^i;^ag — *x^aF-/a5 (st. *xQaF'jäT) reducendum est. Gen. plur. xgeifav (i 8 et alibi) ex *yLQijid)v sicut ysirwv ex ^/rjtuov, — xpijeor pro *xQaF'io^v y HQT^ivov pro *x^Of J-tvo-i' ; x^filov, x^ßto-doxo^ iabent fit pro tji aeque atque x^fi/wi'^ ew pro tjo — rjo in ^€€o-q)dyogf -xoTrog, al. Cf. n. 13. 33. Ex rad. XäF frui (anoXavo)): la^-t-g, Irj-t-gy Itj-t" £o^ai, Aiy-I-Ti-g, Aiy-/'i; (Afi/a). Cf. Curt p. 338 sq. Fortasse öodem referenda sunt Aä-^d-g suavis^ iucundus et (se- cundum Jurmannum K. Z. XI 399) Aw-rd-g lotus, proprio ösculentus et (secundum Curtium p. 339) lanoßv, Xmaxog (pro *AaF-tce»', *-e(iTog), nisi forte haee quidem a lu luere, lÄVare derivanda sint (cf. lat. lau-tu-s). 34. Ex läfogy quod integrum servatum est in AaFo- xo/^ftjy (quod Priscianus I 22, VI 69 H. in tripode vetustis- wtao sese legisse narrat: cf. ^dß-daxog, Aav-ayfjvoLy Curt. 3J8. 600): Aädg, Ai^dg (hinc AfieJg); Arf-t-ro-g, Aij-t-Tö-g ^'^tiovqyiiS) y Xeitog^ iBirog {leiTOVQyio))] Meviläog, dor. Mlev^Acfg, ion. att. Mavekswg] Ilrjvikeiogj cuius genetivus fl^3'€-Afifcio natus est ex *-AiJo-o, *-AaF-o-a/o; ion. -//«v- ''^yx^irig natum esse videtur ex *^iyi;-, *-^iji;-, ^AriFo^ ^' e. *A&Fo-. Cf. n. 28. Bifariam productio facta videtur Hl et in a 154 Brugman in hom. Aeuii^ixog pro quo secundum ea, quae § 15 dis- putavimus; Ariw-KQixog scribendum est — De origine vocis sententiae etymologorum in diversas partes discedunt V. Vp, Curtium. 35. Xäag lapis respondet sanscrito grdvcun, (v. Boppii gioss. sanscr.; Benfey 11 8) et est^ ut Xevw lapideB in aliquem conicio docet; pro *laF^ag. Sanscr. grdvan pro *gravän, 36. väog, vrjog (vecjg) templum ex *väf6g, lesb. vavog (Ahr. I 36); ngo-väiagj TtQo-vrjiog; de origine voci» ambigi- tur. V. Pottium (IP 309) et Curtium (p. 294), quocum si *väo-l6'g pro antiquissima forma nobis habendum est, ni- hilo setius väog proxime ex *väF6g derivare debemus (cf. äoQ pro *aFoQ — *aaFoQf inifAiXrjia pro *£nifiileja — *i7H- 37. TirjQog concisus, mutilatus, debilis, caecuB et Titagog miser, caecus derivanda videntur ex *naF^H a rad. TiaF ea, unde Tiaiw = lat. pavio, 38. noXvY,6wv vocis alteram partem apte Ebei (K Z. rV 158) e rad, skav 'schauen' ducit. Indidem secundum Curtium p. 145 ^aFo-ycoFwVy Jr]fio-x6(oVy '/«Tro-xowy, quo- rum stirps est "TcowvTy nata ex --noFow; femin. -xofoaa eS- *'x6iovöay *~ycwovaaf *'x6Fovaa, *-^6FovTfa (cf. § 23 n. 11)- 39. A praepositione pra (pro) suffixi i)a ope derivat^ sunt: scr. pür-vti-s, zend. paur-va-Sy pcumr-vors pro ^prc^r- vors, protinus scr. pra-vana-s^ 1. pruina L e. *provmc^ palaecF -^ slov. prir^, Idem suffixum ad /r^a, nqo adnexum conspi-^ dtur in bis graecis vocabulis: uqiot pro *nqaFi — *nq(C Fo'i i. e. locat. adiectivi *7r^a-jF(5-g = sanscr. pürvas (mi-^ nus mihi placet Pottii (I^ 558) derivatio vocis TtQtat e:^* Ttqo + ijö-t); ngwiog (unde TiQWiOTr^g) pro *fCQa'Fin^, ^^ quo eodem neutrum nqriiov ^ quod explicat Hesychius p^^ ngift^ov^ TiQwigay nQ(j)Qaf ion. ng^igri, TtQcieiQa (cf. ikasiQC^^j Käeiga)] acc. sing. fem. illius *7iQ&Fiog est ngt^t^Vf n^f^^ (Callim. fr. 178 R), dor. nqav (male scribitur nqoLv\ '^^' Ahr. II 1 82 sq.) ; rcgüiog^ dor. nqa%og ad *nqaFu%og red De graecae linguae pi'odüctione suppletoria. fb^ oenda sunt, cf. d'wxoQj ^ä^iog ex S'dFctHOg (§ 20 n. 4); suf- fixi Fov ope formatum est ^Tcga^Tov^^ unde qnae formae progerminaverint, doceat hoc stemma: ■ '^ I nQTjiüv^ ap. *nQij6v'' Hesiod. SCUt. 437 '—-—;-— -7^—--— -^-7——^ ^mnAv^ Vlnm , 7tQ£0v^ Crrna- nqacjv-^ ngO" ^Qtoov- nom. . - * . *^ £Coras Anth. Tcgeiov- Find, Alcm.''®). infenons grae- |^^^ ^j ^53 citatis. TtQOjV" Hom. Pind. AeschyL Praeterea huc traxerim Ttqävtjgj TtQrjvrjg eaque duxerim ex *7iQä-F^'Vrig: nam nihil video quod hanc vocem compo- nere nos cogat cum a/n^i^c,, nqoaavtß^ quibuscttm volgo sociatur: ngrjVTjQ enim nihil est nisi pronus, devexus, praeceps; nQooavi^g vero nihil nisi benevolens; comis atque äntjvi^g nihil praeter buius contrariam. 40. A radice pu gignere, alere descendit molog (dem. TtüßXlov) pro *7roF-io-g, ^nciF-Xo^g, Cf. Gurt. p. 270. 41. odog (aa(6z€Qog)y ooogj awog nata puto ex *a&Fog^ ai^^w ex *aaFil^w, Boeot. 2aviiuXog, 2avii()dx6i.og quae ab Ahrensio (I 202) et a Gelbkio (de dial. arcad. p. 24) e ^ao- explicantur rectius ita explicari mihi videntur, ut v di- gammi littera vicaria sit; quia exemplum cio a Boeotis in ttv contracti non exstat. Quando autem boeot 2av' ex Saf" natum est, etiam in macedon. aavTOQia = aarcriQia (v. Ahr. et Gelbke 11. 11.) v digammi vices sastinere veri simillimum est ^ ^). 70) Si nqtoov- solom apud Homerum tradltum esset, non dubi- tairem liqmov- ex *7tQa6v- ducere et qoidem ä ut in ^ßwoifti »= '^fißiotfii sequenti o assimulatum esse statuere. Sed nesciö an talis asamulatio a poeta dorico aliena sit. 71) Cortius p. 353 atiog cum lat säntht, thdod. ga-mmt componit. 156 Brugman 42* Ex rad. anu fit (qjvaF: inde lesb. vavUf vaw, va(a\ vapa; vägog, vfiQog, Ntjgevg] Nätg^ Nrjtgf Nrjl'ag. — vrffw revocandum mihi videtur ad *vaF^xw (cf. n. 49) similiter- que vTjOog ad ^raF-mo^g (cf. Curi p. 298); sie enim facil- lime explicatur quod illic ox in X} hie /./ in simpIex a transiit 43. Ex rad. tqv (tqv-w) fit xgavy tgaF: inde TQavfia, ex quo per formam XQwvpa '^2) ion. t()U)(Aa (ef. S-avfia, d-wfiä)'^ S-qavw (^ = t? v. Gurt. p. 210), r^cJw, fut. %Qiiaw\ Cui comparationi etsi a significationis verbomm parte nihil est qnod obstet, tarnen alia non nihil refragari mihi videntur. Neque enim Ulla suffizorum communitas äut affinitas conspicitnr neque satis cre- dibile est, aoLog pullulasse e radice quadam aa, Nam compositum noki-aaoog (hymn. hom. 7, 2) indicare videtur, vocem olim a duabus consonis incepisse, atque exempla quibus demonstrari posse videatur, a in £ronte vocis, sequente vocaii, non semper apud Graecos in spi- ritum abiisse, partim non prorsus certae originis sunt, ut aißofAtUj partim pauUo diversam secuntur rationem, ut avgiy^j aialov, avsy (frifiSQov: avgiy^ natum est ex *aIdQiy$ a rad. svar (scr. svar-dm sono, canto), ainXov a Curtio p. 348 ex ajal ducitur, m avg a initiale diutius servatum esse videtur propter sequentis vocalis naturam, ut quam in gen. avog etc. et in avaiva (cf. got. svein, palaeoslov. svimja) propius ad digammi sonum accessisse veri non dissimile sit, in a^rj/ji^Qo-v i a-^rss credibile est initialem spirantem formae perspicui- tatis caussa retentam esse. Quae cum ita sint, facilius aaog a sdnus separem atque revocem ad radicem aku tegere. Inde *avog)] inde hom. q>aog et plur. q)6ea (tt 15, ^ 39, r 417); porro ex *q)aFog — *(p6Fog — q>6a)g, ni forte haec sit formarum series: *q>dFog — *q)6Fog — *q)ü)og — (pocog (cf. § 23 n. 11); de stirpe qpwT- v. § 20 n. 12; q>äv6g lucidus fortasse pro *(pdF'v6-g; aq)Bog (agnovog Hesych.), ni fallimur, ex *aq>r]og (cf. gen. veog pro vrjog) — *a'q>äF'' ^^S» Cum eadem haec stirps q)aF dicere significans etiam verbo 7ii-q>av'ax(o subsit et apud Alcmanem fr. 34 B. ha- beamus doricam formam 7€olvq>ävog, quam immerito Bergk olim in noXvtpoivogy nunc in noXvq>äiiog mutavit, non du- bito, quin etiam (ptavrj ad q>&F referendum sit; 7ioXv(pävog: ^f>Xvq)(ovog = d'SÖiQog: d'ewQog, 45. Ut a (pa accedente F q)aF derivatur, ita ex x^ o-x^re (xa^axto, xa-a-ixa) nascitur tciF\ inde %at;-vo-g et eliso digammo x^o^\ ex "x^F-^id fit *):i?ia — hom. ;ffiia. Praetera fortasse huc nobis cumBenfeyo(K.Z.VIl58) X^'^Qog der klaffende leere räum' referendum sit, pro ^X'^F- ^^--S (minus apte Benfey x^Q^9 ex *x(xFaQog ducit). X'^l^^^y 'XTjXtj^ XTifÄfj descenduntne ex xa an ex x^^*^ 46. tlKota rpcia putredo ex *ipäF'ia, V. Benfey I 546. 47. ^Afig)täQaogj ^AfKpiaqriogy ^A(iq>iaqe(ag ex *^Afiq>ia'' QciFog; Yläogj *l!Xtiog, Ylewg aut ex *ikäFog aut ex *%Xäjog i- e. mäa-fo-g (cf. § 23, n. 15). 48. Argiv. äßeov (Hesych.), lesb, oivov (Ahr. I 40), ion. ^*t, €^6v, graec. hod. ävyo (pronunt. avjö) = lat. 6tmm a ^oppio (Vgl. Gr. ni3 366) et Benfeyo (I 22) cum avis con- ^^^g^imtur („abkömmling des vogels"). Descendunt autem ^^JUies illae formae vel ex *avjam vel, quod mihi veri simi* *^Us esse videtur, ex ^avi-jam: cf. ixitay ^a pro *oFe-tä 49. Ex rad. tpv terere fit tpaF: inde tpavco et ifHow ®* ^^'Jw, unde quidem xpfjgy tp/j ctr. — \pi^(Oy tpoixto, 158 Bragman (xaTa-)aaix((^ (tero, contero); tprjQog (friabilig), i^Min^QS (scabioBus); xpwQa (scabies)^ tpwxoG (quod omnia con- trita s^nificat, sabulum, pulverem ctr.)''^) tj ei (o pro äF habere existimo (cf. tfnj-XQO-Q tritus lenvog cum tpctv^ TLQO^ 'rührig'). Quamquam non negaverim^ fieri fortasse potuisse^ ut praeter tfw rpa exsisteret et ex hac radicis forma voces illae progerminarent — ^^w, xfnjQog: xl/dxcf} t^fOfQog =3= TftjQog: tkoqoq (a, pav, n. 37). In tprp^iOy tpdxm qvorum ^ ex ox prodiisse postquam Curtius doeuit; nun alii quoque accipiunt; ut Schleicher comp. p. 783, pu aeque atque in vrix(^ (pro ^vaF'-axa), n. 42) a tum iam eiec tum CBse, cum digamma formae principalis ^tp&F^^nuo non dum evanuisset (cf. s^x^/iai pro *e(^-axo/uai) ; quamqu sibilantis eiectio etiam alia ratione explicari potest (v. Cnrt — p. 654). 50. Ion. XQ^Mi ^t. XQ^i^y ion. XQV^^^^f^^'^y ^^^» ^^ " XQl]^^ (ion. etiam XQ^%'^)y att xo XQ^^S c^r., de quorun=^ radice adhuc nihil constat, post radicis vocalem olim habuisse veri simillimum mihi videtur. De XQV^V fortass^^ quispiam me ad formas XQ'^^^^^Qj äv^gioni^iogy alias id nus delegabit At quid de XQ^^^^'^^l^^^ ^^ de att. to xq^^^. et de x^ecJ? X^wg sine ulla dubitatione quantitatis qua^^ vocatur transpositione ex XQ^^Q natum est, ex qua eadei forma usitatior forma XQ^og ducenda est (cf. gen. veog pr( vfjogj yuTMv pro *yr]ti;(ov). In hoc XQ^jOg autem, quod e: *%ß&F^g explico, veram et genuinam agaosco homeric 73) f'orsitan etiam xffd/uia^g et xfiafjifios quae idem significan quod .^/oc huc revocanda eint; ^ßu/Aa^oc pro * iftaF-a^o-g (cf. ux^Mj'S, ll^^o-Q^ xty-a*^-^w), xjjafifAog pro ^tffaF-fxos (cf. mowita *xoJF-vito. Curt. p. 145). In *aafia^ogy unde ufia^g, a pro ^ sicai in (701/0) = i//oi/o> (cf. etiam cypr. aidag ex *\paSSag : Maar. Schmidi K. Z. IX 367; theod. salm = pscAm, sittech = rplttaxog), Sed prop^ ter laft. aabid'um (pro ^aavulum ut bubüe pro bovüe, ferhm pro fi vuif) et nostrum aandy anglosax. aand^ scandin. sandr^ quae viz graeco verbo separari possunt, dubitationes relinquuntar. Cf. Benfe, 1 426. De graecae linguae productione suppletoria. ^59 ^Tog formani; it^nque homerici XQ^^ veram formam »17K1 esse pereuasum habeo (cf. § 15). Quibus in förmig 10 pacto factum sit ni E = r] falso ab Atticis si litteris iprimeretor; perfacile est ad inteliegendum. Habuerunt ttici vocefl XQ^ia ex *XQrjtcc (ion. XQrftrj)^ xquo^^ ;f^fi40v ex Q^-Uh-gy *xP^"'o-v. Quid igitur facilius fieri potuit quam ad harum formarum aimilitudiuem; in quibus et genuina phthongus est, illi etiam in homericis XPE02 et XPEO >i E longam syllabam efficere videbant €t ponerent? Vo- »8 has olim F continuisse praeterea ex forma homerica eiwg concluserim, quae legitur ^ 355 (xQ^ifog vnalv^ag) y 367 ubi metro quidem non postulatur sed ab Aristareho Tibitur (v. La Roche *Hom. unt.* p. 233). Cum enim de .dice Yocis XPE02 nihil constet^ nullam iustam video kussam, cur formam spondiacam quae ab Aristareho pro- ita sit atque facillime explicari possit^ in Buspitionem vo- »OQUs. XQTjdt^g (sie enim ex nostra ratione scribendum est) : *XQ^Pog sicuti dnrj(üQOi ex *ttn&FoQOif nQtjwv- ex ^QaFoV" ctr. (v. § 21). XQrjaS'ai pro *XQrfiö&ai — *XQ^f^^' ^cci ut C^ pro *^y€iv — *^aFeiv. b) OF. § 17. 1. Dor. ßwg^ /9wj/= att ßovgy ßovv (lat. b6s, scr. gätut *o *gaus), Ante eas terminationes casuales, quae a vocali cipiunt^ digamm^a constanter sine compensatione eliditur: >*og, ßo'i ctr. 2. tßo^ag pro *Co/'-/uo-g''^) a rad. ju miscere, unde iam scr. /Ö-«, lat. jüa^ lett. jau-t^ alia. V. Curt. p. 572. öcte fortasse Schleicher (' Sprach vergl. unt/ I 49) ad ean- 'öa radicem ^iaqog (;,ausgegohren") refert. 74) Hoc et aHa quaedam vocabula, quae ta ex amplificata u vo- U natnm habent, huc rettuli, quia antiquioris formae amplificationis ^) yestigia desiderantar. 160 Bragman 3. Ex rad. ju iungere descendit t,oF: inde com €ai pro oFi^oi-vTjy ^w-fia, tcu-a-rij^, i^w-r-i'v-jui. V. Ciurt p. 572 sq. 4. wheccg, quem ad modum II. B, 765 pro olireag scri- liendum est (cf. Curt. p. 526), natum est ex *6-Fheaq. 5. f^toQog, att /.i(0()ogy natum esse videtur ex *fioF'QO--g, V. Curt. J). 316. 6. ^wfiog, iiiofjLaq veri simillimum est nata esse ex *fi6F'fiog^ ^-^aq et descendere a rad. jUt; ea, ex qua nvw, fivd(Oy fivuog*^ fAVfiaQ (Hesych.) et äfjivfiiov v eJi oF natum exhibent; hoc v autem sie ex oF factum: oF-uF-vF-v. 7. A rad. plu descendit nXoF: inde nkti-Wy Tthh To-g, nXm-^rj-g^ Ttlw^ifxa-g {nXoiiiog)^ nlm-t^ü), Cf. Curt p. 262. 8. A rad. sru ^oF: inde ^ci-ofiaL^ ^^-/uiy, JSv-^cu-ia-ft , ^ceJ-j'-i^-jUt, i'QW't] (cypr. i'QOV'd)^ i-Qw^ev-w, Cf. Curt p. 328 sq. 9. A rad. gtv erigere otoF: hinc ovtad, öroa, mm pro *aToF'id (cf infra n. 12 et § 16 n. 9); arui-'i-g, orw* i*xd-g. Cf Curt. p. 203 sq. 10. xXwqog ex *;fAoJP-^o'-g: indidem, e inter J** et ^ in- serto, xkoBQog (cf. ddelog^ öaeqog), Cf. Curt. p. 191. 11. Ex rad. %v %oF: x^'h^y xd-v-w-iiij xw-ö^zorg, xd- o-iiCLL, Vid. Curtius p. 193. 12. Oliy, ^'Orjy ^'Oa, oXr^j lac. mßd (cf i^ßddia)y wpl {xiofÄt] Hesych.), oia (wag zag yioi^ag id.), cypr. ovd ei *6F']ä, quod Curtius p. 517 ductum esse suspicatur a ra- dice aF ea, unde i-av-w^ av^Xr]^ ai-^ki^'g. 13. Quod '0-sldr]g (ut oivo-€Ldtjg) non contrahitur in "Ovdrjg sicut olvoeig transit in olvoig, sed in -ccJdijg, sie explicandum esse mihi videtur, ut ex "O'Feidtjg — ea enim est forma antiquissima — proxime -caeidtjg factum sit. — Sof- fixo Fe(y)z ad stirpes in o cadentes adiuncto volgo di- gamma inter o et fi sine compensatione eicitur: *7tla%(^ De graecae linguae productione suppletoria. \Q\ -, filaxoevT', TtlaxovvT''^^), Interdum autem apud as epicos o producitur: TirjlojevT'y devägcievT^, yctjtcievT^, BIT-. 14. 'ixtDQO'-g quod est in lofnoQogy iyxBolf^iagog, vlaxo- )^, aivdfiWQog si recte cum vedico mü-ra-s „drängend, •misch" componitur (Fick 'Wörterb/ 147), ex *'fioF' ducendum est. Cf. Curt. p. 308- 15. Substantiva in -o/V)-g'^^) exeuntia variis modis hunc im immutant: of) Ex "oFo'g fit 'oßo-g: oqoßog = theod. vet. araweiz, erbse (cf. garawan — gerben), lat. er-vurm. ß) Ex 'oFo-g fit -wo-g. Omnes quae huc pertinent 8 oxytona sunt: kaytoog, aktjog (in alioo^cpvTog) j tt«- )g, xoXwog'''^), Saepius coo in (o contrahitur: AayoJc?, ^Sj OQßii id.), quocum Savelsberg de dig. p. 52 apte confert ^df^fiog a of et lat. plumbum = fxoXvßog. Male apud Homerum soribitur o(, ixoX(pa. Debetur hoc i subscriptum grammaticis xolmos a Off derivantibus. V. La üoche 'Hom. unters.* p. 217 sq. iartias, Studien. IV. 11 162 Brugman ayLeQCjg (pro *d/-, *ä''K€Q''Fo''g «= lat. ccr-ine-«), (piX6yik% (pro *^tAo-y€A-fo-e: V. § 20 n. 12), dt/crc^wg (pro *di;). oFo- rj^w-, ex *MivoFo' (respondet ei sanscr. Manus i. e. *Manvas) MivW", al. Cf. Ctirt. *E^ laut' p. 50. Declinatur igitur in hunc modum: ndtgatg ndxQwog, tkxtquü (hom. rjQfp), naTQwa, Ceterum hae stirpes hie illic etiam antiquiorem declinationis rationem secuntar, ut habes gen. sing. Mirco, ndxQW (Herod.), aAw (PlutarcL), acc. sing. TtdxQCDv^ rjgcov (Herod., Aristoph.), alutv (Ni- cand.) '®). Accusativos AofycJ, TvQ€taTa, sed scribendum ist (pgrjaTa (cf. § 15); (pqtwQvxeo) ex *q)Qrj'OQvxiio. — Griag 3t. neaqr) pro *OTeFaQ (v. Gurt. p. 200). — Att. (pgiäTogy ^mog non q liquidae elisione ex *q)Q€äQTog, ^oriäQTog, sed [uantitatis transmutatione proxime ex g)Qrjäiogy *OTrjäiog lata sunt, qua cum ex^licatione belle concinit quod gram- natici veteres tradunt oriag et (pgeag apud Atticos ultimam )roductam habere (v. Spitzner 'Versuch einer kurzen an- i^eisung zur gr. prosodik* § 26); cpgrjära ex *q)grjag%a icut vdaTog, ayiätog ex ^vdagtog, *aTiagT6g et /ror/ ex (cret.) 7. Dat. plur. hom. krjovoi, ut ex nostra ratione formae iiovoL loco scribendum est, ex *XeFovoi, *XiFu)v = theod. et. lewo(n), palaeoslov. tivü, lat. leo(n). V. Gurt. ,p. 329. 8. xelrjevT" {xekespr- ap. Tyrtaeum), Tii^evT", xvdrjevv'^ H;ij6w- ex *T€k€(ayFevt', *niFe{oyFev€- (v. Fick K. Z. XVIII ^6)ctr., nisi statuendum sit, rj ita ut in alTiijeig ex ana- ogia verborum eorum, quae primam declinationem secun- w, asBumptum esse, id quod probari quodam modo videtur ormis &vfj'ö6xog, dTtj^noog, quae ex ^d^vsa-doxog ^ *-xc5og leri non potuerunt. 9. Verba nonnulla a digammo incipientia in imperfecto 166 Brugman et aoristo augmentum J, digammo evanescente^ prodacont itemque e syllabae reduplicatoriae in perfecto. Quo facto plerumque lyo et rjä in ew et sä mutantur. Vid. EbelK^Z. IV 16t sqq.^ qui primus augmenti et reduplicationis illo- rum verborum rationem perspexit; quamquam in hoc ei assentiri non possumuS; quod digamma in Ulis praeteritis modo antecedentem voealem £, modo sequentem ipsius stii*- pis voealem produxisse iudieat (cf. § 15). Pertinent au- tem huc: a) imperfectorum et aoristorum hi: '^eidrjy contr. ydtj, pro ^e-Feid^r} a rad. vid; avvi^ei^B^ pro *avV'e''(o)F€iQ''£'V sl rad. gFsq nectere, ligare; rjßovlofitjv , quod, produetione facta, F in ß mutavil natum enim est ex *i^Fokl6/Ärjv a rad. var (lat vol-o, vdrk got. vil-jan ctr.)'^)) äm^vQa pro ^aTi-e'FQa secundum Soa nium K. Z. XIII 434 sq. Ex 7jä eä factum est in häXwVy iayrjv, hävdavov (und« ion. hr^vdavov) a radd. FaX (Curt. p. 502), Fay (C. p. 493 sq.) {o)Fad (C. p. 214 sq.). Ex rio €10 factum est in ewQiop a rad. Foq vi der« (C. p. 324). Ex r]OL eip factum est in iipvoxoovv (C. p. 363) et if €(pyov. Cf. dr]i6fp€v pro *drju6oi€v: § 23 n. 11. 79) Cf. lac. ^^(aßttditt^ (oßä et sim. — Haec simplicissima hm augmenti expllcatio esse mihi videtur; quamquam forma illa apu atticos demum scriptores occurrit. Praeter rjßovXofiriv ri pro augment habent ijfisXXov et »idwafiriv, Quorum illud praeteritum ex *€'0fifl^ explicandum esse, quam vis € ab lonibus et Atticis in £t productm esse exspectaremus, satis probabile est (cf Curt. p. 309). De origii autem verbi dvvafiai cum prorsus nihil constet, de i} augmenti oi gine certi nihil statui potest. Ceterum verbo quidem moneam, optiu hoc augmentum explicari, si radicis d initiale ex j prodierit (cf. l6f InifjLilrii« pro *inifjiiX({a)jay cypr. xaX'^Cf'f V^^ *xaXij(o et quae sU similia: § 23). ^JlfjiiXXov primum apud Hesiodum occurrit, ve: Svvufim vero praeterita quae ri pro augmento exhibent apud Tha< didem demum inveniuntur, id quod coniecturae illi aliquantulum fragari negari non potest. De graecae linguae productione suppletoria. IQ7 ß) perfectorum et plusquaraperfectorum haec: eältoxa et eäda a Fak et (a)Fad. Invenitur etiam Mda. Formam praeterea commemoro apprime notabilem et memorabilem FEFAAE9OTA i. e. FeFadrjyioTa y quae legitur in inscr. locrensi ab Oeconomide edita v. 38. kogaxa, aveqtya, Äliquantulo uberius nobis expHcandum est de plus- quamp. iailnsiv, F.dgyeiVy quibus ab latere sunt perfecta lolnuy eoQya pro ^fi-FolTta, ^Fl'foqya^^). Quaeritur enim, unde plusquamperfectorum lo ortum sit. Atque putat Ebel hoc w natum esse ex Fo, Contra quem recte Sonne C Z. Xin 443: „Wenn ohne raitwirkung eines augments, lediglich durch das schwinden der Spiranten aus FsFolna rieh koXneiv bilden konnte, so vermögen wir nicht abzu- sehen, warum FiFolTta sich nicht ebenso zu ecolna ge- staltete", lam ipse Sonne a formis ^kFeFoXneiVy ^sfeFoQ^ ynv proficiscens inde putat proxime facta esse ^holnet^Vy ^hoqyeiVy dehinc contractione amborum « *rflhiuv, *r]6Qyeiv, postremo ex his quantitatis transpositione iwlneiv^ scoQyeiv, [temque ee in rj contractum esse autumat in OTrij'i (ex *oniel')y r^iTCTo (ex *ieixTo), rjnaaa (ex *eeUaaa), ijlTtiCov [ex *6el7iiCov), Quae concedere non possumus, quoniam ex B-« apud lones non fit rj sed ei. Sic igitur potius statuen- äum est, ex ^eFafoXnBiv proxime factum esse *^e6ln€iv, inde *fjoi.nsiv^ inde hoXneiv^ Itemque: *eF6lniCnv — TjUtci^ov — fiXmtov y et ^sjijLTLTO — *rjiiiiTO — rytxro, et *^jeUaaa — *^aUaoa — ynaoa (cf teldr] — J]^^)j cf. § 23 n. 1; de oti^i supra iam exposuimus (§ 18, n. 5). — Od. ^ 289, ubi Bekker scribit av&Qtinovg eiFiogyeiv (cf. Leskien de ratione quam Bekk. in rest. dig. secutus est p. 27), aut ^olgaris scriptura ng drj nolla %&% av&Qvmoiaiv hoQyei fetinenda aut scribendum est dvd^QCJTtovg rjOQyeiv. Item fortasse d 693, ubi cum volgo avöga ewQyuv legatur, 80) Volgo adduntur tüixa^ tloixccj itpxfiv, Sed de bis quippe a ^dicejVx descendentibus infra demum § 23 agendum erit. 168 Bragman Bekker avöga FeFwgyeiv scribit, scribendum est aviq Yjoqyuv ^*). 10. Nom» aoTVj gen. *aoT£F'Og, iinde aatsog et *aW/Oi; — aazstog: item neXsxeog et neleKsiog, Nom. acc. djxal. *aoTeF^Ey inde *aaTrj€ — «Wj;. A ngsaßv-g nom. plur. nqeaßfjeg, Homer, iriog pro *e{GyiF^og, Dorica o^a, %axf^c^l^ ßa^r^av (Ahr. II 163) aut ex *o^eF(f)a, *Tax^F(J)m, *ßaQ€F(f)ai aut ex *6^€(J-))a, *^CL%i{F^aij *ßaQe{F)jai (v. § 23 n. 9). Maiore constantia in e producendo utuntur stirpes in Bv desinentes, ut ßaoikec-g, yorsi-g. Est autem singulorum casuum ratio haec: Nom. sing, -evg: ßaaileig. In dialecto arcadiea no- minativum in -rjg (pro *'€F'g) exivisse coUigendum videtur ex lagi^g (v. Ahr. I 233). ,,Nomina in €vg teste Prisciano Dorienses ev in tj mutantes TvdtjQy Voc. Tvdrjy Acc.^'OQqujf proferebant. Sed Antimachus et Ibycus, quos apponit, non sunt genuinae Doridis auctores, neque in purioribus fonti- bus uUum exemplum reperitur, quod aliquo iure eo trahi possit, nisi forte Hesychianum äpTißoXr^g, oxqcozrjQ fiiKQogf quod Laconice pro avrcßolevg esse videtur... Vulgo apud Dorienses nominativus in evg exit" (Ahr. 11 236). Gen et. *'€Fogy -rjog: ion. ßaaiX^og, lesh. ßaalhjog (Ahr, I 117); boeot. ßaailelog (Ahr. I 205) i. e. ßaaiXeog. Ex '^og att. -€cog: ßaailiwg. Apud Dorienses ex *-^oe fit -«05: ßaaiUog (Ahr. 11 237). 81) Fortasse quispiam posuerit, inter eogya et ^0^^6(1^, inter TilntCov et iXntCüi eandem rationem intercedere quae inter cQx^^f^"^ ^ rJQxof^V^- Hoc ideo probare non possumus, quia in homericis canni- nibus perfectum FiFofty« syllabae reduplicatoriae spirantem itemque Fekn (F^lno)) initialem suam spirantem nondum amisisse constat Cum bis autem icSlntiv et praeterita quae a rad. px descendunt (etiam huius radicis spirans apud Homerum nondum exstincta esse videtur) eodem loco et numero habenda esse consentaneum est. De singulis testimoniis quae lingua homerica spirantis praebet vide Le- skienii illam commentationem. De graecae linguac productione suppletoria. 169 Dat. ^-eFi, 'Tji: ßaoLXrfC, inde att. dor. ßaailel] lesb. llr]l\ Acc. *-6Fay -rja: ion. ßaoLlrjay boeot. ßaoUsla, lesb. ilf^a. Ex -rja att. -eä: ßaaileä. In Doride ex *-^a fit t, -^: ßaaiXrj, Ex pluralis formis hae commemorandae sunt: Nom. att. vet. ßaoilrjg ex ion. ßaoilrjeg; contra att. . ßaailelg proxime ad * ßaaiXhg redueendum est, nisi te ex vetustioris Atthidis forma ortum sit (v. Curt. 'Stud.* 397 sq.). Dat. ion. agiOTTj-E-aai , dor. Jcagie-e-Gai. Volgo F in lissolvitur: ßaaLi.ev-ai. A stirpibus in -ev desinentibus magna silva adiectivo- n et substantivorum derivatur. Atque in lade ex eF istanter t] fit: TtQoaaiviog, doQt'iogy ßaaiXrjLog, ^AxiXlrjiog^ ^ritg, GTQaTiftrjj /j,avTr/trj, -d'eQanrfirj , alia. Idem rj etiam Doride occurrit quamvis minus constanter: TTQEiyrjiog, Q^iog, IctQ/^iog (v. Ahr. 11 192). Apud Atticos rji in et enuatur: olxelog, argaTeia, alia. Erunt fortasse qui mirentur quod Lesbii qui F post vem vocalem, subsequente altera vocali, constanter ser- e solent, ut in TiveviOy avcogj epavog (in quibus v fere ut )ronuntiatum esse credendum est), non dicunt ßaoiXevog, ilevi etc. Quod quomodo explicandum sit, indicant oae dalfiwvy jur^vvog, wfiog et sim., de quibus § 3, 7 dis- arimus. Vidimus enim in bis iam ante linguam in dia- 08 digressam productionem fieri coeptam esse indeque »licandum esse cognovimus quod Lesbii cum eg)avvaj wa dicant^ in /Ä^vvog vocalem producte pronuntiant. ' igitur veri simile est ex *ßaoiliFog antiquissimis iam guae graecae temporibus *ßaailrjFog factum esse indeque sbios ßaailrjog suum ascivisse. Similiter Lesbii vaogy 'ctr. (nom. vavg), non vavog, vaic ctr. dixerurü ^uod in c ßtirpe vocalis vetustissimis iam temporibus pröductio- ^ passa erat (cf. lat ndvis, scr. nävas, gen.). 1 70 Brugman d) IF. § 19. 1. tog sagitta ex iia^Fo-g = sanscr. zend. tshursl^- *ü'Va-8 a rad. i^mittere. t brevis relicta in lofiwqoi ei in loxeaiqa ap. Pindarum. Cf. Benfey I 13, Curt. p. 373. 2. ivdiog (etiam cum t)y öloyevrjg pro *evSiFogj *fiF(h- yevijg § 16 n. 17 iam commemoravi. 3. ^logy 7iio}Vj niaQy niaQog, nuQog sl piv /pro *7iiF-og etc. Respondent eis vocabulis zend. pivanh et voces sanscr. pivaSj pivan, pivaras et aliae quaedam, in quibus i per sfr- quens v productum videtur. Cf. Curt. p. 259. 4. ^L^iüv auetore Kuhnio ('Herabk. d. feuers* p. 69) ai *^I^F(üv reducendum videtur. Componit iUe vocem cum axis eamque vertit „achsenträger, radträger". 5. ölyaloeig recte a Benfeyo I 414 explicari videtur ex: *ötFyak6€ig. Fortasse eodem trahendum est otdrj maluffi granatum, punicum, cuius formae loco etiam at^di? re- peritur (cf. veßgog pro *v€FQ6g). Forma principalis *wf- jä? cf. ^dßdaxog (Curt. p. 600). Apte malum granatum nomen trahere a putaminis pinguedine et nitore nemo ne- gare poterit. B) Longa vocalis productione progressiva n a t a est. §20. 1. altiga (unde aicDQew^ alcoQrj/Aa, aicoQiJ^O)) ex *a-(Tfo^7 awQOL {f.1 89) ex *a''{G)FoQ'Oi \ anr^WQOi ex *«7r-a-a) praesenti ab latere est Te%qoq)a perfectmo» sie praesenti e&w i. e. *GFe&M (v. Curt. p. 236) perfectußi ^aa-oFod^-a : inde *eLFo&(x — eiwd^a et *sFo&a — «Iw^^- Notabilis est alia perfecti forma ab Hesychio tradita «-i«^ w-xa. Cf. § 14 C. 3. fti stirpium Aao^y Jri^o-y ^rfi-y "^InTtonowvT" et feiöi" ninorum uiao-j ^IrtTto-nowaa ex Fo natum est. Cf. § ^" n, 38, An ota proxime ex wo? Cf. § 23 n. 11. De graecae linguae productione suppletoria. 171 4. d'cjxog contractum est ex homerico ^ofonog pro ^«wxog — *^aFox,og — *d^ciFdiiog (Hesych. habet ^a- (XHog), nisi forte haec singiilarum formarum series sit: S-aFa'Kog — *^6Foyiog — *d^c6oytog — ^ooxog (cf. § 16 , 44). Dor. att. d-ä^og ( Ahr. 11 1 82) : ^tonog == dor. /r^a- >g: vtQWTog (v. § 16 n. 39). 5. XBldvrjy lesb. xektvaj proxime cohaeret cum xikv-g xilv'O^v (Curt. p. 188) itaque fortasse ad formam cXFovä redueendum est (cf. f,ud^aQ, (xvfjtaq pro ^fnoFitiaQ), onsimiliter forsitan xogwvrj pro *xoqF6vt^ : cf Max Müller ^orll/ I 374. 6. Boeot. hom. Jiciwaog fortasse ex * Jifowaogx v. 5, 2. 7. De masculinis in -owg h. e. -oßo-g exeuntibus v. I 17 n. 15 y. 8. Kleiov- fortasse pro ^KXiFov-. 9. Item fortasse Nicov- (boeot. Nnoviog) pro *NiFov-, 10. Substantiva Xvxvstovy af.inzXeb)v^ olveciv, anard^etov, m^€(ov et similia (gen. 'ecovog), quonim loco plerumque formae « vocali carentes inveniuntur, ut ä/n7t€k(6v, olvciv, nvd^dv, al. (coUecta habes haec substantiva ap. Westphal. *^Method. gr.' I 1, 328), iudicat Bopp III^ 395 suffixum dn conti- aere, « autem quod (o praecedit natum esse e stirpis vocali finali o. Id veri dissimillimum esse apparet: nam longa localis suffixi dn, wv certe stirpis o finale absorptura bisset. Ipsum illud e demonstrat, intercidisse consonam ^ec dubium esse potest, quin illa digamma fuerit (cf. Ebel ^n, Fleckeis. vol. 85 a. 1862 ed. p. 247, qui et ipse Boppii 'öntentiam improbat addens „da eiov auf digamma deutet"), gitur olvsiovog ex *olve'FnV'Og. De a in € extenuato con- öras vocativum I'/ttt«, locativum afiaxs-i, verba derivata •öexe-o>, x^a^a^fi-w, alia (Leo Meyer 11 22 sqq.). Ex olveoiv ^>€itv factum est sicut sarwg ex f-ozedg. 11. alciv (gen. alwvog) componendum est cum scr. 0vas ^io, ituB, lat. aevurriy got. aivs tempus. Deducit autem •^^hleicher comp. p. 400 haec verba a radice » ire et sta- 172 Brugman tuit de sufBxo graecae vocis haec: ^^Das suffix urspr. von liegt vor in stamm ai^Fiov- (alaiv lebenszeit, zeit), einer dehnung eines vorauszusetzenden ai-van- (vgl. lat. äem-j got. ai'va-, altind. ^-va-)". Quod Schleicher verba haec omnia ad radicem i refert et aeiru/m^ aivs, hxis sufBxi m ope formata esse statuit, prorsus probo. Contra de graeco vocabulo ego persuasum habeo sie esse iudicandum. Stirps initio fuit al-Fo- == lat. ae-vo- etc., inde alio- (cf. ydlm- pro *ydloFo'): nom. aiw«:, gen. alw, dat. at^, acc. am vel aico (cf. laycov — Xayai, Pogyctiv — Fagyco et sim.; § 17 n. 15, 16). Ex qua declinatione solum accusativus is quem postremo loco posui, nobis asservatus est apud Aeschy- lum in Bekk. anecd. 363, 17: alco zov alcova xaza dnomn- 717] V ^iöxvlog €i7t€v, quam eandem förmam Ahrens ii versu bacchiaco Choeph. 350 pro ahova quod metro repugnai restituit (in accentu formae alw non oflFendendum esse se- quitur ex eis, quae § 17 n. 15. 16 diximus: v. in primis eum quem sub n. 15 laudavimus locum grammaticae Mehl- hörn.). lam autem ex stirpe aiai- ita stirpem alcov^ pro- diisse puto, ut illa nescio an ad commodiorem et facilioreoi declinationis rationem instituendam in analogiam stirpian in V desinentium transiret. Plane eodem modo ad stirpei in -oFo (§ 17 n. 15) et ad stirpes in -oFi (ib. n. 16) exeau tes, postquam -oFo et -oFi in (o coaluerunt, saepius v ac cessit, ut ex alw- factum est alo)v-, ex tjqw^ iJqwv-j & zacS- Taciv-, ex Tlvd^io- Ilvd-civ^, ex udazto- ^ariüv- cti (v. Ahrens K. Z. in 105). Cf. etiam germanicae declin« tionis quae vocatur debilis nasalem atque n iUud, quo lingua sanscrita saepius in nominum declinatione adhib< quo seiungat stirpis vocalem finalem ab initiali vocali aa fixi (avi-n-d, am-n-dm instrum. sing., gen. plur. stirp avt'J: quamquam harum nasalium fortasse paullo alia e ratio, quode accuratius hie agi non potest (v. lac. Grim: 'Gesch. d. deutsch, spr.' p. 960, Heyse 'Syst. d. spracht p. 377 sq., Pott I\ 300, II^ 681). Quodsi haec recte expli ravimus, iam dubium esse non potest, quin eadem qus De graecae linguae productione suppletoria. 173 inter alci- et atcuv- intercedit ratio etiam inter accus, hom. nvxeat, nvueiiS et stirpem seriorem xrxstJv-, inter nomin. (dor.) Ilotiöag, accus, ffooeidcoy gen. Tlooeidid et stirpem noGEidcov" intercedat. Atque formarum quidem hvasm, xt- UKJjj nvKeiov^ stirpem principalem esse statuo *xi;xa/o. Inde *xi'xijd — xvueoi atque *my,r]F6 — xt^xijw (cf. § 21). Postea autem xtxctJ- in analogiam stirpium in v exeuntium transiit. De accentu accusati verum xtxfiaJ, xvueuo consen- taneum est idem dicendum esse quod de accusativi alwj pro Bi autem quod est in xvueLO) tj restituendum est (cf. § 15). Similiter igitur Ilooeidco (gen.), Tlooaiöiü (acc. , po- tiu8 noGeidüi), IloTidäg, TlooBLÖänVj Hoaeid&covog, JJooei' iemog (v. in primis Ahrens Philol. XXUI l sqq.) omnia ad stirpem *noTidäFo(vy revoco, unde facillime explican- tur. In IIoaeLÖacüvog productio bifariam facta conspicitun Ad breviorem autem stirpem pertinet etiam IloöLdrjLog pro *noaidaF-W'g, — Eandem illam rationem praeterea inter Anolku) et stirpem ^Anolliov^ intercedere veri similius wihi videtur. J2. Ex *q>aFog fiunt (paog {cp&ea) et q)6iog (cf. ^ocoxog). ?wg ^ut ex q>aog aut ex q)6a)g, — yskwg et egiog ex *yil{a)Fog et *€Q(a)Fog nata esse colligendum mihi videtur 6X accus, yelüjv, yekw, eqwv (cf. ndzQiov, naTQw; Xaycov, ^ttycti), dat. y€k(p, egq), adi. q)il6y€l(og, duaegcog (cf. ^ivoxe" Q^g fro *^iv6y.eqFog)y yelouog II. B 215, pro quo fortasse y^Xmog scribendum est, quamquam et illa forma facile ßxplicari potest (v. § 16 n. 25). — Ad stirpes yeAw-, eqio-, yö- (item ad XQW-y cuius dativus xq(^ est, öt ad /d^w-, ad ?Uam stirpem pertinent dat. \dQ(^ et derivatum tol %dQioa) Posterioribus temporibus t suffigebatur, quo cum t compo- ^endum est t stirpium dvögo^ßgcoT-, d^yvcoT^, a-7rrwr-, lif,iO' ^^t- (cf. Bopp 'Vgl. gr.' III3 363). 13. Participia perf. act. suffixi Fot ope formata esse later omnes constat. Praebet autem Homerus praeter Vol- garem huius suffixi -or formam {soza-oT, xfix^i;-or, Ted'tjk- ^) interdum etiam -WT : ßeßa-cozy /ns/Äa-iüT^ yeya^m, x€XjUi^- 174 Bnigman wTy Tsdyri'WTy TreTtTfj'ioT j TergLy-coTy xcxAi^y^cJr (cf. Bekker ^Hom. hV p. 94) ^^). In quibus participiis o vocalis pro- ductionem digammo deberi quod sufBxum olim in fronte habuit mea quidem sententia certiim est. Duco igitur ßeßa- ccJt ex ^ßeßa-Foi: etc.® 3) d^ ^ quod participia ea, quorum stirps temporalis in a cadit, ante suffixum exhibent con- feras formam ?-aTi}-i€. Quamquam quaeri potest norme fortasse ri interdum digammi sequentis vi effectum sit, id quod praecipue ea de caussa aliquantum habet probabili- tatis, quia ri quod est in eorijie prorsus singularis generi» est et indieativus, coniunetivus, optativus, imperativus, in- finitivus volgo a pro vocali radicali exhibent, in participiis contra multo frequentius ri vel quod inde prodiit € occurrit quam a. Confidentius in ^e^fxäcn ä productione suppig toria factum esse contendam. 14. A rad. Foq ^gewahren': äga = theod. vet. warcM> intuitio; consideratio, cura; l-wQo-g; a-wgo-g {a(fv— koKroQ Hesych.), ion. ovQO-g; Hesychianum ßwgot (oq^^al— (lot) pro *Fa)Qoi, *F6qoi, v. § 15. 15. ovlafiog pro *Fokaix6g (yoXa/iiog ditoyfÄog Hesych.) r cf. § 12, 5. 16. iQiovvLog fortasse cohaeret cum rad. van^ nute Fäva§ descendit, itaque ex *eQi''t6v~tO''gy ^^qi^Idv^LO^ ex- plicandum est: v. Curt. 'Stud.' JH 121. 17. navovQYog ex ^nav^FoQY'O-g, nisi factum est e* *7mi'-£0^y-o-g: v. Curt. p. 529. 18. Radicis Fod' (= scr. vadhy zi, vad ferire) &" gamma in kv^voai-g (ycivrjoig Hesych.) et in iv-votj-l-yaio^ ' antecedenti v assimulatum cernitur; w autem pro Fo ex- hibet w^€(o. 82) Ti&v€(oT^ nentsoitt kormr et quae sunt similia huc noo pertinere sed prozime ad xidyrioT etc. revocanda esse vix opus est moneri. 83) Aliter hoc to explicare conati sunt Leo Meyer II 224 sq., ^^ cuius opinione supra iam, § 3, 2, dixi, Schleicher comp. p. 404, Sono® K. Z. Xn 289 sqq., XIII 445, Westphal *Meth gr/ I 1, 359. De graecae linguae productione suppletoria. ^75 19. Dor. WQavoQf lesb. togavog, ogavog, ion. att ovQa- ; ex *FoQavog = scr. varunas, 20. wvo-g, cui respondet sanscr. vctsna-s, lal vinu-m ro *vesnu-my cf. r&miLs pro resrrms\ reduxerim proxime ad ücvog, inde ad *F6avog, Nam w^oc? apud Homerum di- MDino caret (v. Leo Meyer I 307) et ex *(F)6avog apud mes ovvog nasci exspectamus. 21. mtBiXrij avTatOj oizdCa) ex rad. Far, Fht. Respon- 5t nostrum tound (v. Pott I^ 122, K. Z. VI 263). Propter dicis a servatum maxime notabilis est glossa Hesycli. Takac ovXai, 22. De ßcolla, ßtoXlg pro *FoUa, *FoUg v. § 15. 23. Dor. wQogf ion. ovgog, att. (igog ex ^FoQog — ^yFo* 5 — *y6Qog a rad. gar (Gurt. p. 325). C) Exempla productionis bifariam faetae. § 21. Omnia quae huc pertinent supra iam tractata sunt, xit autem haec: 1. anriiDQOi: v. § 16 n. 11. 2. xvxiyw: V. § 20 n. 11. 3. uirjwnQiTog: v. § 16 n. 34. 4. ITooeidäiovog: v. § 20 n. 11. 5. Ttqtjtiv'i V. § 16 n. 39. 6. xqriwgi v. § 16 n. 50. isputatio de digammo paucis astringitur et absolvitur. § 22. £x eiS; quae de digammatica productione suppletoria •Utolimus et explicavimus; primo aspectu apparet, neque producenda vocali neque in mutando eius colore lin- lam certas leges sequi. Invenimus in eadem dialecto ^Äaf , pjx^etOy ovgy ärjQ^ yaia^ y€a)'yQd(fng, ysirwvj ^avf^a, ^qeg^ ^fjp, ^(^ovy FoQywy Fo^yöi, vdogy ßaaiXiiog, ovqct- 176 Brugman voQy lüd^ecoy oQaio. Ubi hie concentus et consensus? ubi uUa convenientia? Paucula tantummodo inveniuntur quae inter se artiore vinculo coniuncta et in analogia quadam posita sint. Sunt autem fere haec: 1. Dialectus lesbiaca et dialectus laconica F inter duas vocales non exterunt, sed illa mutat in v, haec in ß, quae tarnen litterae sonum prope ad digammi sonum accedentem habuisse putandae sunt: dixerunt Lesbii avrjQy a^dog^ na- qavay (pavog^ avekkaiy vavog (templum), Lacones ajJjJ^, dßcoQ, i^cüßuÖLa, aßelöo) , ddßekog et quae sunt similia. Excipienda sunt sola väogy väl\ väeg etc. et stirpium in ei cadentium casus obliqui sing, et totus pluralis numerus; nl ßaaikr]og, ßaoikrji ctr. {ßaaiXiog, ßaoikei videntur formac laconicae fuisse), quae exceptiones quemadmodum expK- candae sint vidimus § 18 n. 10 ad fin. — Fortasse ex i^üßßdöia concludere licet, etiam a in dßijQ, aßioq ctr. lon- gum fuisse. 2. äF solum apud lones et Atticos in rj transit. Ubi in aliis dialectis rj pro äF esse videtur, a forma «F pro- ficiscendum esse vidimus. 3. äF apud Atticos cum ante consonas modo in Oj modo in tj transeat (S'eäTQOVy däkog, väfia — yrjü'siOj xyrog), ante vocales tantum in rj transit, e^ rjo autem et tja con- stanter (nisi quod antiquissimis temporibus Atthidis etiam rjo occurrit, ut in gen. oiycfog) eo) et €ä nascuntur, ex rji vero €u 4. Ex eF apud Boeotos fit ei, quod sonum illum inter ^ et ^ intermedium significat, quem supra scripsimus lit- tera e. Exempla habes gen. sing* lagelog, fiavrsiid, alia pauca. 5. Ante consonas digamma rarissime sine compeD' satione eliditur. Certum exemplum est ako§ = avkct^ Non vero huc traxerim yoveaij TOKeoty Exid"qv. Praeterea hoc loco duo haec notanda mihi videntur: 1. Quod a ante F prius quam producitur saepius in ' De graecae lin^ae productione suppletoria. 177 vocalem obscuratur ((oata — oag — avata, naiag pro h(iF-ag)j id eodem loco et numero habendum est cum mu- tatione illa a vocalis quae fit vel in u vocalem vel in i vo- calem ante liquidas prius quam vocalis productionem sup- pletoriam patitur {ßQtd'iü — ß(XQvg, ^^«^ — ßfXQßa^y ofi" üo-g — i-dX'TjVy §Qvx(o — ^ßQO^XB). 2. Inter duas vocales digamma sitne crebrius cum compensatione an crebrius sine compensatione eiectum, diiudicare non ausim. Id vero certissimum est, in compen- sanda hac littera nullam dialectum tam longe processisse quam dialectum epicam. Conspicitur autem apud Home- rum — is enim hac in re in primis respiciendus est — inconstantia et varietas in vocalibus producendis apprime mira. Ätque saepius eadem eiusdem vocabuli vocalis modo producta modo brevis relicta occurrit, ut habes q>aaa et ycfog, äoqi et (xoqi^ Xrjovoi et Xeovoi, aioQOi et dn^r^ioQOi, H^liäm- et ^B^äoT-y Tad'vtjOT- et Te&v7j(üT^. Ex quo co- gnoscitur, quam parum tunc vocalium productione suppleto- ria affectarum quantitas constituta fuerit. Lingua ubique inclinabat ad vocales ante labens digamma producendas et ad 0 post digamma producendum, sed non ubique usus.ho- Diinum loquentium prorsus sibi constitit; unde factum est ttt poetis prout metrum requireret modo productis modo trevibus formis uti liceret. Ut ipsum digamma apud Homerum fere nusquam certum locum habet sed Daodo adest modo abest, ita etiam productio quae digammo efficitur inconstantior est. ni) j. § 23. In Universum de productione vocalium ea, quae / lit- t^a efficitur, eadem dicenda sunt quae de productione di- ganamatica diximus. -^ producitur in ä, apud lones et Atticos inter dum in 1;, o in w, e in 1], t in l, v in v. Atque ^* vidimus digamma post productam vocalem saepius per- CttrtiHs, Studien. IV. 12 178 Brugman manere^ item hie iUic, vocalis productione effecta, / manere videmus, ut in lesb. euifjiaXriia pro *S7ti^tka{q)ja. Frequentius quam in lingua graeca haec producüo, quae / littera fit^ in lingua sanscrita et in lingua latina oceurrit^ quin in hac quidem lingua constanter 31a productio conspicitur. Servat autem utraque lingua spi- rantem. Ex lingua sanscrita e. g. affero gdJcU^ = zd. zay^it^ pro *ga-ja'tai a rad. ga gignere (gdjate: zayeM — jdvaty pwan: yavaty pivanh; v. supra); trtijds pro *trt{jmj *trt'fa'S = lat. tertius ; mantüjdmi pro *mamiujdmi a wiow/tt- peccatum. Ex lingua latina commemoro e. g.: Mdja, TrSja, Aja/Xy djOj mdjor^ pvMjwniy ^jibSy hüjuSj CUJILS ^*). 84) Immerito Corssen I^ 303 negat j spiranti in liogua latina via ac potestatem inesse producendi vocalem antecedentem. Dicit haee: „Woher gerade j vor allen consonanten diese kraft haben sollte, und weshalb es in bliugus, trYiugus, quadrYiugus, altYiugns dieie kraft nicht bewährt habe, blieb bei dieser annähme onerklärt^^ hi priorem harum duanim quaestionum respondere nobis non opus est Quod autem ad alteram attinet, belle cecidit quod ipse iam Corssen in eadem pagina illud, quod contra dicit, quamquam invitus, delnm- bavit verbis his „weil an der wortfuge der beiden zu einem com- positum zusammengerückten wörter das j getrennt von dem aus- lautenden vokal des ersteren gesprochen wurde". Studet autem deinde Corssen ostendere, ubique Yocalera aliunde productionem habere, quod idem an tea Aufrecht fecerat. Sed sunt exempla ubi productio vocalis nulla alia ex caussa . nisi ex spirantis sequentis vi explicari potest. Unde enim Ajaxf Nonne hoc nomen ex AXag, AXFaq'i Atque majore djo, pulejum, quae facta sunt ex ^mag-jor, ^ag-jo, *puleg-jumj aliter fieri non potuerunt nisi ita, ut ex gj proxime crassior et plenior spirantis sonus nasceretur , deinde eins soni vi efficeretur, ut antecedens bre- vis vocalis in longam transiret. Grenetivos ejtbs, hüjus, cujus Co»- sen p. 307 ex e-i-tis, ho-t-tis, quo-4'tui nata esse contendit. Qn«n sententiam et alii improbaverunt et ego iraprobo. Sed vel hac pro- bata de re ipsa quae hie in censum venit nihil mutatur. Nam etiamsi cum Corssenio a formis eiusy hoius, quoius proficisceremur, primae ro- calis quae est in ejziSj hüjus, cujus productio nihilo setius ex sequentis spirantis natura nobis explicanda esset. Ipse Corssen de illa sie sta- De graecae lin^ae productione suppletoria. {79 lam ad ea enumeranda et illustranda accedimus^ quae c Graecorum lingua huc pertinent. 1. TjiY^ai, (ngoorji^ai Eur. Ale. 1063) ex yi'jty-'inat; )in. ^6XT0 ex *rj€cxTO — *8-j€^ji^-T0 ; sqrKSiv ex *rjoiK€i v — miKBiv — * i'J€'joU^€iv, In uoi/m j in i transiit. De idice vocis v. Curt. p. 609 sq. Cf. § 18 n. 9. 2. Ex *daLF€(i' (= scr. d^ar- i. e. *daivar-) fit *dauQ-y ajiq-y dä€Q'. Cf. Ebel ÄnnaL Fleckeis. vol. 79 p. 508. 3. Ex *alFex6ci {alßetog aexog UegyaloL Hesych. et Et. 28, 7: docet haec forma quam perverse Leo Meyer Z. V 371 et Christ G. L. 194 alerng digammi in i mu- ione ex *aF8T6g natum esse iudicaverint) fit alerog — 'etog — asTOQ et äerog. De radice vocis nihil constat. 4. alfsl (C. I. n. 1 et in inscriptione locr. ab Oecono- de edita) — alei — *dj€i — äst et del^^). Cum dor. g (Ahr. II 379) satis accurate concinit sanscr. dfiLs, quod id dubio eiusdem radicis est (v.M. Müller 'Vorll.' II 236). to autem djits (pro *ajv^: cf gäjatij ortum esse ex üos idque idem graeci *alFeg formam principalem esse : ,^ndem das i mit dem vorhergehenden vokal in der ausspräche icbliffen wurde, entstanden [aus huius, cuius, eins] die zwei- igen formen hui-us, cui-us, ei-us, deren erste silbe nun na- ich die metrische Zeitdauer einer länge erhielt. Dann aber ver- böte sich der ursprüngliche vokal i zum palatalen reibelaut j. sh hier hat also nicht erst das j positionslänge des vorhergehenden als bewirkt^^ Quae quam parum stare possint, in aperto est. Si bi»-tM prior syllaba metricam productae syllabae moram habet, B non sequitur ut etiam u vocalis quae diphthongi prior pars est ga Bit. lam vero si diphthongi posterior pars in j trausit, id vo- 3m brevem quae antecedit uuUa ex parte attingit. Namque eam la alia de caussa produci nisi ne, i in j mutato, syllabae morae idquam detrahatur concedi non potest (cf. § 2). Igitur etiamsi cum resemo hüjtts ad * hutus revocare deberemus , haec ponenda esset fniarum series: huhis, huiusy hujus, hüjus.^ 85) Etiam in in-rjf-tavo-g 1? = « ex aj natum esse videtur: cf. irt. p. 359. 12* 180 Brugman (cf. Curt. p. 359 sq.) : ut *aju8 ex aivas, ita in lingua zend. ex ai'va-m (unum: servavit eam formam principalem lin- | gua persica vetus) fit %^w, ex *mdoivam (nom. vtdaM) \ vidßyüm; -um = -vem^ -vam (cf. Schleicher comp. p. 53, Indog. ehrest/ p. 359, M. Müller 'VorlL' I 365 not 57). , Similem immutationem stirps aiva- passa esse videtar in got. ajukduths (cf. lac. Grimm D. G. I^ 66). Conferas postremo lat Aiax = -^iac;, quod Sonne K. Z. X 126 recte ad eandem illam stirpem aivcü- trahere mihi videtar, cuiusque forma antiquior u4jlF(xq identidem in inscriptiouibus occurrit (v. Savelsberg de dig. p. 56). Cf. § 20 n. 11. 5. t stirpis noXi- in et amplificatur : fit autem ex ft Ej — ri, ex *7i6ks^'og — 7[6krjog denique quantitate trän»- posita Ttokewg, Dual. att. vet. nokrj ex *7t6ki]€ — *n6Uj< 6. TLBTLQaavxo ex *Y,e7LQajavT0j ayiQaavrog ex *ax^q/awofo ut docet inQaiaivov, quod secundum Curtium (p. 147) » stirpe *iiQajap derivandum est. r^ pro a/ in xQTjtjvai, Hie productio fiebat in i] non sine sequentis rj efficientia, rient etiam ac quod in praesenti ugataivoi i. e. *i€Qai,dv^iw coD- spicitur propter sequens ac retentum esse videtur. 7. ov/jaza secimdum Choeroboscum Anecd. Oxon. H 245, 21 Aeolenses dicebant pro ovelara. Ahrens voce» , Boeotis vindicans (1 92. 191) putat esse pro dvalara, Molto veri similius mihi esse videtur, ovrjaza reducendum esse . ad *6v€jaTa (cf. Curt. p. 225) et Lesbiis vindicandum. Lesbfl ; saepius «/ in t] mutant (v. infra). 8. Dor. nslrja = nekeia (Ahr. II 163); ^vycrjoq'^ u4t7i€iog laconicum esse traditur et legitur apud Alcmanem fr. 83 B. (cf. Ahr. 1. I.) ; nsfineßor^og ap. Sapphonem fr. 98 B. pro * fte^nsßoejog] Kvd^eqr^a in eiusdem fr. 62 B. pr<> *Kvd^eQB]a, j post « productum in vocibus ionicis hao^ paucis mansit i vocalis specie indutum, ut in avd'Qianif'^^ hagi^iog, Kadf^rjiog, (I)ocßi]iog, ^eivijiog] v. Curt. 'Stui U 187. 9. In dor. o^rja, rax^ai , ßag^ai, nl/jwv (Ahr. 1.1)? De graecae lin^ae productione suppletoria. |gl itne ex e/ natum an ex bF — formae enim principales fj habuerunt, v. § 18 n. 3 et n. 10 — diiudicare non kusim. ^f'uv (v. Ahr. L 1.) Schleicher comp. p. 480 dubito D reete ad *fi€'jiüP revocet. 10. naaixaQTja in Alcmanis fr. 27 B. pro *-X«^«(ö)-/« ; fiyog, quod laconicum esse dicitur (v. Ahr. 1. 1.), pro 5fe(ff)^b-g; lesb. Kvngoyevrja (Ahr. I 91) pro ^-ydveiayja'^ »b. STii^iXrjca (cf. Mijdeia i. e. Mrjdsja), quod legitur C. n. 2189; pro * ifti-fieXeiqyja, Formae herodoteae älr]" iittj, daq)aXrjtrjy vyirftr] et quae sunt aliae a stirpibus in ?(J cadentibus derivatae non ita magnam fidem habent ne- ue agnoscuntur a Bredovio (de dial. herod. p. 185 sqq.). 11. A stirpibus nominalibus quae in vocalem desinunt 1 Omnibus unguis indogermanis suffixi Ja ope verba deri- antor. Vocalis autem quae j litteram antecedit et in aliis nguis et in lingua graeca haud raro spirantis vi produ- itur. Ad quod genus quae ex lingua graeca pertinent ractantibus nobis iam licebit eo brevius rem astringere, uia accuratissime de bis verbis denominativis iam Curtius git in ^Stud.^ lH 377 sqq. Ita autem enumerationem in- tituere placet^ ut priore loco de eis formis disputetur, in nibus producta vocalis quantitatis mutationem denuo non assa est; posteriore loco de eis, ubi hoc factum con- [dcitur. Et clarissime quidem vocalis sequenti j producta vide- ir in verbis eis, quae derivata sunt a stirpibus in a desi- öötibus; quae quidem vocalis in illis verbis modo in o amutatur modo e vocalis speciem induit (cf. § 20 n. 10). ie oin w productum cernitur in delph. aTtaXkoTQLwovaay t^ifavü)hwf fiaaTiyciwv *®) et in bomer. vnvajovregj e autem 66) a stirpe fiaarty^t quae in stirpium in o cadentium analogiam ^aiumigrayit sicuti atfjiaT- in alfAa%-6-(a, (fgiv- in (fQ^v-o-to, Sqaxovx- 1 '^oxovr-d-ai. Confer composita aljuiat'O-loixos, alfjmt^o^nq, (pgev^ '^vn^f ^Qttxovj'O'fAaXXoi, axovT^o-tpoQogy alia. Boppio denomina- ] g2 Brugman in 7^ productum in lesb. aÖL-Kiqto, nod^rfji}^ 'KaXr^a)^ cypr. i kriCix) (quam proxima antecedit forma *%akrij(i}^ q cum conferas i7iif.i€lr]La = *B7iiix€Xeja), delph. GvXipv Non minus autem huc spectant formae arcad. Kafiidc dor. OTCipaPOJTUf, hom. odw (2. pers. sing, imperf. et 2. p sing, imperat.), lesb. axecpdvcjv, dor. aTEq)av(x)v, fiaatt] lesb. q)OQr)f.ied'a y iiakrjf,ievog , vorj^evog^ hom. Ttodijfis g)0()ijfi€vai, Kalr^fiavaij q)Lki^fi€vaL, (pog^vaty arc. xctcv^ vrjvatf aTTai^rjvaij lesb. enaivrjv et quae sunt similia, quibus w et i; ex loe et rje (h. e. oje et €j€) contracta s Denique Curtius illuc refert formationem temporum cod sitorum et perfecti: dueit enim dovliuocoy dedoiho g)M]0(ü, Ttecpihj^ai et quae sunt similis condicionis *dovXa)€-oa) etc. ((pckrjooj: *(pch]€0(o: ^(pLkejeau) = a. ^HgazlrjOg: *a7r^€i, *-yilrj€og: *a7ieFe{ö)iy *-/.XeFB(G)og) Cf. scr- Idhttdjdmi rubesco pro ^Wvitajdmi a stirpe Ui ruber, agvdjdmi cupio equos a stirpe agoa- = equc similia. Etiam xovto) a stirpe ytovi-, drjQtof,iai a stirpe di firjvto) (B 769) a stirpe f^i^vi-, öa-Kqtto a stirpe dat yrjQvofiac a stirpe yfjQv- ctr. proxime ex *xovtj(Oy *drfi fiai ctr. ducenda esse veri simillimum mihi videtur. scr. patijdmi cupio maritum pro ^'patijdmi a st pati- = 71001' y mantüjdmt pecco a stirpe mantvr pec tum, gdtrüjdmi hostilis sum a stirpe gatru- hostis. Difficilius est iudicatu de verborum in -aBiv fo: quae huc pertinere videantur. Est enim plerumque q rendum, producta vocalis quae / spirantem antecedit i iam natura longa an producta spirantis vi. SaepenuE äirf) haud dubie natura longa est cum ad stirpem nom lern pertineat, ut in *ayoQct-jcOy *alTiarjo), *avca-JG>, > multis quae a stirpibus femininis in ä exeuntibus desi dunt (v. Leo Meyer II 6 sq.). Multo rarius demonst tivorum iilorum verborum terminationem principalem 'Oj&mi eitt Yocalem initialem illud o esse statuenti assentiri non possumns« De graecae linguae productione suppletoria. 183 potest ä(rj) sequentis spirantis vi ex d productum esse. Stirpes quae apud Latinos et Graecos in o cadunt olim in a desieront. Vocalis autem obscuratio eo iam tempore facta putanda est^ quo lingua graeca et italicae linguae nondum erant inter se digressae. Longe vero prius quam illud a in o abierit cum verba a talibus stirpibus suffixi ja ope derivata exstitissent, illo iam tempore, quo stirpium nominalium a volgo in o mutabatur, in verbis quidem a saepe integrum relictum est integrumque etiam postea per- saepe servatum est a lingua latina, id quod multa verba s in -dre testantur quibus ab latere est stirps noniinalis in o desinens: fümdre — fümo-, aihdre — aU>o-, cavdre — cavo-, firmdre — firmo- ctr. (Leo Meyer 1. 1. p. 9); interdum stir- pis nominalis vocalis in e abiit : calv^e — calvo-^ cänJire — e&w)- ctr. (Leo Mey. 1. 1. p. 24), quae quidem verba simul affinis signiticationis vinculo inter se continentur; perrar o in 0 (v. Curtius ^Ueb. d. spuren einer lat. o-conj/, symb. philol. Bonn. I 271 sqq.). Apud Graecos contra a multo saepius in o vel e abiisse videtur: oivoo), lanco ctr. (Leo Mey. 1. 1. p. 32 sq.), alvio), ohiio ctr. (L. Mey. 1. 1. p. 22 sq.); servatum illud agnosco in XiTifido) — Xi-k^o-, öaf.ic(0) — iotiio^{i7rn6-6afiO'g)y ovldo) — avlo- etc. (Leo M. 1. 1. p. 8) itemque in inndtoixai^ — mno-^ vedtio — veo- etc., in quibus t ex j prodiit (v. Gurt. p. 573 sqq.). Cum da^av conf. lat. doTodre, scr. damajdmiy got. gatamja (pro *^a- fana-ja) a stirpe (scr.) dama-'^ ovkdo) = *ax,vXld(o (cf. § 12, b; 3) accurate respondet latino spoliÖ i. e. *spol/a6 a stirpe graecoit. skalja- vel sholja-j cuius stirpis a in ipso nomine graecoitala iam aetate in o abiisse putandum est {övkov i. e. ottljo-v a= spolturm)] cum vedCfo, iTCTtd^ofiac conferas lat. ♦*OüÄre, scr. agvdjdmi (pro *agvajdmt) ctr. Ergo e. g. for- mam iavXäaa (Pind.) Curtio auctore (1. 1. p. 401) sie expli- cabimus: iavXäaa — *iavXä€oa — *8-avXä-j6-aa. Interdum post vocalem productam et eiectam spirantem quantitas vocaHum quae inter se contingunt transmutatur. oic fit ex *ör[iiiov%o örjliowvTOf ex *ör]i€ioiev äiji6(^ev (a ] g4 Brugman *drji6-j(o)j ex *äQ(jSoig apud Hesiodum ägoc^g (ab *a^o-yw)^^) similiterque ex * dafiaai (pro * dctfi&Bi : cf. ahuiaa^m ==* * altidtod'aC) dafiaro *T-B'fiog)] itemque *e(iitOj *ifieo ad *ifi^o = *efxejOy uide etiam €fie7o^^), Sfnav*^ *t6w ad *rF^o = HFefo, unde 'tiam (Trio, T€o, t€€7o (hoc pro *T-e-F6/o). De terminatio- libus jo et /o-g videndus est Schleicher comp. p. 648 sq. 14. ^AxQeLöäo^ inhäo, ^jildäo, Kqovldäo ex **jiTQ6idä-(a])0 tc. (cf. Delbrück ^Stud.^ II 199). Quantitatis transpositione ^ta sunt ^ATQzideWy Ix^t^cu, ^Aidew, Kgovidew] co ^ro eo) ^ ^EgfieitOy ^ivelio (cf. eazcoT- pro earewT-). 15. i'Aäog, i'Afiwg fortasse ex *ikä(o)-jO'g: cf. § 12, b, 2; 16 n. 47. 16. €QLÖog, ikjiidog, Qhidog et quae sunt similia ex ^Q^<^Sj *ek7tiog ctr. prodiisse Ckgiog — *€Qijog — *€Qiöjog — iqidog) Curtius p. 583 sqq. evidenter demonstrasse mihi idetur. Quare veri simillimum duco, i vocalis productio- ^^m quae in 7cvrji,uday ivTtkonafudeg , öcpQayiday ulrjlda, Jiis cernitur deberi / spiranti, ita ut haec sit formarum ingularum series: *y,vr]f,uog — *iivrjf,iijog — *ycvrjf^ijog — '^'^liiöjog — xvrj^läog; cf cypr. Aakrj^o) i. e. *iiaXrjdj(ü pro ^ctXijo), Quod L harum stirpium modo producta modo ^revis relicta videtur atque apud Pindarum et Klätöeg in- ^enitur et TcXäldegy minime mirandum est, Nam omnino 89) ^EfAklo: ifito) = 6xvil(o: ifitT^Cwfiig, Ig6 Brugman, De graecae linguae productione sappletoria. productio haec quae fit vocalium ante spirant magis in inclinationc quadam linguae et proc vitate quam in ceftis ratisque legibus posita < maximaque in toto hoc genere conspicitur t rietas. Addenda quaedam. Ad p. 84. Ev productione suppletoria ex « vel contractione ex factum ab lonibus et Atticis non dttp^oyytitg pronuntiatum es ctiam illo haud mediocriter confirmari mihi videtur, quod cum • Crjloei^ oQaet, *Cv^t. Cv^ot, oQ^y Cy prodeant, ex Cv^oeiv^ oqanv, *irii (-6IV = ^uv) Cv^ovVf ogäv, C^v efficiuntur atque ex nivosis, *Iii votCai^oL non oivolg^ ZtXivoCaioi sed oivovg^ SsXivovOioi. Ad voces p. Ib9sqq. enumerataa adde: XQoijuia^j xXtafta^ = *XQ6f'fi (Bugge K. Z. XIX 420). Ad § IS n. 1 p, 164. Eodem trahenda sunt dxl^ä et ävaxXia, £ enim minime, ut vidt Ahrens 'Formenl.*^ p. 28, «a contra reguli in ü contractum est, sed -xX^ä proxime prodit ex *-jfA^«, hoc *-x>li}€a, ^-xliFfiOa. Ad § 20 n. 1 p, 170. Item plusquamp. aaigro ex *aFoQTo, Cf. ff« pro *efFoS'a (n. 2). § 20 n. 12 p. 173 commemoravimus stirpem xq(o-. Haue revera *XQoF'0^ correptam esse probatur derivatis verbis XQ^'^^C^^ X9^^ xgoi'^ü). MISCELLEN VON H. W. BOSCHEB. I. Ueber ßa^Qa^og und seine Sippe. Zu den interessanteren Problemen der griechischen rtforschung gehört unstreitig die Etymologie von ßa" Xog, hauptsächlich deswegen, weil es meines Wissens :i Wort gibt, das in den verschiedenen Mundarten und taltern der griechischen Sprache durch Veränderimgen Consonantismus und Vocalismus eine solche Fülle von ^enformen entwickelt hätte, wie dieses. Die epische und leich attische Form ist bekanntlich ßdrgaxog, dem lo- Kus des Herodot und der späteren Vulgärsprache ge- t ßäd^gayiog an *), das neuere Herausgeber trotz meh- ir ausdrücklicher Zeugnisse alter Grammatiker wieder dem herodoteischen Texte (vgl. IV. 131 u. 132) ent- len wollen ^), während Hippokrates (vgl. Galenus, axplan, . Hippocr. u. d. W.) ßozgaxog schrieb. Eine dritte, eben- 1) Eine ähnliche Uebereinstimmong beider Mundarten in Betreff sogenannten Hauchversetzong ist auch für die Form axaVTiov »= U&10V bezeugt bei Eustath. z. IL p. 468, 32: *I<6v(ov tSla 17 raiy Ttüv 7ca\ xpiXdiv avrifittaxoiqriaig ilg rä (Tt/ffroe/a. ^rjlovai xal rä tov 'iog^IüiVog^HgoSoTov tö lyd-evrspf t6 xi&iov, %d ßaS-Qaxos xal nolXä xoivtüV xal iät.utTixtov, ia yovv axav&ia axoivtia rivig (paaiv iiy(ov iwi/. Vgl. auch p. 746. 17: Icrrt ^k fi^XQ'' *"^ "^^^ äxovffeti nollohg dygolxwv oÜTüt xal rä axav&ta a/aVTia XiyoVTig. 2) Vgl. ausser der eben angeführten Stelle des Eustathius Gregor, ed. Schäfer p. 414: jfj^novai, cf^ xal rä Saaia üg \piXa xal t« ^ itg Snaia^ oiov /itwv xiB-tav^ axav&iov d/avtio^ xal ßdrgaxog gaxog^ und den Scholiasten zu Hom. II. p. IBl** 35: nag *JlQo66i(fi ^ttxng 6 ßdiQuxos xal juovoxvtqov fXOVOxvS-QOV. 190 H. W. Röscher falls ionische Form ist nach dem Etymologicum magnum 214, 44 ßQOTaxog^ das auch Aristophanes und Xenophanes gebraucht haben sollen (vgl. auch Hesychius u. d. W.), zu- gleich kretisch; wie aus dem Epigramm des Simonides von Keos (fr. 130 Bergk: Kgrig yeveav B^oTaxog FoQTvviog ivd-ade y,€lf,iai) hervorgeht ^). Das von Hesychius über- lieferte ßvQ&a/.og halte ich für lesbisch, da in dieser Mund- art nach Ahrens de dial. aeol. p. 78 der Wandel von a in V besonders häufig ist, dagegen vermag ich die ebendort bezeugten Formen ßlltaxog, ßoQtaxog^ ßgaraxog, ßgvuxog aus Mangel an sonstigen Anhaltepunkten keinem der be- • kannten Dialekte zuzuweisen. Mittel- und neugriechisch endlich sind die von M. Schmidt in seiner Ausgabe des Hesychius I p. 386 angeführten Formen ßad^Qaxog, ßegda- nog, ßoqday.dgy ßofjd^aKag, aßagdaxog. Forschen wir nun nach der Etymologie dieses merk- würdigen Wortes, so ist es zunächst sehr wahrscheinlich, dass der Frosch auch bei den Griechen seinen Namen der eigenthümlich lauten und durchdringenden Stimme verdankt, dass wir also eine Wurzel zu Grimde legen müssen, welche Schreien oder Quaken bedeutet ^). Zii dieser Annahme be- wegen mich hauptsächlich folgende zwei Gründe: einmal ist doch das Quaken das hervorstechendste Merkmal des Frosches, wie denn auch z. B. das lateinische rana nach Corssens wahrscheinlicher Vermuthung (Ausspr. I. S. 636) mit rancarey brüllen, verwandt ist, sodann sind auch fast alle anderen seltener vorkommenden Benennungen des Thieres bei den Griechen von Wurzeln abzuleiten, die 3) In Betreff des dorischen Wandels von « in o vgl. Ahrens, ^* dial. dor. p. 120. Uebrigens war auch Barga/o^ ein nicht ungewöbJ*' licher Name: vgl. Benseier, Wörterb. d. gr. Eigenn. I. 202. 4) Die antike, im Etymol. m. 192. 1 u. Or. 34, 23 überliefert« Etymologie, wonach ßaTQu/os aus ßotf und tqu^vs zusammengeset^* sein soll, ist zwar an sich werthlos, beweist aber doch so viel, d»^ schon die alten Etymologen das Quaken für das wichtigste Merkn»^ des Frosches hielten. Miacellen. 191 jien, schwatzen bedeuten^). So begegnen wir bei He- ins zunächst der Glosse ßdßaxoi' vtto ^Hleicov zir^ , vnb IIovTiytcSv Ö€ ßccTQaxoiy ein Wort, das wir un- ich von ßaßd^eiv to fii^ ditjgd'QCüfiBva kayeiv, evioL oav, ßdßaTia' top ydlkov, ßdßa^' gudzaiogy Idkog, 'Qog X. T, l. -und ßaßdycTTjgj was bei Bekker anecd. 31 mit xgavyaözi^g erklärt wird (vgl. auch die Stämme oder bamb in Fick's Wörterb. d. indog. Grundspr.^ 22) trennen dürfen. Ebenfalls bei Hesychius ist ferner blosse ßgiayxovrjV ßdxQaxov 0ioxsig überliefert, wo- 5chmidt ohne zureichenden Grund ß^Liaxov schreiben während ßQi-ayxovrj doch ganz offenbar mit ßgl-a^x^og auch den Satyrnamen Bgiayog) zusammenhängt, was a. m. 213, 26 mit d^rjXvKcog tj ßdytxr;, f] ßQiagwg lanxd- a erklärt wird (vgl. in Betreff der Etymologie Curtius ien I. 2. S. 122) und sich zu diesem genau so verhält, Kayxd^O) zu xa-^xd^io und ytaxdCo) oder oyx^cs (Lyc. 64) Wx^co und ox^cü. Ausserdem gehören noch hierher Xvyciv^ verwandt mit ololv^w und ululdre (vgl. Ael. an. VI. 19 und Plin. h. n. XI. 172), ldla§ (vgl. He- . s. V. Xdlayeg' ;fAcü(>ot ßdrgaxoi neql Tag Xi/.ivagy ovg nefißegovg), >toa| (Hesych.)> endlich ßQovx-B-i^og, nach Hesychius im Dialekt der Kyprier den Frosch iutete und wahrscheinlich mit ßQvxdofiat verwandt ist. Sind wir also auf Grund dieser Analogien zu der ärzeugung gelangt, dass auch ßaTQaxog, der verbrei- e Ausdruck für Frosch, wohl von einer Wurzel mit Bedeutung schreien abzuleiten sei, so wird diese Wahr- inlichkeit fast zur Gewissheit, wenn wir zwei He- ische Glossen genau in's Auge fassen. Diese lauten UTdyrjoev* expocprjöev und ßaßgd^wv* uezQayiog ow- ) Etymologisch uuverstäudlich sind mir geblieben ßXixavog (Ues, ;ym. m. 201, 42), ßllxa^oq (Suidas), ßkCxav, ßXa/av (Hes.) und ^oc oder x^Qßf(jog (vgl. Hes. s. v. ldlay€g und den SchoUasten icand. AI. 576). 192 H. W. Koscher Tovwg. Man sieht auf den ersten Blick; dass beide Worte; auf dieselbe Wurzel ßga oder ßag zurückgehen und das ßga^T^ay-eiv ein ß^d-x-a^ voraussetzt, wie neben Xav-ay-Ei ein Idr-a^ besteht Genau dieselbe Wurzel ßga oder ßa zeigt sich auch in ßag-axo-g^), Frosch, und im lateinisehe blä't'ire und blä-te-r-are , plappern, schwatzen, über dere Bildung Corssen (Ausspr. Ö^. S. 384) gehandelt hat, welclw sie von der bekannten Wurzel bla oder bal (vgl. bat-ar bel-are^ ßi^rj-x^ und *ßla^ytfjy) unter Vermittelung der N( minalstämme bla-to und bla-te-ro ableitet. Wir dürfen ui so weniger Bedenken tragen, diese beiden Verba mit ßt TQaxog, das, wie ich gleich ausfuhren werde, wahrscheinHc &cr ßgargaiog steht, zusammenzustellen, als blaterare}i^ Sidon. ep. IL 2 geradezu von dem Schreien der Fröscl gebraucht wird ^). Was nun die Bildung von ßd-rg^axog anlängt, so glaul ich von den Nebenformen ßga-z-axog, ßgo^-axog (ß6Qta%a ßQv-t-iXog ßvgd^axog und ßki-T-axog ausgehen zu müssei die sämmtlich eine Liquida in der ersten Sylbe zeigen un sich ohne Schwierigkeit auf die Wurzel bal oder bla z\ rückfuhren lassen. Auch das Suffix -axogy was bekanntlic deminutive Bedeutung hat und z. B. in ovgi^axog oder ov{ axog, vrjnl-axogy azofi-axog und Tivfiß-axog erscheint (vg Curtius Gr. 3 p. 655), ist unverkennbar- Schwieriger ist cb gegen die Erklärung jenes r, welches den mittleren B standtheil des Wortes bildet. Man könnte auf den erste Blick wohl versucht sein, in ihm das durch ein Deminutio Suffix erweiterte ta zu vermuthen, welches weiterhin i ßd-zg^axog durch Metathesis den Anschluss eines g erhiel 6) Vgl. Hesych. s. v. ßaqaxog' ßargaxog in Schmidts Ausg. S. 359. 25. Das Suffix ist dasselbe wie in S^vX-axog: vgl. Curti« Gr.3 452. 7) Wahrscheinlich sind auch die Stämme bar-bar und bal-bcA (^g ^t: barb'Ozius Sumser, bleb-eris Plapperer: Fick 123) nur Reduplici tionen derselben Wurzel. ^ 8) Vgl. auch das oben erwähnte Xala^. Miscellen. 193 allein ein *ßQa-Tog mit der Bedeutung Schreier, Plapperer vorauszusetzen, hindert die Analogie der übrigen Substan- tiva auf ta, welche in ihrer Bedeutung doch meist an den Begriff des Perifectums oder Passivums erinnern (vgl. Leo Meyer 11. 303 — 321). Aus diesem Grunde ziehe ich es vor, vielmehr ein dem von Corssen vorausgesetzten Nominal- stamm bla-te-ro fast genau entsprechendes * ßqa-TQog anzu- nehmen (vgl. öaL'TQOQy la-XQogy fxvXw^d-QOQ y lalrj'^Qos, awh'&Qog wohl von axvkleiv, a/,e-d^Q6g knapp, sorgtaltig, von Wurzel aex), woraus dann durch Antritt des Deminutiv- suffixes *ßQOL''TQa-xog entstand. Da nun aber zwei auf ein- ander folgende Sylben nicht gern mit zwei denselben Laut enthaltenden Consonantengruppen anlauten, so wurde bald in der Stammsylbe ßqcLy bald in dem Suffix xQa das q aus- geworfen. Auf diese Weise erhalten wir nach den beiden Oesichtspunkten des Consonantismus und Vocalismus fol- gende Ordnung sämmtlicher altgriechischen Formen: ßgaraxog ßdtqaxog ßd\)'Qaxög ßXkaxog ®) ßgozaxog ßoQtaxog ßotqaxog ßqvTixog ßvq&anog Dieselbe Erleichterung in der Aussprache aufeinander- folgender Consonantengruppen bemerken wir z. B. bei der Bildung von nstqov, erschlossen aus den bei Alkman und Hesychius bezeugten lakonischen Formen vnonsTqiöiog und ^Tievqiddrjv (vgl. Curtius Gr.^ 662), neben meqovy Flügel, die sich beide aus der Grundform *7VT€''Tqov erklären lassen. Sehnlich sind eTCTtaykog und Bi^nayXeiG&aL neben ^HTtXayog ^d ixTikayeia&at (vgl. Hesych. s. v. sytTrlayovfievat' ex- ^^rjTTOfievai und s. v. €'/,7i:ldyo)g ' e^oxcog, ^ayfiaarctig) aus *«X7i;iayAog, gxxvqa und cparqla aus cpqdvqa und g)qaTqia, ^Q^(paiiTog aus * dqvcpqaytrog j 6lo(pvxTig aus 6XoqiXv'/.xig, ^^^kog aus *nXvaXogy devöqvätov aus devdqvdqiov entstan- 9) ßUra/os ist demnach aus ßglra^oq entstanden. Curtius, Studien. IV. 13 194 H. W. RoBcher den (vgl. Curtiuß Gr.^ 662, Leo Meyer I 280, Kühner gr. Gr. I. 221. 12). n. üeber die Form nlet auf Trinkschalen. Bekanntlich findet sich fast regelmässig auf Trink- schalen attischen Ursprungs die Form Ttiatj wo man na nXd^i oder nlve erwartet, besonders in folgenden einen Zu- ruf an den Besitzer enthaltenden Formeln: xcuqb /.ai nUi\ C. I. Gr. 8046, 8096, 8097; xcuqb xai niai ev: 8098, 8099, 8100; xaige aal niei xr^vös (nämlich tiiv xr'AtJca): 8103— 8110 ^®), während merkwürdigerweise das vorzugsweise der Komikersprache angehörende nl^t meines Wissens nie- mals, das zugleich epische und attische ftie (vgl. Od. 1X347, Eur. Cycl. 560, wo ey.niB gelesen wird, Menand. bei Ath. X p. 446«, Luc. mort. dial. 13, 6) nur einmal, nämlidi auf einem Glase (C. I. Gr. 8470^ agna^xi me), mvE nur zweimal (C. I. Gr. 7813 tcIvs xai ov, 8470 nQontve. fit] xor- d-fjo) vorkommt. Diese Form niei ist bisher nicht richtig verstanden und erklärt worden. So hält sie Panofka in seiner Be- schreibung des musee Blacas p. 48 für die zweite Person Futuri. Hiergegen streitet nun freilich sowohl die bei die- ser Annahme entstehende Inconcinnität der Sprache, da man doch zwei Imperative erwarten sollte, als auch die Analogie des Alkäischen pfofl^a xal ticü (vgl. Bergk poet. lyr. fr. 54, Ahrens de dial. Aeol. p. 140) und der regel- mässig im Imperativ stehenden an Trinker gerichteten Zu- 10) Ausserdem findet sich noch vereinzelt: /atge xiä ntu a[v\ bei Jahn, Beschreibung der Vasensammlung in München no. 39, av /ßti?* xal nCfi ev toi C. I. Gr. 8101, /«r^f av xal nlu ev 8101", /otjof »«* nUt jue 8102, ;^cer^£ xal n(H fit vtxij^i 8315. Das zweimal auf einer Kylix mit schwarzen Figuren vorkommende nd für nisi (vgl C. !• Gr. 7688) erklärt sich wohl wie auch das von Kühner, ausf Gr. I S. 894 angeführte Tult^ für nieiv aus einem Schwund des « vor fol- gendem Vokal. Miscellen. 195 Fe bei Athen. X. 446 ^^). Eine andere, freilich nur schein- re Erklärung wird gegeben in der Note zu C. I. Gr. IV . 8096, wo e8 heisst: „ex pronuntiatione peculiari plicandura videtur, quod fere scribitur JIIEl pro IIIE, ae vulgo pro forma poetica habetur, nisi mavis nUt pro turo habere" und selbst O. Jahn weiss keine Erklärung, k er in der Einleitung zur Beschreibung der Vasensamm- Dg zu München S. CXI Anm. 799 bemerkt: „Sehr auf- Uend ist die üebereinstimmung, mit welcher in allen For- eln stets TIIEI geschrieben ist. Dies lässt sich nur ge- lungen erklären, wenn man es als zweite Person nehmen ill ; allein eine genügende Erklärung dieser seltsamen Er- heinung ist noch nicht gegeben". Gleichwohl ist es nicht schwer, dieses niu als das zu kennen, was es sein muss, nämlich als einen Imperativus raesentis, sobald wir uns erinnern, dass auch sonst oft nfache Stämme solchen, die durch a, ß oder o erweitert ad, gegenüberstehen ^2)^ go dass wir ausser ni (S'7ci-ov) id ui-v (nivo)) auch ein ni-e vorauszusetzen haben, von 5m sich zufällig eben nur unser nlec erhalten hat. Wahr- heinlich wirkte bei der Bildung der Präsensstämme nie id Ttiv zugleich der in der Sprachentwickelung oft zur eltung kommende Differenzierungstrieb, indem die formale entität des Conjunctivus, Optativus und Imperativus Prae ntis vom Stamme ni (vgl. das präsentische Futurum ni- tat) mit den entsprechenden Modis des Aorists vermieden erden sollte. Schliesslich bleibt noch die etwas schwierigere Frage i beantworten, woher es komme, dass die Form niet in Jr Schriftsprache, namentlich bei den dem attischen Vulgar- alekte doch so nahe stehenden Komikern nie erscheint. ' U) Vgl. auch Eurip. Cycl. 530: fJiivMV vvv avTov nivs xev&vfJtif 12) Man vergleiche z. B. ^tyicj — J/'i/w (Ahrens de dial. Dor. II. 9j Buttmaun gr. Gr. II. 154), /lidat — /^locj — x^^^y ^C^'ow — 13* 196 H. W. Röscher Meiner Ansicht nach ist hierfür derselbe Grund massgebem gewesen , wie für die Thatsache , dass der Imperativ nh nur sehr selten vorkommt. Der Imperativ des Präsei unterscheidet sich der Natur dieses Tempus gemäss vo dem Imperativ des Aorists insofern; als dieser nur de Eintritt einer Handlung, jener mehr eine wiederholte öd< dauernde Handlung befiehlt ^^). Wo es sich also wie b Trinkgelagen um das augenblickliche Leeren nur eini Bechers handelt; ruft man dem Trinker ein ttU oder nli zu, wünscht man aber dem Besitzer einer Trinkschale, dai er sie stets im besten Wohlsein leeren möge, so wird ei Xatge xal niu oder nlve am Platze sein. Auf diese Weil erklärt es sich vielleicht, dass bei den Komikern, wo m der erste Fall eintritt (vgl. Ath. X. 446), fast regelmässi der Imperativ Aoristi erscheint, wogegen der Verfertig« einer Trinkschale, der beim Gebrauch derselben nicl gegenwärtig ist, seinem Abnehmer eigentlich nur ein %ai{ xal nUi oder nlvs zurufen kann. in. Eine neue Etymologie von ^OdvaüevQ, Die herkömmliche etymologische Erklärung des Ni mens 'Oduaaet'g, wonach derselbe mit odvaoaai^ai zusamni» hängen und folglich auf die von der neueren Sprachforschan aufgefundene indogermanische Wurzel dvishj hassen, grollei zurückgeben soll, gehört zu den ältesten und scheinbar Iw währtesten, die überhaupt bisher aufgestellt worden sin( Schon die homerischen Gedichte selbst vertreten dieselb sicher wenigstens an einer Stelle (Od. t 407), wo erzähl wird, dass der Grossvater Autolykos seinem Enkel da Namen ^Odvaoevg gegeben habe zum Gedächtniss des GfoJ les, den er gegen viele Männer und Weiber auf der viel nährenden Erde hegte, als er bald nach der Geburt defi Helden seine Tochter in Ithaka besuchte. Hiernach würde ^Oövao€vg so viel als Hasser bedeuten, aber eine Beihe von 13) Vgl. Krüger, gr. Gr. 53, 6, 4. Miscellen. 197 anderen homerischen Stellen, nämlich Od. a 62, e 340, 423^ 7 275; die nach der allgemeinen Ansicht der Erklärer eine Anspielung auf den Namen des Odysseus enthalten, machen es wahrscheinlich; dass daneben schon in homerischer Zeit noch eine andere Auffassung bestand, wonach ^Odvoaeig den von den Göttern Gehassten oder „den Träger göttlichen Zornes" bezeichnet. Auch Sophokles scheint derselben ge- folgt zu sein, da er im Fragment 408 bei Dindorf den Odysseus sagen lässt: agd-uig *Oövao6vg ufi intivv^og xa- xolg, und Eustathios schöpfte jedenfalls aus alten Quellen, wenn er p. 1391, 42 bemerkt: ovi x6 zrjg ^Ayhjvag ^rjTov t6 ffOövaaevg exagi^ero Itega ^iCiov iv Tgoii], xL ovv ol zooov (üdioao Zev " nagtjxrjoig eortv rj fialloy eTv/noloyla (og xov Ohvaiwg ix, xov odvoaw exv/noloyovfisvov. aarelog di 6 16- yog fiopovovxi leyovarjg xrjg ^Ad^rjväg /lexä ßaQvxTjxog^ bxi (pBq(ovvfi(og Xiyexai ^Oövoaevg oia aov xov Jibg odvaaofii^ vov avx(^. Genau denselben Auffassungen begegnen wir auch bei den Neuern, welche bald der einen, bald der an- dern Erklärung folgen (vgl z. B. Preller, gr. Myth.2 II. 408 Anm. 2j Ameis, Anhang z. Od. Heft 4 S. 17), oder eine Doppeldeutigkeit des Namens annehmen, in Folge deren ;}Sich die Odysseussage vom Namen als Mittelpunkt und Wurzel ausgehend in zwei entgegengesetzten Richtungen ausgebildet hat, in deren einer der Held aktiv, in der an- deren passiv die Hauptrolle spielt" (vgl. Faesi's Ausg. d. Od.' Einleitg. S. XXXVII). Gegen diese allgemeine und durch die ältesten Zeugnisse scheinbar so wohl unterstützte Herleitung des Namens streiten jedoch, soviel ich sehe, die gewichtigsten Gründe. Zunächst leuchtet ein, dass von den beiden bisher lierrschenden Auffassungen des Namens ^Odvaoevg für uns uur jene in Betracht kommen kann, nach welcher es ein dornen agentis mit der Bedeutung „Hasser" ist, da die an* d^re schon um deswillen als hinfällig erscheint, weil sämmt- Öche aus Verbalstämmen hervorgehende Wörter auf -evg ^ersonen oder Werkzeuge bezeichnen, die eine ihrer Be- 198 H- W. Koscher deutung entsprechende Thätigkeit ausüben, woraus folgt, dass ein ^Odvaaevg in der Bedeutung „der Gehasste" olme Analogie sein würde ^^). Aber auch gegen die andere von Homer selbst aus- drücklich vertretene Deutung erheben sich wohlbegründeU Bedenken; die ich kurz in folgenden vier Sätzen dar legen will. 1) Lassen sich die beiden dialektischen Nebenforme: Ovki^g (vgl. Plut. Marc. 20, Ibycus bei Diom. a. gr. 321 29 K.) und ^Odv^gy erschlossen aus dem etruskische UihuQse^^) (Preller, röm. Myth.^ 664. 2), nicht aus der vw ausgesetzten Wurzel dvish erklären ^ weil sie im Wurza auslaut eine Gutturalis zeigen ^^). 2) Ebenso wenig möglich ist es^ das viermal bezeugt ^OkvzT£vg auf eine ursprünglich mit a auslautende Wur» zurückzufahren, denn überall , wo aa und tt sich geger überstehen, haben wir ursprünglich entweder eine Gutti ralis oder eine Dentalis mit nachfolgendem / vorauszusetze (vgl. Curtius Gr.3 617 fg., Erläuterungen ^ S. 36). Aus di€ sem Grunde hat z. B. Curtius Gr. 505 Bedenken getragei kvaaa mit Bopp zu Wu. rush zu stellen, da alsdann da attische Ivtra unerklärt bliebe. 3) -Geht man wie bisher von der Voraussetzung am dass der Name 'Odvooevg mit der Rolle, welche der Hd in der griechischen Mythologie spielt, zusammenhänge müsse, so scheint die Bedeutung „Hasser^' unzutreffend, d der Groll gegen die Freier viel zu wenig hervortritt, xa jene Benennung zu rechtfertigen. Vielmehr weisen uns di uralten und deshalb so häufig wiederkehrenden Epithel 14) Eine reiche Sammlung von Eigennamen auf "Svs gibt / PaBsow Phüol XX, 587 flF. 15) Die Etnisker besitzen bekanntlich weder den Vokal o noc die Medien und ersetzen dieselben in griechischen Eigennamen meij durch Aspiraten. 16) Vielleicht gab es auch eine Form OvU^tvc, da bei Hör. cam I. 6. 7 und epod. 16. 62, 17. 16 ein Genetivus Ulixei erscheint. Miflcellen. \QQ darauf hin^ die am meisten charakteristischen Zilge des odysseischen Lebens und Wesens in seinem Unglück und Leiden (vgl. nolvrlagy Talaalg)Q(x)Vj tkrjiiwv) in seiner Büug- heit und List (vgl. nolvTQOTtogj nokvfirjTigj nolv^rjxccvog, nomiloßrjTtjg) y endlich in seiner kriegerischen Tüchtigkeit [moXinoQ'd'og) zu erblicken. 4) Die Autorität der homerischen Gedichte, welche man etwa für die bisherige Auffassung des Namens geltend machen könnte, beweist gar nichts, 4^ dieselben die Be- nennungen ihrer Haupthelden, wie z. B. des *AxiXX^gj NioKOQ, Jioixrjdrig^ keinesfalls selbst geschaffen, sondern ohne Zweifel aus uralten Mythen überkommen haben, wor- aus folgt, dass die Od. t 275 erzählte Entstehung des Na- mens auf einer willkürlichen, der vorausgesetzten Etymo- logie zu Liebe ersonnenen Erfindung beruht. Haben wir nun mit diesen Gründen die bisherige Er- klärung des Namens ^Odvaaevg als unhaltbar erwiesen, so entsteht natürlich die Frage, ob sich nicht vielleicht eine Etymologie aufstellen lasse, mit der sämmtliche oben er- wähnten Nebenformen vereinigt werden könnten, und ich wage es nunmehr, folgende, wie mir scheint, nicht ganz un- haltbare Vermuthung zu äussern. Offenbar haben wir im Hinblick auf die Formen Odi}§f]g, Ovki^Yjg und ^Olvxzevg eine Wurzel mit auslauten- der Gutturalis zu suchen, die ursprünglich dvx lauten nwchte. Eine solche finden wir in der That. Zwei bisher 80 gut wie gar nicht beachteten Glossen des Hesychius itt^vaa-ead'ai ' ^lycead'aiy öitaQazTea&ai und dai-dvaa*- so&av' ?>lxea^ai liegt övx' zu Grunde. Augenscheinlich sind diese Verba mit dem lateinischen düc-o und dem go- thischen ttuh-an verwandt. So gelangen wir unter Annahme eines vor S nicht unerhörten Vorschubs von o (vgl. Curtius ßr. 678) zu einem ^O^övao-evg mit der Bedeutung „Führer", ^as als ein durchaus passender Name für einen home- rischen Fürsten, der im Kriegsfalle an der Spitze seiner Kriegerschaaren zu stehen berufen ist (vgl. Schömann, gr. 200 H. W. Röscher Alt. I. 29), erscheint. Aus jener um ein vorgeschobenes o erweiterten Wurzel dvx entwickeln sich demnach alle über- lieferten Formen des Namens in folgender Weise: a) Die älteste und bei Homer am häufigsten vorkom- mende Form ist ^Odvaoevg, das unmittelbar aus einem ver- loren gegangenen Verbum odvöao) abgeleitet ist, wie ^Enet- yevg (II. 16, 571) von ineiyco, Ja/.ivevg von dd/Ltvrjfitj Joq- xBvg von d6QY,0fji(ti, Das jüngere, ebenfalls bei Homer nicht selten erscheinende ^Odtastg erklärt sich durch Ausfall des einen o wie Tioai aus noaoi (Curtius, Erl.^ S. 34). b) Das etruskische JJtlmxe weist uns auf ein dorisches ^Odv^rjg hin. Dieses ist im Gegensatze zu jenen beiden epischen Formen nicht aus dem Präsensstämme, sondern aus dem des schwachen Aorists ^^ mittelst des Nominal- sufßxes -r^g gebildet, das im dorischen Dialekte sehr häufig einem attischen -evg entspricht: vgl. Prise. L 283 Krehl: „In huiuscemodi tamen terminatione quaedam inveniuntui mutatione etis diphthongi in es longum prolata, ut '^x^^^^6 AchiUeSy naqaevg Persesy ^Odvoaevg Ulixes. In quo Do res sequimuT; qui pro Oilevg (I>ilrjg, pro ^OQq)€vg ^'Oqqn^ ei ^'OQq)tjv dicunt, pro Tvöevg Tvdrjg^^ etc. c) Zwischen den beiden epischen und den folgendöa Formen steht das zweimal, nämlich bei Eustath. ad U. 289. 34 und auf einer Vase (C. I. Gr. 7697) überlieferte "Olta- 0€vg gewissermassen in der Mitte, woran sich das von Quintilian I. 4. 16 bezeugte äolische ^Ylvaaeig^^) eng an- schliesst. Hinsichtlich des so seltenen Ueberganges von d in l erinnere ich an die hesychischen Glossen ldq>vr] ' ddtpv^ negyaloL, XiÖTiog' dlax,og, niXaxviv ZQvßkiov iytnhakoyy verglichen mit nedaxva' xa. exneTaka mal q)ialoßidij n(h- 17) Man vgl. z. B. Bgia-evs von ßQf^ct), ^Taa-svg von inofitti, uiv(t^-(o von ttVciaacüf J^^-qjv von Sixo^oi u. s. w. 18) "Y-Xvaa-svg verhält sich zu "O-lvaa-ivg wie ^-Xv^noq zu 10- Xvfin-og (vgl. Ahrens de dial. aeol. 82 und Curtius Gr. S. 250 und 677). Miscellen. 201 d) Der attischen Vulgärsprache uüd demnach wohl ach dem böotischen Dialekte gehört das viermal auf Va- 3n erscheinende ^OlvtTivg an, das nach alter Weise stets nvTsvg geschrieben ist (vgl. C. I. Gr. 7383, 7676, 7699, 208). e) Das letzte Glied dieser Reihe bildet das ebenfalls lorische, von Ibycus gebrauchte ^Oki^rjg (vgl. Diomedis art. p*. p. 321. 29 K.) und das kretische OvU^g, wie auf ei- ligen zu Engyion auf Sicilien befindlichen, der Sage nach ihemals im Besitze des Odysseus gewesenen Lanzen ge- ichrieben stand (vgl. Plut. vita Marcelli c. 20), In Betreff ler in der letzteren Form erscheinenden Epenthese ver- mse ich auf Curtius Gr. p. 632 fg., sie berechtigt uns zu ler Gleichung: OvU^tjg verhält sich zu ^Olvaaevg und Ylvaoevg wie OvkvfZTtog zu ^'Olvfiuog und ^'YXvfxnog, V, Nachtrag zum Austausch von ß und /u (vgl. Studien III. 129 fgg.). Zu den in diesen Studien Bd. III. S. 129 u. fgg. be- iprochenen Beispielen eines Wechsels zwischen fi und ß uge ich aus Hesychius noch folgende neue Belege hinzu, iie bei der verhältnissmässigen Seltenheit dieser Erschei- nung nicht ganz ohne Interesse sein dürften. 1) aqßvXcLL* eldog vnodrjfidTwv »== agiivXa' VTioörj/Liata. 2) aye^^dnaßog' (naqivXrj = äyys()dxoiLiov' ataqwkijv. 3) diaßvöet' diaxa/nvcei. Vgl. iivoai* ytafiiivaai, ftvöag, ^^lilivaag u. s. w. 4) Von üUvßog (üUvfÄog) ist xixvßelv dvauneTv, wtcti» ^(anelv (vgl. ytinvfÄoioaeiv) abzuleiten, das ebenfalls bei He- sychius überliefert ist. Lückenbüsser Herausgeber. ird-ov To nvqUq)i>ov ist eine meines Wissens bis jet2 nicht erklärte Glosse des Hesychius. Zu ihr gesellt sie aus derselben Quelle ßv^d-ov ' nlr^'l^ag. Ueber die Herkuc» der letzteren kann man nicht zweifeln^ wenn man die kor vorhergehenden Glossen ßvoag' nlrjoag, q>Q(x^(xg, ßvoaoKn g>^d^wot vergleicht, ßvveu) oder ßvco, als deren Wurzel wi ßvg ansetzen dürfen, liegen zu Gh-unde. ßvr^ov heiss't „g< stopft" und daher Menge, Masse. Vielleicht war es ei volksthümlicher Ausdruck für massenhaft, ßvtd'ov stünci mithin mundartlich für ßvoTov, Und danach haben wir ei: Recht, md-ov auf vatov zurückzuführen. Wir gelangen au diese Weise zu der Wurzel vg, welche uns bisher im Grie chischen nur in der gesteigerten Form «tg, ata vorlag (evio, avto Grundz. 370). izd-ov entspräche demnach durch aus dem lat. v^stmn. Welchem Dialekt beide Wörter an gehören, ist nicht leicht genau zu bestimmen. %& aus o^ ist boeotisch (Ahrens 177), die Verwandlung von g% in d--^ kretisch (Hey de dial. Cretica 33, Röscher Stud. I, 2, 107; Unser xd' = ox steht gewissermassen in der Mitte. SONS, INSONS. BRIEF DES HERRN PROF. SOPHUS BUGGE IN CHRISTIANIA AN OEM HEBAUSGEBEB TOH 6. APRIL 1871. Soeben kommt mir das neueste Heft Ihrer dien in die Hände^ und meine Augen fallen zuerst auf schlagende Erklärung, welche W. Clemm von sons, yns, sonticus gegeben hat Eine glänzende Bestätigung selben wird Ihnen vielleicht nicht unwillkommen sein, Cleram vergleicht S. 337 (wo sonths Druckfehler ist tt aantks) das altn, sannvy saWr^ wahr, was aus einer manischen Grundform santha-s hervorgegangen ist; dia-s setzt ein vorgermanisches aantors voraus. Es ist T dem Verfasser unbekannt geblieben , dass altn. aannr iz dieselbe Bedeutung wie das lat. aona haben kann. nr ist eben fester Bechtsausdruck von demjenigen, ,;des- Schuld ausser allem Zweifel ist und feststeht'^, der 38 Vergehens überführt ist. So z. B. Eyrbyggja saga 2^^: vSr munum tkat fyrir satt hafay at thd aSr aannr at km: wir werden überzeugt sein, dass du der wirklich luldige bist (dass du des Vergehens überfuhrt bist). 3nso entspricht altn. usannr dem Sinne nach dem lat. yris; Liv. 41, 24 omnis injuriae insons lässt sich altn. ädezu durch üsannr at öUum sökum wiedergeben, samta iverju' d mann heisst: jemanden eines Vergehens über- •en. Mit Unrecht behauptet also der Verfasser S. 338, die vendung des Ausdruckes auf das Rechtsleben sei spe- ich römisch. Vielmehr darf ich hervorheben, dass sich h in der Sprache merkwürdige Uebereinstimmungen in Rechtsanschauungen der Italiker und der Germanen id geben. Man vergleiche z. B. manua mit ahd. munt; f vadimonium mit got. vadi; lex von Ug legen mit altn. 206 fögr von leggja; reus (verklagt; schuldig etwas zu leisten) von res mit altn. sehr (für schuldig erklärt) Grundform sdkja-s von sok (caussa^ res); die Anwendung von dies und Tag auf das Rechtsleben; fr aus mit altn. hrjota^ brechen, kränken, hrot^ das Brechen, Kränkung, Verbrechen u. a. m. Erlauben Sie mir noch einige Worte über lex und altn. Vogj das ich nach Lottner u. A. mit dem lateinischen Worte zusammengestellt habe. Ich brauche nicht erst zu beweisen, dass V5g Bedingungen, die jemandem vorgelegt werden, Bestimmungen, Gesetz, die Pluralform von lag col- locatio, positio ist und zu leggja^ legen, festsetzen, bestim- men, gehört. (Corssen Aussprache^ I, 446 lässt ^r in töj aus w im neuengl. Ixiw entstehen I). Mit lex stimmt ags. lagfii (lex) im Geschlecht. Dieselbe Bedeutungsentwickelung zeigt sich beim got beUagines «s leges bei Jordanis, d. i. bilcyeineis. Lat. % verhält sich nach Form und Bedeutung zu der Wurzel % wie päc f. zu W. pac, frisg f. zu W. früg. Man muss hier wol wie bei Xinzo (er legte sich) von der transitiven Be- deutung „legen", nicht von der neutralen „liegen'' aus- gehen. Osk. % {Ugatois = legatis, in lateinischer Schrift l^vd =^ lege) ist mit lat. leg identisch. Osk. langes { entspricht hier dem lat. ? wie in likCtud = liceto, ri = rg (wenn ich Recht habe, rim in einer pompe janischen In- schrift für sich zu lesen), [z]i{kolo? (Corssen in Kuhns Zeitschr. XI, 326), in lat. Schrift ztcolo = *diiculOf in lat Schrift Jiafi-est = hahebit; mit Unrecht also nimmt Corssen an, dass osk. lig und lat. l<^g nicht durchaus identisch seien. Bei der Erklärung aus der Wurzel Afi;^ , ursprünglicb Uighj könnte man freilich im Oskischen h (statt g) erwarten. Allein aus den wenigen osk. Wörtern, in denen inlautendes Ä lateinischem g entspricht {verehasioi: virga^ dem Namen Mahiis und dem Vornamen Mh., vgl. Magitis) darf man 207 cht folgern*), dass im Osk. inlautendes h überall latei- scLem g entspreche, wo dies aus ursprünglichem gh her- rgegangen ist. Dazu ist unsere Kenntniss der oskischen )rache allzu unvollständig; wie im Lateinischen (träho — igula), so kann im Oskischen die Behandlung des ur- rünglichen gh verschieden gewesen sein. Dass lex mit altn. log zusammengehört, wird durch e analogen Zusammensetzungen exlex und ütlagr (der isser dem Gesetze steht, der von der durch gemeinsames esetz beschützten Gemeinde ausgeschlossen ist), engl. daw gestützt. Von Iffg ist legare abgeleitet, ebenso vom altn. /agr, PI. Ij das Verbum laga, Prät. lagacta] mit legare alicui nego- m Plaut Gas. I, 1, 12, altcui aliquid legare (vermachen) 38t sich norweg. laga (mit Dativ) für jemand etwas he- mmen, jemandem etwas zutheilen (s. Aasen Wörterbuch) rgleichen; altfries. laga bedeutet (eine Summe) fest- tzen. Verwandtes aus slawischen und keltischen Sprachen i Diefenbach goth. Wtb. II, 141 zusammengestellt. Auf Uebereinstimmungen in Rechts- und Staatsverhftlt- Jsen zwischen den Italikern und den Germanen, nament- h solche, die im sprachlichen Ausdrucke zu erkennen id, hat schon Lettner (Kuhns Zeitschr. VII, 167) auf- ärksam gemacht. Wenn er dabei bemerkt, dass der zwischen König und olk stehende Rath der Alten (Senat, Gerusie) den Ger- anen zu fehlen scheine, so ist dies nicht richtig. Ich innere z. B. an das witena gem6t der Angelsachsen, dessen ifänge uns das Epos in den Berathungen des Königs mit inen alten weisen Rathgebern zeigt. *) ADm. des Herausgebers. Ich würde umgekehrt sagen, man rfe die lateinische Umwandlung von gh in g im Oskischen nicht er zulassen, bis sie durch ein unzweifelhaftes Beispiel erwiesen sei. •brigens bleibt noch der Ausweg, dass lig ein römisches Lehn- >rt sei. Kleinigkeit Tom Herausgeber. Das dem griechischen r^^iii^ ich sage (Praes. r)-r, 3 S. ^) eine Wurzel ax zu Grunde liegt, die sich im skt dk und lateinischen d-j-o (neben cui-ag-iiL-m) erhalten hat, be- zweifelt wohl kein einsichtiger nach dem, was darüber ge- sagt und unter anderem Grundz. 370 zusammengestellt ist Bisher fehlte es aber auf griechischem Boden an einer Form mit erhaltenem Consonanten. Diese liegt, irre ich nicht, in der Glosse der Hesychius ijxavev' slnev vor. Wollte jemand behaupten, tjxdvio sei als verschiedene Präsens- bildung von Tjxito aufzufassen, so würde ihm die sehr ver schiedene Bedeutimg entgegen gehalten werden können: r/XBi wird von Hesychius mit (pwveij tpoq)6if ijyj^aev mit l\p6q>rioav erklärt. Moritz Schmidt's Vermuthung, es sei ^ %dvev zu lesen, ist doch nur ein Nothbehelf. i^x^vo) hätte in d^ydvio (neben ^ijyw), xevd^dvw (neben x€v&ü})y evdam (neben ^dw) seine Analogie. \ iMMATISCHES UND ETYMOLOGISCHES. VOM HEBAUSGEBEB. "■^Ui, Stadien. IV. 14 1) Zur Erklärung der Personalendungen. Seit Bopp's grundlegenden Untersuchungen über den lU der indogermanischen Sprachen war bei aller sonsti- a Verschiedenheit der Ansichten doch ein beträchtlicher leil von Erklärungen Gemeingut aller, oder so gut wie er Sprachforscher geworden. Während die Wissenschaft h nach andern Richtungen hin, namentlich in Bezug auf 5 festere Begründung der von Bopp ziemlich kurz ab- thanen Lautlehre, befestigte und verschärfte, wurden jene latsachen als feststehend hingenommen und mit verhält- Jsmässig geringen Modificationen weiter verbreitet. Erst it einigen Jahren beginnt ein mannichfaltiger Wider- ruch sich zu regen. Auf principiellere Gegensätze will k hier nicht eingehen, aber selbst unter denen, die mit )pp in der Grundanschauung des indogermanischen For- enbaus übereinstimmen, machen einzelne gegen tiefgrei- dde Ansichten Bopp's mit Entschiedenheit Front, indem i nicht anstehen, diese als „Dogmen'^ zu bezeichnen, Jlche man ohne die nöthige Prüfung hingenommen habe. »Icher Widerspruch, ein Zeugniss des frischen Lebens in srer Wissenschaft, hat jedenfalls ein gutes, zu erneuter üfung aufzufordern. Fällt solche, wie das, glaube ich, der gleich näher zu erörternden Frage der Fall ist, zu listen der von Bopp begründeten Auffassung aus, so ent- ht dadurch eine um so festere Ueberzeugung von der htigkeit derselben. Die Frage, die ich hier im Auge habe, ist die nach 1 Ursprung der Personalendungen im Verbum. Schon XXXIV. Bande der Sitzungsber. der kaiserl. Ak. d. * 14* 212 GrammatiBches und Etymologisches Wissensch. (philolog. histor. Cl.) hatte Fr. Müller Einwen- dungen gegen Bopp's Ansichten darüber erhoben. Einige Hauptpunkte daraus sind, wie Scherer zur Gesch. d. d. Spr. S. 219 anfuhrt, zuerst von Boller aufgestellt. Scherer selbst hat in dem erwähnten Buche sich zum Theil dazu bekannt. Und jetzt tritt derselbe Fr. Müller in den Sitzungs- berichten vom October 1870 (Bd. LXVI) entschiedener da- mit hervor, nachdem Westphal in seinen neuen gramma- tischen Schriften selbständig, so scheint es, auf einige jener Wiener Gedanken gerathen war. Da es sich hier um einen Kernpunkt der vergleichenden Grammatik handelt, mage« am Platze sein, hier einige Hauptzweifcl kurz zu prüfen Wir wollen das mit möglichster Ruhe und in dem Bewusrt- sein thun, dass es sich hier nicht um Dinge handelt, dk man jemand wie mathematische Lehrsätze demonstrim kann, sondern um Probleme, die nur unter umsichtiger fr wägung des gesammten indogermanischen Formenbaues ge- löst , theilweise auch nur bis zu einem hohen Grade von Wahrscheinlichkeit gefuhrt werden können. Denn schlie» lieh hat keiner von uns unsere Urväter bei der ersten Anf Stellung ihrer schon vor vielen Jahrtausenden fertigen Pi- radigmen belauscht. Es scheint mir daher wenig angfr messen, im Verlaufe solcher Untersuchungen von den Wöfr tern „unmöglich" oder „undenkbar" einen reichlichen Ge- brauch zu machen, sondern viel mehr der Sachlage zu eii^ sprechen, wenn wir das für und wider der einzelnen Wf lichkeiten und die grössere oder geringere Wahrscheinlici' keit vorsichtig erwägen. Die Hauptfrage ist diese: sind die durch «it «i* {a)nfi repräsentirten längeren, bisher primär genanntäi Suffixe, oder die bisher für secundär geltenden kürzeren m s t {a)nt die älteren? Wer mit Fr. Müller diese Frage zu Gunsten der zweiten Alternative beantwortet, wird auA j im Medium die auf a ausgehenden für älter halten, als die auf ai (skr. ^). Die herrschende Ansicht nun, wonach die vollere Form für die ältere, die kürzere liir die jüngere vom Herausgeber. 213 gilt, nennt Fr. Müller „ein unbegründetes Dogma", dessen Bekämpfung er sich angelegen sein lässt. Der Ausdruck „unbegründet" scheint uns hier schon nicht sehr glücklich gewählt. Dass das vollere daä prius, das schwächere das posterius sei, das ist die die gesammte vergleichende Gram- matik umfassende schwerlich anfechtbare Grundanschauung. Ein Hauptbestreben dieser Wissenschaft läuft darauf hin- aus, aus den in mannichfaltiger Weise entstellten und ver- stümmelten Formen, wie sie in den einzelnen Sprachen TorUegen, die vollen, reinen Formen einer grundlegenden Periode zu reconstruiren. Bopp handelte also durchaus consequent, wenn er auch hier ohne viel Bedenken die vol- leren Formen flir die älteren, die schwächeren für die jünge- ren hielt, zumal da er ja in zahlreichen unleugbaren Fällen Bah, wie in historisch übersehbaren Perioden der Sprach- geschichte das primäre mi zu m (as-mi surri), si zu s {dhara-si ^QBi^s), mdsi zu mas^ ti zu t sich abschwächte. Unbe- gründet oder willkürlich also war diese Lehrmeiuung — etwas anderes heisst ja Dogma nicht — auf keinen Fall. Freilich könnte sie aber doch falsch und ihre Falschheit 4aroh bestimmte Gründe erweislich sein. Solche müssen iir aber entschiedea uns ausbitten, um es glaubhaft zu fcden, dass ma zuerst — in unvordenklicher Zeit — sein a öinbüsste, um dann — viel später — wieder hinten ein i tozunehmen, dass also auf die Periode einer nicht unerheb- Bdien Schwächung wiederum die eines selbständigen, eigen- Äfimlichen Aufbaues folgte. Wir wollen solche Reihenfolge ^on Abnahme und nachträglicher Zunahme keineswegs für ^möglich erklären, aber es war durchaus natürlich, dass tm es zuerst mit einer Erklärung versuchte, welche statt beser Schlangenlinie eine gerade Linie voraussetzte. Welche Gründe nun werden gegen die Bopp'sche Er- lärung vorgebracht. Wenn ich Fr. Müller recht verstan- m habe, sind es folgende, die wir hinter einander prüfen >llen : 1) „Das wirkende Moment, welches die lautlichen Ver- 2t4 Granunatisches und Etymologisches ändernngen innerhalb der Suffixe hervorgebracht 1 soll, scheint uns in der ältesten Form der Sprach nicht gegeben zu sein". Bei diesem Einwand sollte meinen, dass Fr. M. für die Periode, um die es siel handelt, überhaupt gar keine Schwächung, sondern ni vollen Formen ma tva ta zuliesse. Aber das wäre ei thum. S. 5 heisst es „die ursprünglichen Formen -tva, -ta gingen nach demPrincip der Flexion Schwächung des auslautenden Vocals a zu e in -d 'sS und endlich [?] durch Abfall des schliessenden i 'tö ('s)y -t über". Hier also lässt Fr. Müller ein „w des", d. h. Schwächung bewirkendes, „Moment" zu, < Vorhandensein er oben leugnete. Zwischen der er8t< hauptung und der zweiten besteht ein augenscheinlich« derspruch. Wenn „das Princip der Flexion" SchwS und schliesslich Abfall des Endvocals forderte, so 8 das ja entschieden für die Bopp'sche Ansicht, die die unsrige ist. - Unter dem „wirkenden Momente* steht freilich, wie der weitere Verlauf von S. 3 zeigt Verf. oben etwas andres. Er polemisirt gegen di nähme, dass das Augment der Anlass zur Abwerfui Endvocale sei. Unter diesen Einwendungen haben ein gewisses Gewicht. So beweist allerdings der Um dass auch die Optative und Imperative, denen das ment fehlt, sich der kürzeren Suffixe bedienen, dl Augment wenigstens nicht die alleinige Quelle des verlusts am Ende zu finden ist. Freilich schliesst di geständniss die Annahme nicht aus, dass im Präteritui Abschwächung begonnen und sich von da aus weite breitet habe. Auf die Frage, ob das Augment als c sprünglicher und wesentlicher Bestandtheil der Präl formen betrachtet werden kann, will ich hier nicht eingehen. Nur das eine mag hier bemerkt werden diejenigen, welche behaupten, das Augment sei in Formen nicht von Anfang an vorhanden gewesen, Stande sind zu zeigen, wie in aller Welt denn i vom Herausgeber. 215 Formen die Bedeutung des Präteritums hineinkommt. Erklärungen aber^ welche die Hauptsache, nämlich die Be- deutung, dunkel lassen, sind nicht geeignet zu befriedigen. 2) „Wenn überhaupt" — was geleugnet, freilich S, 5 wieder zugegeben wird — „in der fraglichen Periode von Schwächung die Rede sein könne", sei, so heisst es S. 4, eher „eine Schwächung der häufiger gebrauchten Präsens- und Futurformen als der gewiss seltener zur Anwendung kommenden Imperfect- und Äoristformen zu erwarten". Was hier das Futurum soll, verstehe ich nicht, da dies Tempus nachweislich zu den jüngsten Producten gehört imd wohl sicherlich seine Personalendungen einfach aus inm Präsens entnommen hat Dass aber das Präsens in fiühen Perioden der Sprache häufiger sei als das Präteri- tum, ist eine, denke ich, ziemlich kühne Behauptung. Der einfache Mensch wird mehr zum Erzählen als zu Betrach- tungen über gegenwärtiges aufgelegt sein. Jedenfalls for- dert eine der primitivsten Gattungen der Poesie, das Epos, viel mehr Präterita als Präsentia. 3) „Schwächung eines a zu t, namentlich am Ende von Vortformen, lässt sich in der indogermanischen Ursprache licht nachweisen". Auch hier geräth Fr. Müller mit sich fdbst in einen gewissen Widerspruch. Die Schwächung von a zw e nämlich setzt er ohne weiteres schon für die £r6heste Periode voraus. Wo lässt sich denn das nach- ireisen? Und wenn nun jemand behauptete, in der indo- germanischen Ursprache kurz vor der Spaltung hätten die Suffixe wirklich noch me tve täy oder mit einem nach e zu «ich neigenden A-Laut gelautet, erst später sei dieser hel- lere vocalische Laut selbständig im Arischen (Sanskrit, Zend) einerseits und Europäischen andererseits weiter zu I verdünnt, würde das wohl so schlechtweg für undenkbar ^ten können? Wir sind kaum berechtigt, sämmtliche k-Laute der Ursprache für völlig gleich schwer wiegend a halten. Uebrigens fehlt es auch nicht so ganz an einem uslautenden aus a entstandenen iy das wir mit dem % von 216 Grammalisches und Etymologisches w«, 81^ ti in eine sehr frühe Periode setzen dürfen. Das i von FUaTij skr. vigati, zd. vi^itiy lat. viginti ist von dieser Art. Denn dass das kati von dem kata oder kanta m TQLOLY.ovTa y trtginta von Haus aus nicht verschieden war^ ist doch wahrscheinlich. Die Länge des i in viginti wird mit der gelegentlich im Zend auftauchenden des Suf&xes mi zu vergleichen und in beiden Fällen aus ä zu erklären sein. Auch für einen Pronominalstamm ki neben ka^ einen Numeralstamm dvi neben dva schon in dieser frühen Pe- riode legt der Umstand Zeugniss ab, dass sich in den ver- schiedensten Einzelspr^chen beide Formen neben einander finden. Im Inlaut sind Formen wie tishthä-mi neben i'OTTj'fiL und sisto zu berücksichtigen^ aus denen man ^el- leicht schliessen darf, dass die Reduplicationssylbe in Prä- sensformen schon in dieser frühen Zeit nach i hinneigte. Beachtenswerth ist, dass das Griechische^ das sonst zor Herabsenkung eines a zu i nicht sonderlich geneigt ist; in allen genannten Fällen eben diesen Laut; nicht etwa e auf- weist. Wie man aber hierüber auch denken mag, welchen Sinn hat es das Plus des Verfalls; nämlich den gänzli- chen Abfall der Endvocalc; für die früheste Sprach- periode zuzugeben; das Minus aber, die Schwächung des a zu iy zu leugnen? 4) „Die Schwächung von a zu i ist kein unmittelba- , rer; sondern ein mehrere Mittelstufen voraussetzender Laut* process, von denen sich doch; wenn der Process wirkUch einmal stattgefunden hat, in irgend einer der indogermani- schen Sprachen Spuren finden müssten". Den ersten Theil des Satzes leugne ich, denn was zwischen ma und mi noch anderes, als etwa ein me, in der Mitte liegen sollte, ist nicht abzusehen. Der zweite — dem sogenannten Schlüsse ex silentio ähnlich — hat kaum irgend ein Ge- wicht. Wie oft fehlen uns bei unserer lückenhaften Üeber- lieferung Mittelstufen; die wir voraussetzen müssen! Hier aber handelt es sich ja um Formen der indogermanischen Periode. Und indogermanisch nennen wir ja eben solche vom Herausgeber 217 Formen, welche schon vor der Scheidung der einzelnen Sprachfamilien, herrschten. Hiess es also schon damals mi tvi tiy so sind ältere Formen eben durchaus nicht zu erwarten. 5) Die ConsequenÄ fordert, dass wer mi si ti für älter als m s t hält, auch im Plural und Dual Formen wie mos, tvas {thas)y ant aus masiy tvasi) anti herleitet und das % hier überall als Rest eines altern a auffasst. Bopp und alle, die ihm folgten, haben diese Consequenz gezogen und sind zu der Annahme gelangt, dass hier überall je zwei additiv verbundene Pronominalstämme vorliegen: ma-si für ma-tva, tvorsi für tva-tva, an-ti für an-ta. Dieser Annahme der Plural- bildung durch Addition, das heisst durch Verbindung zweier Stämme von gleicher, oder doch ähnlichen Bedeutung setzt Fr. Müller energischen Widerspruch entgegen. Er nennt diese Annahme zuerst S. 7 „ein unbewiesenes Dogma", später sogar „vollkommen unmöglich". Seine Gründe sind, wenn ich recht sehe , zwei. Der erste besteht darin , dass die Pluralformen der selbständigen Pronomina auf diese Weise nicht gebildet wurden. Dies hatte auch in der That wohl niemand behauptet. Aber wo liegt denn die zwin- gende Nothwendigkeit einer so engen Uebereinstimmung zwischen den Personalendungen und der mit der Casusbil- dung eng zusammenhängenden Bezeichnung der Numeri im selbständigen persönlichen Pronomen ? Casusbildung ist, wie ich in meiner Abhandlung „Zur Chronologie der indogerm. Sprachforschung" wahrscheinlich zu machen gesucht habe, durchweg etwas späteres als die Verbalflexion. Warum sollte die Sprache nicht zur Gewinnung selbständiger Plu- ralstämme ganz andere Wege eingeschlagen haben, als zur Bildung der Personal endungen ? Auch nach Müllers Deu- tung findet zwischen vajam oder asma und mas^ dem völlig räthselhaften jüjmn oder jusma und ihas eine äusserst ge- ringe Uebereinstimmung statt Der zweite Einwand ist dem Mangel an Analogie entnommen. Fr. Müller beruft sich namentlich auf das Semitische und Türkische, in wel- 218 Grammatisches und Etymologisches chen Sprachen die Pluralendungen nicht auf dem von Bopp behaupteten Wege entstanden seien. Aber .was folgt dar- aus? Die Indogermanen haben sehr vieles anders gemaebt, als die Semiten und Türken, warum nicht dies? Es wird dann S. 11 fortgefahren: ,,Doch auch zugegeben, additio- nale Zusammensetzungen von zwei Pronominalstämmen sei in den Pluralbildungen des indogermanischen Pronomens [soll wohl heissen Verbums] wirklich gelegen, so müsste gezeigt werden, dass diese ganz eigenthümliche Art der Zusammensetzung innerhalb der indogermanischen Spra- chen wenigstens beim Nomen besonders beliebt gewesen war". Es ist dies ein schon von Benfey erhobener Ein- wand. Eichtig ist, dass die sogenannte Dvandvacomposi- tion, von geringen Versuchen abgesehen, auf die orientali- schen Glieder unsers Sprachstammes beschränkt ist. Aber wiederum handelt es sich um durchaus verschiedene Perio- den des Sprachlebens. Allerdings ist im höchsten und letz- ten Sinne alle Flexion Composition. Aber man kann leicht nachweisen, dass die Gesetze der Zusammensetzung ferti- ger Nominalstämme von denen sehr verschieden sind, welche bei dem ersten Beginn aller Flexion in der Ver- bindung pronominaler Elemente, sei es mit bedeutungsvol- len Stämmen, sei es unter einander, beobachtet wurden. So ist die Verbindung eines Pronominalstammes mit einem Verbalstanim im prädicativen Sinne, aus der die Verbal- flexion entsprang, später überhaupt gar nicht weiter ge- fuhrt. Die Möglichkeit lag vor, neben einem cts-ta tuda-ta als dritte Person Sing, etwa auch eine Verbindung dersel- ben Stämme mit andern Pronominalstämmen, z. B. mit n«; wa, ka zu versuchen. Aber dieser Versuch ist nicht gC" macht. Die einmal, offenbar in sehr früher Periode, gC" schaffenen Verbalformen genügten fiir alle Zeiten, üeber- haupt zeigt sich in dieser Gattung von Formen eine ge- wisse weise Beschränkung im Gegensatz gegen die üppig wuchernde, eine Fülle synonymer Gebilde hervorrufende, Triebkraft auf dem Gebiete der Stammbildung. Was h»^ .vom Herausgeber. 219 es nun widersinniges für frühe Zeiten Triebe oder Tenden- zen als wirksam anzunehmen, die später theils gänzlich abstarben ; theils nur in einzelnen Gliedern des grossen Sprachstammes lebendig blieben? Ueberdies zeigen gerade Pronominalstämme selbst in späteren Zeiten des Sprach- lebens eine Neigung zur Zusammensetzung, ja man möchte Fast sagen zum Zusammenschiessen , mit der die schwer- fälligere und einförmigere Nominalcomposition in keiner Sprache gleichen Schritt hält. Was will man z. B. mit dem griechischen äkXtjXovg für *aXX-dXlovg und dem ent- sprechenden mundartlichen avravxov aus dem Gebiet der Nominalcomposition vergleichen ? In beiden Pronominal- compositis ist das erste Wort nominativisch, das zweite in einem Casus obliquus zu verstehen , das aber nicht von dem ersten Element, sondern von einem ausserhalb des Compositums stehenden BegriflF abhängig ist. Analogien für jene copulative oder, wie es Fr. Müller glücklich nennt, additionale Composition finden sich übrigens auf dem Ge- biet, in das die Addition recht eigentlich gehört, unter den Zahlwörtern: ^kordagan vgl. ?v-d€xa. dvä-dagan =^ dvtiÖBiia y iuddecim. Ich sehe keinen so grossen Unterschied zwi- schen einem aus ich du entstandenen wir und einem aus zwei zehn entstandenen zwölf. Auch sonst zeigen ja Per- 3onalpronomina und Zahlwörter manche Berührungspunkte, ünsre Erklärung der Pluralsuffixe ist doch wenigstens eine wirkliche Erklärung, bei der wir es versuchen zwischen Laut und Bedeutung ein Band aufzudecken, während Fr. Müllers Annahme verschiedener „Pluralsufifixe" nicht im ent- ferntesten erkennen lässt, wie die Sylben, welche er so be- nennt, dazu kommen die Mehrheit auszudrücken. Auf die Einwendungen, welche Fr. Müller der von Kuhn, Bopp und Schleicher vertretenen Deutung der Me- dialendungen entgegenstellt, will ich hier nicht näher ein- gehen. Es muss zugegeben werden, dass für die Medial- formen nicht alfes so klar und einfach liegt, wie für die activen Formen. Aber manche Bedenken beseitigen sich, 220 Grammatigches und EtyixK^ogisches glaube ich, durch dieselben Erwägungen, auf die wir so eben eingingen. „Possessiv- oder Objectivsuffixe", sagt M., sind sonst im Indogermanischen nicht nachweisbar. Und doch müsse, meint er, wenn man mai auf ma-«w zurück- führt, das eine ma jedenfalls die Stellung des Objects einnehmen. Allein es steht eben alles hier einzig da, auch von einem Subjectsuffix ist ausserhalb der Personalendun- gen keine Spur zu finden. Es ist ganz unmöglich diese Grundformen auf die Gewohnheiten späterer Zeiten zurück- zuführen. In den Fundamenten des Sprachbaues herrscht unter allen Umständen eine andere Technik als in der Ornamentirung oder der Construction des Dachstuhls, oder, um ein anderes Bild zu gebrauchen, wir haben kein Recht die Rechtsgewohnheiten der homerischen Zeit aus dene« des Demosthenes zu deuten. Ich kann daher auch denz keine grosse Bedeutung beilegen, was Fr. Müller über die Stellung der Glieder in der Composition bemerkt. Es is" wahr, dass in der Nominal composition die regelmässige Stellung der zusammengefügten Glieder die ist, dass dae bestimmende und abhängige vorangeht, das bestimmte un5 vorherrschende nachfolgt. Allein erstlich fehlt . es keines- wegs an Ausnahmen, von denen Fr. Müller eine sehr aus- gedehnte zugibt, und zweitens würde man, wie schon an- gedeutet, auch nach einer Analogie für die prädicative Ver- bindung des angefugten Pronominalstanmies mit dem Stamme sich im Gebiete der im engern Sinne so genannten Com- posita vergebens umsehen. Man könnte mit demselben Grunde, oder vielmehr Ungrujide, auch die Entstehung dea lateinischen und litauischen Medio-Passivs aus angefügtemi Reflexivpronomen, ja auch Müller's eignes angeblich refle- xives, hinten angefügtes a und sein angeblich präsenti- sches ^ anfechten. Alle diese Elemente sind eben nur be- stimmende und im Sinne der späteren Rection abhängige- und doch findet dieser Gelehrte nichts bedenkliches darin^ dass sie die letzte Stelle in der Wortform einnehmen. Di^ Behauptung (S. 18), diese Elemente seien ursprünglich selb - vom Herausgeber. 221 ständige „mit dem Verbalausdruck in keiner nähern Be- ziehung stehende" gewesen und erst allmählich „ange- schmolzen", lässt sich natürlich ebenso gut auf das hinten angefügte ma, tva, ta anwenden. Bei dieser ganzen Unter- scheidung zwischen regierendem und regiertem dürfen wir überdies nicht vergessen, dass alle diese Unterschiede erst na.ch der vollen Entwicklung der Form in der Sprache zu heJJem Bewusstsein gelangten. Genügt, wie ich glaube, das gesagte um zu zeigen, d^ss die erhobenen Einwendungen nicht zutreffen , so mö- g"eii schliesslich MüUer's eigne Aufstellungen, die er an die Stelle jener von Bopp begründeten setzen zu können glaubt, mit wenigen Worten besprochen werden. Die Gründe, w^elclie diesen Aufstellungen entgegenstehen, sind folgende: 1) Die Annahme, dass dem angeblich hinten angefüg- ten d reflexive Bedeutung beiwohne, stützt sich auf keine einzige Thatsache aus dem Gebrauche dieses Pronominal- stammes. 2) Die Annahme, dass die Formen auf m s t älter seien als die auf mi si tiy entbehrt der innern Wahrschein- liehfeeit. (Vgl. oben S. 213.) 3) Ebenso unwahrscheinlich ist es, dass nach einer so ^^lieblichen, auf ein gewisses Abnehmen der formschaffen- den Kraft deutenden Entstellung der Personalendungen, wiederum ein neuer Schöpfungsact durch Anfügung einge- treten sei. 4) Von allen Formen bedarf das Präsens am wenig- sten der Determinirung , insofern die blosse Verbindung eines Objects mit einem Prädicat in der Gegenwart ausge- ^pi'ochen von selbst den Gedanken weckt, dass diese Ver- bindung eine für die Gegenwart gültige ist. Eben deshalb **Äben verblose Verbindungen von Subject und Prädicat, ^^^ omnia praeclara rara, fast ausnahmslos präsentische ^^Itvmg. Dadurch wird die Annahme eines zu diesem ^^^ecke hinten angefugten i sehr unwahrscheinlich. Was 222 Grammatisches und Etymologisches vollends dieses, i im Conjunctiv, im Optativ (gr. OLfit)^ im Futurum soll; ist gar nicht abzusehen. 5) Die Verbalformen bezeichnen sonst alles temporale am Eingang. Dort steht das Augment, dort die wenigstens im Laufe der Zeit zu temporaler Geltung gelangende Re- duplication. Ich kann es nicht glaublich finden , dass die Sprache die Gegenwart etwa nach Art des demonstrativen / in ovToai, bdi u. s. w. am Ende des Worts bezeichnet, hätte. Durch diese auffallende Stellung — der ich nur etwa die Anfügung einer Pronominalpartikel in den litaui- schen Imperativen (Schleicher Comp.^ 706) zu vergleichea wüsste — würde das an sich schon (4) überflüssige Determi- nativ des Präsens noch ganz besondern unmotivirten NacL druck erhalten. 6) Die Annahme von m s t nt sX^ Endungen stösst b^ consonantischen Stämmen auf Schwierigkeiten. Sollen wLa in der That annehmen , Formen wie asm ass ast asnt hät:^ ten sich so lange im Gebrauch erhalten können, bis ihneK: in hinten angefügtem i eine unerwartete Hülle kam? Di^^ Bedenken hat schon Kuhn Ztschr. XVIII 344 in seine:« vortrefflichen ßecension von Scherer's Buch geltend ge?- macht. 7) Die Endung des 1 Plur. Med. skr. ^-vake -mah^^ zendisch -maiäMy gr. -iied-a macht Fr. Müller selbs'^ grosse Schwierigkeiten. Der übrigens nur mit Zurückhal- tung gemachte Versuch das dh gr. -d- hier für verschiedern von dem dhy gr. ^ der 2 Sing. Act. {dhi^ d-L, ^a) zu erklä- ren ist äusserst gewagt und die Vermuthung Fr. Müllera^ in der Medialform stecke das Zahlwort dva zwei, das wie — derum durch Missbrauch auf den Plural übertragen wäre^ ist wohl nur eine Erklärung der Verzweiflung. Eben die^ dh, ^ an dieser Stelle wie auch in der 2 PI. Med. ist di^ festeste Stütze für die Erklärung, welche von Müller ba — kämpft wird. 8) Die secundären Medialformen des Singulars -m&rarm für die erste Person, zu erschliessen aus gr. -fti^y und s] vom Herausgeber. 223 t^,^ für die zweite Person, welche von Müller ausser Be- tx*«cht gelassen werden, obgleich sie für Bopp und alle die il^in folgten, den Ausgangspunkt bildeten, widersetzen sich li..£i.rtDäck]g den neuen Deutungs versuchen. Auch von den I:M3aperativformen auf -tätj -ntdt ist nicht ersichtlich, wie sie si<:;h mit diesen vertragen sollen. Wer diesen Erwägungen gefolgt ist, wird doch, glaube ic^ii, mit mir zu dem Schlüsse gelangen, dass die alte Deu- tui^iaag der Personalendungen im wesentlichen auf festem GS-:a7unde ruht und, so wenig wir auch behaupten dürfen, d.«^s8 schon überall das letzte Wort gesprochen sei, den V'^^rgleich mit diesen neuen Combinationen wohl aushal- t^:Äzi kann. (Man vergleiche auch Corssen Ausspr. II ^ 55.) S) Vocalausstossung dem Hochton zum Trotz. Ein Hauptgrundsatz in Corssen's Auffassung der la- töijtiischen Spracherscheinungen, und zwar ein auf den er- sten Bliek sehr ansprechender und um seiner Einfachheit willen auch für den, der sprachwissenschaftlichen Fragen so^Qst nicht näher zu treten pflegt, leicht fasslicher ist der, dst^Bs der Hochton die Sylbe , auf welcher er ruht , bis zu eixxem gewissen Grade vor Schwächung, unbedingt aber vo:!? Ausstossung schützt. Diese Annahme hat weite Ver- ti:*eitung gefunden und gilt bei manchen Gelehrten für un- atifechtbar. Auf ihr ruht wesentlich Corssen's Darstellung d^r lateinischen Betonung, für die er, um nicht Ausstossun- gem und auffallende Schwächungen betonter Sylben zuzu- lassen, eine ältere von der uns überlieferten abweichende Regel glaubt erschlossen zu haben. Die Gründe, die mich liindern, diesen Schlüssen zu folgen, habe ich im IXten Bande von Kuhn's Zeitschrift entwickelt und ich gestehe auch diurch Corssen's neuere Auseinandersetzungen nicht wesentlich anderer Meinung geworden zu sein. Keinem M^itforscher würde ich lieber als Corssen einräumen geirrt ^* haben, könnte ich mich nur von dem Irrthum überzeu- 224 Grammatisches und Etymologisches gen. Viel hängt dabei von dieser einen Frage ab: kann eine hoehbetonte Sylbe ausfallen? Denn wenn dies majus möglich war, so wird auch das minus, Kürzung und Schwä- chung, zugelassen werden müssen. Die Frage ist, so ge- stellt, nicht auf das Lateinische beschränkt, wie denn Corssen selbst gern die Betonung des Griechischen ver- gleicht und auch auf andere Sprachen einen Blick wirft. £s handelt sich eben gerade nach Corssen's Auffassung um ein Naturgesetz der Sprache überhaupt. Da nun, wo die Genesis complicirter Formen in Frage kommt, ist eine Entscheidung oft nicht leicht zu treffen oder wenig- stens ein unbedingt überzeugender Gegenbeweis schwer zu führen. Eben deshalb suchte ich schon früher Fälle her- auszufinden, welche keinen Zweifel zuliessen. So habe ich früher auf das Litauische verwiesen, in welchem betonte Endsylben sehr oft abfallen. Corssen erwidert: der Accent ist dort überhaupt sehr unstät. Ich habe auf das griechi- sche Augment verwiesen, z. B. ßdka neben eßaks, Corssen erwidert: das Augment sei kein ursprünglich nothwendiger und wesentlicher Bestandtheil der Verbalform, und wir ha- ben vorhin (S. 214) gesehen, dass — freilich, wie ich über- zeugt bin und dort begründet habe, mit Unrecht — manche Gelehrte die gleiche Ansicht hegen. Wie nun aber, wenn wir aus einer durch Denkmäler bezeugten Periode des griechischen Sprachlebens Beispiele beizubringen vermö- gen , in denen eine entschieden hochbetonte Sylbe trotz dieses angeblichen Schutzbriefes theils bis zur Irrationali- tät verkürzt, theils — nur ein kleiner Schritt weiter — • völlig verschwunden ist? Sollte das nicht der Boden sein, auf dem am ersten Gewissheit zu erlangen wäre? Dahin gehören nun zunächst die Erscheinungen der Synizese. Ueber die lateinische Synizese hat Corssen sich in seinem grossen Werke ausführlich ausgesprochen. Er hält seinem Princip gemäss völlige Verdrängung eines hochbetonten Vocals durch Synizese 11^ 764 flF. für „un- möglich^^ und nimmt an , dass die lateinischien Dichter in vom Herausgeber. 225 ijn Falle, dass ein betonter kurzer Vocal mit einer folgen- n von Haus aus langen Sylbe verschmolz, z. B. in deos, -jbey in Wahrheit nicht den ersten, sondern trotz seiner tnge den zweiten Vocal oder Diphthong hätten irratio- 1 werden lassen. In Bezug auf diese angebliche Kürzung s zweiten Vocals beruft er sich auf die bekannten Kürzun- n. langer Endsylben in iambischen Wörtern, wie ämä^ jü. Ob diese Erklärung für das Lateinische durchfuhrbar \y mag dahingestellt bleiben, dass sie aber auf das Griechi- he^ dem eine derartige Kürzung langer Sylben durchaus erad ist, keine Anwendung finden kann, ist einleuchtend, fer wird es glaublich finden^ dass £0; mit betontem € einen ndern Klang gegeben hätte, als eoj mit unbetontem €, dass ö und ea zwar beide durch Synizese einsylbig geworden, iber durchaus verschieden gelautet hätten, jenes mit vor- lerrschendem €, also etwa ^, dies mit vorherrschendem a, Jso etwa «ö? Synizesen aber mit betontem e sind von Jomer an keineswegs selten, z. B. XQ^^^V -^15, nXiiov f 183, aate^cpitog d 419, ?cog (neben tjog öfter), oly^eoizo 1 18, MovGHov Archil. 1,2, &r]aecog Soph. O. C. 1003, « (Iroperat.) Arch. 81. ia IIctQov xal avxa yteiva nai ^^aXaaatnv ßtov eben dem homerischen tgeiv /u' ovx i^ Ilaklag ^Adriv^j^ 4auai Aristoph. Thesm. 280. c3 ö^ttTT«, 'd'iaoai dben dem häufigen x^€oigy ^eovg. Wer kann daran zwei- in, dass die Betonung bei dieser ganzen Erscheinimg im riechischen kaum in Betracht kommt? Wie sehr auch rf betontem « die zweite Sylbe mit ihrer Länge präva- •te, zeigen überdies solche Fälle, in denen auf die Syni- 86 Contraction gefolgt ist, z. B. in MovawVy olnoiTO, Konnte eine hochbetonte Sylbe bis zu jenem metrisch cht mehr messbaren Minimum zusammenschmelzen, das e Griechen bei der Synizese vernommen haben, so ist es cht eben verwunderlich eine solche unter dem Einfluss ler Nachbarsylbe auch gelegentlich ganz verschwinden Gmrtias, Stadien. IV. ' 15 226 Grammatisches und Etymologisches zu sehen, wie dies z. B. im attischen ßorjd-og neben homeri- schem ßorjd-oog geschehen ist. Denn ein den Regehi dör Betonung zuwiderlaufendes *ßor]d^o6g wird sich doch nie- mand construiren wollen. Und wer etwa den Ausweg er- grifife zu behaupten, nicht das betonte o des Pänultima von ßori&oog, sondern das unbetonte der Endsylbe sei gewi- chen, dem würde die Pflicht zufallen, für eine solche grie- chischen Lautgewohnheiten fremde Entstellung eine Analogie beizubringen. Auf alexandrinischen Inschriften finden sich die Namen QlcpqaöTogy OaTifuogy Qejivaarog vor (Revue Arch^olog. 1870 S. 98), die ebenfalls betontes o verloren haben, so gut wie schon in homerischer Zeit ^i-an-i-g statt ^d-eo-OTt-i-g (vgl. d-E^oyani-oco-g). Auch auf die Art der Contraction hat die Betonung durchaus keinen Einfluss. Das hochbetonte a unterliegt im homer. oqow gerade so gut dem assimilirenden Einfluss und fliesst dann mit dem folgenden 0-Laut zusammen, wie das unbetonte e dem Einfluss des vorhergehenden o- OQueod-at OQdaod-ai OQaod-ai. Im Auslaut erfahrt die hochbetonte Sylbe ebenso gat Synizese und Elision wie die tielbetonte: inei ov, iyai ein (Soph. Phil. 585), i^c^ «xetj^, 7?a^' avTolg, Der Einwand^ der Hochton der Oxytona sei im Zusammenhange de* Satzes kein voller Hochton — der übrigens in dem zwei- ten Beispiel, wo iyio vor der Enklitica steht, gar nicht er- hoben werden könnte — kann nicht zutreffen. Denn die Alten selbst nennen den Ton der Oxytona in diesem Falle nur einen gedämpften, und ohne allen Zweifel bestand ein sehr bestimmter Betonungsunterschied zwischen nagä tov TOig und avÖQa tovtov. Mir scheint daher aus solchen Beispielen, die sich leicht vermehren lassen, hervorzugehen, dass die BehauptiiDg Corssen's (Ausspr. H^ 923) „Auch im Griechischen ist der Ausfall eines hochbetonten Vokales so gut unerhört, wie im Lateinischen und Deutschen" sich nicht halten lässt vom Herausgeber. 227 Man wird jedenfalls einräumen müssen, dass jenes angeb- lich absolute Naturgesetz nicht ohne Ausnahmen ist. Aus diesen, wie ich glaube, unanfechtbaren Ausnahmen Schlüsse auf das Lateinische zu ziehen, unterlasse ich. Man wird in Schlüssen aus der griechischen Betonung auf die lateinische und umgekehrt um so vorsichtiger sein müssen, als P. Langen in seiner Abhandlung „über den lateinischen Accent" (Philologus XXXI S. 100 ff.) in einer fiir mich überzeugenden Weise nachgewiesen hat, dass das Wesen des lateinischen Hoch ton s von dem des griechischen nicht unerheblich verschieden war. Der altgriechische Hochton war offenbar leiser, feiner und mehr musikalisch, als der lateinische, welcher letztere der etwas massiven und plumpen Weise, mit der wir Deutsche, und fast mehr noch die heutigen Griechen eine Sylbe eines Wortes vor allen andern hervorheben, ähnlicher gewesen zu sein scheint. Unleugbar also hat die Betonung viel tiefer in die Ge- schichte der lateinischen Sprache eingegriffen, als in die der griechischen. Aber wir müssen uns doch auch da hü- ten, Sätze als allgemein gültige Axiome an die Spitze zu stellen, die sich als solche nicht durchführen lassen. Es wäre sehr zu wünschen, dass man die Verschiedenartigkeit und die Gesetze der Betonung an lebenden Sprachen ein- gehender studirte. Der Gewinn für die todten Sprachen, für welche uns die Ueberlieferung so oft im Stiche lässt, würde nicht ausbleiben*). Schliesslich nur noch dies ! Bestand die Hervorhebung der betonten Sylbe vor der unbetonten, besonders bei den kriechen, wesentlich darin, dass der Vocal derselben ein Jöusikalisch höherer war, was hat es da so verwunder- liches, dass dieser hohe Ton, der dabei ja ein leiser sein Uüd unter Umständen immer leiser werden konnte, auch einmal völlig verklang? ♦) Das Neugriechische, im Allgemeinen der alten Betonungsweise getreu, bietet doch zahlreiche Fälle, in denen eine betonte Sylbe zer- ^rty eine unbetonte betont worden ist, z. B. enjd aus i^via, 15* 228 Grammatisches und Etymologisches 3) Die griechischen Wurzeln nga und nXa. Buttmann hat im Lexilogus I 105 ff. den eigenthüm- lichen Gebrauch der Wörter ngr^aai, ävanQrjaaiy nQrjtnriqy nqrJGxigy welche er auf den Grundbegriff sprühen zurück- fuhrt, treffend auseinander gesetzt. Neues Licht erhalten diese von Tiifingdvai, TTQTjd-eiv begrifflich sich ziemlich weit entfernenden Wörter durch das Sanskrit, wie es nunmehr im Petersburger Wörterbuch vollständiger beschrieben vor- liegt. nQr^aav auf das Aussprühen der Luft, also auf das Blasen bezogen, liegt vor im griechischen nQrjarrjQ, Wirbel- wind, d. i. Bläser, in ivTtQrjarov (Apollon. Lex. svnqTjmof €vq>var]TOv äno tov TtQrjoaL) -^471 (pvaai ieixoai naoai iq>vao)v Ttavzolrjv evnQrjazov avTiifjv i^avisiaai imd namentlich A 481 = /? 417. iv d' avBpLog jtQijaev iieaov toriov an letzterer Stelle mit der besondern Schattirung : anblasen, blähen, anschwellen. Dem entspricht aus dem Sanskrit der, wie es scheint, ziemlich seltene Gebrauch des Causativs von par (pr-na-ti, pt-par-tt)^ z. B. in Verbindung mit gankhm in eine Muschel blasen. Anderswo bezieht sich das Sprühen auf das Wasser, so dass sich die Bedeutung strömen, ausströmen lassen, ergibt. Hieher gehört TCQrjatigy das Buttmann mit Sprüh- fisch übersetzt, ferner IT 350 to d* (al^a) äva ato/ia xffi xara ^ivog nQTjae xavtoVy I 433, ß %\ dd'XQV ävanQ'^üa?' Dem entspricht der indische Gebrauch des Compositiuns ni-par, niedergiessen, ausschütten, z. B. von Traiiopfem, womit aber auch der häufige Gebrauch des Simplex pof für reichlich spenden auf's engste zusammenhängt. Dass sich die Anwendung auf das Feuer ^ welche in der späteren Gräcität die allein übliche blieb ,^ bei Homer für ifiTrQTjd^eiv und das seltnere jtQYjS^Biv erst aUmählich einstellt, fiel schon Buttmann auf Beide Verba haben zwölfmal TTV^L oder nvQog bei sich, ifÄTtQrjd-eip komnat nur viermal (/ 589, 0 507, 702, N di9), nqr^^uv niemals vom Herausgeber. 229 bne solchen Zusatz in dieser Bedeutung vor. Daraus ird es wahrscheinlich, dass efXTiQr^aai eigentlich nur an- prühen, reichlich überschütten bedeutete und seine speci- sche Bedeutung durch Beschränkung des Gebrauches erst ach und nach gewann, nicht viel anders als unser an- lecken und das griechische auf derselben Metapher be- ahende liiiTeiv. Der Gebrauch des skr. par bietet hiefur eine Analogie. Aber in dem aus W. par, wie es scheint, weiter gebildeten Wurzelpaar prush und plush stellt sich ie Bedeutung „versengen" ein, während prush auch „be- prengen" bedeutet. OflFenbar hat aber die W. par schon sehr früh aus der Irundvorstellung sprühen, strömen , überschütten den allge- ieineren Sinn der Fülle entwickelt. Denn füllen, anfüllen it die häufigste Bedeutung dieser Wurzel im Sanskrit und ie der zahlreichen aus ihr entwickelten Wörter, welche ie verwandten Sprachen bieten (Grundz. 260). Das Ad- Jctiv * parna-s (skr. pHrjia zd. perena lat. plinu-s ksl. lü-^ü) setzt Fick Wtb. 120 gewiss mit Recht schon als in indogermanisches Wort an. Diese verallgemeinerte Be- eutung knüpft sich aber innerhalb der europäischen Spra- ken ausschliesslich an Formen mit l statt des ursprüng- chen r. Wir haben hier also eine ähnliche mit Begriffs- paltung verbundene Lautspaltung wie bei äf^iXyco neben l^iQyw (Grundz. 174). Um so merkwürdiger ist es, dass as homerische iv — ngrjoev uns noch eine Anwendung der ärteren Form erhalten hat, die sich mit der geläufigen er weicheren eng berührt. Umgekehrt findet sich in eiüer iropäischen Familie, der slawisch-lettischen, der bei den riechen für n(}a üblich gewordene Begriff des Brennens it der Form pal verbunden: ksl. pal-i-ti (Grundz. 266), n Zeichen mehr dafür, dass dies alles von Haus aus tsammengehört. Berichtigungen. Zu Band ID. 3 ▼. u. lies statt ynlgatae vnlgatam ■ -T€ (Att -»«) 'Xa (Att. -rt.) - (Lat. tor) (Lat. tör) - (Find) (Suid.) potevit potuit iavrof iavrov - si ei rar. var. diverso diversum Zu Band IV. S. 67 Z. 6 V. u. lies statt ^-{a)-Ftt' ^-aFa- S. 213 Z. 3 V. u. - 219 - 15 V. 0. - 226 - 5 V. u. - 240 - 11 V. 0. - 248 - 9 V. u. - 251 - 6 V. u. - 262 - 12 V. u. - 270 - 1 V. u. - 276 - 12 V. 0. 69 - 23 V. 0. 94 - 14 V. u 97 - 1 V. o. 106 - 12 V. u. 102 - 3 V. 0. 107 - 15 V 0. 107 - 16 F 0. 110 - 20 V. 0. 134 - 4 V. 0, 149 - 15 V. 0. 160 - 6 V. u. coepta coeptum progressiva regressiva regressiva progressiva progressiva regressiva ion. megar. inn i nn inn inn *(fQTx *(pT QX a ff 15 V. o. ist hinzuzufügen cf. Ep. I 15, 16 6 V. u. lies statt -ov^r)g sicut oiyoftg transit in oivovi -o^^rig sicut ^ijAofif transit in in^ Oefter sind die Sternchen, welche ungebräuclüiche Formen ke zeichnen, ausgefallen. f Dmck Ton Hnndertstand & Pries in Leipzig. NEOGRAECA. SCBIPSIT MICHAEL DEFFNEB DONAVERDENSIS. US, Stadien. IV. 16 PARS PMOR. DE SONIS NEOGRAECIS. Ante hos quattuordecim annos Ernestus Curtius disser- 3iiem emisit; quae inscribitur: Das Neugriechische in er Bedeutung für das Altgriechische sowie fiir die ver- cheude Sprachkunde. Quo in libello dicit, ob historiam uae graecae cognoscendam valde optandum esse^ ut de ecto recentiorum Graecorum quaestio instituatur, quae [uam maxime opinionibus praejudicatis careat et omnia pertinentia complectatur. Addit autem, minime rem ^rendam esse^ cum vera vulgi loquela quaesitae ser- is emendationi et immobil! cuidam dicendi generi ces- . yideatur. Aptissime tali disputatione tria agenda esse timat^ primum ut quaeratur, quousque dialectus quae 3 est veterem linguam conservaverit, deinde ut obser- r, quae sint propriae notae labentis et lapsae graecitatis, remo ut ratio exponatur quae inter neograecam linguam inguas romanas intercedat, ita ut et dissimilia earum larum illustrentur. Sed quamquam hac in re plane cum darissimo illo viro ientio, tamen censuerim ante omnia opus esse^ sonos uae neograecae accurate describi. Quod nisi ante fac- erit, cum tota a Curtio commendata disputatio tum *a pars quasi fundamento carere ac parum procedere i videtur. Et cum mihi contigisset, ut per hos duos )s et in monacensi universitate et in lipsiensi cum 16* 234 DeflFher multis Graecis e locis maxime variis oriundis consuetado mihi esset; hoc modo linguam neograecam didici. Non paucos praeterea Graecos linguam veniaculam docui et potissimum ratione qua initio voces nostras pronuntiare solebant, valde incitabar, ut pronuntiationem graecarum literarum accuratissime auribus perciperem. Praeclare me adjuvabat recentior ratio studiorum grammaticorum , quae historica dicitur quamque maxime hac in urbe et ab lo- qu'entibus et a mutis quos aiunt magistris didici. Itaque cum veterum Graecorum literae nequaquam sufficerent ad recentioris linguae graecae sonos accurate significandos, Georgii Curtii monitu ante omnia id egi, ut Lepsii maxime, Brueckii et ßumpelti librorum ope alphabetum conficerem, ad illum usum magis accommodatum. Simile quid jam Dominicus Oomparetti in libro qoi inscribitur: Saggi dei dialetti Greci dell' Italia meridionale (Pisae 1866) periclitatus est. Carmina enim^ quae in ore colonorum Graecorum Italiae inferioris sunt; litteris italicis ita transscripsit, ut verbi causa in locum vocis x£; com X Bonum servavit; che, cum autem adsibilata est; ce poneret Haec autem transscriptio ; quam non ipse vir doctissimus confecit; sed ab aliis traditam accepit (Praef. p. XIX); nee prorsus sibi constat neque ex omni parte satisfacit Post eam Morosi in optimo libro qui inscribitur: Studi sui dialetti Greci della terra d'Otranto (Lecce 1870) eundem in usum eodem alphabeto italico usus est. Sed discrepat cum illo in eo quod x literam; cum pronuntiatur ut ch nostri sermonis; non, velut ille, chy sed h litera exprimit. Nee vero negari potest; alphabetum Italicum hac in dialecto adhiberi posse; cum eis fere abstineat sonis; qui ab Italorum usu alieoi sunt. Sic d et ^ literae in coloniis graecis non ut in ceteris dialectis spirantes interdentales sunt. Sed quid, faciendum est, quum. ceterarum dialectorum voces expri- mendae sunt? Qua in difficultate quam utile alphabetum phoneticum sit; quod usitatam pronuntiationem nobis expli- care possit atque ea removeat; quae inter literarum förmig Neograeca. 235 et sonos intersunt, quis est quin intellegat? Et Jean Pio, natione DanuS; illa commentatione; quam a. MDCCCLXVI in lucem edidit: Sproglige Erindringer fra en Eejse i Grsiekenland, alphabetum illud, quod Lepsius composuerat^ ad neograecum sermonem adhibuit Quare illud alpha- betum non tantum latinis literis constat, sed etiam bis quattuor graecis: y^ x» (J, i^; id quod minime nobis impi^o- bandum est. Sed Jean Pio nimis multa signa et super et sab literis posuit; ita ut ejus rationem transscribendi non prorsus amplecti potuerim. Equidem in eo quod mihi propositura est, ßumpelti secutus sum librum egregium qui inscribitur: Das natür- liche System der Sprachlaute (Halle 1869), quocum si dis- sentio, causas a£ferre non negligam. Quam maximam autem operam dedi; ut signa quae vel super literas vel sub li- teris ponerentur, quantum fieri poterat, evitarentur. Ubi v^ero signo opus est, tale adhibui; quod usu populi alicuius quasi civitatem adeptum est. Neque minus studui caverO; Qe in alphabeto meo nimis varia inter se commiscerentur. lUe quem supra dixi Jean Pio, hasce literas: (J, ^, y, y, %% ^i*aeco alphabeto assumpsit« y signum facile omittere po- tuit, ac cur x Hterae accentum superposuerit, intellegi non polest; cum % sine accentu in alphabeto eius omnino non ®X8tet. Ac Lepsium eum hac in re secutum esse credere ^on possum, cum Uli % idem sit quod nostrum ck in voca- ^Ulo achy X autem palatalis consonans velut in nostro ecA; kontra Jean Pio x signo utitur ante vocales a, o, w. Equi- dem haec tantum quattuor signa e graeco alphabeto ad- *Uxnpsi: y, Jf, rf, ^, sed nullo accentu adposito ; nihilominus ^tiam g et d literis utar. ch et th vitavi, cum sonus ^^üiplex nisi signo simplici apte exprimi non possit. — ^Viibus praemonitis tandem ad id, quod mihi est proposi- *^xxi, transire liceat. Graeci qui nunc sunt, perinde ac veter es, tria genera ^Ongonantium habent. Eam classem, quae vulgo gutturalis ^ominatur, primam seriem appellabo, quodamraodo aucto- 236 Deffner ritatem Brueckii secutus^ qui jure illam classem gutfcoralem dici posse negat, cum guttur KMe significet; non Oavr men (palatum). Quare fieri non potest, ut palatales et ve- lares consonas dicamus esse partes gutturalis classis. Id haud ignorat Rumpeltus (vide p. XX). ßrueckius guttu- rales tertiam seriem habet; labisdes consonas primam, den- tales alteram. Mihi autem primum ' de iis consonantibus disputare in animo est, quae in posteriore oris parte pro- nuntiantur; ita ut ab interioribus oris partibus ad exteriores progrediar. Alphabetum igitur, quod mihi ad usum meum maxime accommodatum esse videtur, hoc est: Consonantes. 1 explosivae nasales fricativae liqiddae fortes lenes fortes lenes I palatales k g • n X • J velares k g n X Y 1 interdentAles & 6 r n alveolares t d n s z cacuminales b § f * z in labiales P TTl V c^y e etc. sunt a^ e etc. nasalem in modum sonantes. Speciminis loco sit transscriptio orationis dominicae: PcUer wfi&jfiy o en tis uranisy aijas^ito to onomd su, MStoi vasilia su^ Jenid'Üo to x^elinid su os en uranö ke epi tu j(s. Ton drton imön ton epiusion öös iniin sirneron ke dfes »Ww ta ofilimata imön os he imis afiemen tis ofilStes im&Oy ke w^ isenSngis imds is pirazmöny alla rise imds apo ta porw^' Amin, Neograeca. 237 CAPUT I. 8 er i es prima. In hac Serie et in quaque alia consonantes explosivas primo loco posni, has nasales singulae sequentur; tertio loco de fricativis disseram. Gonsonae exphsivae, § 1. Explosiva fortis k. Cum X linguae graecae respondeat k latinae, nihil obstat; quin literam graecam latina transscribamus. Sed aKud quid minime neglegendum est. Permultum enim mterest, utrum k ante a, o, u vocales, an ante e et i in- veniatur. Cum x ante a, o, u pronuntiamus, lingua ante velum palato appropinquat; et haec consonae species hanc ob causam velaris appellatur. Quum autem x sie arti- culamus, ut lingua duro palato appropinquet, id quod fit, cum k ante e vel t sonos exstat, k palatalis auditur. In postro quoque sermone k in vocabulo Kamm alia est atque ^Ji Kind. Quare Kumpeltus k velarem accentu apposito y^) distinguit; k palatalis accentu caret. Quae distinetio in ^^Hguae alicuius sonis describendis videtur esse supervaca- ^^a; nam ex sequenti vocali satis intellegitur, quo sono k Pi'onuntiandum sit. Addendum est, in dialectis rhodia, carpathia, chalci- ^ca X pro X audiri, ut Sko = cjfcn; stokdzome = aroxa^oiLiaiy ^eknftis = xexviTrjg, Quod idem invenitur in dialecto Cala- briae (terra d'Otranto), in qua adhue graeca dialectus con- ^ervatur, sed in bis tantum vocabulis: Srkome = €()XOfxai, Hristö = XQLOTogj va^kdli = f.taöx(i^^ ^) (Morosi p. 105). Quando k pronuntietur ut g latina, et quando assibilata 1) De transitu /i literae in v videus p. 238 Deffher sit ut c linguae italicae ante e et i vocales , paulo infra disseram. § 2. Explosiva lenis g. Hie sonus in lingua quae nunc floret^ non evanuit, quamquam rarius adhibetur. Nam et x et y post guttura- lem nasalem ut g pronuntiatur : et in ayycAog quidem et avayi^ri palatali modo, in avayi^ctCxo velari. Eadem enim ratio intercedit, quae est etiam in h litera: g modo palata- lis, modo velaris esse potest. Huc cadunt etiam exempla velut ien gelö = div yalio *) {oidiv yelü) = ov yela))^ ubi v finalis vocabuli dsv in gut- turalem nasalem mutatur. Etiam j consonans post v in duriorem g literae sonum transire potest; g vero efficit^ ut V in n transeat Hoc maxime in dialecto Calabriae ia- venitur, ubi pro den javSno (div diaßatvcS) audimus en gja- vSno. Cum iidem pro al/xa dicere soleant j4ma (qua in re cum plerisque dialectis Graeciae consentiunt), pro äiv ^^ lovv aifia pronuntiant e tSlux gSma, Neque aliud quid praetermittendum est. Quodammodo hiatus evitandi caussa cum vocem cui / principium est articulus generis neutrius t6 praeit, Calabri v intercälare solent. Morosi (p. 103) haec affert exempla: ^w gSno pro tojSnog {%b yevog) ceterorum Graecorum et ton giali pro to jiali {t6 valiov). De inter- calatione v consonantis infra dicetur. In dialecto Calabriae y veterem pronuntiationem servavit, etiam ante g et A con- sonantes et a, o, u vocales ; exempla haec aflferam : gräfo = ygacpiOy glössa = yXoiaaa, gdla = ydka^ gambro = yafißQog) gönata, gonatizo = yovuTa, yorazi^o). Commune autem est on;inium Graecorum, x ante A ut g pronuntiare. Mullachius (p* 113 grammaticae linguae vulgaris) dicit, ante l literam x ita sonare ut g Franco- gallorum in vocabulis gaide, garant, et xAin «cxAi;/(7/a plane respondere gl in francogallico Sglise, 1) In Calabria dicunt en pro Siv^ S litera abjecta. Neo^p^eca. 239 Optime hoc monet Mullachius. Potuit autem addere in vete- rum sermone similes mutationes inveniri. Nam x vel x ante jU plerumque oerte in y mutantur (jtinley^aij ßißgeyfiai). In ser- mone, qui libris traditus est, praepositio €x hac in re discrepat, quia ante omnes consonantes constat. Attamen ipsius linguae asus etiam hoc in vocabulo liberior est. Nam non solum in eompositione, ubi x quodammodo in medio verbo versatur, sed etiam, quum ix vere praepositio est, x mutatur et id (juidem et in x ante aspiratas — ut in inscriptionibus cre- ticis — et in y ante lenes consonantes ß, y , d, /ly l (q et V literae exemplis carent). Ante has Graeci ^x ut iy pro- nuntiavisse videntur, cum in inscriptionibus saepe haec altera forma legatur. Cuius rei exempla haec mihi e Kühneri grammatica (p. 205) afiferre liceat: iy Jiowal(ov, ^ydooigy iy Meydgiov, iy li^iivog, iykelfcaiv, Cfr. Boeckh. Oörp. Inscr. n. 1570, a. 1625. 1732, a. 1845 etc.; ^ydtxafa- id^ai, iy Baytx^dav in inscriptionibus Doricis inveniuntur; ante F quoque in iyFrjXrjd'ifovTi tab. Her. 1, 104. Quam- juam F Spirans est, tamen minime conjicere licet, y quoque luae ante F est, spirantis pronuntiationem habuisse. Aliter 68 se habet in neograeca dialecto. In infidx^^rjaig quidism 5t in iyLXoyrj g audimus, ille vero recentiorum Graecorum Jroprius sonus y literae in yd{no et ydSmo verbis pronun- iatur, quae ex ixdvio et indigio aphaeresi prodierunt. In 'j^ et vydllo pro iußaivo) et iycßdllo) habemus aphaeresin • vocalis et metathesin y et ß spirantium. In dialecto Oa- abriae hae duae formae gvSno et gvdddo {dd = XX) sine oetathesi inveniuntur. Utrum in vocabulo eyyovog^ quod iiie dubio ex snyovog ortum est et hanc ob causam in nu- i6rum eorum vocabulorum cadit, de quibus modo dixi, rius y a veteribus Graecis ut y, an ut gutturalis nasalis ronuntiatum sit, qua pronuntiatione Graeci qui nunc sunt fcuntur {angondüci = iyyovdiiiov)j difficile est dictu. Facile Sri potuit, ut y nasalis posterioribus demum temporibus '^aderet. Sic dy.ig in ahgfdaj xivdga et ytXvaTtJQ prothesi • rhinismo in angindra et anglistiri {-riQiov deminut.) 240 Deffner mutantur. Est praeterea linguae vulgaris proprium mir- minffi (vel mermihgiy v. infra), quod est deminutivum Substantiv! f^vQ^irj^j xog. § 3. Gutturalis nasalis i Est idem sonus atque nosträe literae n^ cum ante g et k invenitur. Exempla sunt angali {ayi^(xl.ri) y öngos ^oyiiog)^ engizo (iyylKw). Praestat hunc sonum transscribi signo n quod a grammaticis linguae Sanscritae adhibetur et ab eis, qui comparativam artem grammaticam instituerunt. Hoc n non solum in mediis vocabulis reperimus. Etenim in contextu orationis; ubi voces contingunt inter se neqae interpunctione sejunguntur, consonans finalis prioris voca^ buli quodammodo non in fine est Quam ob rem in pro- nuntiatione cum alia observanda sunt; quae ceteroquin solaa in media vocabula valent; tum assimilatio regressiva. Id inscriptiones et Codices satis demonstrant Sic v ante y, Xy X in gutturalem nasalem mutatur. Cfr. Boeckh. C. I. n. 160, 41: ErKYICäOI (iv xi5xA(^), 55. pr. HIEPOr XPE- M^TON O'^'-Q^'v XQr}ixdT(ov), Qua de re Curtius Etym. p. 495 disputat et exemplo ErKIBQTIiH (sv TcißcoTifp) utitur. Haec assimilatio in neograeca dialecto semper o^uditur, veluti ton gozmon = tov noa^iov. Quo loco statim commemorare mihi liceat v literam, cum in fine sit, mutari in labialem m, si proximum vocabulum ab una ex literis J, p, v, f in- cipit. Cujus rei e lingua veterum Graecorum haec exem- pla aflferam: C. Inscr. n. 76. EAMHOY = idv nev, HOTAMnEP = tkoLv Tte^, EMHOAEI = iv nohi; n. 82, 23: TilMMl2Qil2EilN = twv fiio^wöeiav; n. 75: TOM 0OPON = TOP (fOQOv, MEMWYXA2 (jjlbv tpvxag). Praeterea praeceptor Curtius 1. 1. duo exempla affert haec: EMnP0MAX0I2 et TEMMY^IAN pro h «r ^idxoig et Trjv Mvaiav. Eadem est pronuntiatio talium verbo- rum in recentioribus huiusmodi exemplis : tom bölemon = TOV noXefiOVj tim filian = r^v q>LliaVy tim TnitSra == trjv UfjZ€Qa, tim bsixiv = TijV ipvxrjv. Neograeca. 241 Gonsonae frtcativae. § 4. Fricativa fortis %. Duo generia sunt x üterae aeque s,c k et g literarum. Sonus est velaris quum guttur ipsum ita coangustatur, ut Spiritus vehementer et continenter editus fricationem effi- ciat Cum autem vox articulatur eo loco, qui est inter velum et cacumen palati, x palatalis oritur. Nostroinser- mone ex vocali praecedenti pendet, utrum x velaris an pa- latalis sit. Si a, o, u praecedunt^ ch velaris est^ ut in lachen^ ach (ob hanc rem Ach-Laut dieimus), sin una e re- liquis vocalibus praeit , ch palatalis fit (Ich-Laut). At in graeca lingua non vocales quae praecedunt, sed quae in- aequuntur, spectandae sunt: in axagug, €X(o, exovoi. velaris, 'mtaxeüigy fidx^, «X^^ palatalis x auditur. Praeterea x ve- laris est insequente consona^ velut ax^vQy axQ^iog etc. ; idem supra de Ä; et ^r dicendum erat Atque ab Lepsio quem Rumpeltus sequitur (p. 29), so- nus velaris (Ach-Laut) x litera, palatalis (Ich-Laut) x ßi- gnificatur. Mihi; cum in neograeca lingua propter eam le- gem, quam indicavi, dubium esse non possit, uter sonus audiatur, satis esse videtur uno x signo uti. Addere mihi liceat, in dialectis rhodia et carpathia x initio verborum leniore quodam spiritu ita pronuntiari, ut x a nostro h pro- peabsit, velut höra pro x^^Q^- (Mullachii Gramm, p. 94). h enim et coartatis faucibus in x transire et dilatatis ex x evadere potest In dialecto Calabriae x ^^^m ut nostrum h pronuntiatur, inter vocales autem sonus x Üterae tam lenis est, ut saepenumero omnino non audiatur; imprimis Corigliani et Zollini et Sternatiae incolae dicunt ^, Si, ia pro «3f£o, l^fi*, uxa (= uxov), Similiter in Cypro insula auditur ^ pro o'xt (ov^t). (Mor. p. 105). §5. Fricativa lenis. X velari y ante a, o, u vocales respondet. Est talis lit- terae g sonus, qualis in quibusdam Germaniae regio- 242 Deffner nibus in Tage, sagen pronuntiatur. Nee deest idem sonus linguae Danorum. Eam vocem Brueekius / expressit. Equidem y servaverim, ne opus sit, sonum proprium ;li- terae signo apposito (/) distinguere. Exempla haec tantum affero: yd/mos (yd/iOQ), yonaiizo {yoraztCw), dyusi (ayovoi). Quae ratio est y literae ad x volarem , eadem est / ad % palatalem. Non me fugit^ me supra velarem x a palataE non dinstinxisse neque velarem x & palatali x ' sed velarem y a palatali j discerni valde mihi praestare videtur^ qaod ex sequenti vocali intellegi non potest, quo sono y pronuii- tiandum sit ; nam / non solum ex y, sed etiam ex t vöcali prodiit; ita \it Ja, jo^ ju syllabis la, lo, lov veteris lingiuie respondeant. y ante e et i sonos ut J nostrae linguae pronuntiatur velut: jelö (yekio), jiras (yrJQCcg), jirizo (= yvßtfoi), jimsh {yiyvc6o7i(o)y dijts (= aysig ; de epenthesi prioris i post dice- tur. J consonans orta est etiam ex i litera^ quam alia voca- lis secuta est. Cuius rei duo sunt genera: a) initio vocabulorum, ut in jerdiki (tsgayciov), JatrSs (IciTQog) y jdms (Iiodvvrjg), jasumi (Idofirj), j6s {v\6g)y jorH (koQTVj), Inter has duas formas certe lOQzrj ponendum est; cfr. in dialeeto boeotica Icov pro iyco(v), b) in mediis vocabulis ut in ajttös = aierog (i pro fi), ajSra^ = alrJQ. avSras, quam formam Ernestus Curtius in dissertatione supra commemorata in medium profert, ex- stare non videtur. Aliud exemplum est VSrja (^€(>oiasive BeQQOia), urbs Macedoniae, hodie quoque malis granatis abundans ;. quare eam nomen duxisse putant a q>ig€iv et ^oid. (De transitu qp oonsonae in ß cfr. BagavUrj.) Qtii- bus addenda sunt: glidjd {xä xleidia), x^J^ d^ov x^^iW, demin. substantivi xe/^)* ^ quoque in / transit velut ^/og — jam apud Homerum synizesis statuenda est et apud Lace- daemonios oiog invenitur , ^* sterjd (ij OTsgaa x^Q<^9 continenß), enjd (ivvia), vasüjds (ßaoiXiag pro ßaoiXavg, Item öt> quod aeque pronuntiatur atque €, in j transit: paljös {na- Xaiog), Ovrjös (Eßgalog), Adinjos ( A-dTjvaiog) f Zmimjis Neograeca. 243 ifiVQvalog). Qua de re plura disputabuntur , cum infra ^emus de eis consonis, quas Francogalli aons mouiUSa vo- .nt. Nunc ea vöcabula consideremus, in quibus y aut / aefixum est, velxit ßljös^ jSma , inni pro rikioq^ ai^ta, vv- ov. Haec tria substantiva ab initio digammate carnisse »nstat; quare statuere cogimur, spiritum asperum in / ansiisse. Attamen in vocabulo pilo = ovXoVj gvngiva, y spiritu aspero prodire non potuit. Mullach., qui 135 de Üo disputat, vocem ovlov unquam digamma habuisse Bgat. Plane vero equidem cum eo dissentio; puto enim llov a radice Fei ductum esse (cfr. Curtii Etymol. p. 34) et vim ejus volva Hülle fuisse, Suidas ydlXi^ pro lUi^ mentionem facit dicens: alXixa. xXafxvda xara ©«r- alovg . ♦ . Ol IdiwraL ydXXmd cpaai zavTtjv, Hoc quo- ]ae vocabulum digammate caruisse Mullacbus statuit ; sed leque ovXov neque aXXi^ ad radicem uUam reduxit. Radix ww, decken, inesse mihi videtur. (Cfr. Curt Etym. p. 322.) Neque quidquam offensionis habet, quod q in X mutatum est, cum etiam ovXog (crispus) ab eadem radice de- ductom sit. CAPUT II. Series altera. Omnes consonantes de quibus hac in serie agemus, >rope dentes in anteriore oris parte pronuntiantur. Quarum )Dge plurimae in numero alveolarium sunt, de quarum rticulatione Rumpeltus p. 21 haec dicit: Man presst die eitenränder der Zunge an die oberen Backenzähne und gt den vorderen Theil sammt der Spitze an das hintere ahnfleisch der oberen Schneidezähne d. i, an den Alveolar- rtsatz des Oberkiefers. 244 Deffner Consonae eocplosivae. . § 6. Explosiva fortis t. T litera eodem modo articulatur quo t LatmonuD; quam ob rem nihil obstat; quominus t litera in transscrip- tione utamur. t etiam pro d- in dialecto Calabriae in usu est, praeter- quam, quod Soleti se6 pro ^eog dicitur, et in dialecto Äsiae minoris; velut telo =t d-iXio, tdlassa = d-dXaaoay tcmato = x^dvaTog. In ceteris dialectis x^ plerumque quidem sonum interdentalem habet; sed si consonans praecedit; t pro e& auditur: tjQd^a (r^lx^ov) = {rta, q>d^dv(o = ftdno, ixXeio^y = eglistin, et quae sunt huius generis alia. § 7. Explosiva lenis d, Literam <2 pro sono nostri d pono, qui etiam nunc in Graecia floret. Primo loco commemorandum est, t literaia aeque ac d pronuntiari; aut si in eodem vocabulo v litera praeit; velut dvvl = andi, dvTd()a = anddra (ventus, tem- pestaS; V. med. Graec.), ivTvivcsais = endlposis , aut si vo- cabulum praecedens in v finitur, velut tov xonov = im döpon. Etiam ^ praecedente v in quibusdam dialectis i sonat, velut dndropos, Omnibus in dialectis etiam d, quum V vel alia consonans praecedit, veterem pronuntiationeia habet: avdqa = dndra. In dialecto Calabriae d nusquaia Spirans facta est, sed sonum usitatum ubique seryavit. Idem statuendum est de dialecto Asiae minoris: adeia ^^= ddja^ dovXevw = dulSvo, diaßd^o) = djavdzo, Quare quamquam d plerumque in fricativam abiit^. tarnen Graeci onmes d literam optime pronuntiare possont^ id quod potissimum in vocabulis peregrinis sive turcicis siv^ romanis fit. Quod idem cadit in ä et^ literas. Phanariotae;qu«^ Constäntinopoli sunt, haud inepte vicerunt difiScultatem bo& sonosgraecis literis significandi; nam ß, y, d literis punetaap^ posuerunt (/?* y ö') et turcica vocabula divän et bahhdß (hortus) graecescripserunt öt^ai'^, ß'axioi, Quae signa ceteris Gra©- Neograeca. 245 3 ita displicebant^ ut aliam multo quidem molestiorem^ id aeque sollertem rationem significandistatuerent; signum lim fortis explosivae eiusdem seriei scribunt; signo nasa- B praeposito; tali modo lenem mutam literis ante oculos onere Student, velnt vtißavL^ (inaxuoij fimyceya = bottegh; iterjectionem io, bol scribunt ^mtto, ^itvo, § 8. Nasalis dentalis n. Nasalem hujus seriei litera n exprimere minime dubito« ^uando n gutturalis (n) aut labialis (m) exsistat, hac de re am supra dictum est. De n dorsali, cum ante j locum labet, et de n ante fricativas consonantes aut plane sublata at valde extenuata infra agemus. § 9. Consonae fricativae. HuiuB classis sunt ^ et 2^, quas recentiores Graeci eterum scripturam servantes a et £ scribunt 6 (s) est le sonus acer, qui in nostro reissen auditur ; habet eandem ronuntiationem in initio verbi et medio in verbo et in fine iuB. Ante lenes consonantes, in quarum numero etiam fx rt, 0 leniter proferenda est. Quare temporibus posteriori- 18 ^ßevvvvaiy tixBQdaXeoqj Cfiivtr^ scriptum est. Sed re- intiores Graeci in talibus vocabulis signum ^ non adhi- >nt, neque unquam xoCjnoQy ^ßiivco scribunt. Quid? quod »nnullis in dialectis nonnunquam o ante ^u omittitur, nne hoc quoque demonstrat o ante lenes consonas aeque ticulari ac ^? In dialecto Calabriae köma dicunt Koofiagj ^%on6 pro IfjOfiovw (obltmscor, ab adjectivo krjo/xwv), gli- hw pro xX€iau€vog. Quibus de vocabulis Morosi (p. 112) iit: H o precedente il ^u (e preceduto da vocale) sempre c^adde affatto o gli si assimilö; come appare in limonbj Komma etc. At nemo intellegit, cur sub eadem conditione in illo cabulo o elidatur, in hoc assimilatione in /u transeat. thi quidem Morosi naturam (x nasalis non satis perspexisse letur; aliter transitum ax in xx, qui apud veteres Laco- 246 Deffher nes et recentiores Zacones invenitur, afferre non pot^rat; neque aptius jjmaramafnSnas della Ghrecia per (jfieyfiaQtMfU" vog^* confert, cum jam Plut. Pomp. 31. et Clem. AL protr. p. 43; 25 ^afxaQafjLfxai exstet , quocum comparari licet fjdxvfifiai V. T. 1. Reg. 27, 12 et imprimis fjoxvinfihog IL XVni, 180, sicut i^jjga/if^ai Theophr. c. pl. 5. 14, 6. Apollod. 1. 9, 1. His in verbis consonans finalis stirpis litera v est, quae ante ^c aut in o mutatür aut assimilatione in fi , ita ut de assimilatione a literae in /x hoc loco non agatur. ^ literae, ortae ex d litera et leni s (dz), pronuntiatio quam olim habuerat quaeque a nostra {ts) longissime abest^ mutata est jam ante Christum natum, ita ut ^ lenis spirans facta sit, quare ^rjXog a Graecis qui nunc sunt zilos dicitur. Sonum ^ literae z significari mihi praestare videtur quam f signo , quod Rumpeltus adhibet , cum illud a plurimis grammaticis acceptum sit. Sed haec quidem hactenus , jam de iiiterdentalibus disputemus. § 10. Consonae interdentales ^ et d. De articulatione harum litterarum Rumpeltus (p. 21) dicit: Man entfernt die Zahnreihen ein wenig von einander imd verstopft; entweder den Spalt mit dem Zungenrande oder presst den Rand der flach liegenden Zunge ringsum an die obere Zahnreihe. lUi duo soni non solum in dialecto neograeca inve- niuntur, sed etiam in britannica (th lenis et fortis in thy et thin)f islandica, hispana, arabica etc. (Rumpelt, p. 187). In laconica autem dialecto prjma ^ hunc sonum habuisse vi- detur. In Alcmanis enim reliquiis et in Lysistrata Aristo- phanis multis in vocabulis pro d" litera a reperitur, sed usus sibi non constat ne in uno quidem eodemque vocabulo. Cum vero spirans interdentalis media sit inter aspira- tam et spirantem alveolarem, ut saepenumero ex ioter- dentali alveolaris (s aut z) posterioribus temporibus oriator, ex hac inconstanti scribendi ratione conjecturam fecerim, Neograeca. 247 apud Lacones d^ nee purum dentalis aspiratae sonum ha- büisse nee a alveolaris, sed eum , quem postea in omnibus dialectis habuit et nune quoque in plerisque habet. In transcribendo quidem servo graeea signa, quod idem Jean Pio faeit. § 11. Caeuminales ä et i. lam vero in numero hujus seriei frieativarum praeter alveolares (s et z) et interdentales {0- et d) caeuminales afferendae sunt, quae falso eerebrales vocantur. Sunt eidein soni, qui a Franeogallis ck (nostro seh) et J literis expri- muntur. Lingua veterum Graeeorum bis sonis earebat. At Donnullae recentiores dialeeti eis utuntur, velut Calabra in ö^W) pro ccaxTjfiog {oLO%rif.iti)v)\^ tarnen semper vetus et translatieia seribendi ratio aeeuratissime servatur. In pere- grinis voeabulis Graeei varium in modum sonum Franeo- gallici ch signifieant. Jam fortem eaeuminalem frieativam ^9 lenem z signo effingam^ Bohemorum usum seeutus. Atque primum de ä, quod multo magis notum est, ftgemus. Qui sonus, eum nihil nisi ejus naturam respici- ^^U8, eerte simplex voeandus est; eum yero de origine ^^aerimus, saepe ex duabus eonsonantibus prodiit. In di^- '^cto Calabriae o% ut ä pronuntiatur. Morosi (p. 105) sc iteris utitur, quae in lingua italiea ante 6 et » ut ^ sonant. We praeter oizVnO; quod jam laudavi; affert äini = axoivlov demin. substantivi axoipog) et äizo = oxi^o). In Zaeonum ^alecto ox et ax plerumque ut ä pronuntiantur; exempla -^^villius {Stude du dialecte Tza^conien. Paris 1866) haee •flPert: ädmda, baguette, a doriea forma GT^amov pro ^^jTtTQov] fx enim ante eonsonantes labiales haud rarointer- ^latur, velut in axl/xmio ((Tx/tttw); iäa, Spaule, a veter e ^Xiov, signifieatione leviter mutata; ä pro ok vel öx audi- ^i* etiam in vieo Athenarum, eui Illdxa nomen est. In '^iaJecto Zaeoniea haee pronuntiatio etiam in x literam 'H,dit: Tgixe sonat ut täüe, yiovx^ke (xoy^t'Aoc) ut kdäele. Gartias, Stadien. IV. 17 248 Deffiaer Qui Amorgnm; Calymnum^ Astjpalaeam ^) incolunt; in eo consentiant; quod x ^^^ e et i voces ut ä pronantiare so- lent, velut SSi = exei, oksoH pro i^o^ri'^, Praeterea in Cypro insula eadem pronuntiatio invenitur, ut däero (= «/i- Qov^)j et in dialecto Calabriae duobus in vocabulis: §im6im pro xetficov et siro pro xelqov (comp, neutr. adjectivi s hanc pinguem pronuntiationem habet a) in dialecto Zaconica: eSi = eovy hordsi = xoQaaiovy etc. b) in Mace- donia^ in Epiro, in Samothracia insula: äSrno = avgb), äimera = arj/i€QOv etc. c) Denique in öppidulo Lesbi in- stdae, quod Plomario hodie audit^ vM dicunt pro ovai (ex. gr. ayaptiäi) et Simeroriy kitdria pro oi^fiegoVf oitccqlov. De S r= Ol veteris linguae infra agam. z, sonus francogall. J, pro z invenitur apud Macedones et Epirotas. Idem tradit Devillius (p. 85) de Zaconibns: zestö = ^eOTOQ, ziyüe = ^vyioe. Quae consonans utrum aliis quoque dialecti» communis sit necne^ . dicere son possum. § 12. Liquidae ly r. Q et k sonorum varia genera sunt, quae in scribendo- distinguere supervacaneum habeo. Utraque liquida dorsa- lis est, si / subsequitur, de quo post agetur. Ab hac occasione autem mihi non abhorrere videtur, pauca de permutatione harum duarum oonsonantium dis- serere. Est Studium quoddam recentioris linguae Graecae X in ß mutandi. Exempla sunt : {rd^a vel &ta (vjld'ov), (rtes, 1) ^AatvndXaitt nunc Aatropaljd (die Sterüesalte) vocatur. Solent enim homines nomina locorum ad notas radices applicare. 2) Mullachins, qui in grammatica sua haec exempla Bossio (Kei- sen II, 67) debita in medium profert, recte dicit: Diese Ausspraeh^ des X Tfriöchte ich nicht mit Boss für etwas Ursprüngliches^ sondern flf eine späte Verderbimg halten. 3) De mutatione v vocalis in € infra disseremus. Neograeca. 249 irte {fjl&egj rjld^e), Srto {ßX&ti}) etc., orpida = iXnigj aderfis = adelq^ogy h6rfo8 = xolnog, armirös = aXfivQogy armSyo = ccXfAeyca pro dfiiXyü). Zaoones post consonantes i in ^ mutant: krdma = xA^^a, krdka = %Xeig (dor. xA^^ apud Theoer. XV, 33), grdaaa = yXüaoa , pratdna = nXdzavog^ apiikku = dnXovw etc. (Devill. p. 79). Ex dialecto Ca- labriae Morosi p. 110 afifert: grosH = xAcocmj, prdajo = nlovaiog etc. Sphakiotae, incolae montosae regionis Cratae insulae, eo progrediuntur, ut semper fere q pro X proferant; quare cum firi pro q>iXoiy yära pro ydXa, meyära pro jU€- yaAa, fearrf pro xaXdf dros pro oAog, tum drro pro aiXo et /?(Ä7-« pro noXXoi iuveniuntur. Ut frequentissimus est traus- itas X litterae in ^, ita rarissime X pro q reperitur. Equidem tria tantum exempla in promptu habeo: flevdria pro (peßQovdgiog, pldrt pro n^cigr] , yliyoga = taxitog ab adject. iyQfjyoQog (vigil), quod reperitur apud scriptores 6cclesiasticos et apud PoUucem (Bekk. et L. Dind. iygy'^ yoQwg), In bis tribus exemplis X pro q habemus, non quo ^Q aut yQ evitent Graeci, sed quod in unaquaque voce etiam altera vel tertia syllaba a q incipit. Q ante dentales in n mutatur in dialecto zaconica in vocabulis : dnde = agtog, mundalia (fivQTaXiäa) = fivQtaXig, ^hmde = ayiOQodovy titSada {TL%eQ%a) = TexdgTfj (MittwocJi)^ xMa = x^^^a (neutr. plur.), etc. Multum similitudinis haec mutatio habet cum ea, quae in nonnullis vocabulis Doricae dialecti exstat; dico formas fjvd^evy ßivriarog, q)Lvxa%ogj de quibus Ahrensius 11 p. 110 agit Zaconica dialectus etiam Äöte X liquidam q in gutturalem nasalem h vertit ; exempla ftffert Devill. p. 80 haec : dngate = sgycogy dnga (dgxa) pro ^jd^a 0'ai pris), eäjwhga = eavqi^a (a verbo ovq(jo). Ut illis •^^ vocabulis q ante x in n mutatum est, ita v post x in r transiit in: ipre ■= vnvog^ lafria (dacpvlöa) = daq)vlgj ffHpe = xylneg, prihgu = nvLyo), Vocabulo lafria^ in quo ^ pro d positum est, velut in latino laureus (cfr. etiam "öxpi;oy = lacruma), opponi quodammodo possunt nonnul- ^^e voces dialecti calabrae, quae dd pro X vel ^X praebent 17^ 250 Defilier Morosi p. 110 afifert: maddi = fiakXlov (demin. substan- tivi fiakXog), gvdddo = (iy/,ßdll(o, adddfso = aXXaoom^ puddi = novXiev (a ncokog, foddSa = qxoled^ marvdM = fuxQovXiov (dem. subst. fÄCLQOv), Neque vero ea vocabula communia sunt toti calabrae dialectO; sed imprimis Bo- vae propria. Ut in umbrica dialecto r primitivae d respondet, velut affertur (= adlator), aut peri {pedi\ et ex antiquissima lin- gua latina pro advena et adveho formae arvena et arveho traditae sunt; sie in ueograeca lingua permutatio d inter- dentalis occurrit in deminutivo ta glardikja = tä xladaxia {ramuU), et ^ interdentalis in karSkla, quod ad xa^hlrj (nad'ed-Xr] f velut Kad^eö-ga) referendum est Exemplam transitus v literae in l est alefdntria pro dvvq)dnQUty ixranea ab ävvfpaivw, quod apud Platonem exstat. De elisione literae (> vel l ante i, sequente vocali, postea agetur. SERIES TERTIA. Haec pars labiales consonantes complectitur et composi- tione simplicissima est. § 13. Explosiva fortis n — p. De pronuntiatione hujus consonantis nihil est diceti' dum. Modo commemoravimus; post /i nasalem n ntb po- ferri. Afferre possumus, recentiorem dialectum studiuiu quoddam habere, p ante r in / mutandi, et initio vocabu- lorum: ftSo = maia), ftio = mvo)^ ftox^^, = TiTia^o^j e* mediis in vocabulis; velut in rdfto = ^dmiOy gUfti; - nXeTvtrjSy eftd = €7iTd. Dialectus Calabriae eo progredi- tur, ut pro xp semper fs habeat, velut fstxi == xjjvxrj^ fsix^^ == xpvxQ6g etc. p in f mutatur nonnunquam effectu sequentis n.' Ut in antiqua dialecto Xvx^og a radice Xvk habemus, aut prae* iear i^anivtig i^aiq)vr^g (Curt. Etym. p. 457), sie e di«Jecto Neograeca. 251 Calabriae kafnös, y.afnizo pro Y-anvog, ytaTtvitco traduntur. Praeterea p ante n assimilatione in n transire potuit. Exemplo utor substantivo {nno^ quod Corigliani et Sterna- tiae in usu est, cui addo afsunnö = i^Tcveo) (afs = i^, quod per totam Calabriam auditur. iJeque tarnen statuendum est; p statim in n transiisse. Immo haec opinio sola recta est: p ante n in m mutata est; postea m ante n assimila- tione in n transiit. Hoc nobis ostendit ea ratio quae inter latina somnus (i'nvogj skr. »vapnas) et sop-or intercedit. Inter vnvog et ^nno ponamus necesse est formam imnos, Sic in dialecto Italica somnus in sonno et graecum vixvog in inno transierunt. Apud recentiores Italos igitur inno significat vfivov, apud Calabros VTtvov. Zaconum dialecti proprius est transitus n literae in k, quae tarnen solum ante i locum habet. Exempla Devill. p. 84 haec aflFert: hiyadi = nrjyadiov (Tirjyi^)^ kisu = omocOj kinu = nivcov, kmü = mvdcoVj kjdnu = nidviOf Mture = niwQOv, likt = XvTiri etc. Tarnen septentrionales Zacones lipi dicunt. Saepius tenuis p in v (ß) emoUita est. Exempla com- pluribus locis dissertationis meae reperiuntur. § 14. Explosiva lenis b. Hie sonus in recentiore minus quidem frequens est quam 111 antiqua lingua — nam ß nunc pronuntiationem nostrae w semivocalis habet — nequaquam tarnen ab ea alienus est. Videamus nunc, quando muta b servata sit: a) ß profertur ut b post labialem nasalem m, veiut enJ>Sno = iiußalva), embdzo = ifißißdl^co. b) etiam n post m ut lenis explosiva profertur: Smbto ^ = €fi7Tvov (== Ttvov); emheröSvo = i^inegidew (implico), eminstosini = iinnKnoavvrj, embodjo = ifUTiodiov. Nee ne- gJigenda sunt exempla velut ttm bölm, tim batrida = rr^v 7t6i.iv ^ Trjv natgiöa, de quibus supra egimus ob transitura dentalis nasalis in labialem. In peregrinis vocabulis b literam non solum post fi 252 Deffner accuratissime proferunt Graeci, velut amAasaööros = am- bassadeur (nQeaßevTrjg) , sed etiam initio verboriim , vel inter duas vocales , velut bürsa (la bourse). Graeci hoc vocabulum finovQaa scribunt; de qua seriptura § 7 dic- tum est. Addo interjectionem brS {finge), in qua ß veterem sonum servavit. Est brS vocativus adjectivi ficoQog. Ut ex figoiig — quod metathesi ex (lOQzog prodiit — ßgoTog, sie ex figi (syncope) brS factum est. § 15. Nasalis labialis?^. Haec vere labialis est et omnium populorum communis. Quare paucissima de ea dicenda sunt. De transitu m in v compluribus locis infra agam. Medio in vocabulo m evanuit ante n in kdno pro ndfirco, ut latina septeni et noveni ex: aeptemrni et novemni {ni est suffixum distributivum) pro- dierunt. Initio vocabuli m ante v abjecta est in nima pro fiv^fia, in dialecto Calabriae. Ortum est 97i ex v ante y in: axcMnnos = xavvog (a prothet), oninostjä = svvooTia (volup- tas, ut ömorfos pro evfiOQq)og [ivmorfos])^ elämno vel lamm pro ikavvto, Con^erri possunt ae/nv6g ex oeß-vog (Curt. Etym. 538 et 540) et scammmi ex scab-num^ quod voce acah-ellwm docemur. Saepe m qh f aut v ante m assimilatione ortum est^ velut in jSmrna = yevfia (jSvma), d-dmma = d-adfia, em- bütemmSnos {--evfievog, part. perf. med. verbi ifi7ii(n£m)y plemmdni = nvevfiwv (att. TtXevfimv) etc. Eadem natura sunt exempla velut prdmmata pro Ttqif' fdaza, mdlamma pro itidkayfxa, aurum, pröstamma = nQOG- %ayiiaj xdramma =^X(XQayiAa, framm^ifios = neq>QayfÄivogf vremm&njos = ßeßQeyfievog. Ea vocabula nonnunquam scribuntur una m litera, sed meo quidem judicio minus recte. Dixerit quidem aliquis, etiam in latina lingua exempla exstare, in quibus g ante m evanuit, velut in exa- men ex exag-men (exagere), flamen a radice flagy quae est in flagrare, (pleyaiv; juTuentum praeter jugum (Cvyov), etc. Neograeca. 253 fr. Corss. I, 84. Sed equidem puto^ assimilationem sta- lendam esse; nam pramma dicitur, noii prama. Neque imen nego^ in quibusdam ejusmodi vocabuliS; postquam asimilatio facta sit, unam m literam evanescere potuisse. Addere mihi liceat vocabulum amdni = axfioviov, quod st deminutivum substantivi än/niov. lam in vetere lingua ; ante m in ;^ mutatur^ exceptis tarnen nonnullis nominibuS; a quorum numero ax/uiov est. Posterioribus autem tempo- ibus; quibus deminutivum solum in usu erat, ex dxfioviov brma äyfioviov prodiisse videtur. Etiam in lingua latina Pyragmon pro llvQdufUov (g pro c) traditum est. (Brandt, ^uaest. Horatian. p. 87. Not. 17.) In äyfiovtov y assimi- atione in m transiit; neque vero e pronuntiatione Grae- 3orum discerni potest, utrum ammöni an amöni scriben- ium sit. § 16. Fricativa fortis /. Eundem sonum habet q> in ore recentiorum Graecorum quem nostrum /. av , ev, 7]v diphthongi ut af, efy if pro- Quntiandae sunt, quum consonans fortis insequitur, velut: af^ddis = av^dörjg; efkleis = ev^Xerfi; eflctirion = ei- ^'^Tfiiovj sacrariwtn; afksSnx) = av^alvw, augeo; efprep{s^= ivnQsnrjg ; Sfaplq>yi7W(;=^ev6nXaxvoQ; eftrepizo ^= BvxQBTtLtiu} ; effrosini = evcpQoavvr/ ; 6f iristos = evxQrjOTog etc. Neque tarnen neglegendum est, illud / saepius ante consonantes extrudi. Non dico vocabula velut emorfjd = €VfiOQq)iay übi fm prius in mm transiit, sed affero atös pro avTog, ) in andvyo et andüo^ d-dmo) (ratpoq) in S^dvyo transierunt. Neque tamen sola «i verba, quorum radix in qp excidit, sed omnia quae in an- tiqua Graecitate in nx form ata sunt, praeter hanc formam (xQVTtTO}, hrifto) etiam illam aliam in ßy habere possunt, velut kdvyo et hdvo juxta köfto {xotitw), nivyo et nivo juxte nifto (vinTO))^ etc. § 17. Fricativa lenis v. ß aeque ac d et y fricativa evasit. Quare quis est qui consentaneum esse dixerit Graecos in grammaticis quas de majorum dialecto scripserunt, translaticiam consonarom dispositionem servare, non secundum rationem pronuntia- tionis, quae hodie apud eos viget etfloret, immutare? Quo enim jure /?, y, d dici possunt fieaa ov/iiq)(ova ? Atque ß quidem nostro w sono respondet, quem v li- tera exprimimus. Praeterea veteres diphthongi av, evj tjv nostris diebus ut av, ev, iv sonant, quum sive vocalis sive Neograeca. 255 )Bsonans lenis (ß, y, (J, ^, i, ^, v, q) subsequitur. Ixempla sunt : everjStis -== evsQyeTrjg, Swulos = evßovkog, d// = avyi^j evdjdzo = svdidCa), evhyö = evXoytd^ Svmorfo8 = BV(iOQq)ogy Svnia = evvoiay dvrio = avqiov, ß saepe eliditor inter duas vocales. Dialecti Cypri, thodi, Carpathi, Chalcidis; Calabriae, Zaconiae etc. roulta xempla praebent, e quorum nuraero haec aflfero: djdolos Jtiam djdlos) pro didßolog, straös = OTQaßog, Atdiros = ftdßvQog y 'prdato == ngoßarov^ foüme == cpoßovfJLCLi y etc. lud hrodttij quod Morosi p. 109 aflfert pro krevdti (xQaß- nog)t sie explicandum est: 6 in irrationalem vocalem de- inuta est, ita ut hrvdti orta sit; tum v in o transiit, ut l!^6(xaovy quod Hesy<5hius aßeaov explicat. V loco digammatis invenitur in nonnullis vocabulis: ära est väga^ habet tarnen vim posterioris vocabuli vögig. Hoc in Substantive neograeca dialectus ad literam Dgruit cum ecclesiastica lingua Slavorum quae et ipsa dra praebet. valtos significat paludem in recentiore dia- ito; Vdltos praeterea nomen eparchiae Acarnaniae est. :ibium non est^ quin hoc vocabulum reducendura sit ad dicem FcA {h'log; Curt. Etym. p. 336). Secundum Pap- dopulum vocabulum Felog nunc quoque cum digammate etat; dicit enim doctissimus ille vir (Revue arch^ologique UV. s^r. VI. p. 228) : Ainsi dans nie de 8yra les paysans ipellent un terram bas et plät^ h cStS des tanneriesj FiXogy trais , en pronongant id le digamma , et cet endroit est en et marScageux. Zaconicae dialecti propria sunt: xdvo (prScipice, Devill. 71) pro xdogy de quo Curtius (Etym. p. 185) dicit: xdog \t wohl sicher auf ein xaF^og zurück, avotdna = xh Sj in recentiore dialecto to afti, Curtius, qui hoc voca- lum aflfert (Etym. p. 374), Thierschium secutus dßovräva ribit. Rectissime praeceptor dicit : Da in dieser merlcwür- jen Mundart ov der regebnässige Vertreter von o , ß aber F istj so erhalten wir den Stamm ,ydFm^^; nam Devill. 32 aßoTCiva tradit. avot ad avar reducendum est. daveU 256 Deffner idem est quod daßelog {dalog ' uiayLU)veg\ ab Hesychio tra- ditum. In ceteris dialectis öavU in nsu est. Cum inCart Etym. p. 217 legissem: „(Jai'og misery z, B, Soph, Aj, 77t (o data TexfirjGaa. Hier heisst das Wort gequäüf^ , mihi in mentem venit xavjuevog (kaimSnos) , quo recentiores Graeci semper significant hominem misellum; sicut nos der Arme vel der Äernwte dicere solemus. In wdtu pro vdaxog^ ivata pro vöaxa digamma agno- scere non possum. Neque minus cum Devillio dissentio di- cente: yyDigaTnma insSrS h la place du X SltdS (dial, de LSmdM): xaßa (pour xäka — ftUa), äßßa (jpour äXXa — aHij et akla, plur. n.Y' etc. Hoc loco DeviUius dicere debebat V occurrere pro A, et comparare poterat dialectum Calabriae, in qua d pro X invenitur. Alia Tidd'ri ß literae in altera parte dissertationis meae hie illic attingam. § 18. Consonantes dorsales. Antequam ad consonantes du]plices transeo, de conso- nantibus dorsalibus accuratius dicere mihi in animo est Rectissime Brückius in libro qui inscribitur: Qrundzüge der Physiologe und Systematik der Spra^cMaute cum de n dorsali (n mouillS Francogallorum) et de l dorsaji (l mm- illS) disputat; haec dicit: Man karm da^ Wesen dieser Laute mit wenigen Worten bezeichnen , wenn mxin sagt: sie sindl v/ad n mit unmittelbar darauf folgendem. Jot, Attamen Rumpeltus aliique consonantes dorsales simplices esse existi- mant. Quae sententia in eo posita est, quod saepenumero, ut nj vel Ij pronuntietur, non majore temporis spatio opus est, quam ut simplex consonans dicatur. Sed voces illas in graeca quidem lingua esse compositas pro certo habeo. Magnas in difQcultates incurri, cum de hac re, quod ad neograecam dialectum attinet, nondum quisquam disputa- verit. Quare fieri potest, ut nonnunquam aliquid perperam dictum et explicatum sit; sed quantum ego poteram, ill^s vocum rationes quam pptime et rectissime exponere stude- Neograeca. 267 bam. Atque ut tota haec ratio bene percipiatur, primum de vocibus yy, x/, ;f/ disputare praestat. lam / integrum manet; quum post x ^st; quum autem post x locum habet vel post ceteras tenues t et tt, plane fere sonum ac natu- rara amittit et proprio quodam sono profertur, qui in medio est inter j et illum x Hterae sonum, qui extreme palato efficitur; denique yf utique in / transit. Neque alia resma- joris momenti negligenda est. Nam cum ante y/, x/, // vocales a vel o positae sunt, illud / praeauditur eaque no- bis linguae aflfectio ostenditur, quae a Graecis ijievd'aaig appellatur, quare Ttaidduicc ut peddik/a, xe^dxioL ut te- mdixja, ayiog ut dtjos pronuntiatur. Quae epenthesis vel tum locum habet, cum y, x, x consonantes i subsequitur, quare 7taiö(xy(.iipv) ^ xoTcxivogy f^dx^f clysig nt peddiki, k6i- Unos, mdixi-f dijts dicuntur. Nee deest illa linguae affectio in recentiore lingua persica, nee ignorabant veteres Graeci, id quod ex vocabulo ai^ satis luculenter apparet. Stirps enim ejus est aiyt {alyißnxrig), referenda ad syllabam ay, quae ex sanscr. aga intellegitur (cf. Gurt. p. ()30). Alia exempla simt: alxiitrj, quod Curtius (p. 457) ad dx-ifirj re- ducit, et yvvaixogf quod syllaba ki yvva stirpi suffixa for- inatum est (v. Kuhn, Zeitschr. IV, 216 etc.). Post 7t j eundem quem post x sonum habet, quem quamquam propiüs abest a palatali x quam ab /, tamen signoy reddam, velut onoiog = öpfos, nnlog = pj6s, Post f et V sonum j servat, ut m)f,iOQq)La = emorfjd^ ^^laßia = sglavjd, Epenthesis apud labiales locum non tabet. Restat ut de mj pauca dicam. m non facile cum / conjungitur, nisi interposita tamquam ponte nasali dentali. ßraeci enim pro f^ua mnjd (australes Zacones njd) ^ pro ^^fijiiia kcummnjd dicunt; ^dfiia in Idmnja (lamia Hör. a. P- 340. Carmen 524. in coUectione Passoviana de Lamia ^&it), ^PtDfiaiog in Romnjös transit. Quod quidem ab Oeco- ^ouiide valde impugnatur, sed certe immerito, nam nemo ^8t inter Graecos, qui cum eo consentiat. Quid? quod ego 258 Deffner illud mrijd ita pronuntiari audivi, ut ab mnd proxime fuerit. Deniqae de dentipalatalibus agendum est, in quibas paulo diutius nos versari opus erit, quum illae plures sint Ac primum quidem de l dorsali et n dorsali dicam. X et XX ante / aeque pronuntiantur atque gl in ital. battaglia (hisp. batalla, lusit. batalha)y quare '^dXXiov ut ital. caglio sonat, Neque tarnen ego more Hispanorum circum- flexum neque cum Rumpelto accentum literis l et n ap- pono (n vel l^Jj sed potius j literam adscribo^ quoniam sie perspieuum fit, unde illae voces prodierint. Exempli causa affero iXaia^ quod ut eljd pronuntiatur; praeterea ay- xaXid^ü) = angaljdzo; aoristus angdljasa accentum secunda in syllaba habet. Quae eadem pronuntiatio etiam in initio vocabuli fit: ut in ital. gli vel lusit. üiamaj sie in graec. sermone Xeovragi sonat Ijontdri, Vocabulum Ijo et ^Atog et eXaiov — in utroque aphaeresis est — significat, quare Ijokdvyome (ictibus solis oppositus sum) et Ijötopos (olive- tum). Zacones pro Xinog dicunt Ijüko, de quo infra videas. Ut vero in quibusdam Italiae regionibus fijo (figlio), paja (paglia), canaja (canaglia), foia (foglia), in Francogallia hie illic batayon (bataillon), fouyS (fouill^), in Albania bije^ (filia), femije^ (familia) etc. audiuntur : ita haec linguae affectio in Omnibus fere Graecorum dialectis invenitur in vocabulo pj6 (vel pja) pro pljö = nXiov, lam nonnullis locis Ca- labriae düjoma pro duljoma (dovXsvfia)^), kdjo pro käljo, denique fjo pro ÜJo dicitur. Samothraces j{jo et ceteri Graeci semper fere ^'ÜJo proferunt. Morosi, qui hac de re in Studi p. 11 1 disputat, dicit: In questi nostri ddaletti un 1) dMevma in SiSilemma transit, v littera in m assimilata. Post^ irrepsit / consonans et e anle m m o obscuratum est; sie Svljom exstitit. Haec e vocalis in o mutatio non rare exstat ante labiales consonantes f et m, velut in jofiri ^== jefiri {yiipvQo), jdmma ^^ jimma {jSvma, yev/na). Etiam ex antiquiore dialecto nobis servata sunt si- milia, velut Iliokofiaiog et T^tnrolofios (C. 1. Gr. 7435). Neograeca. 259 tale femymeno credo sia dovuto ad influenza itoL Sed quis est quin illum errare intellegat? nam haec affectio per omnes Graecos pervulgata est. Quare navia {vela) vel fiaviddi^g ut panjdy manjöäis pronuntiantur et hisee in vocabulis parti- cula e* vocalis praeauditur. Fere dixerim, e'post n divisam esse et alteram partem praeponi, alteram postponi. Qnibus- dam in vocabulis haec pronuntiatio vel maxime conspicua est, potissimum in Graecia septentrionali : Snja (evvoia) hoc modo effertur, ut dorsum linguae tarn arte ad palatum ap- plicetur, ut nares fere claudantur ; item enjdzome, quod inde ductum est, Aeque atque evvoca ■_ — Passov. lyvoia scribit, id quod non prorsus falsum est, cum etiam ^ynfa audiatur — h/pea pronuntiatur, illo tantum discrimine interposito ut accentus in secunda syllaba sit, ergo enjd (evvea), quod in Locride — hac de re Chalciopulus mihi amicissimus me certiorem fecit — eyrye£ pronuntiatur. Cujus pronuntiatio nis alia exempla Morosi (p. 1 1 1) in medium profert : veldnja r = ßakdvia {ßdlavoi), skotinjdzo = anoTeLviä^o) f quod a ayco- veivog ducitur, etc. Eadem ratione terminatio adjectivorum sviog profertur: siderSnJo = aidrjQOvgj marmarenjo (fioLQ- fidgeog), asimSnjo {aQyvQOvg), ductum a a^i^ia = aQyvQcov ^urj Tcexccgayinivov. Cfr. Thucyd. VI, 8. Proxime abest melan- jdria (subfuscus) recentiorum Graecorum a fieXalvw veterum. lam si MavLCLxrjg et Mainote conferimus, certe minime dubi- tabimuS; qmn verba, quae cadunt in aivw et eLvcoj &x, dnjoy 4njo orta sint. Eodem loco vierba in alqu)' ab drjo et Srjo- continentur, velut xad'aiQw, IfulQO) etc. Haec verba nos traducunt ad v dorsalem. Hujus soni exempla sunt sterjd (fj areged contmens)^ lorjd (xa %{j)^ia\ lam vero quod Mullachus (gramm. p. 89) dicit: jyDie Oyjmer sprechen dAxs Jot hinter einem q wie hartes y," non possum cum eo non dissentire. Id tamen verum est, Cyprios non puram j proferre post ß, sed potius x palatalem, ita ut scri- bas tor^d^ Brueckius hunc soiium, de quo supra dixi, signo X exprimit. Denique adjiciendum est, apud Zacones syllabam r?', 260 DeflFner etiamsi vocalis non sequatur, dorsaleni pronnntiationem habere. Devillius qui hac de re p. 89 agit, affert cum alla exempla tum haec: perjipcUo {negiTtcerog) , plewß (nXsvglov) j frjidi {oq>Qvdiov)y vrjisi (ßgi-oig), makrjid iiia- nQv) etc. Dignum est quod memoriae mandemus, in illa dialecto nomina mensiura ^SsTrziijßQiog, ^Oxrofißgiog, Noßifi- ß^Log proferri SottSmji^ Oktärnji^ Noemji. Etiam dj et dj in censum veniunt. lam si dt syllabam vocalis sequitUF; in 8j transit. Sin antem Kngna non plane ad alveolos maxillae superioris effertur, sed illis tantummodo appropinquat; ex dj j solum fit. Praepositio did in jd niu- tatur, id quod etiam tum fit, cum praepositio prior pars compositi cujusdam est, velut jatt = öiaTi , jalino = (Jtö- Ivio , javSno = diaßaivco. Etiam mediis in vocabulis i ante J evanescit, ex. gr. in pöja pro nodta^ v4ja pro ßotöia (pluralis deminutivi a ßovg formati), ruja pro ^otdia (^odia). Haec quidem Morosi (p. 100) habet. Bän- dern rem in Graecia, ubi ö ut spirans pronjantiatur, inveni- mus. Hie quoque fd, jati^ favdzo {diaßd^w) in usu sunt, quos sonos usque ad hunc diem omnes y litera praeposita significant: yecf, yiarl et d in y commutatum esse docent. Sic pro jasumi (jasminus) yiaaovfii et pro j6 syUaba (iw) ytti in carminibus scripta exstant. Cum j vocalis subse quitur, d a Romanis quoque ante j explosum est in fonnis lovisyloviylovemjlupiter quaeex antiquioribus Dünnsy Diovemf Diove factae sunt. Cujus rei alia exempla sunt Iuw>y h- nius j juvenis y juvare. Cf. Corssenium (I, 211), qui rf ante j elisae cum alia exempla tum ajutovy ajunctay possejatur in medium profert. In veterum Graecorum lingua ^ saepissime ex ij orta est, quum fricativa palatalis J in dentalem z transie- rit. Praeter nomen dei Zevg lesbiaca potissimum dialectua commemoranda est, in qua ^d = did^ J^aßdkksiv = dia- ßdlleiv, Zovvt^og = Jiovvaogj et quae sunt hujus generis alia, inveniuntur. Quibus respondent latinis in inscriptio- nibus tales formae quales ZahuliuSj Zod^rus, Zonyaiua. In Neograeca. 26 t nanuscriptis scriptorum posterioris temporis inveniuntur abulusy zaconus, zeta = dlana (Corss. I, 216). Curtius ). 564 his de formis dicit: Diese Formen sind nur durch Innahme der Mittelstufe dja erklärbar y und es verdient Beach- vmg, dass diese Mittelstufe im Munde der heutigen Qriechen •ortlebt (Mavrophrydes Zeitschr. VII, 1 30). Non soliim dj sae- «ssime exstat, velut in pedjd^ gladjd pro 7caidia, xlaSia etc., ed etiam formae in quibus t pro df est, interdum servatae unt, quas ex antiqua graecitate traditas, non recentiores 886 ex 80 cognosci potest, quod ^ non dz, sed z sonat. Quare mi kdmis zavulj^ = /Ltf] i^cif.irjg diaßollag dici- ir, et homo versutissimus zavidjdris (-i^g) vocatur. Chal- iopulos mecum communieavit, infantes pro diaßolog zdvw- )« dicere. Unum quidem vocabulum equidem scio, in quo dj re- entioribus temporibus in da transiisse patet, dico illud zuräiki, quod e djerdiki, JeräHn] leQCcxiov prodiit. Supra commemoratum est, post tenuem t J magis ad alatalem x accedere, velut mdtfa pro o^fiaxi^a. Neque wnen hoc ad omnes regiones referri potest neque ad om- es incolas regionis cujuspiam. Nam in proferenda j post , I, X, q etc. tanta discrimina sunt, a leni y usque ad im Xj quae est in confinio palatalis et velaris soni, ut tteris declarari non possint. Quare repeto mihi praestare ideri, in Universum / adhiberi, excepto si j in z vel transiit, velut in pj6s (pro noloq) , quod in dialecto Car- athi p§6s sonat, et in kupjü (gen. vocabuli xcwtt/ov), uod in dialecto Cretae kupsA profertur. 8 ei z ante j naturam mutant. Nam e consonantibus Iveolaribus dorsales fiunt ea ratione ut extrema pars tergi nguae convexa exsistat et palatum extremum attingat. 'njue rei exempla haec aflfero: q)OQ€ala (vestimentum) = >t^'d, et Ta ßv^ia (mammae) = vizjd. lam denuo moneo örsales ab alveolaribus proprio signo a me non distingui, ttum dorsales nisi ante j non inveniantur. Kestat ut addatur a cum J assimilationem iaire, non 262 Deflfner quidem in aa, id quod in veterum Graecorum lingua fit (Gurt. Et p. 616), sed in cacuminalem Spiranten ä. Exemplo utor numeralibus quae cadunt in xoatoi, neutr. xoaia , et in omnibus dialectis köäa velut triakösa^ tetrakdsa etc. sonant. Animadvertendum tarnen est, com- plures gradus assimilationis esse^ prout sigma majorem minoremve partem j consonae absumat. Maurophrydes praeterea affert xapsd proferre septentrionales Graecos pro Xapsjd (frustum, a verbo ^dmo)). In vocabulo suno (L e. Xino pro x^^)} quod Morosi p. 100 praeter ;yw7io affert, jy in i confusum est. Denique exemplum zj m z assimilati equidem non co- gnovi; quamquam non dubito, quin vocabula ejusmodi exstent § 19. Consonae duplices. Venimus nunc ad consonas, quae vocantur duplices Atque cum 1, ^ et quae sunt reliqua, tantunmiodo dua- bus ex insequentibus consonis contineantur, quae commodi- tatis causa una nota significantur , cumque in lingua latina pro \p singulare signum non offeratur, melius esse existimo^ unumquemque sönum suo signo exprimi, ita ut ksy ps, ts etc. scribamus. Atque primum quidem ? eandem quam in vetere lin gua pronuntiationem habet. Unum hie afferam necesse est. $upra dictum est, k post gutturalem nasalem nut g sonare^ non. solum mediis invocabulis, sed etiam in exemplis velut: den gdmni = Siv xafivet, Eadem ratione div ^evgio (nescio) ut den gzSvro, div e^aveQxofiat, (oix €QX0f4ai avx};ig) ut deA gzandrxome sonat. Comparari potest francogallica prae- positio ex insequenti vocali: exemple^ exercice, Quibus dictis ad \p transeamus. Hanc literam constanter tum per pa scribam, cum ea ratione pronuntianda est Atque ttt apud veteres xp e q)G saepe prodiit, ita apud posteriores afs, efs in interiore vocabuli alicujus parte ut ai// (aps) et exfj (eps) proferuntur, velut dovkevoio et xat'aw = Jwü^ et kdpso; nunquam vero in fine vocabuli fs in ps transit; Neograeca. 263 quare semper vasüifs dices. In calabra autem dialecto ps semper in fs mutatur. lis exemplis quae hac de re supra allata sunt; h9,ec addere mihi liceat: äcofsa^ Srifsaj khafsa, quae formae sunt aoristi verborum xotttw, ^inttUj Ceterum ab hoc loco non alienum esse videtur de qui- busdam labialismi et dentalismi vestigiis disserere. Curtius, }m Etym. p. 621 et 657 de illa affectione agit, cum alia tum haec dicit: „Möglicherweise sind aiich die Wurzein fd-BQ und-(pd-i mit den Nebenformen tpeq und xpi zu ihrem Labial auf dieselbe Weise (nämlich durch das Umspringen ier Gutturalen in die Labiale) gelangt; denn ersteres liegt iemsanskT^, kshar, zerßiessen, zerrinnen, schwinden^ hsharorSy "Vergänglich y begrifflich ebenso nahe wie q)d'i> dem sanskr. ^cski (kshi-^d-mi) verderben, zerstören ^ kshitis = (fx^iaigj kshaja == q^d-orj^ Schwindsucht. Idem pauUo supra: „Da« Umspringen der gutturalen Gruppe in die lahiaie hat im Neugr, ixljeg = E%d'ig eine Analogie. Zwischen ix^^S und liffig dürfen wir wohl eine Mittelform €q>^eg annehmenJ^ Quae conjectura luculentissime quibusdam formis dialecti Calabrorum comprobatur , velut ddftilo = ddxtilos (dax- ^vlog), stdfti = std%ti (oTaKTij), tSfni = tbxvti, aftS = h^eg etc. ^) lam cum hac in dialecto pro \p constanter fs 1) Quod Yocabulum Morosi (p. 107) in medium profert, et post id Piro ix&HQ). Attamen error irrepsisse mihi videtur, cum in indice 6JU8 libri (p. 164) exstet: ftiro m. pidocchio (ipfiga M. (p^eCg). Quo ui libro, cui summa quidem laus tribuenda est, tamen nonnulla errata inveniuntur, e quibus unum afFero hoc; In indice (p. 160) scriptum ^t: ffgodispina (Mart), giovane sposa. 11 prima (dicendum erat se- ^ondo) elemento ne k di sicuro dianoiva (signorä) e ü secondo (legas 9^0) panni viog {figlio , ßgliä) coüo spirito aspro indurata a y, Y^i'O^y e, come gheräi p. gkieräi (t(Qaxiov), yos,^^ Etiam majorem in örrorem in ea nota (p. 213) incurrit, qua quae supra dixerat, corri- ?^ vult: „/n godispina — mi dice Ascoli — mi par iiianifeato che ^ mescoli ü greco 6ianoiva callo slavo gospödina (signora). Quid igi- ^godispina est? Nihil aliud nisi ikoäiapina (oUo^ianoiva), Oarftias, Stadien. IV. 18 264 De&er dicatar, ut Atfsa ««= Xoi,of, Futura quoqae huc cadunt eortun verborum quae exeunt in üa vel tt, ut fildttu — fitätsu, prdasu — prdtsUf et in ndu = fct>, ut hrdmdu — hrdtsuy et in "umtv {anw). Praeterea haud pauca vocabula inveniuntuT; in quibos duas affectiones animadvertere possimus^ velut in verbo Tieaxlov (demin. substantivi to ndaycog); hoc enim in ononi- bus recentioribus dialectis petsi sonat. Hie igitor primoni a et X locum mutaverunt^ deinde ex ks ts fetctum esl- Idem patitur -ioxLOv, quo a comicis et a scriptoribus poBte* rioris aetatis deminutiva formantur; transit enim in üMI» velut koritsi (t6 xogtaniov, puella) etc. Sed -ioxiov et ipsoDfl deminutum est ex -iaxog, Femini etiam formam ioxa exs^tisse nos docent vocabula velut karöitsa {xagdiaKrj), UdÜsa {ht- liGTirjj dem. vocis lakid), psiyitsa (ipvxiaTcrj) etc. In za- conica dialecto habemus: apötsja (= oiii,d\ quod ad *a;ro- Gnia reducendum est. tsSrpane (= OKenaQvov)^ in quo metathesis liquidae q accedit. Schmidtius (p. 353) Baooni- cum illud vocabulum ad oxeQXpavov, d^ivqj JcileKvg Hesychü revocat, quod equidem in Passovii lexico invenire non potui. In zaconico atsimdane (neogr. sfenddmi)^ quod ex an- tiquo aq)€vdafivog (acer) ortum est» primum a et 9 locum mu- taverunty tum dentalismus accessit In eadem dialecto sae* Neograeca. 265 pius rp in ta transiit. Vide quae Schmidt, p. 353 affert. ^ in zaconico kutsümba, de quo infra agam^ positum est loco aa veteris linguae (noaavfißi])] aliud exemplum est htsifi, quod omnes dialecti exhibent pro ii6oovq>og. Acce- dit exitus tsa in dial. Carpathi pro vetere aaa, velut: ^(äaisa, vaMUtsa etc. ta veteres Graeci in sermone, quo in scriptis utebantur, plane ignorabant. Attamen linguam cum nondum in dialectos abiisset^ ts habuisse utique existi- mandum est. Quid enim? Num alia ratione tales formae quales ycQelaowv et icgeiTTWv illustrari possunt? Minime. Bes autem haec est. Primitiva forma kq^t-Jcdv (epenthesi xQBiT'jiov) in KQ€T'^a)v (xQeiT-^wv) transiit; ex qua kqst'Owv {^HT-aiov) facta est« Deinde assimilatione progressiva ^eiT'Zwv, regressiva XQeioocov (forma ion. nQeoauiv epen- thesi. caret) evasit. Cfr. Curtius p. 618. lam ta in neo- graeca dialecto cum ex aliis consonanübus nascitur tum ex h Hoc autem sie explicatur. Vidimus in pronuntianda k ante e et ^ conclusionem in anteriore oris parte fieri. Quae si in medio palato ita efficitur , ut angustiae remaneant post articulatam &, ex palatali k consonae cacuminales ^ oriuntur. lam vero si iUae angustiae etiam magis promoventur ; it« ut ad gingivam superiorem acce- dant; alveolares consonae ts audiuntur. Illius soni exem- plum ital. Cesare, hujus nostrum Caesar est At in lingua latina usque ad VI. post Chr. natum saeculum in Caesar o Ut k pronuntiabatur (Corssen I^ 49). Idem de lingua graeca dici potest; nam assibilatio etiam in hac lingua media demum aetate invenitur. Neque negligendum esl^ in ts ante e et iy praecipue vero ante j s literam dorsalem fieri. Hoc 60 pertinet; quod Graeci plerumque ts non sie efferunt ut nos tz in ^^Katze^^, neque pinguiter more recentiorum Ita^ lorum (Gesare)» sed medio quodam inter ^ et ^ sono^ qui dorsalis est. Quare Graeci illum sonum non per zo expri- jnere solent; sed per tC» quod aeque improbandum est. Quibus dictis intelliges haec Devillii (p. 88) i Le tä et lets s'emploient mcÜffSremment en tzaconien, et sont, povar ainsidire^ ad libitum. 18* 266 Deffher Equidem ad exprimendum eum sonum scribam ts. Exemplmi affero : kötsi (ductum a xonxog), pluralis kStsja, Quod voca bulum valet ossiculum; et eius pluralis forma responde graeco vocabulo aozQayaXoVy quo ludus significabatur; qi nostris etiam nunc diebus in Graecia öoret. Cum autei vocabulum no'KY.og vim nuclei habeat^ forsitan quidpiai offensionis praebeat^ quod in vim ossiculi transierit. A apud veteres quoque xoxxorAo^ significabat micem pmem nostris vero diebus xdxxaAoi' plerumque valet os et perrar nvLclewnt'^ nucleus nunc vocabulo hukütsi significari sole Quo loco non indignum videtur memoratu^ oaxiov quoqa et 08 et nucl&wm significare, quod idem de latino vocabtili 08 dicendum est; cf. Curt. p. 197. t8 primum ex % prodiit. Nam ad t ante e et » vocale / accessit; quod magis magisque invaluit; inde 1z et po stremo t8 prodiit. Haec duo exempla sufficiant: Tempil tsiitdsikas transiit. Nasalis intercalata haud raro ante es plosivas invenitur; in neograeco vocabulo h stirpis non n in gen. xhxi'-yoq in y moUita est; item pro oq%v^ o^vya neograeca forma ortiki k servata est. Affectum illum t li terae optime in vocabulo in tsvkdni (qq)VQay maUeus) cern licet, quod ex Tvxoviy deminutum est. lam in recentiop lingua multis in vocabulis in quibus v inerat, vetustam i servafum est, in aliis vero dialectis quasi intermedia formi vov offertur, id quod iam in dialecto boetica habemuS; vela ttovx^} -^tovalagj ^Oliowniojvog, Quod i in tiukdm pri mum in / mutatum est, ac deinde tsukäwi prodiit. Iam vero t8 bk k ante e et i voces exsistit. Id pervul gatum est per Zacones, Calabros, Locros; Boeotos; Atticos Cyprios, Cretenses etc. Qui omnes tse = xai, tserdsi ^ yLBQaoLOVy tserb = xaiQogy t8So = xalo), tsino = i%aivoq& cunt. Vy quae nunc ut i pronimtiatur , in lov abiit; »< praeter thiriatH in Calabria tsuriatsij apud Zacones üAt dominus auditur. Nee desunt qui iMiio dicant. Deniqui e quoque in o mutatur, quod etiam xn u obscurari potest Neograeca. 267 pro JcefäK (nBqxiltov) ye\ tsefcUi in Calä>bria täofdli, in Za- conum dialecto täufald occurrit. § 20. De vocalibus. Atque haec quidem de consonantibus dicenda erant. Nunc de vocalibus disseramus. Atque quinquevocales; a^ iy u, e, o, etiam in neograeco sermone occurrunt. lam a et longa est velut in glddoa (xißdoc?), et brevis velut in yrdmmay quod duae consonae insequuntuT; et in gladjd (nkadia), quod prior syllaba ac- centu caret. Tum a et in o obscurari potest; quod quidem non invenitur nisi in voe. zac. amoaxd (äfiaaxd^tj), et in e extenuari; id quod potissimum iis in syllabis fit, quae ac- centu carent, ut vervSris, balbutiens (ßaQßaQog), ergSvo ißqy^vto pro ägyscD), flaud raro quoque a primitiva vel in eis Yocibus servata est, in quibus veteres Graeci alia vocali utebantur ut in arydtis (iQyäzTjg). Quibus omnibus de re- bus accurate disserere possum; sed hoc loco certe longum est, quare alio tempore haec exponam. lam vero e longa, dico illam, quae accentum habet quamque una tantummodo consona sequitur, semper clarior est {e ouvert) et pronuntiatur ut nostra ä in wäre^ Schwäne, Sin autem e sine acoentu effertur, aut clarioris e simile est, idquod praecipueante liquidas et nasales occurrit velut, enöno, ddte {ßvowy ilaTe) etc., aut propius abest ab t, id quod potis- simum ante vocales, saepe quoque in fine vocabulorum ha^ bemus. Sed vel hac in re non solum dialecti sed etiam singuli homines inter se discrepant. Et clarius et obscu- rius e per e scribimus. Denique ac ut e sonat. Hoc ita factum esse videtur, ut diphthongus ac paullatim obtunderetur et ex ai prim^m ae prodiret, id quod in dialecto boeotica (Ahrens 11, 188) exstat: ^AeoxQOvdag pro ^loxQcovöag, et (ib. 189) nlavxae pro nXavx(f' Tum in ae vocalis « praevalebat et inde sonuB e natus est. Similiter in Doride 0^9; pro oQotB^ rjQtivtj pro fiqvixaa occurrunt. 29g IMIher lam iertia vocalis • loco variarum vocalium et diptithon* gorum adhibetur. Atque primum quidem i vice veteris iota literae fungitur, sive longae sive correptae. Deinde ij vete- rum Graecorum respondet; pro hac ^* jam Boeoti et Thes- sali adhibebant bi, velut noveiQog, Tid-ei^c, ftel == /ui;, nee fieri potuit, quin haec diphthongus aliter atque e-i pronnii'- tiaretur. ei posthac duas quasi in partes abire potuit^ aut € superante aut i, Atque illam e (pro €t, plerumque ante vocales) ef praecessisse videtur ; / postea elisa est. Exem- plum ^Ala^avÖQea affero, quod legitur in nummo Alexandri Magni (ex a. 330 a. Chr. n.)i ev vero^ i superante ^ in c transiit; id quod primum apud Boeotos nobis offertur: ie— yiQ, nlvig pro ^^yetg, niveig, (Lesbii autem Tccivfjg pro noiveig); tum vero tertio post Chr. n. saeculo cum aliis locis invenitur tum Alexandriae. Videmus ergo % vicarium diphthongi ev esse. Postremo id » commemorandum eat, quod pro v oecurrit. v enim principio quidem sonum t$ habuerat; deinde in nostrum ü extenuatum est; postremo in «C Neque tamen hoc semper factum est. Nam primum quidem t; in nonnuUis dialectis sonum ü servayit. £ qui- bus solam locricam afiero^ in qua etiam ov ut ü sonai Hoc notatu dignum est; quod scimus undecimo saeculo «f ut V sonassC; et utrumque sonum disparem fuisse t vocalis. Cfr. Curttus ErläiU, p. 25. Exempla e locrica dialecto deprompta aflfero stsyU= axvkkiov et tsymüme = noi^iiftai, Vides me sonum nostri ü signo y exprimere. Praeterea vetusta u cum in multis vocabulis recentiorum dialectorum conservata sit, aptum esse judicavi, hac de re in disserta- tionis altera parte accuratius atque copiosias disputafe. Diphthongus vt ut i pronuntiatur. vi , quae non inve- nitur nisi ante vocales primum in v mutata est; transennte i in /, quod saepenumero eiectum est; id vero v in » ex- tenuabatur. Dicat aliquis; vi in v contractum esse; sed mihi quidem veri id simile esse non videtiir, cum vi non contrahatur^ nisi consonans subsequitur, ut ßovQvdlov ex ßoTQV'idiov, Attamen mea quidem sententia eo confinnatur, Neograeca. 269 quod ex ^ija (quod sumo) / litera obdurescente orta est; miya. Nee deest analogia; nam ex nera-jfo petdyo {nkofiat), fut. petdkso (netay-aco) nascitur et hicy ante a, Of u vocales et ante consonas in y obduruit. Denique signo t vetuBta diphthongus oc scribitur. Qua ex diphthongo primum ui ita natum est, ut o ante t in u transiret; eadem ratione ex hoic et qiu)t huic et cwe'formaeprodierunt. Deinde vi in ü confusum est; quod magis magisque ad t accedebat^ donec in eam transiret. Quibus dietis fere omnes puta- bunt recentiorem dialectum Yocäli i adeo abundare^ ut om- Bis varietas sonorum desideretur. Sed contra evenit. Nam primum quidem ex eo^ quod lingua aliqua pluribus signis I vocalem exprimit^ minime coUigi potest, eam hac vocali omnino saepius uti quam aliam linguam. Tum recentior Graecorum dialectuS; dico sermonem populärem ^ 2*vocalis non solum non amans est; sed — id quod gravissimum ar* j^mentum est contra itacismum — quacumque ratione ö^bros t sonos vitare studuit. Multae enim voces veteris dialecti non servatae sunt in recentioro; nulla alia de causa quam quod duae vel tres i inerant Idem in multas formas flexionis cadit. Accedit; quod z veteris dialecti saepissime iny transiit. Quo fit, ut ex. gr. in carmine Christopuli; quod in scribitur ^os fevydtos (Amor fugiens) duodetriginta t occurrant; in yernacula interpretatione, quam legimus in Mullachii grammatica (p. 84), non minus quam duodequin- quaginta^). lam vero €o et o Mi latinum o enuntiantur. Quae yo* eales longae sunt; cum accentum ferunt, et una consonans sequitur ; tum o clarior esse solet et ab a proxime abest Sin o vel co accentu carent et vel labiales insequuntur vel duae consonae (qua de re infra accuratius agam); tum sonus 1) In eodem graeco poemate occurrunt a 41, o 43, u 14, in ver- nacula interpretatione a 16, o 21, u 11; quamquam non nego, illud diphthongo carere, hanc 17 habere. Sed e multo plures insunt in in- terpretatione (61) quam in Graeco poSmate (41). 270 Deffner 0 vocalis obscurior est et ad u inclinat; quare persaepe in t^'transit. ov vel optimis temporibus sermonis graeci mono- phthongus erat et eum sonum habebat; quem ego per u si- gnifico. De u vocali altera parte copiosissime disseram. § 21. De diphthongis recentioris dialecti. lam quaeritur , utrum in lingua neograeea diphthongi inveniantar necne? Equidem id contendo; quamqaam metüo ne multi eorum mirentur; qui sciunt at ut e, ei et 01 ut t, OLV ut af vel av etc. pronuntiarL Sed est nesdo quid singulare atque proprium linguae, ut deleat mutetque hie dipfatfaongos et illic novas creet. Duae autem diphthongi recens natae sunt ai et oi, utraque per epenthesin. Ac primum quidem de diphthongo a» disseramus. Supra eam rem attigi. Cum enim post /, x, % vocales 6 vel i invenitur; id est y^ Z^} X palatales simt, a pr-aeceden- US syllabae in ai augetur; exempla sunt: diji = oiyü^ pe- ddäd = 7iaid(i%iQVy mdiyi = fidxVy ®* ^V^ '^ ^7^9 mdixfi = fiaxctc. Nee memoratu indigna sunt talia yoeabula qualia tdtxis = taxBig (ra ex^i^g) quae crasin exhibent; contra habemus tdxo = tolx(o (ra exco). Qua in re facere non possum^ quin sententiam quam Mullachius bis de for- mis profert; yalde impugnem. Dicit enim in eo capite, quod inscribitur EigerUhiknlichJceiten der Vulgärsprache (n. 14. p. 145): yjNicht nur die gewöhnlich augmentirten Vethair formen können nach Verlust des Augments enklitisch werdeOf z, B, avxb uvav xb ßißkiov nov fiov ^ö(oy,eg für fiov sdwiugj sondern auch andere Verbalform£n wich Verlust des ersten Vocals. So wird aus vä ex^tg (sie!) vd ^X^^Sj. «w^ va evffß vaßQü) etc, Quidnam vox „enklitisch''* hoc loco sibi vult, et quid est cur ille non vaxrjg scribat, velut apud veteres scriptores xaTa pro xai elza oflFertur? Encliticae parva vocabula sunt; quae ipsa per sese nihil habent momenti; Mullachius autem verba inclinari posse putat^ quod mihi videtur idem esse ac si quis dicat^ vitem ulmo adminicalo Neograeca. 271 esse. Immo potius nön verba äccentum amittuht^ sed prae- cedentes particulae^ quae quidem in sermone vocis sono carent. Quare non fiov ^diaTceg^ sed fiovöwxsg scriben- dum est Nee rarias diphthongas oi revixit. Nam voealis o cum ante y, Xy x consonantes insequenti t veiy exstat, in Ol epenthesi mutari solet, ut Tcoxxivog ■« köikinos, (ixt (ovxl) «= öixiy oxtjf^ia = ötxtma: quod idem in crasi valet tdtxü = TOXBig = TO exeig] at roxto ut töxo pronuntiatur. Praetermittere non possum vocabulum öijos pro ve- tere olog, § 22« Aliae vöcalium affectiönes. In plerisque Unguis vocales quaedam minus stabiles inveniuntur. Nam et ante consonas et inter eas soni qui- dam gignuntuT; qui quamvis initio vix pereipiantur; magi» magisque ita invalescant^ ut vel äccentum ferre possint. Contra aliarum vöcalium vis paullatim quasi extabedeit^ donec postremo plane evanescant. Hae affectiönes ^ quae a graecis grammaticis nQod'eatgy dvarcTv^ig, Tcagayioyi^ et ätpai^eatg^ ovyKonrjf änoxomfj et exd'lcxpig, avvalgeacgy TtgS" aig etc. dicuntur^ omnes tarn saepe in recentiore dialecto occurrunt^ ut multas paginas accurata eorum tractatione complere possim. Nunc satis erit exempla aliqua in me- dium proferre, ut cognoscatuT; quam rationem intranscrip- tiöne sequar. Ac simplicissimum quidem et aptissimum vi- detur mihi id esse^ ut quaecunque voealis auditur, scri- batur^ contra quae non auditur, non scribatur/ nuUa apostropho aliove signo ad significandam syncopen etc. ad- hibito. Vocales autem protheticae in neograeca dialecto praecipue a et i simt; nam e paucis in vocabulis invenitur (etdtos pro Tovrog^ et6ra pro ircJ^y, t^ eSp^f, nunc) et o tan- tum in iis quae a veteribus tradita sunt (vehit önoma; quamquam in aliis illud q veteris sermonis abjectum est, 272 DeflFher velut döndi pro o-dowiov (dens), fr{di pro o-qp^g etcJ); denique u, quantam equidem scio, omnino non offertar. Quamquam autem a per orones dialectos pervulgatum est, i non praefigitur nisi in dialecto Asiae minoris , velut tjp- 86mma = yjav^a^ igUpai (conj. aor. verbi xliTtzü)) etc. Solum vocabulum iskios = oklcx commune est. Cum' de anaptyxi saepius dixerimus (v* supra s, v. Sraxumi), ad affectum paragogae transire liceat. Vocalis quae proprio huic alBTectui servit, e est; tamen etiam a in- venitur; dialecti Cretensium t propria est Aphaeresis autem in neograeca dialecto tarn late patet, ut statuere possimus^ omnem vocalem; quae initio vocabuli est et accentu caret^ in sermone vulgari abjici. Exempla affero haec: vrizo = ißgitto, vrisko = ev^layuo, j{di == ßt- ylöiov, mdti = ofifidtioVj psdri = oxpaqtov , fddi = iyo- diov etc. Syncope vero saepissime in sentione common] inveni- tm*; plerumque tamen tantummodo e et • sjncope elidan- tur, ut pSrst = neqvaij Jcorfi = 7C0Qvq>i^, sTc&no = atjxovt), akdste ■= äxovaezs {dxovaaTS) ^) etc. lam apocope quae quidem ad vocales in fine positas pertinet, saepe occurrit; affero: apeon uranö = änb tor (toi)) oigapov (-ov), et pdr tone =« enaqe (laße) avtOK 1) ylüterös propius a radice yXir abest quam S^lia^fiQos] ab eadem radice videtur mihi ductum esse yUtöno, effugio, id quod apad veteres i^oXia^aCvut significat. Passovias ylviaivü» scripait, quod ab ixlvrooofiai deducit. 2) Morosi Yocabulum askddi (fico secco) sjncope explicandam ease existimat. Et posteaqnam in lexico in errorem incidit, cum dicat: ashddi pub raceostarsi aW antico axiXXm disseco, ctonde contma parctgogico iaxiXXiov, daxaXXiov, donde aacäddi e a^cddif imoi^ notationibus quas libro addidit (^note) ita corrigerc vult, ut asbddi da- cat a a(v)xa^iov pro avx(6iov (dim. ex avxor). At plane ille neglexiti aiixov mctturam ficum, non caricam declarare. Hancsignificatyccabuloni ioxng (dem. ta/a^iov). In dialecto Calabriae x post ^ et ressum sonum habet; in fine vero multo moUiorem atque enuiorem; id quod inde apparet^ quod n terminationis ov itique abjicitur. Medio in vocabulo inter duas vocales n )lenum sonat; quare rarissime in aliam consonam transit 3t paucis tantummodo in vocabulis dialecti calabrae ejectum 38t, \xt apdu = endvuj tHo = exüvog, Sa = eva. Post m ion8onam exilier sonus auditur; quare non raro cecidit^ ^elut in kr emös et hreraizo pro xßijfivog et XQtjfivi^io , sfen- Idmi pro acpevddfiviov etc. Cum autem n ante interden- ales (J et v^ et alveolarem s in media voce occurrit, adeo leminuitur; ut vix in consonantium numero haberi possit. 'am ut Latini posteriorum temporum n ante dentales in- erdum non scribebant; ut facieda (C. I. L. I. 1488), Alexar ler (Bull. d. Inst. Rom. 1848, p. 67, 2), laterna (pro lan- ema, a kafiTczijQ; v, Corssen I. 257), ita Morosi (p. 111) nyriscaite et evriscoUo (pro evQWxovrai et evQiaxovro) pro- ert, in quibus nasalem assimilatione in t mutatam esse )utat. Attamen hoc loco non de assimilatione agitur, sed n iis, quae modo allata sunt exemplis, nasalis plane evanuit !dem in alia quaeille profert exempla cadit: petterö, agätii itc. pro nevd-egog, dxdvd'iovy in quibus n ante t ejectum ist (dico t, quod in dialecto calabra d- interdentali pro- luntiatione caret). Eodem modo n ante t explosum est in lialecto Syrae insulae: kotös = xovTog, rruitili {lieA.mantile^ ieterae dialecti fiavrlXi habent), fdtazma = q)dvTao(,ia, ja- 276 Defl&ier jndti =■ dva^dvTi. Praeterea % literae non tarn durus sonus est quam nostri ty quam ob causam Jean Pio hod^y madili etc. scribit. Ante d- Yocalis sonum nasalem nonnullis in vocaboliB conservavit: ped^erd = Tt^vd^ega^ (j^^raÄnf/? (carbones can- dentes cinere tecti) ab av&Qa^f q^ropoa = avd-Q(onog, Hac in re autem dialecti variant: in aliis sonus nasalia etiam nunc auditur; in aliis non auditur^ velut Zacones dtsapo pro avd-Qionog dicunt. Praeterea n ante d- evanuit in ro- vi^ vel ruvix^i {sQeßivd^iov)), JeoloMiH (TtoXoxvvd-iov), spi^a (OTtivd-^Q), yrö^os {yqovd-og^ pugnus)^ yro^jd^ yrodizo etc.; adde ea, quae cum ävx^og vocabulo composita sunt : a&üOf a&öyalon (ÜOB lactis), a^6pulo (flos arborum) ; pro ifiagdv^v mardkHka percipitur. Exempla vero elisi n ante i intra verbum plane fere desunt: tantummodo duO; quantam egomet cognovi; offeruntur: mddalo (repagulum^ obex), ande ducitur madalono (jnavöakoo)) , et mddra = ^ävdqay quae Jean Pio in medium profert; sed falso mddra ad ital. mdndra revocat; quibus addo ma&ray&ra (ftavdgayoQagjj plantae cujusdam inebriantis atque soporiferae nomen, quam nos Alraun dicimus. Atque a Romanis saepissime n ante s explosum est Nee deest hie affectus in neograeoo sermone communi: hostantis vel kastis pro KovoTavtlvog^)'^ habemus in Zacon. ä&moM et in Calabria tSrmasi pro . d-BQ^avaigy quo in voca- bulo V modo plena auditur modo nihil nisi a nasalis per- cipitur. Neque solum n hac ratione extenuatur^ sed etiam m et gutturalis nasalis h. Nam habes sixorö (sxorö) pro ovyxfaqö (in Calabria fsixord ex ^yx^ß^)> efsplqxnia (evanlayx^ia)} si^ariTcja (etiam axarikjay a avyxaQiC^o^ai y sunt dona quae dantur iis qui bonum nuntium attulerunt). In fäcs^ (ae (piy^u) vocalis e aut nasalis est (e) aut simplex. Idem 1) Cf lat. Costanti et Costaniino, quae habes I. N. 6274, ex initio IV p. Chr. n. seculi (Corssen I p. 251). Neograeca. 277 eadit in darigdno (= doxrw) et in ea vocabula, quae inde ducuntur: ddngama et dangamatjd, quorum prior syllaba etiam dqk vel dak (in Calabr. dak) auditur. m autem innifi = vvfiq^rj et in p^fti = ni/i7nrj (dies lovis) extenuata est. Id optime intellegemus , si n{fi (ningit) vel pSfti (= nimev ex 7ii-7i€-T€i; vocali e mediae syllabae ejecta p, id quod longe pervulgatum est, ante t in aspiratam transiit; cfr. glSftOj raftia) simul atque insuper pronuntiaverirnus. In afdM = ofitpakiov (umbilicus) et afalös tu öalctüidjü (capsa annuli^ in qaa lapis collocatur) m plane interiit. Voculae dn (= eav), 64n (ortum per apocopen ex ovdev\ sdn (ex wg idv == üanaq) in contextu sermonis^ ubi initium vocabuli fine praecedentis attingitur^ ita ad inseqnens verbum se applicant^ ut partes ejus esse videantur. Quare nasalis earum dissolvitur. Sic ante d- aut d oor currit: av ^ikrjq = (f d^Uis\ öiv ^iXo) = de ^Slo (in Ca- labria in dev d litera abjecta f tSlo offertur; Morosi; qui assimilationem sumit^ ett^ scribit); öiv övvafiai = de di- nanne, oav öivÖQOv = sq öendrOy aav d^ea = sq ^jd; ante 8 autem in: dev aeläov = öe aida^ iäv oeßkanov = q sivlepa^ vel aav Ganq>nqog = aq safiri, — Neque solum ante dentales ; sed etiam ante labiales et gutturales hanc nasalis extenuationem observamus. Quamquam öev yslw in den gelö mutari oportet (videas ea quae supra dicta sunt), tarnen neglegentia quadam atque commodidate nihil audi- tur nisi de jel6. aav yo/nägt (ductum a yofiog, onuS; quare significat asinum) = sq gumdri; div ^svgo) = de gsSro. Eadem ratione dev ndaxta ut de^ pd8%o pronuntiatur, quamquam <}6m/>£^Xco exspectamus; aav \pvXXog = sq paÜ- losy dev tpoßoifiai = de foviime, aav ßaailiaoa =*= aq vasi- üsa. Quid ? quod vel eo lingua progreditur^ ut saepenumerO solum de^ sa, a audiatur? 278 Deffner PAKS ALTERA. DE M VOCALI. t CAPUT 1. U recentioris dialecti respondet v veterü. Graeci ut nos quinque vocales habent: a, e, o, u^ i. Ik veterum Graecorum lingua iam satis mature u ita exteniuk tum esse videtur, ut afsubreperet; tarnen sine dubio t; prim4 atque initio veram u vocem significabat. Quam t^ in ^ mutationem non communem fuisse ex inscriptionibus co gnoscimus. Heraclides enim ap. Eust. XXIII; 16 de boeo tica dialecto dicit: Ol ßoitoTot ngoarid'dvTeg t(^ v diXQOvq t6 (xvkqov ö xat ßgaxvvofievov fniv ßqaxvvowegy fir^xvvofievo^ ÖS firjxvvovreg f t6 vkrj ovkrj Xiyovov xal t6 vdiOQ ovdai (Ahrens I^ 180). Quocum loco conferas Etym. m. 632; 5t Ol BoKOTot Toze nkeovd^ovöc x(^ v xo ö, i^vixa t6 v ov; V7coTaaat]Tai q)a)vr€VTi' olov xvveg xovveg (leg. xovveg) XV ^a xov/ia'^ quibus quattuor exemplis subiunguntur ovfiiv (Ann. Ox. I 146, 15), d^ovyaxriQ (Prise. I, 35), tov %ovv, xovya, pro cri;, avyt (Apoll, de pronunt. 69). Iam e« exempla quae et in Corinnae fragmentis^ et in inserip tionibus boeoticis inveniuntur, apud Ahrensium (I 180 ei SS.) requiras, qui (U, 124) ea quoque vocabula in medium profert, in quibus apud Lacones u pro v conservatum est Sed quis est qui putet ne a recentioribus quidem dia- leetis vocabula aliena esse in quibus vetus u pro v insit cum alibi v in i extenuari solita sit? u autem labialic Yocalis vocari potest. Quare apparet, ante labiales coor sonas u potius asservatam esse, cum inter. u sonum ^' labiales ratio quaedam atque necessitudo intercedat. Quanc ob rem primum ea vocabula aflferre mihi in animo est, ii quibus u unam e labialibus consonantibus • w, p, /J t; prae- cedit. Neograeca. 279 § 24. CT ante p. stiipi est deminutivum vet. gr. arvTct], In Latino quo- |ue siüpa et stipa offer untur. stupi xj^^ ^st vvq)agi inde ucitur adver bium stupjd (flockenweise), velut xjoiiizi stupjd 'upjd. Praeter ea stupenjo (stuppeus), stupöno (obturo), u/joma et stupotfri (obturamentum, cortex). De syllaba radicali tor, tru (Curtius, Elym. p. 209) xa. sunt TQvnrj (foramen) et tqvtcclvov (terebra). Quibiis neograeca lingua respondent trüpa et trupdnt (dem. yyT:(xvLOv). trupdna (magna terebra) idem est atqvie tqv- ^^, cum a dorico. A trüpa permulta verba ducta sunt, quibus unum tantummodo trupokariöis (a xaQvov, avis stliolus) cömmemoro. Jciipa (patera, scutella) est xv7ti] = yvnrj (antrum, casa), U.S verbi nisi abHesychio non mentio fit. Curt. (p. 151) LScrito küp-as (fovea , antrum) allato dicit: ,yDa küp-as •Ä einen Oehchlauch bedeutet^ und da auch sonst Oefässe schiedener Art als Höhlungen bezeichnet werden y so ver- teilt Pictei wohl mit Recht auch '/.vn-eXXov^ ctfiq>ixv7t- ^ ov und lat, cüpa, Fass, auch Todtennische^^ (Corss. 546). A ToXvTvi] (glomus) tsulüfi (manipulus pilorum vel aae) ductum est. De ts, quod ortum est ex t, supra di- 'wn est. Prius u vi alterius ex o prodiit, qua de re infra jetur. tsulufdiki significat flocculum lanae. ToXvntj mi- is corrupte conservatum est in tuMpa xj^h quod idem gnificat atque illud stupi )(j6ni (plumeae nives). kalüpi (tegumentum capitis, pileus) et nomen deminu- ^m kalupdiki vere ac plane graeca esse mihi quidem örsuasum est. Neque enim kaMpi aliud esse mihi videtur, iam deminutivum substantivi xalvßt] (tectum), nisi quod ^plosiva fortis tc (xaAvTr-rw, lat. clup-eus) non emoUita sit '^rt. p. 490) ^). Quam ob rem turcicum qalpak ex graeca 1) £tiam in ortiki (coturnix) teniiis servata est ; in vetere vocabulo ^«^1 i^QTvyoi) extenuationem in y habemus. (Curt. n. 507 et p. 486.) Cttrtius, Studien. IV. 19 280 Deffner lingua translatom esse puto. Addendum est^ etiam kalivC et kaHvdtki (casa et casula) exstare* § 25. U ante m. Non minor autem necessitudo inter m et u intercedit^ quae vel inde apparet, quod o ante m fere constanter iä. u transit. Ante m u conservatum est in nomine proprk Kumt, Illud oppidulum^ quod haud procul a litore Euboeae ad orientem speetante abest; a KvfiTj appellatum est; quai urbem verisimile est ibidem sitam fuisse. hukdmi (urceus) et kuhamdri (hirnea) ad syllabam ra. — dicalem xv (Curt. p. 149) esse revocanda videntur, und^^ xr-a^, xv-TOQ (antrum) dueuntur. Quae signifieationis m«> — tatio haud raro oflFertur; velut in xv-ad-og, itv-li§. Ex oeo — graeco autem nomine kukdmi vetustum xv^og conjiciendi est, ut OQiiog (collare) a radice ser (Curtius p. 330). IT« reduplicatio quidem obstat, quominus hanc conjectarai faciamus; id quod haec simillima verba luculentissime d< clarant: huhwmdra (fragum) = xo^agog, et hukundra ^) (nux pinea) = KÜvog^ xiovagcov (Curt. p. 154), in quibas ^ propter m in u obscuratum est. tümbano nunc pro Tvfinavov in usu esse solet (rad. tvr^y Curt p. 213). Praeter hanc alia quoque forma tumM oo- currit, unde ducitur tumbizo (ich rühre die Trommel), twm- banizo autem valet ich schlage die Pavken. Propter twmbi conjiciendum est xvfiniovj demin. ex %vnr. § 26. ?7ante v et f. lam ea verba consideremus, in quibus u ante labiales spirantes conservatum est. Atque primum quidem v huc pertinet. hissüvi plane consentit cum xiaavßcovy quod vo- cabulum iam in Homeri carminibus velut Od. IX, 346 et fr. in 1) In Passovil lexico exstat: xoxxovagiov, t6, D min. von xoxxofj Tcmnenzapfen, Hieroph. not, Mss» t 11 p. 193 Hanc den- vationem falsam esse nemo est quin videat. Neograeca. 281 all st s, occurrit. Significat autem et poculum quo homines riLst.ici utuntur, et mulctram Itgneam, Etiani nunc ionicis in insulis agricolae hoc vase utuntur, in quod lac infundant. Ä:i^Ä;wvamya (noctua) proxime abesta xoi;xo(;g)ag(He8ych.) et latino cueubare (carm. de Philom. 40: noctua lucifuga cu^yuhat in tenebris). Tria praeter ea vocabula tradita sunt, quste idem significant: yctxxdßij (Schol- Arist. Av. 262), x«3cr^jU0g (Hesych.) m^vf^ig (Call, fragm. 318). Cantum autem öoctuarum Aristophanes (Av. 262) voce Tcmnaßav effingit, unde verbum xixycaßd^io^ Pro xQVTiTio in sermone populi, qui nunc viget, tres pot;i.ssimum formae hrifto^ hrivyoj hrivo exstant; praeter has etiam hrdvo (pari hrwmmSnos) et hruvdo (Passov. Carm. 433, 4: o xdros ehruvidi == o XaQiov lx()vq)i^rf). lam non est dubium, quin druvalo (fragmentum) et ^^''^^^dlizo (frango, concido) et quae inde ducuntur ad ^^i5- Tirco et id ipsum (Curtius p. 210j ad syllabam radicalem t^""^^ revocanda sint. ^nivcdo plane eadem atque ^d^Qvfif^a siSXiificatione utitur. Praeter druvalizo 'druUizo quoque lia.l>emus, quod est ^qvXXIoou), et iam legitur in Homeri Od. ^ y 396 (x}^Qvkklx^j)y certe verbis d^Qavw et x^^QVTvia) pro- piiiquum. kuvSU (apum examen) ad eandem radicem redit atque ^^yjElf] et illud Hesychii ^vße^QOv. huvdn quoque huc cadit, quod significat magnam multitudinem ac quasi glo- ^ns hominum, tum glomus lanae. Iam iis de verbis disputandum esset, in quibus u ante / conservatum est , ego autem non habeo quae in medium proferam praeter hrufd et tuflay quae aliquot locis pro karifd et tifla'^) (xQvitandum est quin vocabulo ayyivQa non demum tempori- i* Caesaris, quibus in literis habemus , sed nonnuUis iam ^^ulis ante ßomani usi sint. Quis est enim qui nesciat ^rmulta vocabula quae ad rem navalem pertinent, Roma- ns a coloniis, quae in Magnam Graeciam deductae erant, Stusse? Neque desunt vocabula, in quibus u radicale i^opter sequeris r in o mutatum est, velut fo-re, fo-rem, ere potuit cum conciderat. Quibus homines muros illos ingentes tque tamquam monstniosos adscribunt, quorum ruinae etiam nunc ipersunt. Et moenia Orchomeni to elleniko nominantur. Iam in dialecto cerasuntia, ex qua duo tantummodo carmina assovins habet, eodem modo vetus ri pronuntiari intellegitur: /aineld ondrja (humiles rami), dgleros {axlrjQog, miser), nobis occurrunt; aetcrea gnefizo et tero una leguntiu*, sicut in illo trapez. carmine; iam ceteris in rebus dialecti inter se consentiünt. Vetus iy pronun- itio etiam in aliis dialectis passün offertur. 1) In dialecto Calabriae hudduri dicitur. 2) Primnm apud Pindarum et Theognidem invenitur: in Homeri miinibus non ancorcce, sed ,j(vva(^^ occurrunt. 288 Deffher ducta a radice fuin fui etc. (v. Corssen. 11 81 , I 548). Quod cum ita sit, mihi quidem persuasum est in iis voca- bulis; quae Romani deprompserint, v per u redditum, in ancora autem et storax (Storax) w in o mutatum esse. In neograeco sermone pro örcga^ sturdihi habemus. Quo loco etiam pauea de exitu üra dicenda sunt. Nam tantum abest, ut eum semper ad -vQa referre mihi in animo sit, ut existimem, occurrere sat multis in vocabulis latinun^ exitum ura abstraeta significantem {vQa solum in concretia exstat): shotdra (vertigo) et fayüra (prurigo) eodem loco quo usura et coniectura babenda esse mihi videntur; Mul — lachius autem (p. 173) shotdra ad axoragia = ^oqx)^^ ^Axciioi Hesych. revocat. Sed ab exitu agla nunquam t&'CÄ, sed semper arfd oritur. peztira = ne^ov argaTSv/iia de exitu cum latino cUctatura confero. § 28. u ante st vel sk, u pro i; in clausa syllaba ante duas vel plures conso- naS; quarum prima s est, conservatum his in vocabu- lis habes: gribstdlliy grustaüSnjOj grustoMjdzo plane respondent ve- teribus nominibus nQVinallog, '/.gvoTcilktvog, ngvoraklo^ o^ai. Ad mustdikij quod est deminutivum vocis /ivara^y per- tinent; quae Curtius (p. 666) dicit: Die Erweichung eines ursprünglichen A-Lautes in dds dumpfere v dürfte ungefähr in demselben Umfange vne die eben besprochene in i sich nachweisen lassen. Wie dort e zwischen a und i , so ver- mittelt hier o zwischen a und v. Und in der That steht dem hier zu erörternden v fast immer entweder in griechischen ^ Mundarten selbst oder im Lateinischen ein o zur Seite» Da aher v ein verhältnissmässig junger Laut ist, so ist es wahr- scheinlich y dass dem, v zunächst überall der vollere U-Laut vorausging^ dass mithin die Reihenfolge der Vocale bei dieser Umwandlwng diese war : a, o, w, ü. Ad exempla ab illo pro- lata^ in quibus v pro a primitive offertur^ ^aoxa^ addide- Neograeca. 289 riin, praeter quod f^vata^ quoque occurrit. Neograeca dia- lectus formam quasi mediam exhibct, in qua u habemus. mustri (trvüa) est vetus (xvotqiov (cochlear) , et valet idem quod TOQvvtj. Eodem vocabulo instrumentum quod- dajn architectonicum significari, quod alias Tvxiov nomine^ tur, Passovius dicit. Nunquam tarnen neque Tvnog neque TVTclov idem quod mustri declarant. f'{L8ka (membrana, vesica, pustula) est i] (pvaxa (callum), quod exhibent schol. ad Theoer. 9, 30 et scbol. ad Arist ran. 236. Ab hoc vocabulo i) qpt'oxiy proxime abest. Plu- ralis numerus neograeci vocabuli ctiam spongtas marinas significat. Derivata sunt: /w^^cfoio (intumescere, ira incendi); fiislcosis (ira, saevitia), fuakoma etc. Ls quae nominavi verbis subiungitür spürda^ quod idem esso mihi persuasum est atque ajivQig {anvQLÖa). spürda neque ex latino neque ex italico sermone (sporta) deprom- ptixu esse luculentissime declarat sporta, quod et forma et significatione integra recentiores Graeci e latino sermone döprompserunt. Sonus u etiam hoc in vocabulo medium ^^asi locum obtinet inter gtkxqtov (restis), quod ab eadem radice ductum est, et OTtvQig (corbis, fiscus). § 29. u propter praecedentes consonas ser- vatum. Nonnullis in vocabulis ob necessitudinem cum praece- denti consona u vocalem conservatam esse existimandum Ost Cuius rei haec exempla affero: fuxta (palma cum omnibus digitis) vel filkta, unde cum ^a vocabula derivantur, tum fu%tjd (quantum manu capi potest), ab eadem radice ductum est qua adverbium nv^, Cpgitari potest de vetere quodam Substantive nv-mri (velut xolzrjy cubile, a stirpe x€t). vutizo et vut6 (Passov. Carm. 437, 43 vutimSrvoSy et 310*, 6) cum vetere ßv^i^u) concinit, eo tantum discrimine interposito, ut veteri ^ respondeat t Adde to vutima (solis vel stellae occasus) et vutiksimo (intinctio). 290 Deffner viU{ (capsa). Invenitur etiam kuti, qnod idem quidein valet; minime tarnen ita intellegendum est^ ut ex v prodiisse k existimetur. De kuti infra agemus ; nnnc de vuisf (do- lium) quaerimus; quod eandem ad radicem revocandum est atque vutf. A vutsf autem derivantur: vutsds (vietor), imtsdiki (doliolum) , vutsövergo — cuius altera pars ital. verga est (circulus doliaris) — vutsökrasOj vutsöladoy vutsök-- sido (vinum, oleum, acetum, quae de dolio hauriuntur). lam non videtur mihi esse dubium, quin ea vocabula ad eandena Btirpem redeant atque ßvrlvtj = nvrivr] (habent teste He~ sycbio Tarenti). Pro certo habeo, tüvtivt] deminutivum esse; fieri potest ut vocabulum primitivum tivti] fuerit. Quod si ita est , etiam neogr. vuts^f deminutivum est idqae ad formam nvxiov referendum est. Requiretur fortasse quare id conjicere et coUigere commotus sim. Monitus sum voca- bulo vutfna , quod Paro in insula in usu est. Ea de re Protodicus in libro qui inscribitur: ^löicoTcxa T^g vewregcec: ^Ekkrjvmrg ykdaorjg (iv 2jhiqv7j 1866) haec dicit: iv r^ na- TQidi fxov ndQ(p rfi vrjOfp ßovTiva slve fÄsya ayytiov ^'- Ilvov, xazeo'Kevaaiiievov xofv^wg xal ra ß ovxoia^ ^ovoxrjfice ytcovov TtQog ttjv -/.OQVfpijv f.iaXkov 'd,By,ofÄ^ievov ^ xai ivroC Tov OTtoLov evanod-erovGL ndvtoTB tvqov rj ikaiag fxe aX^tiv/*" In macedonica quoque dialecto vutina exstat. 11 auteori cum in veterum Graecorum lingua (v. Curtius 485 seqq-y' tum in neograeca saepenumero in ß (i;)transit; ExempluDi affero vocabulum kavürja (caricae), a xa^vgog ductum (xff^ TtvQa, xdgva. Epicharmus apud Athen. II p. 52 B). tsukdni (malleus) idem est atque tvtcccvtj (flagellum;- Redit autem ad eandem radicem atque vvxog (scalprum fabrile , caelum). Curtius (p. 207) dicit : Auf jeden Fall sind die Stämme tak und tuk neben einander von früheste'' Zeit üblich geioesen/^ Media aetate öovKavrj occurrit (Mo- schopulos^ Lob. path. p. 178), quod cum neogr. öoksdri pro To^ov (to^ccqiov) conferre licet, cum etiam hie t in ^ emol- litum sit: auditur autem semper tökson, nimquam öökson. Neograeca. 291 § 30. u ante d. Huc accedit, quod etiam lenis interdentalis d necessi- tudinem quandam cum u vocali habet, id quod infra appa- rebit, ubi permulta exempla proferentur, in quibus o in u ante d obscurata est. u autem pro v- pronuntiatur in afrüdiy quod simillimum est illius aßgovreg, 6q)Qvg, quod Hesychius macedonicum esse tradit; in illo quoque a pro- theticum habemus. Ab afrddi ducitur afruddto = otpqvo- ^iS (tristis, morosus). Consentio autem plane cum Mul- lachio, qui exitum ato aliud esse negat nisi lat atiis, media aetate a Graecis depromptum. Id quod dixi declarant: za^ctardtos et jemdtos = TtXT^Qtjg. yltyüdz = voiyakov , inidaizQOv , ad *yXv'üvdi,ov potest revocari. Vix autem dubium est, quin idem sit atqüe illud yctx^ovöia = T^dvoficcTa, quod ab Hesychio memoriae tradi- tuna est. In neograeco vocabulo x intra vocem emoUitum ^^- y (j) saepius ex k prodiit et media in voce, velut in le- jSnz = Isxdviov (v. Passov. Carm. 143, 16; 145, 4) ßdyo a stirpe (pvkayCy siyuro (= (.idliOTä) ab ital. sicuro; et in initio vocabuli velut mjipsSli= ^vxpsliov, yrepida (\imh\x&) = 'KQrjTiig (creptdo; hunc sensum apud Herodotum habet); llflyiZfallo = Y.aqv6q>vXkov {Oemürznelke), § 31. Alia vocabula- ßestat ut exempla proferam, in quibus u quidem pro ^ exstat, neque tarnen liquet, utrum propter praecedentes ^n insequentes consonas servatum sit. sküzo (clamare) respondet veteri oxv^oiiai, indignari, if asci. In carmine bellico, quod per omnes provincias per- vulgatum est, hie versus exstat: ^jdldx na sMzun ta sküjd. • smdulci = ycißwTiov , oxevdQtov, Occurrit jam schol. Arist. Plut. 711 et 810 aevdovKiov. Salmasio (Vopisc. p. ^^9) et Hemsterhusio auctoribus aevdovxiov est deminutivum ^ocis advdvSy quae apud Hesychium arcam, capsam si- göificat fünnos est piscis quem veteres Svvvog nominabant. 292 Defl&ier Habe» hoc in vocabulo t pro ^. Dignum est commemorata alterum quoque illius piscis nomen: i mejtÜi palamida, cum a pro tj exstet; nam prisciira nomen ntjXa/jivg erat. Massiliae id genus thynnorum nostris etiam nunc diebas palamyde appellatur. famds (bufo). Byzantio auetore ex q>Qvvog metathesi ortuni est; aceentus a paenultima in ultimam syllabam transiit. yuruni (sus) ad yqv redit. u autem et in lat. grmr nire et in germ. grunzen conservatum est. Prius u inter ;' et Q natum et ex irrationali quae dicitur vocali vera ac plena factum est. rvkdna = ^v^dvrj^ rukäm = ^vyMviov. Habes in fine illius a doricum; in latino quoque runcma u apparet Praeter significationem instrumenti GoraSs C'jiatia %6(i a ael, 160) affert: oxevog w, one^f ta naidia y,cnä if/y xv^tax?;!/ xdßv Batwv (dies palmarum) elg zag ^vfik TMv noXatüv at()iaöö(i}j d'€Qidö(a (Ahrens I. 75). Ut vero ^ ante aliam n nonnun- quam in ft transit, ut nvßßa (tcottjqlov Hesych.) in xvfißfj) ut ycaßßakia (== TcaTßaUa) in xafxßalia (Hes. v. Kühnen graram. I 205), eadem ratione in dialecto zaconica d ante d in V transiit. Forma igitur exstitit qualis iüida pro Neograeca. 295 ^ita^), — In mundü m initiale conservatum est, in mz4no autem in v transiit Praeter vizervo vizi (mamma) occurrit, et kdvuras duetum ab Jlesych. ndinoQog (liä^ftOQog). Sic Qxrdmilo (prunum) ex ßgaßvlov (rhod. et sie. xoKKVfÄVjlov) quasi populari etymologia natum est. Propter medium enim a dubitaverim ex aßQOfÄtjkov ipso ducere. mundalia est aceusativus substantivi (ivqxaXiq* f] o^- \ivq^ivrjy cog kdnwveg, Hesychius. Zacones d, quod inter duas vocales oecurrit, saepe elidunt, aüti = ikddiov. matndu = (ladlo)'^ sania = aavida {oavig tabula^ axis, pl. ^m(e == oavideg); püa = noöa (6 fiovg); diu = didaty v, Devill. p. 81. Quam elisionem etiam in dialecto Calabriae [Daxime Martani et Calimerae invenimus: aldi, vrdt = ^qadv (ean€Qä), dio = d/dco, etc. v. Morosi p. 106; eandem »pud Cyprios, RhodioS; Carpathios alios. Atque cum mu- Atione Q literae in v ante t certe aptissime dialecti doricae l in V mutatio comparari potest. Nam l et v societate Jumma conjuncta sunt et cum in vetere lingua tum in re- 5entiore haud raro permutantur. Sic habes: fjkd's, dor. ivd^e, neogr. {rd^e vel irte, püty lat. puSf vet. Ttvovy neogr. Smbjo {efJLTtvov), Mko = Gvxov, cf. Ahrens 11 125: aovKivogy 6 evvovxog, >ro avxcpog. Notissima sunt pmSka = yvvi^j phi%ri = ipvxQogy fur «w = q)vaw, cf. Devill. p. 90. Denique vocabulum täSrvule aflferre cogor, ut Devillii 'tymologiam refutem. Is enim habet haec; fjToigßovle (to «= tä) sandale grossih'ey gui s^aitache avec '68 Bandes de cuir. En Ghalcidique xGiqßovkov; en GrUe ^Qßiki, Grrec ancien dqßvXon: eldog V7iodri(xdxiji>v et ag^ via' vnodri^ara' KvnQiot. HSsych, — Le tä (s crStois) 'ttttal parait reprSsenter une ctspiration. Cf. Fesprtt rüde c? ^jut;Aa." Eandem etymologiam Schmidtius affert; neque imen eam formationem insolitam ac paene miram esse 1) Nonnullis in vocabulis q initiale in s commutatom est. Curtitts, Stadien. IV. 20 296 Deffner negat. At mea quidem sententia consonae duplices nunqoam e spiritu aspero prodire possunt : id saltem constat, praeter illttd nuUum aliud exemplum exstare. Syllaba täerv autem ad TCüQßy quod deinde in xegß mutabatur^ referenda mild esse videtur. Tum vero x assibilatione tä, ts, s facile 9f- parere potuit. Radicem eandem esse atque in xaQßctiivii = vTiodTjfia (Hesych.; cfr. Curt. p. 490) verisimile est. Aliae vero dialecti sparsa u pro v exempla exhibent, veluti dial. Calabriae : fstmnöy (€)^uvi{o (e somno excitare) et xruadfi (demin. ex x^^^og). Morosi (p. 164) se Calimene XTusö quoque audivisse dicit. In dialecto trapez. lukM pro XvY,og (Passov. carm. 505, 10) et fwnddri = ywrc^« (qwTov) oceurrunt. Qua in dialecto v non raro ante t ex- statj dndan — OTav. V. Passovii indicem sub voce fow- Tagt. Ab eadem stirpe (pv fundöno (crescere, frondescere) quoque ducitur. § 33. u pro vetere tj et et. Kon desunt exempla u loco aliorum t sonorum pösitae velut rj et ei. Quod assimilandi quadam vi, quam u sub- sequentis syllabae exercet, fieri potest. Exemplum affero susurdda (motacilla, aeiu) et oiga), vet. aeiaonvyig (asio) et nvyri). Passovii lexicon aeiaovQa exhibet, attamen dubium id esse subiungitur. Equidem pro aeioovga scribere veliin oeiöovQag, Etiam in latino sermone u sibi interdum asn* milavit vocalem, sie cubuculari (Grut Uli, 2) legitur pro cubtculari et posteriore aetate butamen pro bitumine (Cors- sen II, 368 etc.). kolosüsa quoque motacillam significat, cuius compositi alteram partem nihil aliud esse puto visi part. praes. aeiovaa, Vicinae vero consonae effecerunt, ut t in u abie- fit in: susdmi == ariaafjLoVy supjd (sepia, loligo) = oijnia} fvmizo = qyrjixiQüD (darum reddo, illustro); d%Uj6=iäBdi0 (timeo, timidus sum) ; zuiSvo = ^rjlevw ; zuljd vel zMja ^ ^tjkla (ffjlog); fvkdri praeter fikdri (vagina, theca) ^f!^^i' Neograeca. 297 e fasdli, quod a MuUacbio (p. 124) ad (paa^iXiov refertur, fra disputare mihi in animo est. Relinquitur, ut exempla quaedam singularia commemo- m, in quibus t (t, ly, ei) in u obscuratum est. Termina- ) verbalis — Ofxrjv primum in ümin ac deinde in umun Ansiit. Neque quisquam erit quin nasales sonos hoc ef- ßisse intellegat. Iniperfectum verbi hitome *) (xeifiai) pro ttömiriy ekitmmin occurrit, in quo accentus quoque redue- 8 est; eQXOfiaL — ir%wniun] yivo^ai — jinumvm; ßageO" u (= ßaQvvofJLai) — evarjümwa ex eßaqeofxr^v, eifii quo- le ut verbum medium flectitur : imey ise {eljuaiy eloat) etc. ; •0 imperfecto iji^trjv ne a vetusto quidem sermone alieno iditur imun. Maxime vero observandum est, quod voca- i thematica illis in verbis semper u manet: {rxvmun, ir- \9Wiij irxuntanj irxmnaste (a et £ locum permutaverunt in sav^a), ti^iiaaste^ iryuntan. In tribus singularis numeri Brsonis et in tertia pluralis etiam e paragogicum accedere rtest, ir/ümunßy irydrUanee, Terminatio ddi in substantivis saepe occurrit: ple- nidt (coma in gradus formata) nisi ad nXe^sidwv (de- in, verbi nke^ig) referri non potest (Cfr. Suidas sub )ce ^QOcg. Lobeck; elem. path. p. 394). De termina- öne vdiov neque bic cogitari potest neque in pard'&rvddt xaQoXdxccvov) y quod est deminutivum vocis naqx^evig teste PoUuce (VI, 106) florem quendam significat '* plerumque veteri idtov respondet. MuUachius (p. 158) Btustissimum huius terminationis exemplum extare di- t apud Catraren in anacreontico illo carmine eig %6v iv 1) Radix XU aucta est tenui t, quae eadem reperitur in verbo '^ {d-€) pro Tl&rifjLi. Memoratu dignum est verbum st€kome (sto), JQ8 stirps 8ta (in ste debilitata) consonanti x aucta est, velut in ve- !*€ lingua exstant: öktx {ok^xovio) juxta öli, ßnx {ßdy.jQov) juxta ßa Wt), i(}vx (Igvxü)) juxta iQv {iQv(o). Merito de st^kome dicere pos- la, quod Curtius Etym. p. 62 de ^xw (stirps ya) dixit: „Es hat ne- * der Praesensform etioas anerharvat Perfektüches in der Be- 20* ^8 Deffner (piXoa6q>oig q>ik6aoq>ovy ubi (v. 12) habes: xa« qptlooo- cpovdiv. Item apud Ptochoprodom. I 293 xaravdiv (catolas) SL*catuSy quod scriptores latini posterioris aetatis exhibent § 34. tu vel ju pro vetere v. Consideratis et iis exemplis in quibus u veteri v respon- det, et iiS; ubi quasi contra naturam proe'C^^ rjy 6e)irrepsity nunc ad ea vocabula animum referamus oportet ^ in quibus pro V tu vel ju oflfertur, quae sonorum conjanctio quasi media inter u et z est. lam in dialecto boeotica praeter v et ov Lov quoque scribitur, velut xiovxay ^lovoLag, ^Oliovy- ni(ovog, Nostris vero diebus multa exempla dialectus za- conica praebet: neque tarnen in dialecto Magnae Graedae et in ceteris desunt. Sed antequam vocabula dialecti zaconicae^ quae huc pertinent affero^ pauca quaedam praemonere liceat. Devilliu« in § 23 sub titulo: „jfiT pour P et T^ vocabula affert^ in quibus ante i vocalem 7t vel t in ä; mutetur, velut : xijyaöi = TtTjydäiy xiaov = oniaovy xivov = nivovj XLfxrj = ti^f], deoTtoxrjg = deanorrjg. Ex § 29 autem apparet^ k, cum pro T vel pro ti primitiva ponatur, non in ts (ts) assibi- lari. Talibus in vocabulis ju syllaba in locum veteris v successit Exempla sunt kfarS =■ tvqoq^ neogr. tirif et prakjü ^ Ttkarvig) et kjule = (nvlog (columna, columen). Devillius xxiovle scribit, assimilatione ; ut putat^ effecta. Quam si in akkö {acxog, lacon. a'KyiOQ) et Irre (= hnog) statuit, utique consentio. At in initio vocabuli assimilatia- nem vix probari posse, sed potius s abjectum esse credi- derim. lam k ante ju in kjüfuy Y,vnxo} primitivum est ; %'«^/^ autem non idem valet atque '^VTVtmy sed dormire significat; ut non multum absit a latino cfuhare, quod eadem a ra- dice ducitur. Etiam ante ceteras gutturales % ety ^w invenitur. Huc spectant ea vocabula, quae Maur. Schmidtius (pag. 351) affert: ycovQo et ycovQiKov = yvQog et yvgi^w. Quofflodo Neograeca. 299 autem yt pronuntietur, ex illa scriptura cognosc^re noh possumus. ijüre est vetus xoiQog. Equidem crediderim ob eam causam lovpro Ol exstare, quod ol diu sonum v conservaverit et ali- qua ex parte adhuc habeat. Tarnen IJutäSnu quod Devill. p. 54 aflFert pro vetere olia&alvw (nisi forte IJitsSnu scri- bendum sit), fu etiam pro i exstare docet. Ut vero T ante i vocem in k transiit, ita d in y: öngfuma = svdvfia ; in Zaconum dialecto vero proprio avirncidam significat. hahgjümata veteri Ttaddv/iiaTa respondet; quod vo- cabulum ex analogia homerici xaddvoai (nom. plur. fem. pari aor. II. act; II. IXX, 25) formare licet. Valet autem fjliov dvofial vel, ut Graeci nunc dicunt, vasi- kmma tu jiljü (ßaoflevfia). Pro dvofxai jvkkümene habes, quod proprio partic. praes. verbi * dvaxo^iat est. Nam praesens et imperfectum medii vel passivi participio prae- sentis auxilio verbi substantivi formantur, quare ^mi jukkümene = elfu dvonofievog (dvo/nevog) = dvo^at. De i ante / abjecta supra egi. Post 8 quoque haud raro ju auditur pro v, ut in sjw'u = avQü), Supra duae illae formae s^mo et s^rru) allatae sunt, quibus nunc Graeci utuntur; \^is sümo subr jungendum est, quod Locrenses habent. A äjuru Zacones perfectum eäjunga formant. Pro sfirizo vel sfwizo (vide ea quae supra dicta sunt) dialectus zacon. sjusjurizo exhibet, cujus reduplicatio con- Mmilis est atque latini susui-ro. tsfdnu^ neogr. ksinOyVGt, ^v(o, unde substantivum t^jüta = ^OTga (strigilis) derivatur. Habemus in bis vocabulis ^ vel tä pro ks (^), velut in tMnd 0(pri^j ducendo ab o^'g. '^©spa igitur hoc nomen duxit ab aculeo, sicut o^Lvay occa, ^ acuminibus. päjüxa (psuxa) australes Zacones pro xpvxT^ dicunt; ac- ^öntum a vetere tpvxfj abhorrere videmus. Ab eodem voca- "^o jpsuxarüöa = ipvxrj (papilio) ducitur et id ex tpvxotqig 300 Deffner prodiisse videtur. Ceteri Graeci papilionem petaluda vo- cant, natum ex neralig et ab nhaXov (folium) propter similitudinem sie appellatum. Ceterum et in psuxaruia et in petaluda exitus Hda pro ida oflfertur. Genuinum auteni u praebet exitus üya in fteruya (9X9), a tzt^qv^. Cum autem q consonam in dialecto zacon. c vocatis insequitur^ q litterae^ quoddam adhaeret; sie perßpeUo = TTsglnaTog, frßäi = 6q)Qvdi0Vj alia audiuntur. Fieri non potuit^ quin propter antecedens q ju in locum v succederet Cujus rei exempla aflfero : grjüfu = nQvmw , formatum a stirpe primitiva xQvq), et hdrju = xaQvov^ ubi atirpem in exitu decurtatam habemus, ut grSmmu = -KQSfifivov, in quo tarnen u intactum manet. Post /. exstat m in Ijuko = Av- xog et IjutsSvho = oliox^alvwj in quo st (ad') in ts inversum est, Denique ex illa dialecto aflfero: njutta (nox) = wf," ceterae dialecti nihta et nixta habent xt in tt assimila- tione transiit^ ut in öättele = rfaxTvAog. Cfr. ital. «otte. lam quaeritur, quemadmodum illud lor, quod Devillius, Morosius, Schmidtius, alii scribunt, pronuntiandum ßit, utrum praeponderet i an u {ni"tta an n^ütta). Devillius et Schmidtius viovxxa quidem scribunt , accentu super 1* po- sito, unde apparet u vocalem, cum accentum ferat, pro- priam esse; tarnen qui sit ^ literae sonus^ utrum naturam vocalis conservet an artiora necessitudinis vincula cum praecedenti consona contrabat , ex illa scriptura minime perspicimus. Morosi autem habet quae huc spectant; is enim cum vocabulis zacon. comparat dxjuro {ülxvqov) quod incolis Martani in usu est, et %juno = xvvwj cui k&Mi eorum respondet, qui Cargese incolunt. Ex hoc cognosci- tur i vocalem esse desiisse, et in / transiisse, ita ut fieri posset; ut X] iii « mutaretur. Lade concludere possumus, in Yocabulo Xiovxo (zac.^) li dorsalem in modum et sie ar- ticulandum esse, ut Lusitani Ih in ^Aarwa enuntiant. Quani- quam ne cum Morosio quidem prorsus consentire possum. Nam (pag. 1 05) dicit : „ TaC ^ (id est ä) la pronunzia dd X anche a Cargese: sciüno per x^'^^/ ad hoc (p. 100).' Neograoca. 301 jßpessiahnefnte doppo gutturale non ^ infrequente ov per v von Oiccentato: jurSo, jurizo (yvQSVw), funnb (yvf4,v6g)f ciuri e ciuriacl KVQiog, xvQiaxrj), Quae vocabula cum eodemloco cum boeot. S^ovydTi]Q, xovvegj ovdwQ conferat, plane cum fugit illis in vocabulis non u, sed tu veteris v loco positum esse. Facili tamen negotio rectum verumque cognoscere possumuS; in lov i in consonam j extenuatum esse^ quae deinde cum praecedenti consonanti in sonos quosdam transeat, veluti thirjatäi. Cum ciüri ^ quod Moro- sius habet, t^ovQS = xvQiog, quod exhibet Schmidtius (p, 353) comparare possumus; simul intellegitur, quomodo ^ovQe pronuntietur. Praeter Covqb ^ov(pald quoque exstat, quod idem ex Thierschii libro depromptum est. Schmidtius haec tantum- modo habet: 7>^ für k vor e^ t, u nach TMersch/' In ^ovq)akd autem res ita se habet: in dorica forma iuq>akä inter x et € consonans / irrepsit (kjefald) et tum 6 in o obsuratum est. Vide quae supra dixi de fofCri et jönvma. Deminutivum ii€q)dliov sie in Ä^/o/iiZ«* transiit. täo- fdU Morosio auctore in Calabria occurrit; nam p. 98 dicit: jyLn adofslo (dde^iog), sciopdnno (axfiTraw), s coli da atcelig (equidem scioUda suspicor), ciofhli {K€q)ali^)y pa^ rassogul (accanto a parassagui di Soleto, nagaanev/j) per e mterno ci stpreservta o, t^ofdli et zacon. täufaZd pro- xime absunt; nam quis est quin intellegat in eo tantummodo illud ab hoc differre, quod o in t^ obscuratum est. De- viUius quoque falso novtpaXd scribit, quamquam addit: X = tS, ts; versatur ei ante oculos *3tt;g>aAd, ad quod probandum glossam Hesychii affert, 302 Deffider CAPUT IL U ex 0 vocaU obscurata est. Ef&citur haec obscuratio consonis labialibus m^ fj v, pj liquidis l ei r, aut duabus vel pluribus consonis, quarum prima aut liquida l vel r aut una ex nasalibus m, n, n aut sibilans s est. § 35. ?7pro o ante w. zymfy dem. ex ^wf^og (juS; liquamen). Inde ducuntnr zvmdtos (suecosus; de exitu ,,ato^'' supra dictum est); zvmjd (succositas), zumjdzOy (succuin exprimo). psvmi praeter psamf, demin. ex tpwfiog, Neogr. ver- bum valet agrog (panis). äQtog nisi in zacon. dnde non conservatum est, quo in vocabulo ^ in i^ ante t transiit Jcwmdra et ku/mdrt, duetum a xofiaQOv, Inde derivator humarjd (spina appendix [Plin. XXIV, 3, 70]). De fonnia reduplicatis kukumdra et kuhwmarjd supra dictum est. dkrwmdzome hoc loco aptissime afferri existimo. Est haec forma maxime in Epiro et Thessalia pervulgata pro axQodSfiai vel äxQoa^Ofiai y quod Athenaeus ex Epicharmo depromptum exhibet. Ducitur autem a radice indogerm. kru (sanscr. gru) ; graecam vero linguam duas stirpes haba- isse existimandum est, alteram quidem magis primitivam xQoFy alteram paulo juniorem kIv longo lateque diffdsam. Prior affertur cum F in axQoßäad'ai , quod in dialectis in- venitur; digammatis vestigium autem etiam nunc in alerur mdzome exstat. De transitu v in m iß in ix) y. Röschen dissertationem. Nonunquam vero üin /transiit, ut mfnifo pro vBvw {nSvo)y quare et akrofözome et, cum o ante / saepe in u obscuratum sit — qua de re statim dicam — dkrufdzome apparet. Quae formae, quantum equidem com- pertum habeo, non in usu versantur, versantur autem formae Neograeca. 803 afoJerdzome et afuhrdzome in Greta et in insula Carpatho; hae vero metathesi ex illis prodierunt. In Epiro, Thes- salia; Acarnania hwrmdzome quoque auditur^ id quod ex Passovii carm. IX, 6; LV, 3; LVI, 3 apparet, et akur- mSno (raivwj X, 3); utraque in forma kurm ex krum per metathesin natum est. lam quamquam de zaconica dialecto quod ad illam obscurationem attinet, infra loqui mihi in animo est; tamen videtur mihi ab hoc loco haud alienum esse considerare ea vocabula; in quibus o in ^ propter fj. obscuratimi est, quae alia in dialecto non inveniuntur. Occurrunt autem haec: Struma pro orqü^a, tdma pro Gxofxa, Devillius et Schmidtius ttdma scri- pserunt; assimilationem factam esse arbitrati. Equidem unum tantummodo t scribo, cum unum audiatur, apsifvma (cre- pusculum) ducitur a vetere xp€g)agj rp€q)og, unde \peq)6(o formatur. apsifdni in Mainotarum dialecto oflFertur. Hinc natum est substantivum tpiqxDfua, ex quo denique apsifvma prodiit. Quocum aptissime illud glaucwma^ ortum ex y'kai^ xw.aa, quod Ritschelius (Prol. Trin. p. 95) affert, conferri potest. In apsifuma a protheticum apparet, ut in amoskdla (vel cumoskd) ejusdem dialecti pro fxaoxcilrj, et in sexcentis neogr. vocabulis (amasxdh). Quibus zac. dialecti exemplis ;ft«7/ia pro tco^oL ^ quod Bovae (Calabriae; Morosi p. 99) occurrit, subjungi potest. Necessitudinem autem, quae inter m Qi u intercedit, talis forma qualis draxumi vel locr. draywmi praeclare de- monstrat. Kescio quo pacto cogitamus de plautino drachwma ac talibus de formis quales Alcumeiia, Tecumessa etc., in quibus inter ch et m\ vel c et m irrationalis vocalis u vel i irre- psit, qua factum est, ut faciliores fierent ad dicendum. Videas quae Ritschelius in Op. 11. p. 469 — 523 dixit. Praeterea haec usitata vocabula huc cadunt: jdsfwmi = iaof^rj et yurüni, de quibus supra satis dis- putatum est. 304 Deffiier yvuii (mortarium); ductum a iyölov^ quod ex Yydij demi- nutum est Illud iydlov vel lucalentissime rationem lingoae popularis docet. Nam dum prius i quod accentu vacat, magis magisque primitiva qaantitate privatur, quasi com- pensandi causa inter ^ et d irrationalis quaedam u nasci- tur, quäe paullatim ita invalescit, ut denique vera vocalis ex- sistat, una cum ruina prioris i. ydi autem, istius u expers^ in composito ydiyßri (pistillum) exstat, quod docet Graecos yd initio vocis bene posse pronuntiare , id quod praeterea ex yöinoj ydimoy ydimnds apparet, de quibus ante dic- tum est. § 36. U pro 0 ante / et v, Neeessitudinem quandam cum u vocali etiam fricativa / habet, id quod apparet ex Idfoa (senex aetate confectus) et lufa (anus aetate confecta), quae mihi quidem ad liüq}a(ä esse referenda videntur, ita ut Mfos proprie eum significet, qui requiescit curasque vitae remittit. rufö idem est atque vetus Qoq>io. Inde ducuntur rvr fistd (adv. sorbtlo), rufizma (sorbitio), rufizmatdiki. kufös -= xaxpog, Hinc ducuntur hafdda (surditas), hufSno (aures obtundo). Supra dixi apud hodiernos Graecos studiimi quoddam exstare, verborum significationes notio- nesque acriter distinguendi, ita ut quam maxime evitetur unum verbum duabus vel pluribus significationibus usur- pari. Sic verbi moqiog vera atque propria significatio est obtusus^ sensfSms imbecillus; ergo fit, ut et surdum et mutum et myopem significet. Attamen nunc hufds ^) surdus tan- tum vocatur, mutus autem vuvos (vel vovös) dicitur, quo vetus ßoßog vel ßwßog conjectura assequi possumus, de cujus etymologia non habeO; quod dicam. Sequuntur ea exempla, in quibus obscuratio vocalis o in u leni fricativa v eflfecta est: koluvös et koluvSno pro TCoXoßog et noXoßow, l) VetuB xovtpoi jam non ezstat in oermone populari. Neograeca. 305 gluvi = xlfoßiov (Eustath. ad Dion. P. 1131); hinc gluvjdzo, (condo in caveam). luv{ (cutis, putamen) a koßog (stirps est len; Curt. p. 491). Aliud demin. est Iv/vföt^ quod idem valet. küvakas (bufo) a vetere aou§. In xod^ o pro F exstare videtur (Curt. p. 522). Quod si ita est, u vocem irrationa- lem intellegimus, cui vel accentus appositus est. Attamen potuit quoque fieri, ut praeter xod^ talis forma qualis xo- ßd§ exstaret; ex qua kdvakds ita prodiret, ut o in t^ obscu- raretur. Quam obscurationem et in zacon. prucUo inveni- inus; in quo o prius in u obscuratum esse existimandum est quam ß ejeetum sit; nam elisione ß literae non produc- tio suppletoria fit , id quod ex pr6ato (Carpath. et Chalc.) luculentissime apparet. Consimiliter in dialecto Calabriae luidi (pro hividi) et ruiti oecurrit. Hoc de vocabulo Morosi (p. 98) dicit: In ruitti {eqeßivr^og) abbiamo u per e, cerjo pel tramite dt o (cfr. ^oßld-t^ov M), Gfr. fra i Zakoni Cot- cpdXa p. i(€g)alrj, rovidi neograecum et OQ-O'ßog veterimi stirpem OQoßo indicaiit neque est cur e in u transiisse existimemuS; cum id parum usitatum sit. § 37. ?7pro o ante 2?. aMpi Ä= dlainrj^ (stirps est dlian, v. Curt. p. 334). De alupü, in quo eadem illa obscuratio oflfertur, propter u fina- lem paullo infra disputabitur. Ab hoc autem loco non ab- horrere mihi videtur, varias vocabuli dhontj^ formas af- ferro. Ab illo alupd proxime alopü abest, cui primum alepü^ aUpiy deinde alipüna — quod in Calabria habes — denique brevissimum alpü subiungenda sunt. hupi = x(oniovy quod ex xcinfj deminutum est. Hie illud panjd hup ja commemorandum est, quod in ore atque sermone nautarum versatur (acc. plur. substantivorum navLov [Eust. p. 1435; 56; a \diX.p(mnu8\ et xwTtiov), Deprompsi equide^ hanc phrasin ex Protodici libro, qiü exemplo hoc utitur : otTio Tfjv 2v(i0v ?(Wg %ov MeQfitjyxa ^XS^aftev navt^ xovniä et ita interpretatur: xa^^ oXov tbv nXovv inXiofisv fii i^^ 306 DeflFher na via aal rä xwnia, idest veh's et remis. Affertille consimile quoddam ex Poll. onom. I, 103: ne^t %ov e^ nXovy eiQSöitf nXeiv^ avifKp nleiv' el'grjTai de xat loTio- iiWJtyj aklä ßelTiov eigeaitf xal nveviiaxi, Passovii lexi- con loxio'Kdinrj non exhibet. Sed ascribendum numero copulativorum compositorum est; quae quidem apud anti- quos Graecos perraro inveniuntur. Appellantur autem in sanscr. dvandva. hdnupas (culex); a 'Ktivioxp ductum. Hinc nascitor deminutivum handpi. Quinam factum sit ut hum/upidi bras- sicam botryitidem {BlwmenkoJdy Linn^) valeat^ equidem non compertiun habeo. Prius o propter alterom obscuratum est. § 38. Z7 pro o ante L Notum est in sermone latino pro antiquiore o ante l s^^pissime posteriore tempore u legi. Huc spectat illnd quod habet Ritschelius (fict. lat. p. 8, 17, 18) pocolom, ad quod ex inscriptionibus accedunt: tabolamj cönsol, Hercölem, popolom etc. Simile igitur quid factum est in bis vocibus neograecis : pulö = TKold), Derivata sunt pülisis, pulitis etc. shiilikas = aytaikr]^; inde derivatur skulikjdzo (vermium plenus sum). shulöpendra = axoloTtevÖQa animal quoddam marinmn significat; quod forma anguis simile est et duos parvorum ac rubrorum pedum ordines habet, quibus rupibus adhae- rescit. In vetere dialecto OTcoloTievÖQa valet praeterea fxvQionovg (millepeda), cui insecto nunc nomen %iXjop65a' ron est. ülos praeter öhs = oXog, puli cum avem tum pullam avem significat. Eust. (ad II. I, 126) nwXiov exhibet. Minime igitur dubitandum est quin a TtüXog (pidlus) deducendum sit. Alia quoque demi- nutiva formantur, et quidem haec : ^?^n , /m^ifce , puhrd- iM. Terminatione pz^^9 filius indicatur, velut X^rjatonov' kog (filius Christi), Bavd'OJiovXog (Xanthi filius) etc. Mi<^ Neograeca. 3O7 quoque huc referas^ quod nunc Plejadum nomen est; quam- quam etiam gUssa (gallina glociens) et aletri (aratrum) ex- stant. Vox pülja autem eodem modo intellegenda est^ quo nekeiddsg ex Illeiddeg. Hie autem duo spectanda sunt Primum huc pertinet Studium illud plerisque populis com- mune, ut vocabula magis recondita ad verba nota et vul- garia quoddammodo accomodent. Quod vulgi proprium Studium Foerstemannus aptissime Volksetymologie nomina- vit. Sic in ore agricolarum ex ^j^d^rjvai Angina (florens) pro- diit, Kqiaoa in to xrus6 {16 x^i;aoi?y, aureum), Dektpoi in % adelfi (fratres) mutatum est. Ut vero hoc ex vocabulo fa- bula de duorum fratrum certamine orta est, ita pro certo sumendum est, formam Ileleiddeg vetustiorem esse quam fabulam illam, Atlantis filias in colombas conversas esse. Deinde autem hoc Studium eo adjuvatur, quod inter con- sonantes quasdam vocales irrationales facile irrepunt. Sicut in Ueleiddeg inter n et l € irrepsit, eodem modo u oriri potuit. Testimonio est puljö = pljö {nkeov, v.'Passovii indicem). Ac Devill. (p. 70) ex dial. zac. hoc exemplum 0 in u ante l obscurati exhibet: täulS = tpcolog (ceteri Graeci psiUi pro tpcjXi^), Atque in dial. zac. p ante s in t transiit. Praeter illud subdubitandum quidem katsinu (Devill. p. 49) consimile in cypr. katsurizo (flagrare) occur- rit, quod eadem ratione formatum est atque neogr. hapsa- lizo (adurere, torrere), ductum a xavaalig (Hesych.), pustula igne accepta. lam apud Nicetam (Xu — XTII saec.) legi- mus TGevöl^eiv pro tpevdl^ecv, § 39. U pro o ante r. dyuros = dwQog. De hoc vocabulo Ourtius (p. 560) haec dicit: In dem von Mvilach angeführten dyovqog = oicaQog tat das y ebenfalls alt iiberlieferij so dass wir es dem fiir ÜQOLy coQog (No, 522) erwiesenen jy d€bs in demselben Starmne im Altsächsischen zuweilen als g erscheint (g^r annus)y vergleichen, dürfen. 308 Deffaer ayurida =s bfiqia^j quod cum alibi tum in nsitatissimo illo proverbio auditur: ayäli aycUja jinete % ayurida mSlij uyakc dydkia (turc.) yiveiai fj dyovqiöa filXi^ (vet. tqov(^ Ttai Tiovqf Tct xaXd). ayurölado = o/Ä(pdxivov iXaiov, Haud scio an angwri quoque huc referendum sit, si etymologia ,,ex tov ätogov iö&iead^aL^^ vera atque recta est Quod nasalis ante gut- turalem intercalatur^ non est miranduni; cum idem saepis- sime "fiat velut in angtndra pro xivctQa, ubi tamquam me- dium akindra 3umendum est^ formatum a prothetico. jmr{ ex nwQog (tophus) deminutum est. hdvuras pro xdfiiLiOQOQ supra commemoratum est, cum de V pro fi oceurrente agebatur. Iu7'£ (lorum) est vetus la/giov. skwndzo (robiginem traho) a OKWQia (stercus ferri> ductum est. Neque zacon. Icurddi quidquam aliud est uv^^ oxviq exitu ,ddi(fiv) formatum, quocum eadem signii^ — " catione usurpatur. s initiale ante t vel k in dialecto zac^ ejici solere antea dictum est. kurdät verbum idem vale*^ etiam in Graecia septentrionali^ in cretica vero dialectc^ kurdöi (a ^eiQco ductum) gregem ovium significat. Cuiu^ vocabuli in ambiguitate maximum momentum positum es comoediae a D. K. Byzantio scriptae: Baßvliovioj j^ if xaxd Tonovg dcaq)^OQa ztjg kkXr^vixrjg ykwooi^^ Inducuntur autem in scenam ^AvazoXki^g^ üskonowriaiog) Xiog, KQTjg, ^jikßayogj KvTiQiogy ^jiaxvvo^iog hnzavrfiio^^ AoyuixaTog rig. Qui postquam Turcos apud Navarinom (neogr. NjökastrOj vet. FlvXog) rem male gessisse compere- runt, laetantur ac triumphant, quod Graecia liberata sit; quapropter diem festum agunt. Epulantur autem et; coin^ patrio quisque sermone Carmen cantaret^ fieri non potuit^ quin ob varias dialectos errores et deinde dissensiones a^ discidia ^orerentur. Ad summam autem discordiam veli^^ cumulus accedit; quod Cr es Albano opprobrio criminiqu^ dat Albanos in Creta omnes oves comedisse. Neograeca. 309 lam homo albanus xovQddia perperam interpretatus iversarium telo in brachio vulnerat. Quo facto praefectus orum cum ministris interveniunt, fit cognitio^ singuli exa inantur. lUe cum propter varietatem serraonis rem itellegere non posset, omnes comprehendi atquc in vincula >iijici jussit ; caupone uon excepto. Postea vero , simul- Dque multa jocosa acciderunt et error perspectus est, in bertatem vindicantur et complexi inter se laetissimis ani- lis discedunt. — Quae fabula ad complures recentiores iaiectos cognoscendas maximi est momenti. Idkürja (pagus Arcadiae) ductum est a ^vi^iagaia, lodern nomine Vertex ille Parnassi Deiphos versus situs jppellabatur. Ibi id vocabulum duabus formis conserva- un occurrit: lAkiiri enim summus mons appellatur, Ljor •^ra autem totus mons cum omnibus cacuminibus. . V. ^Jrichj Reisen und Forschungen in Oriechenland, quocum in > quod Ljaküra vocabulum albanicum esse judicat, non >ii8entio. ^rö haud raro invenitur, maxime Thasi pro usitato <3rJ (= x^ecoQci). Saepe fit ut e, v, e ante aÜam vocalem 1^ / transeant, quod / deinde maxime vero post spirantes » liquidas interdum ejicitur. Sic habes ayrSrw (efferare) fo dygiaivo) , ayräda pro dygidg (ayuräda quoque cum u '-«:ationali , a quo acriter distinguendum est illud ayuriöä), -t;tamen eo quoque contrahi potest, veluti QeoduiQoq in ' • 123) ex (paai'iXiov prodiisse sumit. Quod equidem negaverim, U.B[i et fasuli et fasöU aeque in usu versentur. lam vero '"«lenufi (Lob. path. 129, 2) proprium plantae nomen qpa- *^oXog fuisse dicit Praeterea (paaiovkog quoque oflfertur, ^ quo o jam in u mutatum apparet. Cum vero ex utroque ^minutiva formami\s, fasiölifonj et f 3) in kolumbrjd transiit. 310 Deffiaer lam pauca haeo vocabula ex dialecto zaconica afferam in quibos o ante r obscuratum apparet. Xt£ra, quod cum idem sit atque vetas^cJ^a^ tarnen non universe terram^ sed agrum («y^og) significat (neogr. xordfi), murjiklcu (neco), neogr. &anat6no vel skotöno. Radicem mor (jiOQTog, morior etc.) esse manifestum est; V. Devill. p. 56. kurädt supra commemoratum est. § 40. ?7 pro 0 anteduas consonas. O vocalis in u mutatio etiam tum exstat^ cum liquidas l et r vel nasales m, n, n vel denique sibilantem 8 aliiu consonans sequitur. Hoc in numero l mihi omittenduim. erat, cum ne unum quidem exemplum omnium dialectomm^ commune afferre possim^ in quo consonans Z insequente alis^ o in u mutaverit ^). Est hoc singulare quid linguae neo — graecae, quod cur factum sit difficile est dictu. Etenim et u societate quodam teneri testimonium vix dubitandum illa o litterae in u obscuratio^ quae fit apertis quas dicunft in syllabis; i. e. in iis^ in quibus post l alia consonans noi» exstat ; cujus mutationis satis inulta exempla attulisse mihi- yideor. Quare si placet statim ad r quam consonans sequi- 1) Facile fieri potest, ut in hac vel illa dialecto sparsa inveniaiK tor exempla, in quibus obscuratio exstet In Macedonia verbi etau^ vlpiöa pro oXnlg {ilnCgy cf. Hes. fjLolnCg) dici cognovi , praeter quod etiam orpiSa auditur. Quo loco liceat mihi de e et o Tocalium ccHn- mntatione pauca proferre. o pro s in vocabulorom initio aaepe exstat velut in: oxtrds = ix^QoSf örxome = ^Qxofiai^ ofnbros = Ifingog^ (mJrro' std — ^iLt7iQoad-€V, ökso vel öksu =«= M^to, dksoios, oksoxi, onmMifd «* idvoaria {evnostia, emnosHa) , omorfjd ^^ svfiogfp(a etc. £x his on" nibus exemplis elucet, permultum quidem valuiase insequentem roca^ lern o; tamen accedere mihi videtur, quod insequentes liquidae vel nasales vel labiales huic mutationi favent; quare habemus oUft^os «a= IA€i5^€^oc, xyrpida = iXntg^ Ovrjöa = ^BßQuTog, öngjwma = Mvfi« (zac). Quibus addi potest: ox^ndra (vipera), quod ab eadem stirp^ qua I/&; ductum est. c Neograeca. 3t 1 toTj transeamuB. Hie quoque pauca exempla habeo, certe pauca vere Graeca, cum de iis quae ex italica dialecto deprompta sunt^ paullo infra disputaturus sim. Huc autem )uae spectant sunt haec: yuryä (celeriter), praeter quod yoryd, adverbium deri- '^atum ex vetere yoqyog, pirnö (tempus matutinum), ductum a nQiaivoVy quod est ecentior forma pro TtQwioc;. Medium quasi locum obtinent orindn (quae forma ita orta est, ut pro per metathesin in or transiret), et pamö, quod praeter purryd invenitur. kurtalö (pulso, fores pulso) idem est atque vetus x^o- 'xi.il^vjy eo tantum discrimine interposito, ut neogr. magis ngulari atque propria significa tione usurpeur feMr?w^(corpus), eikormi^ dem. a nog^ogy quod vocabulum Hucexstatettruncum arboris significat. Thasii pro nogfil iount kukurmi. Qua cum obscuratione lat. furmica (Anal. "X'amm. Eich. Endt. p. 443) pro formica comparare licet .<1 kormi etiam hdrvulo (truncus vitis) refertur, zac. körvule. Ämuryö nunc audit ^j^fioQyog, patria Simonidis poätae. imiry&id Protodicus (p. 48) explicat: q)axoei3€gTi nXeyfia ^ ßeXovoeiöwv avQ^dtcDv nenkeyfiivov ^ TtQoaaQfio^ofievov *S nQogtoTteiov irrt %ov ftgogcmov iv xaiQ(ii tov tQvyrjftov ^y fiekiaacSv nqbg nQoqyvka^Lv tcÜv nivTQwv amtSv, et jure b Hesych. fiogyog (crates) ducit: f^ogyogy q>Q(xy(i6gj aal t> inl Toig afid^aig g)Q(iyf4aj iv <^ tot axvga ipigovaiy et ^oU, onom. VII, 116 habet: to de vneq Ttjv oifia^av TtsQi" ^ayficty 0 neQci^a^ßaverai dcuTvocgy (loqyov xakehacy nai ' €>Qyevei,v tä ögayficera in avriff q)iQsiv, purpatö, praeter quod porpatö et porvatö, ortum est ^ 7l€Ql7iaT(S. purpidö (praeter quod porpidö) , ex vneQfttjdd} prodiit. yUaba enim por (pur) in compositis et pro vnig et pro '^^i occurrit. hirdizo (horologium intendo) huc quoque videtur refe- 6]:idum esse, cum yLOQÖa communi consuetudine sermonis J^o XOQdrj (chorda) diceretur (Eust. p. 1915, 23). Oartias, Stadien. IV. 21 312 De&er QaibuB exemplia subjungatur zac. purtSse = EfinQoa^&f. V. Devill. p. 63, qui laconicom sweaa (== ewoa^ev) et i^ioag (== e^w^ev) confert. Ante m quam consona sequitur, o litera obscurata in ti apparet hisce in verbis: kumbi ^malleolus) = niofißLovj a quo ducta sunt verba Jeumiböno et hwmbjdzo, rümbalon, quod singulari numero conum, plurali ludum conorum significat, amplificata ^ofißog nominis forma est De vocabulia quae huc pertinent extemis vide infra. Ante n consonam sequente alia o vocalis saepenumero in u mutata est: primum quidem ante nt in 3. pers. pkr. yerborum, ubi attica dialectus ovoi exhibet: qwldviovoh quae terminatio ad primitivum ovriy quod in diaL der. in- tegrum conservabatur, revocandum est: q>e^v%i (sanscr. bhar-or^nti). Unum quoque exemplum lingua latina et id quidem in tremonti (carm. sal. Fest. p. 205) offert. Deinde vero ex onti, t abjecto, orU prodiit, sicut exstat in consenr turnt (t. Scip. B. f. C. 32). Temporibus belli syriaci aatBO terminatio urnt pro vetere o-nt exsistere coepit, ut in oon- sohienmt^ (Ep. d. Bacc. C. 196); v. Corssen 11 p. 175 sqq* lam vero concedendum est, eandem viam et linguam grae- cam ingredi potuisse. Quare imprimis posteriorum Dorieih sium sermonem populärem q>iQovv%ij tq€(äowti exhibuisae sumendum est. Ac deinde , cum i abjecta' esset, v vero remanere non posset, cpeQOvvy tgifiow evaserunt, formae nunc usitatissimae. Quarum similia sunt quae in inscri- ptionibus latinis posterioris aetatis inveniuntur: fecertm (C. I. No. 2658) et qvdescun (C. I. No. 3528) *). Sed cum exi- tum vTi. in indicativo perfecti quoque habeamus, eadem ra- tione hae formae explicandae sunt: 1) Cretica vero dialectus eo procedit, ut in exitu nn et indicativi et conjnnctiyi n omittat et fonnas : krcOü, katikü pro nqatovfSi^ t«fw xovai atqne in imperfecto ^öru pro id^ttoQovp exhibeat, quas formas codi iiedro tituli Pisaurensis (C. 1. L. No. 177) conferre Ucet. Neograeca. 3f3 inoifii^difjxa , 3. pers. plur. ekimi%%'kan] iardd^xa (pro nadijv) 3. pers. plur. estddikan. Proprium enim est lin- aae vulgaris^ stirpi aor. prim. passiv! (iarddT]) exitum per- )cü activi xa subjungere et aoristum eodem modo flectere ao perfectum. Exitum kan a ndrti ducendum esse cum !ypriorum ektmt&ihasz, estad'ikasi etc. formis probatur^ un eo quod complures dialecti accentum in adr^ syllaba ervant; ergo jelcLsUkan ex iyelaod'rjuavri. Videas contra, nae Mullachius (p. 233) disseruit. Conjunctivi vero formationes huc referendae sunt hae : 1) Conj. praes. act; qui cum ind. plane consentit: na fdfm = iva yQaqxooi, ducendum a yQccqxowi. 2) Conj. aor. act., veluti na yräpaim = iVa yqdtfjwatf rtam ex yqdtfjwvrc. 3) Conj. aor. pass. non ab indicativo xa terminatione ucto formatur : na himidUn = Hva xotfitj-^wai, revocandum d xoifitjd'ävTi, His in formis un ex tovri ita prodiisse videmus, ut ^t in tmti obscuratum et deinde i vocali abjecta tmt in n inutatum sii Vocalis 0 subsequente vr in u obscurata in 3. pers. lur. praes. med. offertur, velut Staunte {ßQXOvtai)'^ w voca- 8 autem sie mutatur in conjunctivo 4r%vmte {iqxwvTaC) ce- aisque qui similem in modum formantur conjunctivis. In »liquis quoque personis indicativus et conjunctivus congru- rd: Ar^ume, Srxese, Sr%ete^ eryjdmaate^ Srxeste^ Srxwnte, Ut ero 1 . pers. sing, et plur. o in t^ ante m obscuratum exhi- ent; ita etiam yerba contracta^ quae cadunt in diOj in 1. ers. sing, et plur. aeque ac in 3. pers. plur. u in o muta- im offerunt: timdmen (Tifi(S^€v)y tünün lTific5vtiy rifuSac), müme (xoifidifiai), kimdmcu/d'S (noi^oified'd), himändetyLOi-- (Snai). Quae in dialecto Calabriae usitatae videntur for- lae Ute pro Unde, ut agapüte pro agapünde^ sie ortae sunt; ^7 quoad v exstabat; o in u mutaretur. 0 in u ante nd in zacon. shünde pro aY,6Qdo (axoQodov) 21* 314 DeflFher transiit. De mutatione q in v ante t literam vide^ quae de mundaKa dixi. u autem' ante ig ex o prodiit in sfungdn (ßq>oyyaqioVf fungas); a quo derivata sunt sfungarizo etc. § 41. ?7pro o ante d, ^, y. Obscuratio o vocalis denique ante interdentales spiran tes et dentalem nasalem oecurrit. Cujus rei haec sunt exempla : trafdii (carmen) et trayudö (canto); quod univenu^ ut ita dicam^ significatione gaudet; similiter verbum ßov- KoXcd^ead^ac a Theoer. (id. V, 44 et 60) de carmine pasto- rali vel rurali in Universum ponitur^ etiam si caprarius et opilio cantant. Pro trayüdt et trap^ö hodiemi Byzantini et incolae Bovae (Calabr.) travüdi et travudö dicere solent; similiter in Calabria ev6 pro iyio et vordzo pro ayoga^w et maväar- Uni pro MaydaXtp^Tj andis. ghidjitzo, quod medium est inter lat glocio et gn^f^- nXoit^w; ad eandem stirpem redit glüdjo avyö (oYum gaUi" nae subjectum^ ovum putrescens), praeter quod etiazff sgMdjo avyö et sgluöjdzo et sglüvjo. Monendiun est^ ^9^ jdzo non idem valere atque nhüt^w^ sed significare incMbar^T puLtrefieri. rüdi (malum punicum); praeter quod nSiü et röi^ß yetus ^tdcov. Inde derivatum est ntdjä (arbor po-' nica) = ^o'idia, Idem fere dicendum est de vüdt (bo»^ juxta vödt, v6idt, imde dueta vudipuh (juvencus) et wAo^ sfdzo (boves caedo) etc. v^ü = ßorjS'd} ; oecurrit jam apud Herodotum ß(a9t5 forma. püd'B = no&ev; quo vocabulo utuntur qui regionem ad Agrapha montem incolunt (Passov. carm, XXV; 1.) ÜL^ in dial. zaeon. pro oq>vq exstat, neogr. f{di. 97it£d/el2;o(torpescere; quod de manibus^ pedibus^ liC' bescerO; quod de dentibus dicitur) perapocopen ex o2/<<>^ di&w (Aristot.) natum est. Neograeca. 3^5 honr&wi est vetus noQoivrj, Et hoc et permulta alia cabula; ut %eUwiy veldna etc. pro f] doricum exitum a ex- bent. «o^m* (sapo); sapwrdzo (sapone ülinere), sapwnöxoiia peta cimolia) a aancivtov deducta sunt (Schol. Theoer. 3, '), deminutive vocabuli peregrini oantovj quod primum md Aretaeum (CX. fere anno post Chr. n.) exstat. ' /ftiMmXpulejum) est vetus ßlrjxoivtov (ßXri%(av)j cujus % re- sntius esse quam ax illius pro certo habeo. ß propter se- uens A in / obduruit. pirdm (furca) ex naqovrj deminutum est c in » ransiit^ id quod sapenumero ante liquidam l fit; velut 'üaid (yUkohUadöy suaviter canto). Haud raro hoc in 'ocabulo quasi intermedius sonus auditur^ qui quidem leque plenum z est: keiladö. Hoc vocabulum non dicitur üsi de cantu avium^ qua significatione occurrit apud Luc. )hilops. 3. t pro e praeterea in xiUdönt juxta xeltd6m ha- >emus. Lexicon neograecum a Weigelio editum niQOvvi 'lavus magnus exhibet^ furcam autem TtrjQovvi scribit. Jimiliter Passovius xr]la6d) scribit; quod cur fecerit, equi- lem non intellego. psuntzo nunc universe emere valet, oxpwviü) vero pro- >rie ohsontum emere vaiuit. Invenitur quoque oxpcovi^Wf [Uod rem fnimentariam comparare significat. Pro psimCzo ^ psünüma auditur etiam puswnizo et pus&mzma. maladilna Protodicus in patria Paro occurrere dicit. 'ignificat äutem vas nexum^ in quo cera melle exemto torum exprimitur. lam quamquam ille hoc vocabulum aud inepte ad vetus fiaXa&wv (secundum DI. declinatio- em) vel uaXad'dvrj (sec. I decl.) revocat, tamen potius ad etus fiak'^dyf] retulerim et a irrationalem vocalem postea Ttam esse putarim. Mea sententia confirmatur vocabulo txl^ et ab Hesychio et a Polluce proposito. lUe haec adit: fiakx^rj' fie^akayfievog ttrjQogy Pollux autem (X; ) — 59): 6 d' ivatv TTJ nivaxidi nfjQog tj indl%)'i^ »j fidlx^a. 316 Deffner HQodoTog (iiv yaq xtjqov slgtine, Kgcetivog di iv %jj Rmivf} fiäXdnjv eq>fjf ^jiQiotog>avi)g de iv t(^ rTjQVvddij Tfjv fidX&av in tdSv yga^^atiiDV ijad'iov. gunattzo et eigymxjiMzo Bovae (Calabriae) pro yowiJtiz/^:^ oflferuntur. IcrambTumy quod vocab. zacon. est et ycQafißfj (neogi^ läxano) signifieat; Devillius (p. 50) ad vetus xQaftßiin — ov refert. Quod si ille reete explicavit^ hrambiim jur^ nunc affertur. Sed equidem vereor ne inait exitus iviom^ velut in atfj&vviov, ducto a arrjd'og (Ephipp. ap. Athen. ^ 370 d). Quod si ita est; xqafißvviov certe comprobandui^ et Icrombum alio loco tractandum est. § 42. Z7 insequentis syllabae o vocalem praec». - dentis sibi assimilat. Hoc loco aptissimum videtur exemplis confirmari illtLcl quod haud raro iam indicatum est; u sequentis syllabae iTavP ex anti- quiore Fofiiptfgdavv pro attico ro(ji(pi%wv\ sed eüam in fine verborum ^ in ov transity velut xegSolov pro %hq9fffip (C. I. Gr. n. 1767; Ahrens I, p. 22!). In dialecto Calabriae autem adverbia loci qnae in an- tiquo sermone in w exennt^ u exhibent: apdnu apdu , pdnu pdu pro i/idvw ; inde ducitor c^— pdnu = indvwd'ev. Praeterea et apd et pd offeruntuT; r quibus u abiectum est. kdtu, käu (et kd), et cum a prothetico: akdtUy akdu^^u {akd) pro vetere xa^w; compositum est apukdtu, (= am- o Ssu = kawy quocom compositum est ddsu (== iöi ko&f intro) et apösu (= a/ro eaw, ex'interiore parte^ e domo) ^8u (€$tti); Sternatiae dicitur Sdzu, ettdy ittAj t& (hie) certe non huc referenda sunt, cun non ex adverbio in u) cadente^ sed sine dubio ex cwtoi^ä (bsb avtox^i) prodierint. Pro illo adverbio in dialectis za- cynthia et cepfaallenia eftd exstat. (Pass. carm. pop. b9^3 y. 5 et 9; et in fine eiusdem libri dist. amat n. 341, 342r^9 343). {tu, (duy iu Morosi (p. 99) pro oitto affert — D^ Omnibus bis adverbiis cfir. Morosi p. 151. Restat; ut de dialecto zaconica pauca dicam. In ea ut in calabra adverbiorum exitus co in ot; obscuratur, velat op(au pro onioü} dnu et apdnu pro ano et indvta V^e Ssu pro ItJCö ^ üna £ Mangel, got. van-s ermangelnd, van n. Mangel. Die wr- sprünglich^re Wurzelform finde ich bewahrt in skr. vinjM t 6ine Kuh, deren Kalb todt* ist; Böthlingk und Roth er* klären abhwänjavatsä eine Kuh, die ein angewöhntes (frem- des) Kalb nährt, aus abJii -f" ^^^' allein diese Erklärung lässt sich auf das unzusammengesetzte vünfü nicht anwenr den. Dies vänjä steht formell und begrifflich* dem gr. svpi^ (das vcMU'S voraussetzt) sehr nahe; man vergleiche & 3- D. 22, 44: bg fi vicSv noXXüv t« %(xi iad-XHiv evvi^v ^-^xev. dvga, fores, foras, foris; forum, Svga gehört, wie bekannt, zu einer Wortsippe^ welfci« durch die ganze indo-europäische Sprachwelt verbrei^^ - i3t; über den Ursprung ist man dennoch ganz i]BJ)cuikein. n Beiträge zur griechischen uncl lateinischen £tymoIogie. 329 ach der neueste Versuch; diese Dunkelheit zu entfernen on Lefmann in Kuhns Zeitschr. XIX, 399 f.), scheint mir enig glücklich : eine Wurzelform dvar spalten ist nur ver- lutbet, nicht nachgewiesen; das anlautende dh der euro- äischen Grundform bleibt dadurch unerklärt ^ und für lit vdras Hofraum^ lat. forum y was in der älteren Sprache Vorhof" bedeutet (vgl. meine Bemerkungen in Kuhns jeitschr. XIX, 435 f ), scheint eine Grundbedeutung „Spalt'^ licht zutreffend. Ich will hier eine andere Vermuthung ^agen. — d^vQa (wie die entsprechenden Wörter in den irerwandten Sprachen) kann theils als die Thüröffnung theils ds die aus Bretern zusammengefugte Tafel, durch welche üe Thüröffnung vermacht wird, aufgefasst werden. Die srstere Auffassung ist, wie ich glaube, die ursprünglichere. Im Altnordischen ist dyrr nur die Thüröffnung ; diese wird durch hurS geschlossen. Skr. dvüra bedeutet überhaupt Eingang und Ausgang, Oeffnung, Loch; &vqLq ist nicht nur Thüröffnung, sondern auch Fensteröffnung. Dass die ursprüngliche Bedeutung „ein freier, offener, luftiger Raum besonders am Eingange des Hauses'^ ist, finde ich nament- lich dadurch angedeutet, dass die Wortsippe in den mei- sten europäischen Sprachen zur Bezeichnung des Draussen togewendet wird (vgl. Pott Wurzel wtb. 2/1 S. 25 f.); so IäI forisy foraa ; ^gaot, d-vQTjqn foris ; d-vqöa ' s^io. 'l^p xa- '♦ß; S^vgaCe foras; S^vQad-av von aussen her; d'VQalog ^aussen befindlich; dvqavXeu) im Freien verweilen; nor- ^eg. dyra seg sich hinaus verfügen; poln. na dwör hinaus, et dworze draussen, und Entsprechendes in anderen sla- iftchen Sprachen. Auch die Bedeutung aula beim kirchen- «tw. dworuy Hofraum, Gehölt an den Gebäuden, beim lit. ^dras, Marktplatz, in älterer Zeit auch vestibulum beim t. farwm setzt, wie mir scheint, „ein freier, luftiger, offe- 5r Raum oder Platz" als den ursprünglichen Begriff vor- ^; man vergleiche avXri von ati^a, ; In Uebereinstimmung mit dem obigen leite ich ähva-ra^ ^'^üirTy statt dessen im Indischen dvUra^ dvUr eingetreten 22* 330 Bugge ist, -D^L-ga von einer Wurzel dhvä, dhu wehen, hauchen ab. dhvära bedeutete also nach meiner Vermuthung ,,ein Ort, wo es weht", „eine Oeffnung (ein oflFener Raum), wodurch der Wind ziehen kann". Eine Wurzel cUivä, dkva mit der Bedeutung wehen, hauchen liegt durch s erweitert im lit dvdse Hauch, Athem, Seele deutlich vor. Eine andere Er- weiterung haben wir vielleicht im skr. dhvagd Fahne. Auck skr. dhvan tönen (woher dhvürUa Name eines Windes), dürfen wir mit *dhva hauchen vereinigen, dhvä, dhva ist eine Nebenform von dhü, dhu, was u. a. anfachein bedeutet; so hat das Litauische düszi^ Seele neben dvdse. Auf der anderen Seite scheint sich *dhvä zu skr. dhmä blasen, aus- hauchen, anfachen zu verhalten, wie skr. hmcU schwanken zu skr. htHil und wie skr. kmar krumm sein zu der Wurzel hvar in gr. xvqtoq. In *dhvU, dkü, dhmä wie in vä tritt Lautnachahmung deutlich hervor. In Betreff des Suffixes kann skr. dvä-ra, dvü-r, ff- d-v-Qa mit gr. avqa^ oij^ von arifii Wurzel vU verglichen werden. Wie ich die Bedeutung „das Draussen, das Freie" in forisy forasy -dTQavXecj u. s. w. aus der Bedeutung „Ort, wo der Wind weht. Ort, wo es lüftet", abgeleitet habe, so vereinigt lit. dras die Bedeutungen Luft, Wetter und d»» Freie im Gegensatz der Stube, des Hauses; davon A-OJi, lett. äran hinaus, lit öre (womit Fick Wörterb. ^ I^ 20 skr. Ure fern vergleicht), lett. drd draussen, im Freien. Der Ursprung dieses Wortes ist unsicher; die LautverhältniflS« der litauischen und lettischen Sprache erlauben es nicht, darin mit Curtius Grundzüge ^ 361 eine Ableitung von der Wurzel vä 0 zu sehen. Darf man an die Wurzel an att men denken? wie z. B. lat. cä-nts von der Wurael Ü stammt, welche im Skr. neben kan begehren^ lieben vor- kommt. 1) ^nm. des Herausg. Vielmehr W. av. Beiträge zur griechischen und lateinischen Etymologie. 33 i nrjXio), y,ioXviOy calvor. calvi, calvere bedeutet frustrari, auch schädigeti, läh- 3n, Pacuv. Non. p. 131 GerL: Postquam calamitas plurea mos arvaa cahitury Plaut. Gas. II, 2, 3: Ubi dornt sola vn, sopor manus calmtwr (Gorssen krit. Beitr. 450). Davon b bekanntlieh calumnia gebildet. Hiemit haben Diefen- a.ch goth, Wtb. 11, 593 u. a. germanische Wörter zusam- lengestellt, welche mit den lateinischen in der Bedeutung ehr gut übereinstimmen: got. Aöföw, afJiölm ov7Loq)aviBiifj ht« haoltda frustrabitur^ ags. hol n. calumnia ^ loquela ina- lis, hölinga frustra, höltende calumnians. Eigenthümlich laben sich die Bedeutungen im Nordischen entwickelt, hol 1. bedeutet Schmeichelei, das Rühmen, hmla schmeicheln, •ühmen, norweg. Dial. höla schmeicheln, durch süsse (Vorte kitzeln. Fast ganz gleichbedeutend ist gr. xrjkeco iurch Musik, Gesang, süsse Worte besänftigen, bezaubern, ^nch formell passt dies trefflich zum altn. hol, hcela, vgl. J^iyog = altn. bök, ^rjxvg = altn. b<^ u*. s. w. Ich zweifle laher nicht, dass Fick vergl. Wtb. 2 I, 351 die Wörter •ichtig zusammengestellt hat (während ich celare fern halte). ^ffXm zeigt uns den Grundbegriff, von welchem die ver- ichiedenen Bedeutungen ausgehen ; die Bedeutungsentwicke- ung ist fast dieselbe wie bei d-eXyo) (vgl. Kuhn Zeitschr. I, 86 f.). Das Verbum heisst ursprünglich bezaubern, durch üauberlieder überwältigen ; diese Bedeutung liegt in xriUio loch klar vor. Daran schliesst sich die Bedeutung Krank- leiten durch Zauberformeln lindern, heilen. Aus „durch V'orte bezaubern^' entwickelt sich leicht nicht nur „durch üsse Worte befangen, kitzeln" (xrjlicoj norweg. höla) indem auch, wie bei &iXy(Oy die Bedeutungen bethören, tuschen, wie zum Theil schon in KtjletOy entschiedener in SU germanischen Wörtern und im lat. calvor. Die germanischen Bedeutungen „täuschen" und „schmei- ieln" lassen sich nicht vereinigen, wenn man von „beschä- ^gen" ausgeht; allein vom got. halön lässt lat. oalm sich 332 Bugge kaum trennen, sopor manua cahritwr in der angeführten Stelle von Plautus lässt vermuthen, dass calvi einst wie d^Xytiv von der durch Zauberlieder bewirkten Betäubung oder Einschläferung gebraucht wurde. Bei dem AusdrudLe caiamitas wrvas calvitur erinnere man sich , dass Hagel- schlag und ähnliche Landplagen durch Zauberlieder gegen Feinde geweckt wurden. Am weitesten hat sich calumnia^ calumniari von der ursprünglichen Anwendung entfernt; einst bedeutete ; wie ich vermuthe^ calumnia Zauberworte, die um jemandem zu schaden ausgesprochen werden. Schon Schwenck (etym. Wtb. d. lat. Spr.) bemerkt bei ealvo: „Vielleicht ist xrjkwy xalcj^ einen durch glatte Worte be- trügen und ihm schaden ^ zu vergleichen^^ Aus den asia- tischen Sprachen weiss ich verwandte Wörter nicht anzu- führen. Skr. Jchala n. Betrug , List^ Täuschung, Schein, darf ich nicht vergleichen 1) weil Böhtlingk und Roth Ver- wandtschaft mit dem synonymen Jchadman von Jchad be- decken annehmen; 2) weil das Wort in der älteren Litte- ratur nicht vorkommt; 3) weil Uh auf einen ursprünglichen Anlaut sk hinweist. Wenn xrjkiw und calvor nahe verwandt sind^ kann calvor nicht zugleich mit xiaXvci) zusammen- gestellt werden. Vgl. keltische Wörter bei Diefenbach gotL Wtb. n, 593. 'KoXnog. Während Curtius Grundzüge ^ S. 61 noknog als den ve^ bergenden fasst, stellen Pott et. Forsch. ^ II, 463 und Leo Meyer goth. Spr. S. 99 es mit germanischen Wörtern, die Wölbung bedeuten, zusammen. Ich will diese letztere Com- bination zu stützen versuchen. Das von Grimm deutsche Gr. n S. 58 vermuthete got. hmlhofay hvalf^ hvuÜHins wölben liegt vor in noch lebenden schwedischen Dialecten, z. B. in Gotland hvälva, kvalv^, Ptcp. neutr. hvulm; dass die go- tische Form hvilbariy nicht hvilfan, gelautet hat, zeigt deutscl wölben.. Von hvilbanj hvelfa ist altn. hvoif neutr., altschwed. auch kvalfr masc. Wölbung gebildet, hvalfr setzt eine g6^ Beiträge zur griechischen und lateinischen £tjmoIogie. 333 manische Grundform hvalbas voraus. Dies entspricht völlig dem gr. xd^Tro-g^ denn die germanischen Sprachen zeigen sehr oft inlautendes b an der Stelle eines vorgermanischen p, z. B. sibun, hiUiban u. s. w. Die Bedeutungen stimm^i trefflich. Altn. hvalf wird nicht nur von der convexen Elrümmung; sondern wie das griechische Wort auch von* der einwärtsgehende^, es kann z. B. die Höhlung, die innere Seite des gewölbten Schildes bezeichnen. xoXiiog ist auch ein tiefer Thalgrund zwischen hohen Bergen; in dem schwedischen Dialecte^ welcher in Finnland gesprochen wird, bedeutet hvälvo fem. 1) Thal, 2) stehendes Gewässer zwischen Bergen (Rietz). Vgl. Fick Wörterbuch ^ I, 408. Schon Fick vgl. Wörterb. ^ I, 204 hat darauf aufmerk- sam gemacht, dass die Wurzel in TtQivo) scheiden mit der Wurzel in yteigo) abschneiden, scheeren, ursprünglich, iden- tisch ist3 vgl. Pott Wurzelwtb. 2terBd. Iste Abtheil. S. 162. Gemeinsam ist die Grundform skar^ denn mit liQiva) gehört lit. ahirvU scheide, altir. «carac? (separare), mit neiQü) altn. skera schneiden, scheeren zusammen. Die vermuthete Iden- tität lässt sich fester stützen. Lit. sktrth stimmt begrifflich hiit KQLVio überein; BÜein pSrskiriu ist nicht nur: von ein- ander scheiden, sondern auch: spalten, einen Weg durch den Wald hauen, diese' Bedeutungen liegen dem griech. neigo) näher. Namentlich wird die Identität durch die ger- manischen Sprachen bewiesen. xQivco heisst in übertragener Anwendung : (Streitigkeiten) entscheiden , einen Richter- spruch fällen, urtheilen, xQiaig Entscheidung, Urtheils- spruch. Analog ist die Bedeutungsentwickelung bei cemo, crimen, decerno, lit. pSrskiriu einen Streit entscheiden. Allein auch altn. skera kann entscheiden, bestimmen be-, deuten, so namentlich im Ausdrucke skera ok skapa} skera &r emhverja heisst einen Streit entscheiden, in einer Sache den Urtheilsspruch fällen; örskurSr Entscheidung, Richter- 334 Bugge Spruch. Wie im altn. burir masc. neben got. gahawrOn fem. (Kuhns Zeitschr. XIX, 442), so wird in ^r-^hirir masc. das masc. erst später für das femin. eingetreten sein, denn im Ahd. ist ^curt das Scheeren fem. gen. Als ältestö germanische Stammform darf man daher ahordi statt ahor-thC fem, voraussetzen; dies ist formell mit gr. ngi-OL identisch^ während es auf der anderen Seite dem gr. xcr^-cre ent- spricht; die gemeinsame Grundform ist skar-ti. Somit ent- spricht altn. skera dem griech. hqivco , allein auf der ande- ren Seite lässt es sich von i^eiQUi nicht trennen; x^eW uni yielQO) sind also derselben Wurzel entsprungen. Auch dureb. andere Bedeutungsvariationen fuhren die germanischen Wörter von y.elqo) zu /.qivo) hinüber. Mit altn. akera^ schee- ren gehören folgende Wörter aperkanntermaassen zusam- men: ahd. scerian austheilen, nhd. bescheren j ags. scearvt pars, portio, acerian bestimmen, zutheilen. So bedeutet lit. phakiriu anordnen, bestimmen, zutheilen, testamentarisch vermachen; allein dies Verbum, welches auch absondern heisst, lässt sich von -Kqivco nicht trennen. Deutsch ou»- ackeren (prät. ausacherte) bedeutet „secernere". Für li^yuv aufhören lassen, besänftigen, gewöhnlicK intrans. aufhören ist eine sichere Erklärung noch nicht ge- funden. Benfey griech. Wurzellex'. 11, 24 verbindet es mit skr. rah verlassen, allein damit gehört Xavd-avfa zusammen. Schönberg Kuhns Zeitschr. XVIII, 311 ff. will aus anol- Ir^^igy aXlrjxTog und aus der Dehnung eines vorhergehen- den kurzen Endvocals bei Homer eine ältere Form i^A?/p folgern; allein dass dies nicht stichhaltig ist, hat Curtiu» Erläuterungen S. 41 f. gezeigt. Schönberg verbindet iiyj^ mit ^fiyvvfxij Curtius Grundzüge ^ S. 173 mit langueo, Aff- yaQog. Hier sei eine andere Vermuthung gewagt. Irjp erinnert stark an altnord. ^ neutr. 'Aufhören: thatshd baka tu löga man soll backen, bis nichts mehr da ist; Beiträge zur griechischen und lateinischen Etymologie. 335 lagSü iketta fS brdtt ( log dies Geld wurde bald verlhan. Davon löga^ prät. lögaSa mit Dat. aufhören lassen, weg- nehmen : hvdrki mundi sä drykkr viti iheira löga nS afli theira, gewöhnlich abhanden kommen lassen. Altnord ö entspricht regelrecht griechischem t]: möSir = f.it,triQ^ bdk = fprjyoc^ bögr = nr^X^g u. s. w. Auch altn g gegen griech. y hindert nicht die gegebene Zusammenstellung, denn ?.rjyü) iann durch Hauchentziehung aus lijxio entstanden sein^ siehe Curtius Grundzüge 3 S. 479 ff. Altn. log, löga hängt mit leggja und Uggja zusammen, und I6g bedeutet ursprting- Ücli : Weglegen, JN'iederlegen. Dies wird durch die Ver- gleichung der lautlich entsprechenden Wörter in den an- deren germanischen Sprachen klar : ahd. luog n. luoga f. cubile, ags, I6h locus, sedes, Zdgfian ponere, coUocare, con- dere (nicht logian mit kurzem Vocale, wie die ahd. Wörter zeigen); so lögedon in der ags. Bibelübersetzung (Rieger Lesebuch S. 177 ^"^j, wo die altnorthumbrische Uebersetzung gesetton hat Für die Bedeutung vergleiche man altn. leggja eitihvat af und leggja af von etwas abstehen, etwas auf- geben. Hiernach vermuthe ich, dass Aijyw mit der Wurzel i^x zusammengehört und ursprünglich niederlegen, weglegen bedeutet, y statt % ist auch in "kayqov JJ Aaygog xQaßßaTiqv Hes. (Curtius Grundzüge ^ S. 183) eingetreten. Die Be- deutungsentwickelung ist in lat. sino, ckaino analog. Legerlotz in Kuhns Zeitschr. VIII, 423 f. hat mit ^Uvov liKvov leixvov und kix^og Schwinge, Worfschaufel Formen bei Hesychios verglichen, welche mit v anlauten: ^f'Xkov t6 llxvov, velxXov xb Xi'kvov. verjulä' keixvä (lies ^^ixla' Xeixva oder auch veixlqi' Icxfx^). vlkuv liKfiSVf ^ccTßiv, viK^' TCQaxei, lixfi^. vclxijttjq' kiTCfLTjTrjQ, Meyaqelg. ^^^ixfirjTov (wie die alphabetische Ordnung für evK^irjTov ^®riangt)* eiflUfirjTov, Er folgert daraus, dass l in lUvoVj 336 Bugge iLx/nog durch Streben nach Dissimilation aus v geän- dert ist. Die Richtigkeit dieser Annahme wird durch das Li- tauische ausser Zweifel gesetzt. Hier bedeutet näcöju w- k6ti Getreide in einer Mulde schwingen, um es von Staab und Spreu zu befreien; lett. nekdt. Hiemach müssen wir annehmen; dass ei in der Stammsilbe des griechischen Wortes (XbIkvoVj vei%Xov) ursprünglicher als t ist, denn lit. 'e entspricht regelrecht dem griech. 6t, z. B. lelck = keinm. Dem lit. neköti entspricht zunächst vslx^, das aus veinifjtli^ zu folgern ist; hiernach scheint kein Grund vorhanden; in vBixfjTriQ eine Entstellung zu sehen und die Erklärung vix^* lixfx^ als unrichtig zu betrachten. Xixvovj Xinftog haben also mit skr. rilc, woran Pictet dachte, nichts zu thun. ftdaacj. Mit gr. judoato knete sind schon skr. ma/cate zu Teig, Staub machen, lat. mäcerare mürbe machen, lit. mlnhfu knete, kirchenslaw. mqka Mehl, mekükü weich verglichen; s. Curtius Grundzüge Nr. 455, Fick Wörterbuch ^ I, 143. Ich vergleiche femer angelsächs. gemangj rk. commixtio, mengan, deutsch mengen, ags. gemengan commiscere, con- fundere, turbare. Formell stehen die germanischen Wörter durch ihren Nasal den litauischen und slawischen am näch- sten. Die Bedeutungsentwickelung erklärt sich aus dem griech. cpvQW. Dies bedeutet mischen, imter einander mengen (auch wie ags. gemengan verwirren), wird aber besonders vom Mischen und Kneten des Teiges zu Brot oder Kuchen gebraucht; 6 q>vQiov absol. der Brotteig knetet Die An- wendung geht im Germanischen in ähnliche Richtung wie im griech. ^dyeiQog; norweg. Dial. mang n. (statt manj) bedeutet: Stoff, aus welchem Speise zubereitet wird, ^ sprünglich : was zusammengerührt, geknetet wird. Beiträge zur griechischen und lateinischen Etymologie. 337 veq)aXtjy näbüla. Längst sind folgende Wörter zusammengestellt: v€q)€kf], lat. nebula, altsächs. nebhal masc. , ahd. nebhvly altfries. nevily neily altn. nifl (in Zusammensetzungen); ags. nifol caliginosus ; altir. innCulu in nubibus (Ebel Beiträge zur vgl. Sprachforsch. U, 1 64), nSl Wolke (Beitr. VI, 233). Ich stelle hieher auch skr. nlhärd^ masc. Nebel (schon in der Vedasprache); die Deutung aus ni -{■ Yhar passt nicht für den Sinn. Das indische Wort stimmt im Geschlecht mit dem germanischen überein. In Betreff des Suffixes vgl. tushära kalt, Thau, Nebel, märgüra Katze (die sich putzende), a in nihära verhält sich zu e in vecpiXt] wie im Participialsuffixe -mäna = gr. -^avo. h ist statt bhy das in ndbhas bewahrt ist; vgl. skr. grah aus älterem grabh. Da der Accent auf der Endsilbe lag, konnte der Wurzel vocal in I geschwächt werden, vgl. pUhdriy plihdn statt ptahdrij gthmd statt gahmd = doxf^o. vciyaXov, Für vaiyalov pl. vaiyaka Näschereien, Leckereien, scheint sich im Griechischen selbst keine Wurzel zu finden, ako ist Suffix. Das Stamm verbum entspricht, wie ich glaube, dem dän. snage^ norweg. Dial. snaka, was eine germanische Grundform *snakön, Prät. *snaJeöda voraussetzt ; einst wurde -jedoch wohl stark *snakan, *snök flectiert. snage bedeutet: nach Leckereien suchen; davon snagen naschhaft. Das Germanische hat hier, wie gewöhnlich, den ursprünglichen Anlaut sn bewahrt; vgl. z. B. got. anaws gegeu Wqpa, ahd. anur gegen wog. oaQ, oagi^co, Curtius Grimdzüge ^ S. 321 fasst oaqitta plaudere als eine reduplicirte Form für Tcl^FolqiCjco zu Y^^''' **'ß^ sage. Dies ist mir wenig ansprechend; weil oagi^u) dadurch von • 338 ^^SS^ oag ganz getrennt wird. Auch deuten Ausdrücke wie no- Xif.iov oaQiOTvg II. 17, 228 der Verkehr des Krieges, ngo- fidxcüv oaqiarvg die Genossenschaft der Vorkämpfer auf eine umfassendere Grundbedeutung. Der Vocal o würde wol in der Reduplicationssilbe auffallend sein. oaq erklärt Curtius ^ S. 330 formell zutreffend als ooaq aus dem copulativen o- und y^ar uqco knüpfe. Die- selben Bestandtheile suche ich in o-agitco^ o-aqog. In Be- treff der Bedeutung erinnere ich an severe colloquia cum ^ aUguOj conserere sermonem und das von severe abgeleitete sermo. Wie severe überhaupt zusammenknüpfen, verbinden, an einander bringen bedeutet, so ist oaQiOTvq nicht nur trauliches Gespräch, sondern vertraulicher Umgang, Ver kehr überhaupt. Da oagiCeiv besonders von Liebenden und Eheleuten gesagt wird, fasse ich oag nicht zunächst als conjux, sondern als diejenige, welche vertraulichen Um- gang mit jemandem knüpft (pflegt), welche colloquia cum aUquo serit In altnordischer Dichtung wird die Gattin oft rdna d. i. coUoquiorum socia genannt. Die gegebene Er- klärung wird durch die Form aoqiatvg (s. M. Schmidt Hesych. I, 222) bestätigt. Diese enthält die copulative Par- tikel in derselben Form wie aloxog, adelfpetog, änedog und zeigt 0 vor q wie oQfiogy og/uid: Dass es auch ein dem oag fem. entsprechendes mas- culinum gegeben hat, darf man vielleicht aus eog ' dvyat^f. avexpiog und (ogeg' mjdejuoveg Hes. folgern. ftaid'O), Tteid'O^ai^ fido. Leo Meyer goth. Spr. S. 58 f. und Fick Wörterbach ' I, 380 vergleichen mit nai&io, nenoid^a^ lat. ffdo das'got beidan erwarten, baidjan nöthigen, und Fick setzt als Grundbedeutung „erwarten, trauen''. Die formelle Ueber- ein^timmung ist schlagend ; denn wenn got. hiudan dem gr. 7tx>d'ij got. un- — ctv-. Diese Vergleichung wird durch das armen, lanshgh Lunge, Brust gestützt. Dies wird von Fr. Müller Bei- träge IV, 255 mit GTtXayx^ov verglichen: armen, sh ent- spricht hier altbaktrischem z, skr. A, indoeuropäischem gk Beiträge zur griechischen und lateinischen Etymologie. 341 In Kuhns Zeitschr. XIX; 442 f. habe ich q>vaäv mit lern altn. bysja ausströmen verglichen und auch an leutsche Wörter, die Grimm Wtb. unter bausen nennt^ erinnert Hier mache ich besonders darauf aufmerksam^ lass g)voii7] der dicke Darm, auch Blase ; Schwiele in der Sand (wovon g>vax(üv Dickbauch) dem mhd. büsck, pl. dusche, nhd. bausch m, begegnet. Das deutsche Wort be- leutet Wulst, ,,schwellender Schlag, Beule". Begrifflich entspricht dem griech. cpvaiyvad'og das de\xi&che Baii>8backe ; las erste Glied des deutschen Wortes ist mit q>vai' freilich nicht identisch, jedoch, wie ich glaube, verwandt centüriay de curia, Di€se Wörter hat Pott als cerU-viria, dec-viria gefasst, und diese Auffassung hat fast allgemeinen Beifall gefunden; äo bezeichnet Corssen Aussprache ^ ü S. 683 die Deutung aus cerUuviriay decu-mria als nach Laut und Bedeutung ge- rechtfertigt. Allein mit Recht hat Zeuss (de vocabulorum ümbr. fict. III p. 12 not. 81) dagegen die Bedeutung gel- tend gemacht, ceviiuria ist nämlich nicht nur eine Anzahl von 100 Männern, sondern auch ein Ackermaass vorl 100 Hofstellen, später zu je zwei jugera (centurta primo a cen- tu/m jugeribua dicta, post duplicata retinuit nomeny Varro). Es ist unwahrscheinlich, \renn auch nicht unmöglich, dass der Begriff von viri schon so früh verflüchtigt sein sollte. Im Spätlateinischen wurde decVivia von Dingen gesagt. Auch die Form decurea = decuriönes Fest. ap. Paul. p. 71. 75 lässt sich mit der von Pott gegebenen Deutung nur schwer vereinigen. Diese wird durch die germanischen Sprachen widerlegt. Denn cervturia entspricht, wie schon Grimm Gesch. d. deutsch. Spr. ^ 176 angedeutet hat, dem ahd. hmUari n. (centena), altschwed. hundari (in Upland; in anderen schwedischen Gegenden härad), hurUart war 342 Bugge ursprünglich gewiss ein aue ICH) Hofstellen bestehende Territorium, deren jede wol einen Kriegsinann stellte, cen — türia und kuntari sind nur im Ges^lechte verschieden • jenes geht auf eine Grundtorfn kantarjff, dies auf ian— tarja'-m zurück. Corssen Aussprache ^ II S. 1 68 zeigt, das^ lateinisches u vor r auch in offener Silbe nicht selten durchzÄ. 0 aus a entstanden ist. Jcantarjä centuria und kantarja-m huntari sind wahr*— scheinlich von einem Ädjectivstamme karUara oder kantäreM^ (der hundert enthält) durch das Suffix ja gebildet. NebeKi ahd. huntari steht hunteri (centurio), vgl. lat. decurea nebeci decurta, alturobr. tekurta^ neuumbr. dequria. Verwandt scheint das Suffix in den altirischen ZaU.^ Substantiven triavy cethrar (drei, vier Personen) u. s. tit- (gramm. Gelt. 2 p. 310—314. vgl. Cuno Beitr. IV, 112), di« gewiss nicht fer == lat. vir enthalten. In cerUuria, huntari haben wir wieder eine wichtig"^ culturgeschichtliche Uebereinstimmung zwischen Italikem und Germanen. cernuus. Curtius Grundzüge Nr. 38 stellt x,dQr]vov Kopf, xQovioß^ Schädel, XQTjvrj caput fontis, got. hvaimei ugaviovj ahd. hirm zusammen. Vgl. Diefenbach goth. Wtb. IT, 599, Fick: Wörterbuch ^ I, 38. Dabei vermisse ich lat. cemuus kopf-- über stürzend, sich nach vorn überschlagend, welches schon Döderlein Synonyme VI, 61 richtig gedeutet hat- cemvA) ist von einem Nominalstamme cemo Kopf, Schädel durch das Suffix uo gebildet; vgl. annuOj rnenstmo^ cen(^ (der gehörnte). So wird im Griechischen nvßicn^oKa vox»- xvßrj Kopf ohne Zusammensetzung gebildet (Curtius Stu-- dien III, 196). Diese Erklärung wird von Döderlein durclm Herbeiziehung von nsQavl^ai' nolv^ißrjaaL, xvßiGT^aai, He — sych. HQavi^af.' STti i^ecpakr.v uno^^iipat Hesych. gestützt- Die von M. Schmidt vorgeschlagene Aenderung nqavi^^ ist gewiss unnöthig. Beiträge zur griechischen und lateinischen Etymologie. 343 fastXgium^ fd^^^lgare will Corssen krit. Beitr. S. 197 von der skr. WtjltzqI bhäs glänzen herleiten, was wohl Niemand von der Seite der Bedeutung wahrscheinlich finden wird. Das Richtige hat gewiss Fick Wörterb. *^ I, 137 ge- sellen, fastlgiwny fasttgare ist von einem Nominalstamme fa»^ statt farsti = skr. bhrshti f. Spitze ; Zacke gebildet; die Wurzel ist bhars in die Höhe starren. Diese Ableitutig wii:*ci durch das G-ermanische bestätigt Dem skr. bhrshi% entspricht ags. byrst f., altn. burst, bust f. seta. Stamm hwi^^sd statt boTsti; vgl. Kuhn Zeitschr. XI, 379. Allein altn, burst hat auch dieselbe Bedeutung wie fastigiwm Gie- bel^ Giebelspitze eines Hauses, und ist schon von Cleasby- Vig^fusson Icelandic-English dictionary richtig mit dein la- teixxischen Worte verglichen. fons. fönt masc. Quelle pflegt man als x^^^^ aufzufassen. Allein nach fiuensy mens u. s. w. sollte man für xfiow im Latieinischen eher fuent erwarten ; fore aus *fuere, -por aus F*^^, *pover geben nicht hinreichende Analogie, denn hier ^''^^'-»•de 0 durch r begilnstigt. Auch mons masc. führt auf eia^ andere Erklärung. Wie mcrns wol von einer Wurzel ''^^^n, (eminere u. s. w.) abgeleitet ist, so, wie ich vermuthe, fori^ von einer Wurzel fen. Diese entspricht der ved. W. ^^^>i, Präs. dadhdntiy in Bewegung setzen, laufen machen^ o*it pra her vorlaufen , quellen (Rig-V. IV, 3, 12 pra — ^^^f^hanjuh mit Spas die Gewässer als Subject). dhan ist ^^"t dhanv rennen, rinnen imd mit dhäv rinnen, hervor- ®*J^Ömen verwandt; von dhäv stammt dhautii, Quelle, BacL r^i^ee Erklärung hatte ich gefunden, ehe ich bei Fick * 94 fons mit den genannten skr. Wörtern zusammenge- ballt sah. Ich habe die Erklärung hier mitgetheilt, weil ^Oi^ggen Aussprache ^ I, 801 die Meinung Ficks so ver- Qa^tiui, Stadien. IV. 23 844 Bagge standen hat^ als ob dieser fons zunächst zu skr. üuiv stelle, und weil Fick ^ I^ lOO faqvf\ fem., seltener masc. (Stamm q^aovy und q^agvyy) Schlund, denn dass die griechischen Suffixe, deren Hauptelement y ist, mit dem Suffixe ka xo, fem. kä uri zusammenhangen, ist schon mehrfach nachgewiesen. Doederlein ahnte das Richtige, als er Synon. VI, 142 unt. and. schrieb: „/ttrco... Davon furculae, die Engpässe, Deminut von qxiQvyeg^ sacE (fciQayyegf'. Hieher gehört auch skr. bhurig fem. dual. Es bedeutet nicht nur Scheere, sondern auch „ein aus zwei Armen be- stehendes Werkzeug des Wagenarbeiters, in welchem er das Holz festhält und bearbeitet^' ; ich fasse es daher nicht activisch als „schneidendes Werkzeug^', sondern als „Elobe^, welches germanische Wort von • klammerartigen Vorrich- tungen zum Festhalten gebraucht wird. Noch sei bemerkt, dass Cleasby-Vigfasson IceL-EngL dict. mit qxxQvy^ passend altn. barki masc. Luftröhre ver- gleichen. Dies setzt eine vorgermanische Stammfom bhar-g-an voraus. fu6tis, fusti'S m. wird von Pott und Corssen von der Wurzel fend Abgeleitet. Dagegen habe ich Bedenken, oßendere ist gegen (etwas) anstossen; in defendere hat sich die Bedeu- tung abwehren aus „abstossen^^ entwickelt; infensits setEt tnfendere an (jemand) anstossen voraus. Und wenn infestuSj manufestuSf confeatirriy festmare hieher gehören, was nicht sicher scheint, liegt auch dabei die Bedeutung „stossen^ ebenso gefasst zu Grunde. Dagegen müsste bei fustis die Bedeutung „klopfen" vorausgesetzt werden; diese ist frei- lich verwandt, jedoch ziemlich Verschieden gefärbt Dazu kommen lautliche Bedenken. Das u in fasiia hat in den Ableitungen von *fendoy wie in denjenigen vom gleichgebil- deten pmdo keine Analogie. Ueberhaupt scheint in Stamm- Beitrfige zur griechischen und lateinischen Etymologie. 347 Silben (nicht so in ableitenden Silben) u vor st in der klas- sischen Zeit nie aus ursprünglichem a durch o entstanden zu sein; die handschriftliche Lesart MuateUaria ist fiir diese Zeit nicht beweisend. In Stammsilben ist u vor at vielmehr vom Anfange her ein Vocal der M-Reihe, entweder ursprünglich kurzes u oder aus au entstanden. Ich vergleiche fuatia mit dem altn. heysta (Prät. beysta), das in nordischen Dialecten noch vorkommt ^ altschwed. bösta, altdän. böste. beysta bedeutet klopfen; beysta kam das Korn ausdreschen ^ wie fustis einen Stock zum Aus- klopfen der Getreideähren bezeichnen kann. Oft wird berja (= lat. ferire) ok beysta verbunden, vgl. fusti ferire. beysta setzt eine germanische Grundform ba%Lstjan voraus; dies ist gewiss von einem Nominalstamme mit der Bedeu- tung des lat. fustis abgeleitet, wie von fustis das spätlat. fustigare; allein ob der Nominalstamm baicsta, bausti oder batLstu gelautet hat, lässt sich nicht entscheiden. Eine Er- weiterung des verlorenen Nominalstammes durch das SufHx ja liegt vor im altn. beysti neutr., schwed. altdän. böste Schinken besonders der Schweine. Die Bedeutungsentwicke- lung ist dieselbe wie beim deutsch, keule^ Schlägel, Schweiz. stotzen (deutsch. Wörterb. V, 649). Der Nominalstamm *baus'ta oder ^baus-ti oder *baus'tu ist von altn. bauta, ags. bedtan, ahd. pSzan abgeleitet; die germanische Grundform dieses Verbs, welches tundere, per- cutere bedeutet, ist bautan, Prät. bebaut, fus-ti-s ist also statt fud-ti-s. Analog ist die Laut- entwickelung bei frustwm, frustra neben fravd; custos von der Wurzel cud vgl. x«5^cr>; mustas, wenn es. zu skr. mad, mödaü lustig sein gehört. gtngiva, gingfva f. Zahnfleisch ist reduplicirt wie gingrire, ytV" yXvfiog, nliATCQrj^L Ich leite es von einer Wurzel gu kauen ab. Diese liegt deutlich vor im kirchensl. zivati, Präs. 348 Bwgge zvq und zujq, ahd. chmwan, ags. ceöwcm (Schmidt Bd^ träge z. vgl. Sprachf. VI, 133 f.; Pott Wurzelwtb. I, 789). Das Verbum mass got. kiggvan gelautet haben, was Schmidt mit Unrecht leugnet, wie altn. tyggva (statt hyggva) zeigt. Dazu gehört ahd. ckiwdj mhd. viscJikiwe branchia neben chouwe brancon, faux, niederländ. Tdeuw f. Kinnlade, Kieme; siehe deutsch. Wörterb. V, 664, Diefenbach goth. Wtb. D, 453. ckmd setzt eine germanische Stammform k^on vor- aus und dies wieder eine vorgermanische Form gava. Lat. ginglva scheint vom ahd. chnod nur in Betreff der Redu- plication und des langen Vocales verschieden, gingiva setzt wohl eine Grundform gingSvS voraus (vgl. z. B. skr. pläm von y^plu)y die zuerst in ging^vä, dann in gin0va über^g^ vgl. Gonslvus statt Gonaevus, Für die Bedeutung vergleiche man niederländ. hevel Kiefer und Zahnfleisch. Die Ee- duplication bezeichnet in gingiva die Wiederholung . des Kauens. Schon Döderlein (Synonyme VI, 146) hat in gingwa Reduplication von kauen erkannt, daneben freilich fehle^ haft yevsLv gestellt. gl ans, Lat. glains fem.. Stamm glandi Eichel, Kugel (aus Blei oder Thon) entspricht, wie schon mehrfach bemerkt ist, dem kirchenslaw. zelc^^ m. Eichel. Durch andere SuflSxe sind griech. ßdlavog und lit. gilS f (statt gtlja) Eichel ge- bildet. Mit dem lateinischen Worte vergleiche ich femer norweg. Dial. klcUa fem. kleine Kugel, rundlicher Klotz (z. B. von den kleinen Kugeln gebraucht, die an den Hörnern derKühe angebracht werden), klata setzt eine geripaiiische Grundform kläto, Stamm kläton voraus; es würde im Goti- schen kllto lauten. Hier wie so oft hat das Germanische Vokalsteigerung, wo das Lateinische Nasalirung hat; man vergleiche got. beita mit lat. findOf givta mit fundo^ jÄefc» mit plangOy got. gretOf weine mit der Wurzel grc^ iß Beiträge zur griechischen und lateinischen Etymologie. 349 'JTcmdo (Weinen wird in nordischer volksthümlicher Dich- tvuag oft mit dem Hageln verglichen). tgttur. Für die Entstehmig und ursprüngliche Bedeutung von ifitur ist di% von Festus gegebene Mittheilung wichtig: ^güur nunc quidem pro completionis significatume valet, quae €8t ergo: sed apud arUdqms ponebcUur pro inde et poatea et tvan. Vgl. die Stellen bei Holtze sytitax. prisc. scr. Lat II, 365 f. Dies deutet wohl sicher auf eine pronominale Wur- zel und macht die alte Deutung igitur aus id agfitwr un- möglich. Besser hat ein neuerer Sprachforscher, wenn ich mich recht erinnere, igitur aus dem skr. ihA hier mit dem Suffixe tki$^ skr. tos gedeutet; allein auch dies scheint un- möglich, namentlich weil die ursprünglichere Form des skr. iha im altbaktr. idka bewahrt ist. Jedoch scheint bei dieser Deutung tar in igiiwr richtig als Suffix gefasst; mit siml'tur vergleicht Ebel (Kuhns Zeitschr. V, 240) igi-tur. AU Pronominalstamm bleibt also igt zurück. Dies identi- ficiere ich mit dem osk. Pronominalstamme eko, welcher der Bedeutung nach dem lat hie entspricht; statt dessen wird in anderen Flexionsformen der zusammengesetzte Stamm ekso gebraucht, dem der umbr. essu, esu entspricht. Auch im Sabellischen findet sich dieser Pronominalstamm, wenn Corssen in seiner höchst scharfsinnigen Erklärimg der Inschrift von Crecchio (Kuhns Zeitschr. X, 13) Recht hat up eke[i] zu lesen und dies als „apud cum" zu deuten. Da im Oskischen überall ehoy nirgends eiho geschrieben wird, kann eko nicht dem skr. ^ka entsprechen; ich habe vielmehr (Kuhns Zeitschr. VI, 28) e in ^ko als kurzen Vocal gefasst und in diesem Stamme, wie im griech. inei dort, eine Zusammensetzung vom Pronominalstamme a mit ka gesehen. Diese Auffassung ist von Bruppacher (Versuch einer Lautlehre d. osk. Sprache S. 21) gebilligt, dagegen von Corssen Aussprache ^ I, 388 ohne hinreichende Gründe 350 B^gge als unhaltbar bezeichnet. Im Lateinischen ist ^ oft in { verdünnt^ wo das Oskische das ältere e bewahrt hat, so in = osk. en, mrga gegen osk. verehasioiy farniUa = osk. faraeh; auch vor g in offener Silbe kann lat % aus ^ ent- standen sein, so tigillum vgl. gr. xinTtoVy rigare vgl. altn. reguy gr. ßQ€%eLv, So ist die Entstehung von tgi-tur ans ^gi-tur lautlich gerechtfertigt. Inlautendes 4Pvor Vocalen ist im Lateinischen sehr oft zur media g erweicht: trtgmla, mugiOy nugaSy ruga u. s. w.; so auch zuweilen im Oskischen: degetasio neben deketaaio. So kann tg^-tur aus M-tuTj ^ tur entstanden sein. Dass der Pronominalstamm eJeo sidi im Lateinischen sonst nicht findet, kann kein Bedenken e^ wecken; so hat die Glosse nee enm = nee eum bei Festuß die einzige lateinische Spur eines dem osk. cüa», umbr. eru entsprechenden Pronominalstammes bewahrt. Auch lasse ich mich dadurch nicht beirren, dass der oskische Prono- minalstamm eko Mcy nicht is bedeutet, was von igitwr ^ inde, postea (nicht hinc, posthac) abweicht. Denn abge- sehen davon, dass Corssen sabell. up eke[t] „apud eom^'; nicht „apud hunc*^ übersetzt, „sind die feineren Sonderungen des Pronominalgebrauchs offenbar etwas Späteres, das sich in jeder Sprache eigenthümlich gestaltet hat" (Curtius Grundzüge ^ S. 582). So entspricht skr. i (ajam) im Ge- brauche dem lat. htCy nicht is; noch ferner liegt die Bedeu- tung des gr. €X€t vom osk. eko. Dagegen bin ich über das Suffix tur m igi-tur zweifel- haft. Selbst wenn die Deutung des osk. tedur aus dem skr. tatra sicher wäre, würde ich schon des u wegen -ivif nicht mit dem skr. Suffixe -tra gleichstellen. Näher liegt es der Form und dem Sinne nach -tur aus -tus {z. B. ca^- Utas), skr. -tos zu erklären und für das r auf die von Ritschi beleuchtete Form simitur Orelli inscr. •^863 hinzu- weisen. Allein wenn simitüy wie Corssen krit. Beitr. 23 meint, aus rnni-tas entstanden ist, kann sich das lange tf nicht erklären. Dabei ist au<;h zu bemerken, dass ein Sprachforscher, welcher die lautlichen Verhältnisse sorg* Beiträge zur griechischen und lateinischen £tymologie. 35 1 tig beachtet (J. Schmidt in Kuhns Zeitschr. XIX^ 196 f.); 3 Wandel eines auslautenden « in r für das Lateinische gnet. Dies scheint mir jedoch nicht ausgemacht. Das kische spricht dafür ^ dass das r der Passivformen im slaute aus s entstanden ist^ denn s zwischen zwei Vo- en hält sich wenigstens im älteren Oskischen {niwmerüa mcht mit niumsis nicht identisch zu sein; aururik, auf er Münze der Aurunker kann dialectische Abweichung q; aram in einer oskischen Inschrift steht neben anderen rmen^ die von den ächtoskischen abweichen^ so dass rssen in Kuhns Zeitschr. XI; 472 so weit geht; die In- rift als Fälschung zu betrachten). Dagegen ist der mdel eines auslautenden s in r für das Oskische auch ch amfr — vgl. df,iq)ig bewiesen (denn die Vermuthung mmsens unterit. Dial. S. 249 und Zeuss' in Kuhns Zeit- r. XVI, 380; es sei das r in amfr mit dem r in super citisch; lässt sich bei Vergleichung der verwandten 'achen kaum aufrecht halten). Auch wird das Verhält- i von simitnr und simitu schwierig, wenn man eine ur- Ungliche Form simitus nicht annimmt, denn auslautendes sheint im Lateinischen nicht wegzufallen (Corssen Aus- ache 2 I, 245). Die Entstehung des lat. igitar aus edl^-tuSy Grundform --taa, scheint also immerhin möglich. purailus. Curtius Grundzüge ^ S. 259 (und nach ihm Corssen isprache ^ I^ 362) deutet pümilus (pümüus Stat. Silv. 1, >4), pümilo^ pümilio als „Männchen" und stellt es mit . pumas Mann zusammen; er nimmt also wol ein Stamm- et pü-mu-s (Mann) an. Allein die starke Stammform ^as scheint speciell indisch, und m muss wol hier an- a gefasst werden. Die wie mir scheint allein richtige :lärung ist schon längst (von Joseph Scaliger ; Nunne^ 352 B^ge sius, Schwenck, Döderlein) gegeben. pümUus, Stamm p- müoy igt durch dasselbe Suffix wie nvbüoy rtUÜOy kumäi ge^ bildet. Es setzt ein Stammwort pümo oder püma voraoS) welches mit dem griech. nvypiri identisch ist. püma ist statt pugma wie exämen, corUSminare^ sümen^ tmcr statt exagmen, corUctgrninarey augmenj ugmor. Die Stammform *püma oder *pumo, nvy/nrj verhält sich zu pugno Faust^ wie spuma zu skr. phina, altpreuss. spoayno, kirchenslaw. pm (Fick in Kuhns Zeitschr. XIX, 78), ahd. bodam zu skr. budhnay lixino zu Xitcvo u. s. w. pimulus, das sich in der ursprünglichen ädjectivischen Anwendung erhalten hat, be- deutet also „faustgross". So stammt Ttvyfiaiog ein Zwerg von Ttvyfirj, sirus, Corssen Aussprache ^ I, 463 f. leitet serus von sltrm ab, so dass die Grundbedeutung „aneinandergereiht^^ sei Dies wird durch das Keltische widerlegt s^rus lange dauernd, spät, entspricht offenbar dem altir. s€r longns, diuturnus, neuir. sioTj kymr., com. und breton. hir longus. Lat. e entspricht hier keltischem r, wie in vems = altir. f&y neuir. fior^ corn. gmvy gwyr^ rex .= altir. ri, osk. teerom = altir. t{r u. s. w. In diesen Wörtern ist lat h kelt. f aus ursprünglichem ff entstanden: venis, altir. //»*= deutsch wahr^ reg, altir. ri = skr. rag. Lat. serus, altir. sir setzt also eine ursprüngliche Form sSra-s voraus. Altir. sir bildet den Compar. sia longior gramm. Celt. * 277; kjrmr- hir den Comp, hvry gr. Gelt. ^ 29>9. Dies zeigt, dass in *sä'ra-Sy sl-tvrSy si-^, hi-r, ra Suffix ist, welches Sufc in der Gomparativform nicht beibehalten wurde ; das BäiB- liche Verhältniss findet sich bekanntlich in anderen indo- europäischen Sprachen, z. B. skr. dura fern. Comp. ^ vljas'y gr. ix^Qog, Comp, ix^^^^- Dagegen altir. sini, com. kt/rre gesellt sich dem lat. sertör^ serius zu; ich sehe in diesen regelrechteren Bildungen spätere Formen. Altir. sia longipf BdtcSge lur griechisoheii und lateinisciien Etymologie. 353 tit eine Grundform sSjans voraus ; wie Ua plus^ plures & pläjanSj präjans entstanden ist. Durch die keltischen )rmen wird bestätigt, dass serus von Bopp^ Pott (W^urzel- ;b. I^ 309 f.) u. a. richtig gedeutet ist. serus, «Itir. sir^ randform sä-ra-s, Compar. altir. sia, Grundform sä-fans, ; mit skr. sä-ja-s m. Ende, auch serum diei (davon säjam, i^ Abends ; cUisffjam zu spät am Abend) von derselben urzel gebildet. Diese Wurzel sä bildet skr. Präs. sjati i bedeutet zu Ende fUhren, abschliessen. Aus derselben m'zel sind got. seitJiu spät^ altn. si^v tief herabhängend^ 8. M amplus; latus u.' s. w. (man vergleiche des Vokals igen got. reiks = lat. rex), kirchenslaw. setinü finitus^ tremus entstanden. titubare. Htubare ist taumeln^ wanken^ eigentlich von demjenigen^ ssen Füsse ihren Dienst versagen und straucheln; auch mmeln (titubare lingua\ stocken. Aehnlicher Bedeutungs- ergang z. B. beim engl, stammer stottern, mundartlich ch straucheln, titubare ist mit ausdruckvoller Reduplica- n von der Wurzel tob gebildet. Diesem entspricht schwed. al. stiupa^ norweg. stupa (Präd. stäup) stürzen, mit dem pfe voran fallen, burzeln; dass das Verbum uralt ist, »^eist das altn. transitive steypa. In Betreff der Be- itung etwas näher liegt das mit stdpa nahe verwandte *weg. Dial. stumpa (Prät. stwmpa aus älterem stampaäi) rans. stürzen, burzeln, straucheln, unsicher gehen (so von em Pferde), altengl. stwmp straucheln. Für den Anlaut vergleiche man z. B. tuvido : got. stav^a ; 8t im Lateinischen apokopirt. Von derselben Wurzel stu t den Nebenformen sta und sti ist durch andere Wurzel- «rminative eine grosse Menge Wörter mit verwandten leutungen (stossen, anstossen, stocken, stottern, stam- h u. s. w.) zumal im Germanischen gebildet, 354 Bngge, Bdtrige snr griech. a. latem. Etymologie. Schon Schwenck (etym. Wörterb. der lat. Spr.) war auf richtigem Wege, wenn er äusserte: y^titabo könnte ^ mit Reduplication^ und dies verwandt mit Tvnnfa sein, bo dass Anstossen der Grundbegriff wäre'^. DE DIALECTO HEMCLIENSIÜM ITALICORÜM. 8GRIPBIT BICABDUS MEISTEB. DBEBDBN8IB. PROLEGOMENA. § 1. De fontibus. Anno 1732 in alveo torrentis per Lucaniam fluentis; ab antiquis Acalander, nunc Salandra vel Salandrella ^atur, illae aereae tabulae musei Neapolitani; ex quibus itram Heracliensium dialecti notitiam haurimuS; ab ara- e quodam; qui cum bubus Üuraen transibat^ repertae lt. Utraque mutilata erat, tarnen fragmentuni; quo addito or integra fiebat paucis annis post; nescitur quo modO; ectuni; in Angliam delatuni; ibique a Maittairio 1736 tum est. Ulas vero Guevara eques coemit; quas Carolo i utriusque Siciliae donaret^ quod ut majore cum spien- *e et gloria fieret, Mazocchium pleno commentario eas Bit ornare. Sic exstitit illud vastum Mazocchii opuS; US nostra id potissimum interest; quod inscriptiones ra- Qe quadam non inepte excogitata adhibita quam simil« lae chartis mandatae sunt. Fragmentum Brittanicum^ 3d nee in raanibus habuit^ nee ut eodem modo^ quo ta- lae Neapolitanae ; exprimeretur, efBcere potuit, ex Mait- rio libello denuo editum nee non commentario auctum, zocchius suae de priore tabula diatribae praemisit. Quam zocchii editionem tabuiarum Franzius repetivit in C. J. III. n. 5764. 5775 eo modo quo solent editores C. J.; primum uncialibus inscriptiones ad litteram repetitaS; i emendatas minusculis scribi curaret ^). Denique Momm- 1 ) In eis vero, quas emendatas voluit, majore quam licet, licentia ^citos €086 videtur, nimium et analogiae curioEnis^ et ei observa- 358 Meister senus fragmentum Britannicura^ quod hodie cum priore ta- bula conferruminatum in museo Neapolitano exstat, denuo coQtulit (vd. C. J. Gr. IQ Addenda et Corrigenda p. 1253), qua coUatione nunc certe Maittairium non illa^ qua puta- bant^ neglegentia versatum esse neque Tecgannoiai pro w- TQaycaTlai, neque tcotI tolv (vd. Ahrens, de diall« gr. 11, 354) pro noziav errore scripsisse confirmatum est; etsi nonnulla leviora peccaverit. Sed de reliquis partibus penitus eMa- zocchii cura fideque pendemuS; cui re vera securo animo credi posse et Mommsenus, opinor; vidit; qui alioquin certe manum de tabula posuisset; et affirmavit mihi nuper Dr. UhlC; vir humanissimuS; gymnasii, quod Dresdae est ad Aedem Crucis praeceptor, qui mea cauöa tabulas denuo inspexit 2). tioni, de qua in fine agemus, tribuens, aiteram tabulam recentioris aetatis aliquam speciem prae se ferre. Sic, ut nonnuUa jam hie prae- ripiam, in priore tabula l{ (yy. 20, 42, 143) et i^aTtaxlai (v. 19) scri- psit, in aere F(^ forma semper tradita, quam recentiore demmn tem- pore irrepsiBse et soli alteri tabulae relinquendam esse hau dubie cen- suit; tiun mntavit tsTgaxoalai 41 et Siaxoatoav II 35 vulgareiB fbimtf in Doricas ntffaxariai et diaxaTttov; laov 175 in laov coli. ty. 149, 170 ubi laov ezstat; deinde III. sing. conj. in -ij et -u prorsufl tabu- lis expulit, Bolius vulgaris formae in -|y studiosus, nisi quod 160 i^ pro § reliquit, porro 'Hgoxliav II 32 in frequentiorem formam 'if^«- xUiav; et (nag ta) *Hgip^a 114 genetiyum, qui redit v. 180: dnottiv rä *HQtfi^tty cujusque generis est {nag tA) 'Pivr^a 44, 58, 69, 87, 92 mutavit in adjectivum (nag ra) ^Hgtpdeia, quippe quod 15, 42, 55, 87, 97 exstet. Denique, ubi mutandum erat, non semper recte mutawe mihi videtur, certe anixattariattfin II 22 potius in dnoicatiaraaafUit quam cum Franzio in anexaiaaTaaafitg mutandum est. 2) Mazocchius ipse non semel tantum de diligentia a se et Gue- vara in describendis exemplaribus adhibita glotiatur: „tanta certe*' inquit p. 123 „anxia soUicitudine exemplaria desmpta sunt, ut qaovis deposito pignore spondeam, inter avioygaifa et haec exempla, (piae proposita habes, ne unius quidem miuutissimi apicis discrimen usquam interesse"; et p. 7: ,}Ergo criticam nationem posthac in epigrammatu istis sese excruciare, ut ingenio suo procudant lectiones alias, quam quas hie habent, veto^^ Sed haec certe nimis audacter, atque illaog est; al- tera in parte Latina exstante inscriptione ^); versus 187 complectitur, quorum 1 — 92 praemissis ephori et finitorum nominibus agunt de agri Baccho sacri in civitate Heraolia siti dimensione et exacta terminatione; 93 — 179 de con- ductione hujus agri et de pactis conventis, complectentibus usque ad v. 113 leges quasdam omnibus conductoribus com- muneS; 113 — 179 alias spectantes ad singulos conductores; 179 — 186 nominantur singuii conductores eorumque vades, 187 scriba et agri mensor. — Posterior tabula dimensionem agri Minervae Urbanae sacri complectitur ^ qua in dimen- sione pars quaedam agri a privatis interversa deae recupe- ratur (1 — 27); reliqui versus agunt de divisione et con- duetionC; extrema pars^ qua leges pactaque cum conducto- ribus conventa enarrata fuisse veri simile est; interiit. ipsum Mazocchium testem citando. Nam p. 136, ubi „levium scalp- toris mendarum indiculum*' profert, dicit v. 123 (apud Mazocch. I, 75) exaratum esse NBM^2 pro N0MS12 sed in ejus exemplari conspi- citur N0MS12\ II, 34 pro VESS scriptum esse videri 2ES etsi prima iittera ambigua e&set, sed in Charta planiseime exaratum est EES. 3) Haec Latina inscriptio multo recentioris quam Graeca temporis est; qua ne integrae quidem leges, ut Mazocch. putavit, sed nonnul- larum Caesaris legum tantum excerpta continentur (vd. Nipperdey, Die Leges annales der röm. Republik, Abh. d. Ges. d. Wiss. 1865, p. 18—22; Lange, Rom. Alth. III, p. 439), conficta et in hac tabula insculpta, si me audis, non ante aeram Christianam, yd. enim tales formas, quales sunt: iisdem, diibus 5, ex iis 10, habiat 27, ante suum aedificium 32 etc., praeter qnas antiquiores formae non desunt. — Buechnerus (dissertatio , qua legis Juliae de civitate sociis ac Latinis donanda reliquias tabula Heradeensi esse servatas demonstratur, Schwerin. 1858) eam a. u. c. 663, Ritschelius (Monumenta Pr. Lat. enarr. p. 109. 110.) a. 709 exaratam esse credit, Mommsenus (C. J. L. I p. 124), utrum ipsa Caesaris aetate an postea demum inscripta sit, definire se non ausum esse dicit. — Ceterum, ne id taceam, litterae inscriptioniB Latinae eo similes Graecis litteris utriusque tabulae sunt, quod gemmatae i. e. parvis nodis in singularum linearum finibus in- stnictae suntj quae tarnen res, etiam in nummis non raro obvia, magis aeneis in Universum inscriptionibus quam certae aetati propria est. Oartiai, Stadien. IV. 24 360 Mebter De aetate tabularum ex historia civitatis Heracliensis fere nil concludi potest^ quamquam Mazocchius ex avtifyv- acoTTiTog indiciis^ quae in tabulis exstant (cf. 11: ^Hqü- xksUov diayvovTcov iv xaraxXtjfCfif dXi§i xnl KliaydQl6(f iip argaifiy^ (fvyadi ix ^axeSuifiovog noli- fAtnivtag n^Ql li^g £€iQ£tidog ovfißtjvm xal awoiXfia«t fikv xoivj|, t^y H* dnouilav x^i^rjvmi Tagavj(vatv, ^HQtixluav o^(a diphthongi vis spectata, in q>€Qexat neglecta diceretur. Deinde in fragmento Alcm. etiam alios accentus falso appictos esse, ut fpBQoicaig 11 27 pro (pBQolaulg^ cui veavidutv 11 34 pro vtaviiGiv addi potest. Sed contra haec argumenta alia afferri possunt; quibus; ni fallor^ ut paullo cautius judicemuS; ad- ducemur. Primum omnis accentus Dorici memoria tenuissima est (yd. eam ap. Ahrens. De diall. 11; 27); atque in illis exiguis Doridis scriptorum fragmentis^ quae grammatici nobis tradiderunt; accentuum vere Doricorum fere nulla exstant vestigia; ita ut mutatio illius accentus testimonio 7) In coUectione BchoU. Theoer. Ziegleriana paullo melius hoc BCholion sie traditur: (poQ^tai fiaVKo^uig tf^gerai, Ka^olov ra eU '•lai ^rifiara Srav Tfp ij 'nagairjyritat niQtantofiivtog ^ naQoivvovütf oi de dialecto Hcracliensium Italicorum. 3g5 scholiastae adjuti admodum lubrica videatur. Deinde q>0QviTat et g)iQatai formao non prorsus similos sunt; nam (po^tat ex (poge-ßTai contracta ent, et formae contractae etiam alio- quin aliam apud Dores atque apud reliquos acoentus ratio- nem secuntur, cf. ^Ah^fxav ex ^Ahtfxd^wvj Jlo^cddv, llaiavy Udp. — Porro quod ad analogiam attinet, ab Ahrensio plurimi habitani; in Universum eam lato grassari confi- tendum erit; tarnen iterum iterumquo cum necessitate aliqua eam in Unguis regnare negandum est. Cujus rei testimo- nium unum ex multis afferam ex lingua neo-graeca^ ubi substantivi in -oc quidem paroxytona sunt^ ut in dialecto Dorica nee vero adjeotiva; dicunt igitur dyyiXoi, avx^Qoinoi sed ay(ßioc (Mullach ^ Gramm, d. gr. Vulgärspr. pp. 144, 156). — Denique exstat initio scholl. Thoocr., ubi de dialecto Theocritea agitur (Ahr. Bucol. II; 9); aliud praeceptum de accentU; quod Ahrensii legi advcrsetur: nei)i67iw6t (seil, oc JcDQulg) %al xovg nccQ fifiiv TtQOnaQO^vofiivovg nadrjtinavg (islkovzas, Ttoiovvteg eig ov nai iginoweg tiiOy xnqdfpwj TQdxw; "Antaga 8) Ideo hanc rationem alteri, qua metathesis ad ülas formas ex- plicandas adhibetur, praetuli, quod syncopam quidem nomina, de qni- bus agitur, etiam aliis in casibus patiuntur — noTQ-os, natQ-l, nt etiam in 1. lat patr-zs, patr-ibus, et quod datrJQ in lingua vulgtti praeter dat. pl. s3mcopam non admittit, qua re Giesius [Ueb. d. äoL Dial. p. 125] suam explicationem praecipue confirmare studet, id for- tuito accidisse credo, neque magni facio, quoniam herum vocabulorum formae integrae et syncopa mutilatae etiam apud Homerum admodum fluctuant; sed stirpem in -tSq exeuntem graeca in lingua nusquam nisi in naxäga forma Loerica (Hyp. Locr. 36) nobis praebent, immo, ne quid dicam de vocativo noreg^ vel ex Dorico nominativo nar^f et ex Boeotico naniQ terminationem -t«^ evanuisse et ad -ng attenoa- tam esse concludi licet, itaut, comparatis et Heracliensibus illis fonnis et vldai^ dgvdai vulgaribus, ea explicatio, quam supra dedi, simplicior, ne dicam rectior esse mihi videatur. de dialecto Hcracliensium Itailicorum. 3g7 (apud scriptores et in nummis reccntioribus "Ameqa), axta- Qo^y X^^Qt^^og (hom. xigaönq), IctQa^y (pqaoi (Pind. et Eust. pro (pQeal), tum in Locricis vocibus: qxxgto, FaandQiog^ Ttaragaf ctvzafiagdvy avqxrtaQOiy äfidga, et in Eliacis Fdgyov et nocQ, quibuB qui ultra necessitudinem exempla cumulare studeat^ ex lingua communi nubem vocabulorum addere pos- sit, qualia sunt tÖQanov (praet. digno/xat), dÖQaKrjg (praet. dd€Qxtjg\ XQaxog (losb. nghog), d-dgaog (lesb. x^igoog), oxqd^ Tog (lesb. otgotog), ßgaxiwg (lesb. ßgoxifag), Bifiagd^ai (lesb. fidi^oQd^ai) etc. etc. Contra in dial. Lesb. similia nulla exempla conspici eo facile intellegitur , quod Lesbii a pristinam omnino magis quam DoreS; lones; Boeoti debili- tare studebant. Xagdöeog. Mazocchius (p. 168), cujus sententia ab editoribus Steph. Thes., probatur, x^Q^^^^S hujus vocabuli nominativum esse autumavit, idem quod x^Q^^Q^ signifi- cantem ; tamen dfia^izov (cf. v. 60 : Bnl rag dfia^ttiS rag diä TW x^Q^^^og dydaag; v. 72: ini Tag odw Tag dia tw Xagddeog dywaag) per torrentem vel saltum ®) ducere, parum VQri simile est; nee x^pcrcJWc: formae ullum halbemus testi* monium. Itaque Ahrensius (Diall. II 118) x^Q^^og Doricum esse pro x^pacJog Homerico vocabulo censuit, ac liiits mart- timutn, significare calcuHs, arena, et quaecwrufue mare super- fuawm relinguere soleaty tectwm. Cui opponendum est, neque %Bgu8og apud Homer um litus maritimum significare ^\ neque talem significatum ad locos tabularum allatos quadrare; neque enim ager Baccho sacratus in vicinia maris, quod 9) Schol. II. 77, 390: x^Q^^^Q^^ ^ ^^ ynulSifoi^ xai eggriy/iivog to- ^Off, j^a^cccf^a dk 6 iv Inm^doig, 10) 4> 318 sqq : Käd öi (iiv aviov sUvOO) \}/afjid&oi^0"ti8 : fari t6 awayuQofiivov iv t§ ^vaa nliid-og ilvog xal daTgdxnv ^^ kid-tov. (frjol yovv ,ynoXvv d^oQVfxaydqv OQive (fij()c5v xal Xdtov" *• 313). 368 Meister sciamus, situs est (ut ager Mincrvae sacer^ cf. II 12)> quem tetigerint una parte Herodae ager^ altera anoQoai (cf. § 20), tertia Pbintiae Coneaeque agri, quarta Aeiris flumen; signi- ücat potius ipsam arenam calculosque relictos torridi flu- minis, id quod nos dicimus: Fluasgeröllj descendens a rad. ghrctd, quae aonare significat (Fick, Indog. W. ü, ed. p. 72). — Quare a vocalem in x^Q^^dog priorem, quamvis eam non antiquitus traditam sed in Graeca demum lingnae ihsertam esse ex Unguis cognatis appareat, tarnen antiquiorero esse quam « in X€(fadogy non est, cur negemus. Flxafiy ÖLaxaTiOiy TQiayiaTioi, nevTaxatioii fe^aTavloiy emaKailoi, oxTaxaTioi. Quorum no- meralium terminatio^ de qua hie agimus^ toti antiquiori Doridi cnm Boeotica dialecto communis est. (Exempla e Dorica diaJ. vd. ap. Ahrens. 11 279 et 281, quibus adde ^ossam Hes. T^icrxorr/ot ol efprjßot xai %o avaxr^pux av%m\ exempla ex Boeot. d. ap. Ahrens. I, 178.) FUari et numeralia centenaria simul tractanda hie con- gessi; quamquam denariorum et centenariorum terminationes non ejusdein originis sunt. Nam centenaria cum xato stirpe composita sunt, denaria vero redeunt ad stirpem -xovto indog. kanta, ac nasalem etiam in Flxcni olim sedem habuisse, ixantv hUooi glossaHes. demonstratur, ita ut i'Yxaw:* (lat viginti) antiquissima forma statuenda sit Tarnen Utavti mature ad FUclxi descendit, quam iormam in veteriboB Doricis et Boeoticis titulis solam reperiamus. Ergo a xort terminatione etiam in hoc numerali explicando exire licet — Inter hanc Dorico-Boeoticam et vulgarem Tioai formam duae cogitari possunt interjectae : xaoi et xoji, quae re vera exstant. Primam mutationem (xart : 'Kaoi) vides in arcai. TQiaytdoioL (inscr. Teg. § 3 ; Gelbke in Gurt. Studiis II p- 1 2) alteram (xorrt : ytoti) in stunri forma ab Herodiano (H, 832, 19 ed. Lentz) Dorica appellata et in libris Theoeriteiß IV, 1 0 exstante ^ ^). Vocalis obscurationem in ^oai x gut- 11) Nee vero F/xatt forma nasali carens, ut Weetphaliua (H^- de dialecto Hera^liensium Italicorum. 369 urali deberi Gelbkius (1. c. p. 16) contendit, cujus Heracl. O'&aQog, Ärcad. denmavj sxaiovßoiay doxiu), hoxojv^Jj oxtio 3f. scr^ da^as; kakshaa^ ashtäu) exempla attulit^^). Sed praeter illas centenariorum formas antiquas vereque >oricas^ legimus in tabulis etiam recentiores in xoaioi \ xe- Qa-xoai-ai 40, dia-xoai-tov II 35. Quaeritur nunc, ua ratione haec rocentiorum formarum cum vetustioribus onfusio explicanda sit. Qua in re jam Mazocchium recte idicasse credo; qui de TergaycoolaL p. 162 not. 47 haec icit: „Non mirum hie usurpari TezQaKoalai communiter; u,od alibi pluries est TargaytaTlat, nam et diaxariat pluries^ 3inel autem dtanoaiai, tab. II legitur. Sensim enim [eracleismus ad communem dialectum defiec* ebat/^ Tarnen p. 135 not. 25 diaxoalcjv inter eas formas ramm. d. gr. Spr. I p. 427) autumat, qui etiam TQidxovra etc. ad lidxaia etc. reducit. 12) Tibi tamen Ahrensius fisus uni cod. elxan scripsit, efxoTi Bscio quo jure barbamm dicens (Diall. II 280). 13) Cui novissime Brugmanus (Curt. „Stud." IV, 72, not. 6) op- psuit, primum &ox^«a, x^^Xf^^V^ rlxrti nihil valere, quippe quae in mnibus dialectis o accepissent, deinde formis ftxoai, xo&agos, ixotov- ottt, dexorav vel plures objici posse, in quibus a prope x in € abiisset. taque in ttxoai, dsxotav, ixorovßoia vocabulis obscurationem minus pittorali quam nasali deberi in antiquioribus formis exstanti. Sed ^ereor, ut cum eo facere possim. Primum v litterae in illis vocabulis oeque ullum vestigium praeter txavriv Hesychianum conspicimus, ne- lae in tgiaxarfoi^ ixaroo (cf. scr. QatA), d^xnrog unquam nasalem ex- ■titisse certum esse duco, licet in lat. „centum, decem" insit. Sed hoc psum largiamur, ut exstiterit quondam nasalis in his numeralibus: ^tactam videmus a vocalem post nasalis abitum in Flxan^ ^xarov, ^«cTTo;, tQiaxarioi etc., et in eXxoai fbnna certe multo recentiore ^Hm FUari, in jQitexoaioi recentiore quam rgiaxarhi nasalis jam ^ fagatae memoriamne ut vocalis obscuretur, valere? Hoc parum '^ simile mihi videtur. Quod vero Brugmanus a prope x saepissime € abüsse monet, hie minus de lege severa, quam de observatione ^^am agitur; a vocalis fortasse sat recenti tempore prope guttura- ^ inclinationem quandam ad sonum obscuriorem habuit, qui ali- ^^aaiv (seil. uiloXelg ycat JtoQieig)^ avdi %6 akko^if alloS^ay TO de sfxJiQoad^ev efjtTtQoad-ay eveqd'ev ev€Q\hxy oma^s^ xa brevem vocalem habere evicit Hugo Weber (Die dor. Partikel xa, Halle 1664) contra Afarensium (Diail. II 118. 281) aliosque. xai^ forma primaria prorsus respondeos de dialecto Heracliensium halicorum, 37} scr. kam apud Dores, Boeotos, Eleos (qui etiam xaV plenio- rem formam usurpabant) in xa, apud Lesbios lonesque in Tiiv et xe mutata est. Elisionein patitur xa 101 et \h% qua vocalem brevem esse praecipue demonstratur. IL B. ^Anslkalog mensis nomen etiam Delphis et Mace- donibus proprium, a Boekhio jure pro 'ATiollciviog acceptum est. De ^uiniXXiov forma Dorica ^AnoXXcjv nominis vd. Ahrens 1 122 et testimoniis ibi allatis adde ^AniXXwva inscr. Drer. v. 24, ^ATtellijiog Deipb. 1705*, ^AniXhjjvog tit. Tejo- Gnos. 12, deinde ^Anekktov inscript. in vase quodam (Ger- hard, Etrusk. und Camp. Vasenb. Taf. C), denique nomina propria 'Anelitfjgy ^AneXkigy ^Anellt^üv, ' uiTiellUwv, quae vix ab ^uiniXXiov separari possunt. — Quaenam ratio inter- cedat inter ^AnaXhav et ^AnoXXcjv formas, nunc, ubi hujus ipsins nominis etymon non satis exploratum est, dici non potest eßöef^i^xoyia exstat etiam Delph. 1690, contra sßäofiTJ- üOvza Corcyr. 1845, 48 et Taurom. 5640, tab. I, emd vocis or vocali hie in c, illic in 0 attenuata. Quae vocalis om- nino in ^ßdofiog incertum ac debilem sonum habuisse videtur, ita uty quin fi nasalis r consonam vicinam sibi assimularet, prohibere non potuerit: ^^nto^iog: *%näoiiog: ^ßdo^og. Qua ratione primus Curtius (Etym. 488) mutationem ux in ßd explic^vit FiTLatiTtiäogy TQianovTaTteäogy sxaTojiTtedog, Aliam terminationem "Uodog habes in fKazofinodov libris fere conaentientibus Thuc. ÜI 68, 27 ed. Bekk.; dmodov et iQinodov Xenoph. Oecon. 19; U. 'i^ 164 codd. Vindd. et Enst. habent knatofiTiodov ^ Venetus kxaTOfinedoVj quod Wol^ Heyne, Botbe, Bekker receperunt (vd. contra Spitz- nerum ad h. 1.), nisi praeter Homeri libros Pindari suffragio, qui Isthm. VI, 22 ed. Bergk. FKorofÄTieöog praebet. Prae- terea ^nadog legis apud Hesych: axarofZTteöov' %o ^eaTQOv\ hcatofinadog' vetog iv vTj äxQOfroXei; in inscr. Sicil. C. 1. 5594; 372 Meister 62 k^dneöog; idem vocabulum ap. Herod. II 149; tglnedog Polyb. VI, 22, 2. Qaaeramus nunc, quam rationem forma in ^neöog irequen- tior et melioribus testimoniis usa cum altera in "Ttoöoq quae Thucydidis et Xenophontis in libris exstat, habeat Termina- tionem -nedog ex -nodog pronuntiatione depravatam esse BotbiuB et Heynius ad Hom. 1. all. judicarunt, cujus tameu mutationis exempla, ni fallor, desunt ^ ^) ; neque, quod obiter Heynius commemorat -noöog et -Jiadog ex diversis stirpibus orta esse posse mihi veri simile videtur. — Mihi hae termi- nationes non a nod {novg noSog) stirpe derivandae viden- tur, a quo derivata adjectiva, quae iliis analoga sunt, po* tius in 'ftovg desinunt, ut dinovg^ TQifcovg, xetqanovgy k^anovgj dexaTiovg etc. sed a Tred (=-lat. ped), quae in nd^og, ntta ap- paret. Postea tarnen -nedog genuina terminatio propter usi- tatiorem noig noöog vocem, cujus significatum his adjectivis inesse patebat, hie illic in -nodog mutabatur. Hinc illae variae lectiones apud Homerum, Herodotum, hinc etiam exaTOfinodog apud Thucydidem et dinoöog TQiTtodog apud Xenophontem, quae jam illo tempore -nodog in lingoam irrepsisse testimonio esse possunt Nonnunquam pristinam o, quam alibi servatam videmos; dialectus Heracl. cum communi Ungua in e attenuavit. Pri- mum in augmento syllabico: ifiia&oidijy ifA€TQf}aa(iigi inaficoxri etc. cujus in Eliaca dial. pristina forma a servaia esse videtur (^olog pt änorjöev C. I. 32) et servata est in his glossis Hes.: aöeigev edevQBVy aßgaxev' iff^^. Deinde in iqya^TjTOLi a pristina retenta in Eliaco Fdgyov (C. 1. 11) et fortasse in antiquo Atticae tribus nomine ^AgyaÖBlg. Denique in (pigeiv vocabulo a{>ud Locrenses (pciQeiv sonante (Locr. Hyp. 5, 9). Retinuit aütem € vocalem primum in ^v et ^g pracpo- sitionihus, quas dial. Arcad. et Gypr. attenuav^unt in i" 14) Nam quae Ahrens. II 122 affert^ aut ineertae originis aut alio trahenda sunt. de dialecto Heracliensium Italieorum. 373 (Qelbk. 1. c. p. 17); deinde in QeddioQog N. P., Cretensibus (Hey 1. c. p. 13), Laconibus (Ahr. II 121), Boeotis (Ahr, I 179) x^iog pronuntianibus, nee vero constanter; reliquerunt enini d-eog Cretenses: inscr. Drer. vv. 77, 91, 95, Lacones: QeofirjXiöag Paus. III 14; Boeoti: Theb. 1565 x^eog; Lebad. 1575 Qeoöotog; denique in Feteog, ßetiiov Boeotis (Ahr. I, 179), FeTiOy FiTcazi-FtTieg dicentibus. Contra mutaverunt € in i in TifiOAgdtiog (ex Te/iio- xQciteog) perducti illo studio Dorium Boeotorumque s ante vocales in i mutandi latissime valenti (de quo vd. Ahrens. I 178; U 120, 207 sq), quod, ubi de conjugatione dispu- tabimus, in verboruni contractorum futurorunique formis iterum cognoBcemus. m. o. xoxß^a(}6g et äyno^agiavti jam a me commemorata sunt, cum gutturales nonnunquam a vocalem obscurandi vim habere disputarem. Ahrensius, qui hanc viro negat, aliud sibi persuasit Censet enim (11 120) 0 vocalem propter scr. radicem gudh antiquiorem esse quam a, cum u facilius in o quam in a transeat ; a vero ideo assumptam esse quod xoTo praepositio inesse bominibus visa esset. Sed etiamsi ejusmodi ycad'aiQio et xad^agog vocum falsam explicationem vulgarem — quam non concedimus — concederemus, quid dicit de Kaa-valia nomine, quid de lat. cas^tusf Immo a vocalem, quae in graeca latinaque linguis ap- paret, antiquiorem judico, quam u linguae Sanscritae, cujus gudk mihi cum Benfejo (Wurzellex. 11, 169) ab indog. kvadh descendere videtur. — Ceterum dialectum Heracliensem non solam a in 0 attenuasse ^od'aQia urbis Locricae nomen demonstrat (Locr. Hyp. 22, 27; Allen 1. c. p. 223), quod a xod'aqog separari non potest. titogeg forma omnibus, ut videtur, Doribus communis (testimoniis ab Ahrens. 11 279 coUectis adde: Locr. Hyp. 4; inscr. DelpL ed. Wescher, Ann. dell' Inst. vol. 38, a. 1866, 374 Meister p. 7; Simonid. fr. 91 [Lacon. epitaph.] ed. Bergk; Theoer. 30; 2: xeroQTalog; Hesiod. Qpp. 698). Ex forma indog. hatvar exstiterunt gr. stirpes nejFaq (aeol.) et x^faQ ; ex terFag assimilatione TecraQ- et TeaaäQ-j sed a obscurata^ ut saepius prope digamma ^% digamma- teque excidente t€toq-; sie Ter Fag-: tlxoq- = scr. Jcatvdr: IccUur = got. fido&r: fidur. Ceterum in kvadh: xo-^-ctQog et in zetFag- : thog fortasse etiam syllaba Fa = o statui potest, quam explicandi rationem forsitaa, quispiam praetulerit. Cum i;€TQO' ex xsTog- metathesi orto (ut lat. quater- quddru) compositum est primum zexgwxowa (Herad. 20; 35, 182, n, 95}, quod ex *T£T^o-jy-xowa coptractum est, ut oyädyLovca (Hom. B 568, 652; Herod. I 163; Theoer. 4, 34; Anthol. Pal. VII, 436) ex oyöo-rj-KWca (Heracl. 43,11 106); deinde TecQWQog ex *TeTQO-OQog „Vierstein", unus ex quattuor certis terminis locum agri quadratum concludentibiis, quod vocabulum exstat Heracl. 90 et 159 ^®). Contra c pristinam habes in zezagzog (30, 44, 164, 184, 11 96) or dinali; quocum cf. Theoer. T£^OQTalog (30, 2). Sed ut praeter diaxaTioi et Texgaxarüoi Dorica numeralia irrepsisse vidionis in dial. Heracliensem communia diaxoaloi et zetganooloi, sie legimus praeter xhogag uno loco .(11 5) teaoageg, sie 15) cf. Bgyavov = F^Qyavov; ävof rad. V€i8, scr. vcuna; 6x-4ofUu rad. vagh; ddi^vti rad. vadh; o^ rad. vadh; ßol-nfiui rad. vor; o^«> ÖQ'OVtaif (öga rad. var; ogyas, o^yti^ ogyaut stirp. vargn, vargaja; o^ 7v^, Hes.: yogtv^^ scr. vartaka; og^og indog. vardhva; otiili}=/oiJ^ indog. vama'^ bXxog, iX^ rad. valk\ o\p indog. vdk^ o^og indog. i^^ wd-füf rad. vadh'^ ottovog »= oFC-tovog lat. avia etc. etc. Bmgmanus (Curt. Stud. IV, 111) liujas obscurationis noH tam digamma, quam ^ liquidam caussam esse censet, coUatis f ormis at^ nioVf quod est pro xw^Tiioi' — xogntnv — xdgmov, op;^a/4oc> cypr. »^ lesb. ^(pd^ograt, fjJficgrai. Quibus ex dial. neo-gr. addi posaunt o0|f(^^ (cf. ^Og/ofi€v6g), oXevd^egos, oftngog pro ^fingoa&sVy oknC^m etc., f^ raxog, ßagra/og multa alia. — Itaque utra explicatio recta sit, definin vix potest. 16) V. 90 errore lapicidae exstat rtrgij^ip pro titgtSg^. de dialecto Heracliensium Italicorum. 375 raeter Tergduovray quod in utraque tabula exstat^ uno loco I 49) teaaaQaycovta. ävemyQoqxog. Praeterea exstant o vocalis in ygccg) ]kdice haec testimonia: yqoqxav col. Mel. C. I. 3; yQog>€vg rebas^ Smyrne 1, 14; yQoq>üg (cod. yQ0fig)6ig) Hesych.; avy- 2og>og Troez et Herrn. Bursian in Mus. Rh. XI, 333; ävrl' oofpov Anaphe, Rhang. no. 820, 22 ; anoyQ6q)OvaL Cret. Berg- lann. v. 55; yQotpevaavra Arg. 1125, 8, qui titulus non >orice scriptus est. Quae testimonia nos docent primum 'ansitum a in o in hac radice non Doridi soli proprium sse, deinde neqae reperiri nisi ante g> litteram (cf. in tabb. [eracl. äv^ygaipav 8,116; ävyQd^ai\2ß] dvyQaipdvza) 127; iyQOTCTai 169, 176, 178; yeyQaxpdxat 121; yeyQafifiivog 109, 2i eic,; yQafifiavevg 187), neque. usquam uUa constantia cf. dvygdq^ev 126). Quod Ahrensius (II 120) de hac mutatione iicit, probari non posse, ex ipsis formis allatis patebit. In in 6 praepositione o ex a debilitatum est, ubi lola Lesbiorum Aeolis a antiquam servavit in vnd = scr. st indog. upa. Item cum dial. comm. retinuit o in an 6, quod Arcades Lesbiique in dnv attenuaverunt. IV. t. 'lirtietog ^. Pr.,. quod etiam in tit. Alaes. C. I. 5594, D; 80 exstat, hau dubie ab eazla voce derivandum est, quae >n Dorica lonicaque dialectis i pro e accepit (locis ab ^hrens. n 21 ex dial. Dor. allatis adde: Locr. Hyp. 7; ^ret Bergmann. 60, 76 ; tit. Syracus. C. I. HI 5367 ; ex dial. on. citare liceat Hom. ^ 159 = v 231 etc., Hesiod. Theog. 54, Herod. IV 68; IV, 127; V, 40; VI, 8, 64). — Causam ^Ujufl mutationis or sequentes sonos esse perspexit Curtius itniliaque exempla congessit Etym. p. 663 sqq. ovxla ex *avyt€'ja exstitisse Curtius (Etym. 556) summa 'Um probabilitate conjecit. Communem formam avTiia habes ^ tit. Alaes. C. I. 5594, 66 et II 43, ut etiam reliquorum Oartioi, Stadien. IV. 25 376 Meister hijyus generis adjectiyorum communes formae in Doride non rarae erant, cf. x^rcxfiog Amph. 1688, %a^x«og Delph. 1690 etc. cf. Ahrens 11 121. De verborum formis äömuovj ifzevQiwfieg, i^enotoVyfistQi- (Ofiivaiy nötwVj no'ioviaaaiy avavyeXioytiy avxod'aQiom dicetur § 18, I et m. V. V, OilcSvvfiog, ut in comm. dial. evdwftogy avwwiioc, ovvojwfÄog, Doride tarnen vel in simplici vocabulo v praefe 1 rente (cf. Ahrens. 11 123). Ab ea corruptione v vocalis quae apud Lesbios Cy- priosque viguit, universa Doris prorsus abstinuit; legimus in tabulis ittsq, lesb. ineQ; avv cypr. (Hes,) xtV (cf. Ahr. I 81). § 4. De vocalibus longis. I. ä. De ä vocali fere nil novi ex tabulis HeracL afferri po- test, ita ut formas, quae huc pertinent, attulisse, tantum non ubique satis futurum sit. 1) ä nativa aut ex a producta: a, ^Ad-ava^ akldXwVj ctfiig^ ödfiog, dag.i6aiov^ inafxoix^ y snd^afÄeg, eaTaaa^egy ^afiloy xaqi- naiovy fiaxogy vaGog, oxdXay xL^a^dy ipa^ia&sv. In terminationibus primae declinationis : yafiezQagy xefpaldy avvS'Tjxa; aQX^Q^ xgi^äg, olxoöofxäg; avT^^ i:€td()T(fy navz^; dvvajdv, fia- oxdkavy yeyevfifievav etc. Etiam a in noltavofioi ad noXiaoxog (Aeseb. Sept 110 ed. Dind.), TioXirjfvrigy Tiokirjzig spectanti longa videtuT; ita ut Tiolia nomen olim exstitisse yerisiinile fiat. 2) ä contractione orta: a) exof-a: ya ex*ya-j-a: *yä-a; Tcgärog bk *7t^aF' axog (vd. Brugman 1. c. p. 154). de dialecto Heracliensium Italicorum. 377 b) ex a-o: a) in genetivis sing. masc. I. decl.: ^Hganleida, ^HQ(i)d(Xy (DiVTiaj 0LXwTa. 1^) in ifCBldad-co ex *i7t'€la'6ad'0) JH pers. pl. imper. pass. Mazocchius et ceteri^ qui hanc formara ante AhrensiUm tetigerunt, non potue- runt; quin eam contra analogiam formatam esse confiterentur, quippe quam ex inala-io^io con- tractam putarent. Primus vero Ahrensius sa- gacissirae perspexit, hanc -eo^o) terminationem ex antiquiore -oax^ü) abiisse^ ita ut tpiQ-ovrc^ tpiq- ovTotLy q)BQ-6vTiOy *q>£Q-6Gd^ü) similitcr essent formatae. Quod nunc praeclare confirmatum est äv-el-oad^u) forma in inscr. Tegeatica (b, vv. 4, 7, 8, 1 0) a Kirchhoffio Laconum dialecto addicta^ quater exstanti (cf. Curtium in Stud. n p. 450). y) in ag conjunctione (cujus cetera testiraonia vd. ap. Ahrens. IE 200) ex * aFog: *äog (hom. r-og, att. ^log) sei*, jdvat cf. Curtium in Mus. Rh. 1845: Beitr. z. gr. Etymologie. Ahrensius cum antiquioribus atog pristinam formam credit^ nisus praecipue hac Hesychii glossa: Tacog* tstog KQrjTeg^ quam credo contra litterarum ordinem corrigendam esse in Tciog' xiwg K^rJTeg, ut etiam Nauckius et Delbrückius (Curt Stud. n 198) censuerunt. c) ex a-w: o) in genetivis pl. I. decl. : anogoav, yvSvy ilaiavj xavväPy ytaTadmävy oqlotccVj töIv. ß) in conjunctivo: (pSvti ex* qxx^tovTL n. rj. rj vocalis, quae non contractione vel productione sup- etoria nata est, Dorica in dialecto duplicem tantum ori- 25* 378 Meister ginem habere potest Primum jam ante dialectorum digres- sum ex indog. ä exstitisse, ut in ^HQqßdag, ^, firj; deinde ex e vocalis amplificatione orta esse potest, ut in äfiTtd- Xrjixaj oLQVTjOigy aTrifzeXrjaovri , ^aely XwtriQtovj noifjoäj ag>aiQa)Trj()€gy Ttjvog etc. Tarnen ut in aliis Doricis dialectis sie in Heracliensi exstant praeterea nonnulla vocabula, in quibus contra leges hujus dialecti tj ex ä vocali producta esse yidetur> de quibos nunc accuratius nobis agendum erit XQtiaovtaiy ;f^ij/[ia7a etc. contra analogiam esse eis videbuntur, qui tantum ad XQ^^ XQfxofjiat praesentia spectent Sed praeter hanc XQ^ stirpem etiam xqe exstitisse, formae XQ^^Sj XQ^t-^y XQ^^V* XQ^^^^^'- (ion.)j änoXQew (Epich. 114), r.aTaxQBiad'wv (Rhod. 2525, b, 86) arguunt. Itaque Curtius hoc verbum (Etym. p. 188) cum rad. x^Q conjungit, quae in %fi/p, X^Q'^i9} X^Q^f-^^ spectatur, ex qua XQ^ metathesi ex- stitit. Inde intellegitur non solum id, quod formae ex hae radice derivatae Dorica in dialecto semper tj habent (exem- plis ab Ahrens. 11 131 allatis adde XQ^^^^^ Locr. Oz. % Hyp. 30 al., et Drer. 119) sed etiaift quod futurum in Atthide non XQ^^^y XQ^^Ofiat sed XQV^^ XQV^^f^^^ sonat, cum fl pristina post q liquidam in verborum declinatione in ö non in rj producitur. ^rjTQa Eliaco Fgarga (cui fortasse [2€i?g] ' OqaxQioq Cret inscr. Bergm. 61 addi potest, cf. § 9, 11, 10) minus severe Doridis leges servans vulgarem tj pro Dorica a. vocali acce- pisse arguitur. Sed ^r}iQa eandem excusationem habet, quam XQV^^^- In igio) ex Fsg-i-o), hom. e^QW ex Fig-jiti'" eQ-^'(o, lat. ver-bvmy umbr. ver-fcde (Etym. 320) aperte rad. gr. lat. ver=jF6^: €q conspicitur, ex qua ^r/cga exstitit Sed praeter hanc stirpem paullo recentioris originis vetustis- simae Fuq radicis manifestum vestigiutn FqoLTqa exstat in eodem titulo el. (C. I. 11) ex quo etiam ^a pro [iri remo- tissimi temporis residuuoi haurimus. Omnino id sae- pius videmus linguarum formas non simul omnes in toto de dialecto Ueraciiensium Italicorum. 379 pulo imo impetu commutari; sed hie illic quasdam intac- 3 immutatasque relinqui. Quod consideranti non magis brum videri debet, praeter Dorieas ^rfcga^ fxri exstarß iacas formas FgaTQa, /xof, quam apud Dores ä in toTafit, bcog, väoog servatam esse praeter lonicara rj in iarrjfiif 'jKog, vrjaog. Etiam in eadem Doride praeter antiquiores centioris fabricae formas reperiri notissimum est, tarnen hrensius (11 151) ^Jßaiov propter '^'H/Ja, et de quibus mox ^ndum erit SfzaQOQy apti-j nXoi&og in suspitionem vocandä lixit. ifATtQijaovTi, quod propter nifiTtQavac ^ nifingag etc. ex qa rad. formaturo esse putatur. Tamen nge radicis testi- lonio afferri potest Hes. Theog. 856 ed. Göttl. ertgsae, •ed rursus Ahrens (IE 131 sq.) ideo tiqb et nie, quae ra- ices hie ut ubique eandem conditionem habent^ solas vere )oricas radices putans, nimius videtur in damnandis, quae pud Dores ä servaverint, forniis, sie {nifiTTQTjjUL verbi fortuito uUae exstant) TiXäd'og Cret. 3048, nldd^ov^' nh'jdvvg ap. [esych., nXdx^ovoc Aesch. Choeph. 589 ed. Dind. P. Sc. V. ed. ßovßrjTig (cujus de notione § 20 accuratius disputa- itur) ex ßovg et ßaivo) compositum esse apparet, ita tamen, ^'ßljtig non tam ad vulgarem rad. ßa, quam ad ßs redire ideatur, quae in ifißet] Cret. 2554 patet. Neque vero omnibus vocibus, quae in dial. Her. rj habent, vel exspectata vel alibi servata, tali modo radices at- Quatae suggeri possunt; neque in bis, quas attuli, re vera ex e primaria productam esse pro certo dici potest; quid, » ut indog. md jam ea aetate, ubi lingua graeca nondum dialectos digressa erat, in f,i/j transiit, ita etiam FQatqa dem tempore ad .^FQtjcQa inclinans, hac forma in omnes Gtlectos, excepta Eliaca, transmigravit? Gerte utriusque eis a in solo tit. El. servata est. Quod fieri potuisse conce- ndum erit, praecipue in vocibus tam antiquae fabricae. Gerte, ad quod evincendum haec dixi, cum vel eae voces, qua- in radices attenuatae vel secundariae e continentes praesto 380 Meiöter sunt, utrum ox bis radicibus, an ex a pristina ?; vocalem traxerint, dubium sit : fere tomerarium esset, aliis vocabuliB r; pro ä in dial. Dor. instructis proprias radices cum £ ad hoc fictasi quarum ne minima quidem vestigia exstanti sub* stituere. Quod imprimis contra Allenum (L c. 229 not« 21) dicoi qui, ut x6'xA?;xay xXtjtoSi i'QQtjya Doricas fornuu bene explicare possit, radices neXy Fqey praeter nalf Fgaj exstitisse suspicatur. Sed quibusnam testimoniis hoc, ne dicam evincere, tantum probabile reddere possit, nescio; ac quis Doros in pracs. xaliuj banc, in perf. xixhfina il- lam radicem recepisso crcdiderit? Alia ratione Abrensius, si minus If^Qr^ya, de quo explicando desperat (II 132); tarnen xlfftog defendere studct^ banc formam non metatbesi sed syncopa (nalij: xkrj) ortam esse censens. Sed in nalrj forma statuenda errat ^ quao potius; ut ex xaki-ow, hah aa apparet; aale sonare debuit^ ex qua perfectum syncopa ortum ^x^xAfxa, non ytinli^Tta exstitisse exspectandum est Etiam cognatt^e formac ex Latina lingua^ ut nomeüclätor (yd. Etym. p. 133) contra Abrensium faciimt. Nobis bic tantum id^ quod factum videmus, bnud prae- occupato animo agnoscendum esse censeo. Videmus autem in formis transpositis ycaXiw verbiß et in ^rjYvvpii ejusque derivatis tota Doride rjj nusquam ä apparere (singulas formas coUegit Ahrens 132); quid igitur binc sequitur? Nil aliud credo^ nisi boc: Doridem, quae traditam a scr- varo solcat, non *x4xAaxa, ^xAaTOg, *^dywfii sed x^xAi/xa, xkTjtog^ ^tjyvvfic accepisse (ut Fgtj^g et ^?}Stg etiam Alcaeus dixisse traditur^ Abr. I 30 not. 2). Denique in duobus vo- cabulis; quae in tabulis Her. legimus; Abrensius tj solam rectam^ ä, quae nonnusquam exstat^ vel byperdoricam (ve- nia sit verbo!) vel erroro scriptam esse contendit. Sunt Ifii' et TjfzeQog. 'Hfit- enim praeter tabulas Her. apud Pin- darum; Epicbarmum^ Sopbronem, in inscr. Delph. 1690 (vd. Abrens. 152), in inscr. Locr. Oz. 5 legitur, contra afAi-ohov semel apud Arcbira. de Plan. U p. 45, apud quem saepius iifzi'ohov et tjfxiavg, clfii-av apud Tbcocr. 29, 5, apud quem de dialecto Heracliensium Italicorum. 3g 1 saepius ^^t-; 6t ab Herodiano (II, 362, 26 ed. Lentz) affer- tur aifÄiovoQ Aeolicum pro fjfiiovogy quod nos ad vulg. t] et Dor. ä ducit (Ahrens I, 96). Denique scr. samt lat. semi- demonstrant, a antiquam in hac voce jam antiquiore aetate ad e descendisse. — Tarnen num ideo ä, ubi exstat, hyper- doricum commentum habendum sit, admodum dubito, ciim illa tria testimonia se invicem confirment. Atque ut anti- quam et graeca in lingua servatam esse posse, licet jam tempore gr.-lat. g praeter ä exstiterit, demonstrem, hanc videas aequam rationem vocabulorum: Dor. Aeol. afii-: send = Dor. nXa&oq: plenus^ implere = El. FQCCTQa: verbum. Postremo rlfxaQOQ nullo alio loco Dorico, nisi in his tabulis, legitur, afisgog vero pluries ap* Pindarum et Aesch. Agam. 721 ed. Dind. P. Sc. V., quibus locis Ahren- sius (11 152) librarios Doricae vocis afieqa comparatione inductos afxeqoq pro fifiBQog errore scripsisse, invita Mi- nerva suspicatur. — QuamVis de etymo hujus vocis prorsus certi quidquam nondam prolatimi esse concedendum sit, tamen arridet Curtii opinio (Etym. 353), '^^sqoq a rad. i^g descendens primo dictum esse de contubernalibus et una habitantibus, ita ut a^sQogy ä, quae in scr. äs-e, äs-a-nam etc. conspicitur, servata^ cum a^£-, nXad^og, f()diQa etc. similem rationem tueatur. Tamen cum hoc modo rj vocalem in xQiqao^aij ^TQoty ifÄTtQfjaowL^ ßovßiJTiQi xaTCCTilrjtog j iQQrjyelay i^fii, '^'fiegog vocibus Heracliensibus phonetice, ut hoc«verbo uti liceat, explicare studui, aliquam suspitionem supprimere nolo, in quibusdam rj fortasse alia via interpretandam esse, quam ideo adbuc tacui, quod neque eam recte adhiberi probari, neque quousque valeat, definiri potest. — Ut enim de nur meralibus disputans formas in dial. Her. exstare ex lingua Attica vel communi receptas demonstravi ; ut paullo longius progressi nonnulla alia vocabula Atticam pro Dorica spe- ciem prae se ferre videbimus, sie etiam vocabula modo tractata ut tritissima^ notionis, magna ex parte commu- nem dialectum redolcre suspicari licet Atque ut hoc liben- 382 Meiater ter de ßovß^Ttg credam^ hujus compositi prior pars me commovet^ minus Dorice quam lonice formata^ ut § 5 osten- detm*; nee denegare velim, veri similius videri if^n^aom a communi lingua mutuatum esse, quam ex radice tiqb certe non admodum usitata formatum; quin etiam xoraxli^og, eQQrjyelay illiBQog sie accipi posse concesserim ; tarnen x^ifoiu et ^TQa ex radicibus %Qe etP^€ nata esse et ^iii a gr.-lai aemi descendere vel eontra hanc suspitionem contendo. Sed utut de bis censetis^ id eerte ex hac enarratione ^ apparebit^ dialectum Heracliensem^ quod ad ä servatam attinet^ non inter severissimas referendam esse^ superatam hac in re ab Eliaca^ Aeolica, Pindarica^ nonnulÜs aliis, quod ad aetatem tabularum Heracliensium definiendam non nullius momenti erit Restat, ut ejus rjy quae ex productione suppletoria et con- tractione exstitit^ exempla ex dial. Her. afferam. iyFrjXrjd'iwvxi^iwl^, i^siXtld-MOt a praes. iyFrjXiia. rj in hoc vocabulo productione suppletoria natam esse com- paratis Ir^Xw FtjXso) Doricis cum etAct^y aXllto Atticis, dnilliOy dnilla Lesbiacis formis facile probari potest; tamen quaenam forma primaria sit^ non facile est ad di- cendum. Plerique cogitabant de praes. *f «A-^/w (ex *FaX'jio aor. idXi]v)y ex quo t vocalis epenthesi eYloß factum esset, sed a: q>av: *g)aV'j(o: q>aiv(Oy y,qI: xqtv: *7CQiP'jiD: Jesb. KQiwü) att. ycQtvia^ nXv: nXvv: *nXvv^jtD: tcXvvw, sie ad rad. FeX primum FeXv: eiX FrjXy deinde novo su£Sxo *€iX-jüJ: s^cXXwy *FrjX*ja}: FtjXuo, FrjXiw formata sunt — de dialecto Heraciiensium Italicorum. 3g3 Testimonia /"lyA, Frjlßj Fr^Xi stirpium ex Doride collegit Ahrens 11 160. Eadem productione exstiterunt drjXofiai (*d£i- Xofiai: sev. Dor. d^lo^ai^ mit. Dor. daiXofiaL; locis ab Ahr. 11 150 allatis adde inscr. Locr. Hyp. 3, 4, 12 et formulam in titt Delph. a Wescher et Foucart editis fre- quentem: na^iog xa auTog (sive avtä) delXrjTai vocabulum Doridi proprium^ exstans Heracl. 146; cajus etymon adhuc nos latet^®), et drjXota (adtjXto&eirj Heracl. 57), quod ex rad. öJeF emanare Brugmanus (quem vd. 1. c. p. 147) mihi persuasit. Tum firjgi quod v. 1 legitur — reliqui casus firjvog^ fitjvi^ fi^va saepissime exstant in Doricis titulis — hie äffe- ratuT; quod ex ^fievc-g: *(iBvg: *(iYjv-g: *firjag processisso lonico ^eig demon^atur. Tarnen fidv Doricum esse ab Herodiano (11 p. 357, 17 ed. Lentz: inl fievroi fiOvoovXXd- ß(ov fÄeratid'Baai to aq)t}^ xat fi^v aq)d^ Xiyovxeg ytal ptav ^"O tradituT; quae forma explicari potest, si modo graecam for- mam primariam ^avg statuimus, cum eadem a vocali, quam in lingua scr. in mdsy mdsa-s^ in vet. bactr. mAonhy mdanhOf in vet. germ. mdnSt conspicis. Ab hac forma onmes graecae^ quas novimus, hoc modo descenderunt : 16) Oeconomidem, qni in editione sna inscr. Locr. 'Hyp. 1869 v%a ex oydo-ij-novra, eßwae ex ißorjae Hipp. 1, 1 (conj. jhneidew.), vwadfiavog ex vorjad^evog Theogn. 1298 etc. 5) ex o-w in conjunctivis fiiad'uvtij naQÖwvviy layvwvt c etc. IV. l. TQig vere Dorica et zgelg forma communis legitur in bb. Her. illa vv. 23, 40, 144, H 32, 35, 40, 89, haec H >, 53, 70. T^lg praeterea in tit. Brutt. C. I. 5773, iQSig Delph. 1690 et in omnibus recentioribus reperitur. — A t stirpe descendit Dor. nom. rgig ex *T^/-fis, ut Dor. ili'€g, iidvTi-eg ; Att. TQeig ex *rßfi/-ag ut noleig, (idvcug^ wzdvaig ex ^noXej-ag etc. De hac explicatione nunc om- m, opinor, consentiunt, nisi quod Christius (Gr. Lautl. p. )) nimis „mathematice^^, ut ita dicam, %qBig metathesi ex Qug ortum esse credit. Tqlg in zg^gnaidexa, quam Schlei- ler Compend. p. 500, IL ed. breviorem quandam fgaig imeralis tbrmam esse autumat, antiquiorem illam flexuram )l in Atthide servasse credo, quam ab initio omnibus Grae- s communem fuisse ex Homeri, Herodoti, Aeolum et orium consensu yidemus. Flu an saepe in utraque tabula, Feinati U 55, 57, [, 75; cetera hujus numeralis exempla ex Doricis fontibus hrens. II 279 coUegit, ex quibus comparatis jam id ap- iret, antiquiores fontes l vocalem, recentiores ec diphthongum eri. Nobis originem illius Fl et fu quaerentibus id cer- 386 Meister tum videtuT; H ad stirpem dva redire ac veri simillimum ad certum ejus casum^ qualem habemus in T^icrxovra, leo- aaQdxovTa, scr. tringcUj Icatvdringaty got. tvai-tigfas (acc. tvans-tiguns), threis'tigjus (acc. (thrins-figuns) etc. Praeterea cum consensus linguarum (scr. vigati, bactr. mgditi, lat. viginti) jam tempore indog. dvcd in hoc nume- rali ad vü processisse evincat, facere non possumus; quin FtUaTL corruptiore quadam pronuDtiatione ex Fixocei, ex- stitisse confiteamur^ cujus mutationis unum certum testi- monium habemus in iZorZdcy', quod in iZoreida}': Iloaeidav: nooBidtiv mutabatur»«) (cf. Ahrens. in Philol. XXm, 202). %iXiot, A Lesb. xiXXioi, Boeot. xbvXiol ducimur ad formam Dor. fi^'-^h q^ae re vera exstare videtur in tit. Lacon. 1511 Tegeae reperto antiquae scripturae, ubi bis (w. 12, 19) YE^/0-^ legitur hau dubio xrjXlovg explican- dum *^). itaque Ahrens 11 160 ea, qua solet, severitate XiqXioi etiam a tabb. Her. postulat, ac xiXloi (36) et iio- XiXiaL (37) „valde" veretur, „ne Maittairii Britannid frag- menti editoris negligentiae debeantur*'. Sed Maittairius Mommseni collatione purgatus est, ac vulgarem formam in hanc dialectum irrepsisse nemini ceteras numeralium formas comparanti mirum videri potest XiXioi ex x^^'^^oi, ut aanovdi ex äoTtovöei^ YXrj ex sUrji Boeot. lidi ex elftiij Fl^ai ex * Fei^ai ortum esse certum videtur. Etymon vocis adhuc nos latet, certe Boppio (Gr. compar. 11 p. 90 III. ed.) x^'Atot ex aähasra derivanti vix quisquam assensus sit. 18) Leo Meyer (Vergl. Gramm. I p. 147) u. antiquiorem quam X habet. Christ (Lautl. p. 48) etxoai ex Ftxati digammate in € mutato exstisisse putat, quae opinio,' ne alia proferam, jam ipsa forma Feixan refutatur. 19) Boeckh. proponit /iX/ot/; propter hanc formam ¥.22 exstan- tem, quam Ahrens II 157 Fourmpntii negligentiae ascribit. de dialecto Heracliensium Italicorum. 387 § 5. De diphthongis. I. 61» 1) €t ex amplificatione t vocalis orta (?). anonBiOBl Ahrensius oerte ex rad. %i eadem vocalis amplificatione exstitisse censet (II 184); quam in keixpw, ^laofiaif deiaco viaemus. Tarnen si ad magnam formarum cum €1 copiam animum advertimus (exemplis ab Ahrensio I. c. coUectis adde: anvreihw inscr. Teg. v. 45; dnoteiarj Locr. Hyp. 15; dnoreiadvTwv Cret 2554; 39; 46; dnotei- od%(a Ther. 2448, V, 19; Cret. 2554, 65; hiXBiar} Ther. 2448, V, 2; 22; 35; tazuaLg (=€iiTiaig) Teg. 39, ac facili negotio exempla etiam multo pluribus augeri possunt), e contrario i in ttvWf ttaWf eüaa ex et nata esse videtur, ut x^'Acoc ex x^^^^^h da/iovöi ex dönovdei etc. 2) £t ex contractione £ et t vocalium orta. "^Hga-Kkaldag ex *' HgaycleF-iäag: *'H()aicle-'ldag; porro nomina composita cum suffixo fa: evd'vwQela, ^HQ(^devogj ^lavleiog, ^egeia, tvgeiay XQ^i^' "HgaTcUia II 25, 38, 73, 81, 88, 107 ex ^'H^aTileF-Ja: **HQaxX€-ja. Ex ^^Hga^le-fa etiam ^Hganlea forma ex- sistere potuit, quae II 32 exstat, a Mazocchio et editoribus C. I. Gr. in ^Hgankeia analogiae gratia mutata, — num jure, nescio. Frequentissimam enim in Doride terminatio- nem -ea pro -sla (exempla nonnulla affert Ahrens II 188) hie semel tantum, alteram sexies usurpari ei, qui hu- jus dialecti inconstantiam novit, mirum videri non potest. • igQtjyeia fem. pari pf. act. Att iggriyvla, Praeterea ex- stat haec terminatio in inscr. Ther. 2448, I, 26, 27, 28; iTtvtezelenela , eaianeiaj avvayayox^la et in Mysiae epist. no. 13 Orell. 7roT«otxfita; contra Ahrens (II 365) non ,bene comparat y/i;xela, quippe quod non ex ^ylvicFtaf ut putat, sed ex * ylvueF-ia: ylvxi-ia exstitisse formis yit;x^-og, yXvxS'ag etc. (ex *yXvyL€Fog * yXvKiF-tg) demonstretur. — Cum constet -via terminationem ex indog. va^ originem ita düxisse, üt Fa syllaba ad v vocalem contracta (ut scr. 3S8 Mebter usM ex vas^) a inter v et i vocales excideret, ex eadem forma etiam -eia deducere possumuS; hanc mutationum seriem Statuen tes: * igg^jy-Facla: * egQtjy'Feala: * eQQfjyFe-ia: *£q- jQfjy'jFeia: iQQrjy-eia. fieiwv e rad. /u€ (debilitata ex fia) et siiff. -iwv ut uleluiv e rad. pla: nke, Aliam vero formam grammatici (Herod. II 270, 8; 431, 14; 504, 29 ed. Lentz, reliquos vi ap. Ahr. U 163 not. 15) Doricam dicunt: fujwv et nXrjWVy quorum praecepta Ahrensius spectatis fxeUav Heracliensiuni; nkeitav in titulis mitioris Doridis (Ther. 2448, V, 11; VIII, 2; Herrn. 1193), nkiova Boeotico (1569, 47) fluxisse censet ex more recentissimae aetatis^ alienissima ab antiqoa et genoina Doride. Tarnen in ea, qua etiam nunc laboramuS; monumentorum verae et antiquae Doridis penuria Ahrens hie, ut saepius nimius esse videtur in spernendis et reji- ciendis grammaticorum, quae huic vel illi titulo repugnent, testimoniis; neglecta, quae in dies clarius apparet, magna singulorum cujusque dialecti generum varietate et diversi- tate, prout diver sis locis vigebant Sic nil est, cur non alias Doridis dialectos firjwv dixisse sumere possimus, quippe quae forma optimam explicationem admittat. £ pristino *fie'j(üv spirante ad i vocalem emollita fieliovy explosa cum productione ^at^wv exstitit. Spiranti sine productione ejecta tertia forma *fj,€wv^ quae fortuito non exstat, aeque iormari potuit ut nlewv, dm Ist (deestin Steph. Thes.), vulg. dmlijy Corcyr. 1845 vv. 75, 102, 113: dinlfj, Ahrens (11 386) diTtXei et dinl'^ miras vocat formas, et Allen (1. c. p. 262) quoque eanun formationem obscuram esse dicit, cum stirps dmXoo -esse videretur. Conjicit tamen non ex illa stirpe, sed ex ipsa radige nXa (quae in mfi-Ttld-vai conspicitur) dinXel loca- tiyum et dinXrj instrumentalem formari. — Sed multo con- fidentius de hac re judicari potest. Ex pristina hu jus adjec- tivi forma dinkoog brevior ämXog exsistere potuit, ut *IIaül' vooQy ^Kgcttlvoogy Evdvvoog in Tlaalvog, KQoctlvogy Ev^yog (cf. Buttmann, Ausf. Gramm, ed. II, I p. 154), ßot^d'oog in de dialecto Heracliensium Italicorum. 389 ßorj^ogy la^oog in la^og correpta sunt; et öiTrloo-i locat.^ diTvloo^rj instrum. eodem modo in ^diTrlo-v, *dinl6'ri mu- tari poterant^ quo vocat. oloe in oli (Herod. II, 250, 12 ed. L.)» doQv^oi in dogv^i (Aristoph. Pax 1260). Ceterum, ne alla dubitatio relinquatur, audias Herodianum (11 p. 250, 19 ed. Lentz): doQv^oog ix tov öoqv xat tov ^ecD' ovdetg di Xe- yei '^EXXijVMv dogv^og^ dkia öogv^oog aal ycata avyxojt^v doQv^og, et paullo infra: r; ka^og' otno tov fj Xa^oog f] la- ^6g ftig ßorjx^oog ßorj'^og, quibuscum Lentzius (1. c. not. ad fr. 227) comparat Etym. M. 517, 25: nleog (a xleci)' Tlivöagog ovx olda rinov q>7]Oi xXeog' xXeoog xal avyxoTtij nXeog. Atque ut etiam pro dmXoog: dinXog disertum testimonium afferam, addo Tzet«. ad Lycophr. v. 521 : JmXog de nvgiwg aal i§ avTOv dtnXoL 6^6viog^% QuibuB testimoniis freti formas ^öltiXo-i^ *3inX6f] vel öiTtXO'ä sumere possumus, ac ne hie quidem certo testimo- nio careamuB, dinXoa exstat in inscr. Drer. 130. et dtMÖexa- nXoa Bmtt. 5573, 12. — Tum ex dinXo^i euasit dinXi~i: öiJiXeiy ut HovToi: ^xovri'i: tovrei; *navoix6^i: *navoiY.i't: navoixsl; *navdri^6-'i:*navdr]ii6-i: Ttavdtjfieiete.; eK*dmX6' tj: diTcXrj (Corcyr. 1845, neque raro apud Atticos) ut nom. fiing. fem. öitiXo-tj: dmX^; ex ÖLTiXo-a dinXccy ut exstat Ifa- TrXä C. I. 2554, 65, quoeum eonferas instrumentales ngvipSy la'd^gccy äfiäy dixocj tgixci etc. Tum videmus etiam dinXa adverbium recentiore tem- pore correptum (ut üfia ex ctpiä^ ngvipä ex ngvq^a etc.) usur- pari: Oppian. Cyneg. II v. 449; Halieut. IV v. 657; Anthol. Pal. X, 107. Denique ömXy adverbium sermoni Attico proprium dat. fem. esse videtur, ut ifjfioala^ idic^ etc. Praeterea cum locativi suffixo formata sunt tixBi et asi ex *aifeai-: alFei: alei: *a/e/, praeter quam multo 20) Talern vocalis ejectionem videmus etiam in ntüXiai^ (Av^iai ffioßioy dxio^ (f^Q€V, voiVj afxiiy vfi^Q etc. ex ntoX^'i-ui, fiv&^eai^ (foßiio^ nnit^Oy (piQiiv, voi-i-ev, a/A^-tf, vf^iig. 390 Meister frequentiorem in titulis Doricis semel in his tabulis (134) oc- currit äeg ex *alF€Q: aiig: *äj€g. 3) €1 ex aliis vocalibus debilitata: ^jdnod'dveiy aQ%voBiy Hiy Xäßeiy ve^tiy notdyei^ Tt^gd^etj %BX.i^Biy q>eQBi^ quos probos justosque conjunc- tivos esse neque indicativos vel praesentis vel fiituri, quos voluit MazocchiuS; jam Balis superque ex xer particnla Om- nibus associata apparet. Nee vero minus procul, quam Mazoechii nugae^ eorum sententia rejicienda est^ qui illas formas antiquam scripturam exhibere putabant, ita ut El in tabulis exstans iß legendum esset. Hac euim ratione edi- tores C. I. formas^ de quibus agimus; mutaverunt^ tarnen ne id quidem constanter; nam cum dno-d'dyTj, aQVvajjj Idßrj^ vifirjy notdyrjy nqd^, TC^e^, (peQfj scripserint^ reliquenmt — cujus rei rationem desideramus — el formam. Nee vero in tabb. Her. neque in ceteris permultis titulis^ in quibus haec conjunctivi terminatio frequentatur (exempla abAhrensioII 294 allata facili negotio multo pluribus augeri possunt) ol- Iura antiquioris scripturae vestigium reperitur. Sed praeter formas in bv deprendimus in his tabulis et vulgarem terminationem y (xomfjy d'Qavf])et tertiam in Tj {diMfx^o^w^ff) tota Doride firequentem (Ahrens II 294), neque ab Aeolica (Ahrens I 130, ubi adde Tvy%dviriy Vxriy noaTLoxaßkdxprj ex inscr. Teg.) neque ab.Ionica dialecto aliena (cf. exempla a Larochio ex Att inscr. coUata ^^Homer. Untersuch/' p. 200). Neque tamen hanc formationem edi- tores C. I. probaverunt; sie quidem, ut Boeckhius in I. voL iota ubique adderet, in IE. 17 iota carentem retineret, Fran* zius in in. rursus iq in y mutaret Nobis potiuS; qua ratione adhibita has diversas formas explicare possimus, quaerentibus, primum ev ex fj attenuata esse videtur, ut in ßovlet^ ol'eij o\f)ai etc. ex ßovXfj, o^jj, oxfn^; 7j vero terminatio quam originem habeat^ non tarn facüe dictu est Quod Westphalius (Method. Gramm. L 2. p. 62) admodum singulare excogitavit^ tales formas in rj imperfecti esse conjunctivos Cßkdntuji:; ßldTtttj; *^H^: de dialecto Heracliensium Italicorum. 391 3-eXrji)y probari non potest; neque enim^ ut de tota forma- tione prorsus inaudita taceani; ulla inter has et reliquas conjunetivi formas sigiiificationis differentia enucleari potest, neque^ quid tan dem haec ratio ad ajA^iad^iox^rj aoristi conj. interpretandum valere possit; apparet. — Ahreusius (EE 295), cui Gelbkius (1. c. p. 38) assentitur, eam ex pristina termina- tione -fjTi (-rjat Ahrens.) omissa epenthesi exstiti&se censet. Ac concedo, sie rem explicari posse, nisi forte praestat rj revocare ad rudiorem et corruptiorem pronuntiationem, cu- jus fortasse etiam Lesbiaci dat. sing, in w pro (p testimonio afferri poBSunt. Sed in titulis alioquin emendatissimis neque antiquam scripturam neque itacismum redolentibus etiam ei et ij saepe inter se commutatae sunt^^); ita ut rj fortasse etiam ei diphthongi munere fuDgi cogitari possit. a i conjunctio saepissime in bis tabulis exstans orta est ex in dog. svaz (= ose. 8va£ lat si) ; *aFai : *Fai: al= *aF€ : Fe: € = aq)iv: lac. (piv (Curt. Etym. 366). — Praeter 'quam legitur 160 £t forma ex ai orta, ut ex nvnaiQog: xvjteiQog'^ avttiQOv (Cret. cf. Hey, de dial. Cret. p. 15): ovsiqov; fieao- yaiov Dor.: ^eaoyeiov; eyyaioq: syysiog; Movoa: Movaeioif; stirp. aor. Xvoa -opt Ivaetag etc. II. ov, ßovg, Xovg, novg, Quaeritur, utrum hae formae ut Atticae dialecto ita etiam Doricae propriae sint, an ex communi lingua in Heracliensem receptae. — Grammatici uno ore testantur de Dorica forma ßtug pro Att. ßovgf ac legitur in Etym. M. 492, 38 val xd^^wv ßwg, ap. Hesych. ßwv* äonlda' ^^gyeloiy et sexcenties apud Theocritum 21) Ther. 2448, VII 31: et xd t*v€c /ujJ noidivti to xarä [roy] vo- inoy tt rar dia&'qxciv et tu cTo^aVTcr, av^gag Saos xa ^o^ei xxl; item et pro ? Vin, 6, 7; VIll 5 ^eetari pro Serioei; VIII 21 ngovoei^Tio pro ngovoriSritto; II 19 ngoaigeCtai pro nQoatgiJTtti'^ VT 36 dtpeiletrat, pro offeilrittti; VII 27 6ioixe(rat pro ^loix^räi. — Coreyr. 1845, 67 et pro fj; 94 noirjt<ü pro noteCro); Marm. Sig. 8 inoiufev pro inöri- aey» etc. etc. Oartinfl, Stadien. IV. J 26 392 Meister ßcSg, ßturag, ßconokog etc. Contra ßovg legitur Epich. 97, ßovv Herrn. 1193, ßovßfjTig in nostris tabnlis. Fere eadem est eondicio x^^S vocabuli, qnamquam ejus testimonia rariora sunt. Athenaeus et Eustathius dicmit X(j^g Doriciim, contra ^otg in tabulis Her. est. Quae cum ita essent, Ahrensius (p. 165) auctoritati tabularum Her. plurimum tribuens, grammaticorumque testimoniis admodum diffidens, et ßtjg et ^wg ut vere Dorica essent, metuit, quin mutari x^9 in X^^G apud Athen, et Eust. jussit. Sed in hoc se a vero aberrasse, ipse postea perspexit (cf. Add. etCorr. n 5ß5); itaque explicatius hanc opinionem falsam faisse demonstrare non opus est. Tarnen in Addendis (l. c.) cen- set ,,Argivos cum paucis fortasse aliis Doriensium ßdig, Xcogy Tvdrjg^ vag dixisse, v vocali, quam e digamma ortam constat, ejecta.'* Cui opponendum est, ßog, xwg etc. non exßoKj Xovg prodiisse, cum ejusmödi vocalis ejectio exemplis careat, sed ulramque formaip ad pristinam ^ßoF^g, *XoF-gy *Ti'(J€f-g, *vaF'g redire, ex qua digammate ad v vocalem emollito communis, ejecto cum prod. suppl. Dorica forma exstitit. Tarnen cum ßwg formam pristinae Doridi ascribo, alteram ei non ita abnegare studeo, ut ubi reperiatur, librarium vel lapicidam erroris accusem — quamquam in Epicharini verba ßovg pro ßwg errpre quodam irrepsisse, sunt fortasse, qui probabile esse credant — sed eam aliunde, scilicet ex communi dialecto arcessitam esse opinor. — x^^ ^^^ in nostris tabulis Atticam linguam redolere non negabit, qui variarum dialectorum imprimis vocabula in commerciis emporiis foris usitatissima, v. g. numeralia et mensurarum ponderumque notiones exaequari ac numeralium re vera io hac dialecto commimes formas exstare reputaverit. Postremo de novg agentes, in Judicium vocemus glossam Hes.TTwg' nog vttoz/w^^^coi', quam Albertus et Peärso correxe- runt facta lenissima mutatione in ncog' novg inb Jwqdduy- Ahrensius tarnen rursus invocat auctoritatem tabb. Her.; ii^ quibus non Ttatg sed novg H 34 et XQLnovg 3, 96, H 2 exstat Itaque respiciens ad aliam Hes. glossam tioq novg Aat.fov&i) de dialecto Heracliensium Italicorum. 393 roponit, licet contra Htterarum ordinem, Ttog' novg vnh 'öQiiwv^J), De qua re sie judico. Ex stirpe nod nomin. tod-g: nog seeundum leges phonetieas reete processit. um vero postea lingua voces monosyllabas correptam vo- llem habere vetuisse videatur, o vocalis producta est. •uod duplici modo fieri potuit. Aeque enim ut in produc- one suppletoria nog apud Dores in neig apud Atticos in 01'^' abiit. Ergo tres hujus vocabuli formas quaerendo ssecuti suinus. Primum antiquissimam nog^ quam in noQ lutatam Lacones propriam habuisse ex glossa noq' novg (dx(ov€g discimus; deinde Doricam TrcJ^confirmatam glossa: wV novg vno JioQiiwv, denique novg communeni. Sed quid de Heracliensibus ? Nonne cum eo, quod lodo de formis numeralium mensurarumque notionum apud [eraclienses dixi, novg vocabulum optime convenit? Itaque oc quoque e communi dialecto receptum esse puto. Quod ad ceteras diphthongos attinet, fere nil est, quod b usu vulgari discrepet. (t) tantum in '^Hq ([idag ^Hq (^deia ^otco^ vocabulis excitare liceat, quippe quae vulgo sine »ta scribantur. Sed scriptura Heracliensis et ab Herodiano )mmendatur (HQ(i)dj]g 67, 5; 0(i)K(o 444, 6 ed. Lentz) et ptimam adniittit explicationem, nam ^Hgqßdrjg compositum it ex stirpe ^ Hgco cum -idrjg suffixo, et ar/ytco ex ooi-i^w t nk(/)Kw ex nXiO'LCu). t - § 6. De contractione et crasi. ex a-a : ya, (xväj ngatog, jj a-o : ^HgaTileiöa , ^Hgilida, OckcüTa, Oivria; ine- Idod^w ; ag. 22) ncg praeterea memoratur ab Herodiano x«*. n^oütp^. 403, ..Lentz, a Choerobosco in Theod. p. 182, 32; 284, 21 (Herod. II, 281, ; 903, 25 ed. L.) additis poetae alicujus verbis : (oe nog ?/€# fiaivo- Tvoiaiv, vel, ut apud Herod. 403, 1 legitur, quod Lobeck Parall. 86 iam ceteris locis reponendum censuit: (^ nog Sy* UfiivoiCiv. 26* 394 Meister 5 ex a^t) : dnogoSvy yvav, ikaiSv^ xaivSv, xatadixäv^ OQiOTav; (pavTL, f] ex €-e : aTCokcilr]; ina^ioxr]; iydixa^rjfrai, iaa/]Taty xa^- nevatixaiy olT^odojjtjatJTai, „ £-a : Fht]. f] ex a-f] (vel a-ßt) : inLßfj. €0 ex 0^0 : t€TQ(jjqwv ; äfj^a^itWy avco^Wy ^AnaXXaiia^ ^Aml- lwvio)f dqyvQiwy ^AqLaxdQXWj aQQi^xTWf avTcD, jS/w, dccfiü), devT€QWy ^lovvocoj ÖQVfitSy kxaTiqcjy m- xofxnedvjy ixofj,€vw, 6q)6()(o, fixatideliOy fitm- nidijjy ZiOTtvQiayccOy ZcoTtvgiay^HQaxXrjfcw^ Oeodw^o^ ^laTieio), KgavlviOy odco, navdf.iWy Tcols/aiOy ngm, IIv^^cD, oniQiOy 2vfifidxiOy tovto), TgiaycovraneSii), yy o~(o : dnoÖLdcjvTL , dTtodüvrai , dtayvcovci , fua&wni, TtaQÖtJVTl. y, 0-a : dfinekwQyixdy XwTiJQipVy Trgioyyvog, nQwyyvsid), yy O'T] : TeTQciytovTa. (p ex W'i : ^Hgipäeiay ^Hgqidfjg; oqi^o), yy ex O'f] (0-£t) : TlQKp, i ex e-t : nolt. ,y i'€ : TQig nom. €L ex €~ei : dsi; i/ißaksly e^ei, xhjaeiy ^gavoely y.oxpeiy noirjoä) TCQcwaely oaq^evaeiy anaipeiy (pvtevoBi. „ €'i : SQQTjyeia' daiy dinXeiy FsTei, TroTsyel; juf/w»? ^Hgankeiay ^Hganleidag; ev&vcDQsiay /««^«'^j TVQslay x?*^'«- Non contrahitur: fi-a in devÖQea. €-ä in Kioveag, Xaiqeag. €-0 in FsTsog^ x^Qddsog; deofxhay ^iovta ; Oeodiogog; ^^' nXeov. In lo mutatur in dvavyeXlovtiy dvxod'a(iovii\ i^STtotov; Ti/ÄOTcgdTLog. In i(o mutatur in €jU*t^/w//*?> de dialecto Heracliensium Itallcorum. 395 in devögeiovy Feriiop^ deuvrai, Non contrahitur sed in 1(0 mutatur in adcxiwVf iyFrjltjd'iwvvi ; notcDv^ notuivxi. in anoQoav. in oydo^Tiovra. Crasis null um exemplum conspicitur in tabb. Her., L quod editores (Mazocch., Franz^ Ahrens p. 220) x a tx a scribi voluerunt, ut ex xa^ ai na exstitisse putandum et. Tarnen mihi consideranti primum nai ai voces reli- s tabularum locis^ ubi exstant^ non coalescere (cf. xca ol i xa 105, 173); deinde omnino hiatus, qui frequentissimi it in tabulis, nusquam crasi adhibita expelli (cf. tcc aXla I; oiag xa a yä 103; civ xa ccvToi 106 etc.), denique illa, im sumunt; crasi al vocabulum tabularum in scriptura )rsus delitescere, admodum veri simile^ ne dicam certum e videtur, xat xa minus crasi; quam lapicidae errori )eri, qui ai post xa/, inductus vocum similitudine^ addere iserit. § 7. De apocope et elisione. Apocopen patiuntur in dial. Her. praepositiones i ubique: av tccv 148, av zeig H 32, 38; avxofiog 12, 13, 15 saepius, avx(aQl^avT€g 56, 59, afimoXrjfia 110, 155, ä/xi^Loh^cor^rj 111, avyqaxpai 126, ävyqaq)S,v 126, avyQa- xpavzco 127, ävy^od-aQiovTi 132. td semper ante articulum: Tiatzd 109, 122, H 23, 27, miidöe 113, nazTav 125, 127, 135, 146, 160, 161, 163, 164, 168, 176, 179 bis, xaTrag 145,151 ; alioquin tantum in voce nQOxaddeÖLxoad^co 171, ante reliquas voces a con- sonis incipientes integra manet: xarax/ijr^ 11, H 10, xaTahnoneg Q2, ycavakvfiaxwd^i^g bG, xaraaxai/zowt 131 ; xarä ßio) 50, 99. Apud Lacones natd majore apocope affecta est in xaßlrjfxa, yidnerov aliis vocibus ap. Ahr. H 356, quo etiam pertinent navdvf ycaid formae simplici t littera scriptae pro xazd Tay, xaTci Ta. Qa ubique: nag la, ndq zdvy tcccq zag, ndq to, ndq tov, 396 Meister nag twi/; nag fxiv, 7ca() (Je, nag tb, tcccq Fetog, no^ nivxe, nä^} nmaiMOv, Itaque ava et naga praepositiones, ut quae etiam ante vocales ubique elisionem patiantur, omnino non vulgaribus illis formis; sed solis üv et nag formis mono- syllabis in dial. Her. exstare censendum est, quare apostrophum , quae dicitur, etiam ubi av et Tiaq ante vocales scriptae sunt, omisi. Aliter editores C. I. tiotI (Dorica forma nqog praepositionis, vd. Ahrens 11 358), mira inconstantia ante articulum modo admittit, modo respuit apocopen : norccivW^, 1131,44, 69, 107, Tionäi; II 87, noTTO 1130, nozT6v\ß2, 11 37, 77, 108, ac contra n(nl TOLv 16, II 13, 38, 75, 94, 100, noüzov U 18- Ahren- sius (n 354) noTi %dv in fragmento prioris tabulae Bri- tannico, quod dicitur, rursus Maittairii errori deberi, in altera noxi nav et noi:i %6v formas recentioris aetatis indicia esse putat. Sed illud certe injuria eum suspi- catum esse, ex Mommseni collatione apparet, quo etiam alteri thesi non parum ponderis detrahitur. Tarnen vide quae de ratione inter utramque tabulam intercedente, § 21 congessi. — Praeterea apocopen non nisi in ttot- d'ivxeg U 30 uno vocabulo deprendimus, cf. notiq)vievoü 170, 174, noTiOTLaxpel 173, noTiyevo^evav Jl 24, noii- YXcayov n 107, noTiyiXaiyiüöa II 69, Similem inconstantiam animadvertimus in usu eli- sionis, de quo haec statui possunt: 1) Praepositiones ubique ante, vocales elisione afficiuntur, legimus enim an akXaXwv 75 et al., a^cov 50 ; B(p kxcnigu) 91; xar aXXov 157, xa^' a 10, 99, fier avTog 124; ^oi ^'AüiQivILiii etc. DeaV et nag formis vd. quae modo dixi. 2) Praeter praepositiones eam admittunt etiam xa, ovdij äöTE voces nee vero hae quidem constanter. Nam xa elisionem patitur : xa/[al']x' efingoüS'a 101, ^ oigyt ag- Tvaei 107, ai de % vno noXe^tD 152, oaoog x* «^ 160, sed intactum relinquitur: o%ag xo & yä 103, &^ ^ id-iloweg 105, xa/ at %ivi xa aAA^ 105, av xa ctvtoi de dialecto Ueracliensium Italicorum. 397 106, xa aXXi^ 117, xa iniß}] 128, ^ xa onpofxovdoiovcL 135, S xa enifiaQTVQrjowvTL 156. o<;(Jf elisionem patitur : ovd' eq>€Q^6vTi 131, sed eodem versu integrum manet: oidi aq)EQ^6v€i 131, oide ^g, oüde ^i', o^(j£ äkXog 136, oü(}€ aXXov 138, 145, o^de ifiiCQ^^ aovüL 145. cSoT£ elisionem patitur : cüar^ ij^iev U 30, sed intactum est in äoxe aai 170- 3) Ceterae voce» voculaeque, diy T€y eatl aliae in sermone Attico ad elisionem maxime propensae in tabb. Her. nusquam mütilantur. CAPUT SECUNDUM. De spiritu consonisque. §8. Despiritu. I. SpirittAS GLsper A. leni, qui in aliis dial. exst£|,t, antiquior (i. e. ex spi- rante ortus) in bis vocibus conspicitur: 1. laog 175, quod vocabulum olim a digammate in- eipiebat Cf. Boeot. Fiaoxella 1562, 1563, Hesych. Yiayov (= *FcoF6v), Igov ; ßi(i}Q (= *Fia)Q = *Flo(og) ' lacog; Homer, itoijg ex *eFiatjgy ac yestigia digammatis, quae ex hiatu apud Hom. apparent, vd. ap. Hoflfmann, Qu. Hom. II, 47. — Loog ex *FiaFog: *Fiaöog: ^laaog justa mutatione natum^ exstat etiam Smyrn.- 3137 II w. 44, 75: iq) iat] xal 6jLioi(jc, ubi tarnen Boeckhius mire eqp' Igt] scribit, quia lai; soribere se . Don ausum esse dicit^ in tit. Teio (Lebas, Lascriptiones gr. t. ni: ,,A8ie mineure" p. 34 No. 87, v. 14): aqp* ioov et in formulis Atticis: iq>^ iffrjg Y.al ofiolag, ecp [iarj xai ofioitjf (cf. Qiese, Ueb. d. äol. Dial. 302; Keil, Sched. epigr. p. 9; Curt. £tym. 353 et 639). Tamen constanter ne hae quidem ta- bulae asperum servarunt, quippe quae 149 et 1 70 loog formam vulgarem habeant. löog ex ^laoog: laaog prodiit, (laaog 398 Meister (Lesbiaca) forma traditur in glossis Hes.: looog' yaljfvij et £aaa ij uieaßog %o nQOTeQOv) vel sine product suppL *Fiofog, *Fiaoogi ^üaaogi laoog: laog. 2. newahcrjQida 105. Digamma in fronte Fhog voca- buli hie in media voce in asperum attenuatum est. — Ferog legitur in tabb. 49, 51, 53, 103, 104, 109 et saepius, Boeot. FsTia 1 569 a. III ; TiyLoni Fhieg 1575 ; Lacon. yiroQ (^= *FhoQ)' etog Hes.; Locr. Fenea Hyp. 14; Fhog Hyp. 33. Inoertae dial. yCTOg (==:Fhogy iviavrog Hes. (cf. Etym. 196). — ?ro? exstat etiam in inscr. Halic. (Wescher, Revue arch. 1864 p. 135; Keil, Seh. ep. p. 11): nad^ ecog, dwdsxe^^g, ewea- nai^dexsrig. Proxima vocabula vulgo aspero praedita tantum hie illic lenem assumunt. 3. ^Qyw in compositis äq)SQy€o, €q)€Qy(o 131, awe^ybi 133, quod vocabulum, olim a digammate incipiens (Etym. 171) etiam in Atthide aspero utitur in slQyWj aiqywfii, el^y- fÄogy eiQxn^. 4. o, a articuli, quos ab initio a sibilantem in fronte habuisse notum est (Etym. 367), in inscr. Locricis (Allen 1. c. 254) aspero carent, nisi quod initio tit. Hyp. "^aniFoma exstat. Deinde 6 legitur in Hieronis galea et x(o pro xat 0 in inscr. Cret. Bergm. v. 69. 5. ^laTveiog N. Pr. derivandum ab kazla, Dor. Ion. laria voce, quae e rad. vas orta digammatis vestigium in glossa Hes. yiotia (= *Fi(nioi)' eaxaQa servavit. Contra in inscr. Locr. Hyp. 7 i(ni(fy et in glossa Hes. svcla* kma asper ad lenem progressus est. B. recentiore tempore receptus in: 1. anQooxiQlaij quae axQog forma semel tantum recurrit in inscr. Corcyr. (Mus. Rh. XVHI 539 No. 2): xa^* axgov. Cujus de origine e rad. ak vd. Etym. 126. 2. oxrccJ, oyäorjKOvTaf onTaxaTloij onTctnedog, quod numerale in Unguis cognatis ut in Qraeco vulgari sermone asperum respuit. Tamen satis est memorabile, in duabus Unguis recentioribus asperum aeque atque in dial' de dialecto HeraclienBium Italicorum. 399 Her. huic vocabulo adhaerere^ dico Neo-pers. hest et Franco- gall. hvM (Etym. 636). 3. €vv€a, evBVTjiiovxa (Etym. 290). Fortasse, id quod jam Curtius (Etym. 642) suspicatus est, analogia reliquorum numeralium; quae nisi a consonis ineipiunt, asperum assumunt (cf. ^g, dvo, TQiQy Tetogeg, nivTSj Fi^,h7iTdy 6xt(6\ evvia, dexa, ßUatiy kxaTov) oxro;, evvia formas simili modo aspero donavit. 4. lag 6g adjectivum ut in eommuni lingua asperum in fronte gerit, qui tamen non antiquitus exstitisse videtur, coli. lAPON i. e. ^Idgiov in iit Ther. HB; Igog Aeol. Cum. 6, 16, Ale. 81; iftiagogKl,; 8cr. tshiras(indog. isaras =iag6g), 5. äfÄsg spiritu aspero ut in Att. dial. exornatum, quem non primitivum esse 8cr. asmat demonstrat. Lenem ser- varunt Aeol. cHfifieg, Hom. afn/iiey ac fortasse, id quod Curtius (Etym. 642) conjeeit, asper analogiae v^elg (ex jibsrnat) prono- minis tribuendus est. — Nam quodKuhnius (Ann. 11 260) censuit, quem Christius (Lautl. 109) et Savelsberg (Ann. VII 380) seeuntur, in a^ig et lugog spiritum ex sibilante ortum trans- positum esse in vocis frontem, uthic ordo evaderet: *aafxig: *d 'fiig: afiig*^ iaagog: *iag6g: lagogt certein ö^^'c; voce parum probabile est. C. incertioris originis in 1. ägvtjoigy cui vocabulo hoc solo loco asper additur — utrum ex corruptiore pronuntiatione an consonae alicujus olim in fronte exstantis residuum^^), usque adhuc pro certo dici non potest. 2. otaovTij cujus spir. asp. e digammate ortus, ergo leni in OLOovoL antiquior est, si Pottio (Et. F. 11 ed. II 248.) Fickioque (11 ed. p. 191) credimus, ut qui oiaio petant e rad. Foi Scr. vi {*FoiGw = veshjdmi)^ ad quam etiam redeunt oia^, olr^iovy Scr. proi-vi-tar ,,auriga", prorvaj-ana „Stimulus'^ Tamen significatio non satis quadrat, omnes enim 23) Fortasse de rad. vor „arcere, defendere" Fick II. ed. p. 181, üo. 4 cogitari potestt 400 Meister voces ab illa radice re vera descendentes (vd. Pott. 1. c) ducere signiiicant, nee vero ferre, II. Spiritus lenis A. aspero antiquior est in bis voeibus: 1. OQog ,,finis*S ogi^w, ogiOTai, ävcoQog. Item lenem deprendimus in inscr. Corcyr. (Mus. ßh. XVUI 575): o^Fo^ iaQogTaguxQiai;et Corcyr. C.1. 1909 : OQßogy necnon asper deest in Ion. (Hom. M 421, 0 405; Theogn. 826; Herod. I, 32 etc.) oii)og et Cret. (inscr. Bergm. vv. 20, 22) lOQog voeibus. Ex quibus apparet oqfog antiquissimam formam fuisse. Attbis asperum de suo addidit, fortasse, ut Curtius (Etym. 642) suspicatur^ ut oqog finis et OQog inons inter se distingui possent ^^% 2. ayw lenem primitivum etiam in comm. dial. ser- vans. In ayovra vero, quod bis in tit Oz. Locr. et in Att tit.. (Rangab. ant. Hell. no. 57, a, 10) exstat, nee minus in Attico rjyeiqx^ai, quod ejusdem stirpis esse negari non potest, asper irrepsit, quem ex antiquo digammate exstitisse fortasse quempiam, ut credat, commoverint glossae Hes. EAVOl. xXda/xa cxqtov , . . fid^rjg' xal OTQaxiiaTTqg' ^aKcovsg (con- fundit glossator ßdyog ei ßayog) et ßd^ov i^dza^ov ^dxwvBg (Schmidt: ßä^ov ytaTä^ov ^.). — Tamen ejusmodi consonae in Unguis coguatis ne minimum quidem vestigium exstat (Etym. 161), immo in ipsa Laconum dialecto vel ayiofiai lenem tuetur in ^Aytjoixoga (Alcm. fr. 16, col. 11, 19), * AyfjoiXaogj ^yyainoXigy ^Ay^jGavdgog , dy^TüfQy ita ut minime dubitem, quin spir. asp. tantum pravae pronuntiationi attribuendus sit; illae vero glossae nimis obscurae et corruptae sunt, quam quae fidem mereantur. B. ex aspero attenuatus in bis voeibus: K dfia^iTogy quod, quamvis jam apud Homerum 24) Omnino haec dialectus quo studio asperum adamaiit et affec- tarit, quisque ex ingenti multitudine vocabulorum intellegere potest a Keilio aliisque (Seh. epigr. p. 6; Giese, Aeol. Dial. 304) collectorum, in quibus Attici, ideo a grammaticis daawrtxof appeUati asperum de introductum ioquebantur. de dialecto Heracliensium Italicorum. 4OI exstet, tarnen a^ia^ivog Attico teniiius est. "Jina^cc enim com- positum est ex a§(J3v et ccinaj quae vocula oHm a 0 littera incepit, ut hie sitformariim ordo; *aof^a: afiaiafia. Eandem df^ict- tenuissimam formam habes in äfAvdig (Etym. 357). Asper vero a^a voculae v. 111 appictus est. 2. akia „contio*^. Ahrensius quidem (II 37) lenem antiquiorem esse credit, dllcc ab dlrjg i. e. dollrjg derivans, sed etiam las akitj dixit, quae a-o fere ubique (excepto nom. neutr. pl. ut duloa : öttA«) in o) contraxit. Dici possit, dkia quidem Doricum ex dokXrjg sed lonicum dlitj ex acAA/Jg (U. r 13) exstitisse, quamquam talis explicatio nemini, opinor, nimis placuerit. Contra Savelsberg (de digammo,Aquisgr. 1866 p. XVI) ex *äF6lia voce , quam primigeniam sumit, et aTiekla et dXla derivat, digammate aut in u mutato aut excidente. Sed etiamsi digammatis in n transitum concedere v^ellemus, tamen hanc explicationem gravissimas ob causa-s reprobari oportet, nam primum ex bis glossis Hes. : aTrello)- a7T0Y,Xeiu)y aniXlai' otjxol, ixxlrjaiai apparet non a-neXXix), d-TcsllaLy sed dn-aXXci}^ du^ilXai voces dirimendas esse, neque dXia uUo modo, neque quod ad sonum, neque quod ad signi- ficationem attinet, cum dneXXa conferri posse. Denique secundum leges contractionis Doricas ex aFsXla: d-eXla, nunquam dXia, sed tantum rjXia fieri potest. Quid, quod omnino dXia vocis primam vocalem 'ex contractione natam esse ilegamus? Quidni ex *FaX'ia: Dor. Ion. aXia : Heracl. dXia exsistere potuerit ut ex *FdXig: aXig'^% ^FaXiC^Eiv: dXl^Eiv cogere, adcorUionem convocare, ex *eFdXrjv\ idXrjv? Neque enim, quod miro consensu omnes, qui de hoc vocabulo verba fecerunt, viri docti sumpsisse videntur, dXia vel dXlfj vocis primam syllabam longam esse, uUum exstat testimonium. 25) Quod Odjss. v 136 hiatum admittit intolerabilem , cf. Hofif- mann, Qu. Hom. II, 42. 402 Meister Contra fjltaia vox ex ah stirpe a aÄ t] amplificata formata est. ^j4Xia cum spiritu leni hoc uno loco legimuS; contra akia in Doricis titulis sollemnc vocabulum est, cf. Corcyr. 1841 sqq., Sic. 5475, Agrig. 5491, Byzant. apud Dem. de Corona 255, etiam Boeot. Theb. C. I. 730. 3. TtaQS^ovTt 141. Praemittendum est, asperi vira apud Heraclienses ita viguisse, ut ejus signum non solum in fronte vocum, sed etiam in ligatura compositorum, ni muta, quae lege vulgari in aspiratam abiret, asperum praecederet, addendum esse censerent. Sic legimus ävekofievog 168, 176, aveoHjd'ai 153, nage^ovraL 107, TtaQe^ovtv 120, avv€Q^6vn\Z% TQUjjiilyvov II 16, 29. Tantum in TtaQS^ovct 141 evanuisse videtur, quod eo magis mirum videtur, quoniam in eodem vocabulo 1 20 et 107 ascriptus est — Tamen, ne citius quid- quam judicemus, sculptorem fortasse neglegentiae accusantes, recordemur, quaeso, inconstantiae hujus dialecti, quam jam saepius offendimus. Ubinam vero talis inconstantia ma^s exspectari et explicari potest, quam in bis spiritibus, qui tam facile et irrepere et supprimi poterant, ponendis vel omittendis? Sic, quod in bis tabulis semel Ic7og bis looi; legitur, non sculptorem, sed ipsam dialectum in culpa esse duximus, qua illius vocabuli spiritus non satis distincte et accurate pronuntiaretur : multo facilius in mediis vocabulis credimus spiritus tam obscure sonuisse, ut modo ponendi modo omittendi viderentur. Quae omnia cum mente colligamus, primum certum ordi- nem animadvertemus , secundum quem spirans littera in fronte vocabulorum evanescens primo abit in spiritum asperum, qui tum ad lenem descendit: FiaFog Hes. : i6og her. : laog her. et viJg. Fhng her. : nevrahrjQiäa her. : ^og vulg. *F€Qya) : egya) her. : egyco vulg. *oa : 6 her. et vulg. : 6 locr. Fiaila Hes. : ^loxieiog her. : laxla locr. ai^Qog vulg.: anqog her. de dialecto Heracliensium Italicorum. 4Q3 oxTfti vulg. : oxroJ her. ivvea ,, : svvia ,, lagog aeol. : Ja^og her. et vulg. a^t^sg „ : afi^g „ „ OQog her. : o^og att ay€Lv her. et vulg. : of/fi^i^ locr. *aafia : afxa her. et vulg. : a^a^iTog her. *Falla : akia ion. : dXia her. * in äq)eQyiOy €q)SQy(Oy avveQywy cujus digamma in titulis quidem nondum repertum est, tarnen ex hiatu apud Homerum {.4 437 XQoa Egyad'ev) et ex formis siqyw^ eigyco etc. concludi potest. 7. De loog el laog et de 8. ^loTiscog vocabulis jam satis § 8 dictum est 9. oiyAay €7ti~ olxo dofiidf en-oi'KLay qua in stirpe digamma non raro servatum est. Vide enim in tessera Peti- liensi foLxia C. I. 4 5 Locr. inifovxog, fieraFoixelvy aniFoi- x/of, alia composita in titulis Hyp. et Oz. ; Argiv. Tteddfoitoi C. I. 14. 19; Boeot. Fvxia 1563, 4 ; 1564, 10, atque ubi solum Fv , , . resedit, 1562, 4; Foinia 1565 certa einendatione ex EOIKIA elicitum. — Vestigia digammatis apud Homerum plurima collegit Hoffmann, Qu. H. H 32, quae apud Miio- nermum reperiuntur, Renner L c. 149, apudEpicharmum hiatom admittit in r/xw oXnadig (frg. 19). — Denique ne apud Hera- clienses quidem omnem digammatis memoriam perditam faisse demonstratur hiatu in iTCL-bixodofid voce. 10. In media Oi}og voce digamma evanuit, ut apparet ex Corcyr. OQfog (Rh. M. XVUI, 575) et ogßog C. I. I9i)9 formis; cum prod. suppl. eliaum est in Ion. ovQog et Cret. nt^og- 11. ^Tqxqa a rad. Fbq (Etym. 320 sq.; cf. § 4) olim» digammate incepisse, evincitur El. Fqd^qa C. I. 11 et lesb. l^^ijT'w^ (=*/*^iyTw^) vocibus ; quo etiam TTrva'O^OT^iOf inscr. Cret Bergm. v. 51 rettulerim, ut qui ^OqdxQiog = ^fgaig^i (quod jam Schneidewin. in Philol. IX p. 699 not. 2. cenwiit) 1 , ideo dictus sit, quia leges foederaque tueretur, ut dyoQaion, I , Zevg OQTiiogy Deus fidius vocatur. — De transitu F in ^ 1, dubitari nequit, cf. öFdv: dodvy Fd^ioi: ^Oa^og, Fd&^S' I« t^ 0 •de dialecto Heracliensium Italicorum. 407 l&iQf Bhaai^v: ^Ohaa/jv alia, quae congessit Curtius in ID. 518 sqq. Alia Yocabula, quae uon minus antiqnissimo tempore amma habuisse ex Unguis cognatis scinius, hie prorsus si, in quibus jam eo tempore evanuisse videatur, quo keca lingua nondum in dialectos abierat. OTc in inscr. Loer. Oz. v. 6 sive propter rudiorem Dunttationem, sive mero errore Fotl insculptum est; sed relativum ad stirpem Jas^ jd^ jat redire nunc fere omni. constare videtur. Cf. Allen 1, c* p. 252; Windisch, d. n 212 sq. § 10. De sibilante. L a servatum est in dial. Her. 1. in ^eg terminatione I. pers. pl. act de qua vd. § 16. 2. inter vocales cf. aywaavy ane^evQrjaafxegy äTtoyrjQdawvrif Ja, Tiaoi etc., ubi Lacones, a quibus Heraclienses Taren- is intercedentibus originem duxisse scimus, a in spir. asp. tasae traduntur (exempla vide ap. Ahr. 11 76 sqq.). — men cum Alcmanis fragmenta hujus mutationis ne vestigia dem prodant, neque in omnibus titulis Laconicae dialecti ispiciatur, neque in eis^ ubi exstat, constanter: apparet n non antiquitus Labonidi propriam fuisse, sed tempore 3dam non nimis antiquo irrepsisse et sensim tum propa- tam esse; quod tempus inter Tarentum urbem conditam smanemque et Aristophanem, sive, ut tempus summatim nprehendam, inter 600 et 400 ä. Chr. n. referendum est. curatius de hac re disputarunt Ahrens II p. 74 sqq. et rchhoffius, Berichte d. Berl. Akad. 1870 p. 60 sq. 3. in fine vocabulorum ubi receutior Laconum et Creten- m dialecti ain q mutabant, quod passim etiam in mediis sabulis fiebat. Exempla coUegit Ahr. II 61, quibus xo^- >n(0Vy xoQfÄOvg ex tit. Bergm. Cret. etxoQiurjrar xoofifjraL «sam Hes. addas. — Sed in tabb. Her. legimus aXXogy tßlXalogj atexvogy Jiwvogy Firog, Kaoveag etc. neque uUum Q (f mutationis vestigium. Itaque hanc quoque mutationem Cartias, Stadien. IV. 27 408 Meister post coloniam Tarentum deductam demum in Laconum dia- lectum ingressam esse eertum est. Neque hie alia quae lim saadeant; exempla desimt. Tacent enim grammatici de hac mutatione^ nulla vestigia insunt in Alcmanis fragmentis, nulla in inscriptionibus Laconicis, nulla in Lysistrata. Omnem copiam unus suppeditat Hesyehius. Quare hanc corruptionem recentissimo demum tempore^ haud diu ante Alexandrinonim aetatem in dialectum invectam esse crediderim^ posteriorem quam et a in asperum et ^ in <; permutationein. 4. De ^i]g nominativo, cui respondet att fufjv, dispu- tavi § 4. 5. Ante consonam sequeotem sibilantem non duplicant, quod faciunt Locri, cf. oaatig Hyp. 1 4, 35, Faaarog Oz. 14, Lacones: ^j^QioaTodafiog C.I. 13, Delphi: ^j^QiaafoyelTd^v 25, Argivi: Tekioaxag IßÖ alii, quos vide ap. Ahr. 11 100. — Contra legimus in nostris tabulis afig>io%aax^ai,, anioiaih ^j^giaiagxog, ^AqioxicjVy hcaarog etc. 6. Neque a ante t in z, ante x in x mutabant, quod assimilatione quadam reconditioreTarentinos,Lacones, Boeotoß fecisse tradunt(cf. Ahr. II 103); immo legimus '/armog (Lac izzia pro ioTta), ioraoaueg (Lac. m^aav pro eoTT^oav) ig xav (Lac. hTav)\ yriQaaxw (Lac. dtdaxxei pro diödcxBi), ZwnvQioxogy uiiaomöxog (Lac. äx'Koqy xccxtcoq pro döxogy xaaxog), 7. In at;xta Heraclienses o una cum vulgari dial. loqae- bantur, sed antiquissimam hujus vocis formam *Tvxia faisse Ahrensius cum aliqua probabilitate demonstravit (U, 64). Thebanos quidem Tvxa pro ovxa dixisse ex Athen. XIV, 622, a, comperimus et ejus Siciliae urbis, quam Cicero Verr.lV c. 53 Tychain vocat, antiquissimum genuiniunque nomen *Tvxri (= ^vxrj) fuisse Ahrensius putat. U. a geminatuip, quod aliae dialecti in simplex o at- tenuabant, servatum est in his formis: 1. edaood^s^a (II 28, 54, 60, 68 al.), quod etiam apad Homerum duplici sigmate scriptum exstat Jam hac ceteris- que Doricis formis duplici o exaratis illa opinio, quam an- de dialecto Heracliensium Italicorum. 409 A grammatici usque ad taedium dictitabant, metri causa a .libus in vocabulis apud Homerum duplicari refellituT; ita ^ quod vel nunc quidam magistelli non desistant eam pueris raemandere^ dici nequeat^ quam sit perversum. Immo ubique geminatum antiquius simplici esse constat inter viros doctos; ;que in ddaaa^ai verbo ejus causam radicem esse in o i\ T exeuntem censendum est Ad daa radicem didaouaij i4xax^7]Vf daa/noQy daiofxat formis; ad dax praedenti dariof^ai ueimur^ ita ut ne Leskienus quidem, qui de hoc verbo in tud. II p. 122 agit; utra ei re vera subsit; ad liquidum 3rduci posse creda.t. 2. (SO ex aj ortum in a) ooaogy quod ex *j6zL'0g: *ozL^og: *ocFi-og exstitisse videtm*; si comparamus xoaaog cum lat. tot, toties^ totidem, Apud Homerum quoque (e. gr. -^ 186, 516, Z 454, / 160 etc.) et elegiacos iambicosque (Renner 1. c. p. 160) frequens est, ac vel apud tragicos in carminibus Aesch. Pers. 864 et Soph. Phil. 509 ed. Dind. P. Sc V. ed. legitur. b) fiiaoog ex *fi€^-jog scr. Tnadhjas lat mediuSj Doridi commune ciün Homeri dialecto, nonnusquam etiam apud tragicos ac vel in trimetris (Antig. 1223. 1236. fragm. 239, 5; in canticis Trach. 635, Oed. Colon. 1247 ed. Dind.) exstans, rediens in MeooafißQvavwp nomine C. I. 2053, c. 3. oa ex oF natum in terminatione dat. pl. : IWaaa^, oiovraaaCf Tr^ocTödwaaat, i7ro^X0>^öf^ört(cf. §3, l). Suffixum fai ex oFv (indog. sva) ortum recentiore tempore in om- ubofi dialectis, maxime in Atthide, ad -at redactum est* 'amen -aat reperis etiam in trimetris tragicorum (Eur. Ale. b6 XBigeaai^^ saepe in canticis, cf. Gerth in Stud. I^ 255). m. r. 1. Heraclides ap. Eust 1654, 23 (Ahr. p. 98 not 6) apud Tarentinos in aa abiisse refert in oakniaaio, laycTiaata, faaaio aliis vocibus. Fieri potest, ut hoc praeceptum recte 3 habeat (Ahr. non male animadvertit, Latina verba in -isso 21* 410 Meister itide manasse videri, ut xw^dCcj comissoTj crrrtxt^cd cUticmo), id certum est; Heraclienses hac in re Tarentinorum dlalectom minime secutos essC; ^ enim servant in xa^Tr^^o^ai, oQfyj Item contraria aa in ^ mutatione; quae Aeolibus propria (Ahr. I 46) etiam Tarentinis a grammaticis (Ahr. 11 tOl not. 3) tribuitnr, citantibus nld^Wj dvd^Wy vl^o}, /ue^w^pro TiXdoao), dvdffao)^ viaawy fxeaacjv ut Tarentina, si omnino recte traditur, Heraclienses prorsus abstinuerunt, ut praeter alia ngdoofa vocabulum demonstrat. 2. Mutationem t in ad, quippe quam apud Alcmanem quidem et ceteros lyricos poetas saepissimeque in scriptis quae Doricae dialecti tantum ementitam speciem prae se ferunt, deprehendamus, nee vero apud Pindarum neque in ullo titulo, Ahrensius rectissime omnino a Doride abjudicatam uni Lesbiacae dialecto vindicavit, quam lyricos etiam aliis in rebus (cf. -oiGa pro -ovauy nedd, xkawa^ ßJir^g ap. Alcm.) imitatos esse scimus. Neque illius d (in mediis vocibus da) quod Lacones et Megarenses ejecta j sequenti littera retinuerunt (Ahr. 11 94) reliquis Graecis d/ in ^ mutantibus, ullum vestigium {id Heraclienses penetravit, immo dicebant: ^a^ioa}^ Zcinv^ogj xaQTtl^iOf OQi^w etc. § 11. De liquidis et nasalibus. 1. De liquidis nil quod commemoratu dignum sit, dial. Her. nobis suppeditat, nisi mutationem A in i^ in 0inlag N. P. — Grammatici enim non raro testantur ä Doribus i in V mutari ante t vel ^, cujus rei haec afferunt exempla* ßevtLOVy ßevTioTogy devra, evco vel hno^ ^^v&^Vy xevro, Wivtic:, q)ivTaTOQ. Ac legitur apud Theocritum saepe evd-eiv^ semel (V, 76) ßivxioxogy nee vero apud alios hujus diaJ. scriptores neque in titulis ullum exemplum exstat — praeter qnytdtai Epich. 31, OivTLQ N. P. Pindaricum, nostromque Wvniag. — Itaque non tam Ahrensio assentiri velim qui (U lU) hanc mutationem non omnibus Doribus communem fuisse, de dialecto Heracliensium Italicorum. 411 dubiumque esse^ imm apad Siculos constanti usu frequentata sit, autamat^ quam Ulis exemplis non certam justamque legem phoneticam, sed potius corruptiorem pronuntiationem prodi putare^ qua hie illic, imprimis in rad. (piXj ante dentales A in v mutaretur assimilatione quadem reconditiore (Etym. 410). — Sed prorsus errat, cum neget (p. 110) Olvrig et Ocvjiag a (piX derivari posse, quod nomina Oilxlag et Oikrig apud reliquos Graecos non reperiantur. Primum enim, si modo Olvrig et (Dilxigy Oivziag et Oilrlag simul legantur in Doride, quis ea ejusdem originis esse, seil, a rad. g)il derivata, negaverit? Tum vero haec et alia "nomina simillimae formationis frequentissima sunt et in Doride et in reliquis dialectis. Hie habes omnia, quae in Passovii lexico repperi: 0ilT€ag Et. M..795, 15; Tzetz. ad Lycophr. 633. (OlkTfjg Mionnet. 3, 273. (Pilziddrig Demosth. XXXV, 20, 34 (Ö>. Svneraiiov ergo Atticus). (piXzlag R. Rochette, lettre k M. Schorn p. 55. (DiXtivri C. I. 5265. 0ik%ig Laert. Diog. VIII, 88; Jamblicbi V. Pyth. p. 532, ed. Eaessl. OiXTodafiog Act. Acad. Boruss. 1844 p. 278. 0ik%(ovy Plaut. Trin.; Boeckh, Staatsalterth. vol. III p. 390 Urkund. X, v. 25. V pro X habent: a)tWag Paus. IV, 16, 2; IV, 4, 1. Oivieag Et. M. 795, 12. fpivriag Diod, S. exe. 554; Plut. Mor. p. 93 E. ; Jambl. V. Pyth. . 270; R. Rochette „Journ. des Sav.^* 1830 p. 120 etc. etc. 0ivtidg Diod. S. exe. 495 etc. 0ivTcg Pind. Ol. VI 22 ed. Bergk. WipTvXog Anth. VI, 192; C. I. 5567. WivTio Anth. VI, 288. 0ivT(üP Anth. Vn, 503; C. L 5428, 5610. Quibus comparatis ne minima quidem dubitatio exoriri 412 Meister potest; utramque norainum classem ad eandem stirpem <]f)cl redire^ quam saepissime ad nomina propria forroanda ttsiuv patam esse et notissimum et apertissimom est. 2. Nasales tarn propinquas inter se esse, ut qualis ponatuT; a natura consonae, quae in singulis voeibns sequitnr, pendeat; notum est; et exspectamus quidem ante dentales V, ante labiales ^, ante gutturales nasalem gutturalem, quae y nasali; quod vocatur, sollemni usu significatar. — Tarnen in inscriptionibus non raro hanc legem neglectam videmus; sed ea tantum ratione^ ut v vices /ci et / nasaliam suscepisse, quod ad scripturam solam, nee vero ad ipsam pronuntiationem speetare persuasissimum habeo, contrarium vero nusquam conspiciatur. — Sic, ut primum v pro f nasali usurpatae nonnulla afferam exempla, legitur in inscr. Loer. (Allen 1. c. 245) avxfaqaivj ivxaleifÄivifiy amiocag, arxcatog, Xav%dvELv^ neque usquam y nasale, in Acam. Bvyvg 1794 h, in tessera Petil. Mivxtov C. I. 4; dvyeXiag^ TvvxdvsL 2347 e. Deinde munere ^ labialis nasalis fungitor in Locr. Hyp. ävqxkaQog, Coro. ävniXwv C. I. 1840, Tcivmrjg C. I. 90, Arcad. hiornvßoia C. I. 1515 etc. In dialecto Heracl. in Universum eae leges valuisse videntur, ut v ante dentales et gutturales, fi ante labiales poneretur. Primae legi quod repugnet, tota Gra^itate nuUum exBtare exemplum jam dixi, alteram autem et tertiam etiam in bis tabulis nonnunquam desertam videmus. Sic scribitur quidem dvavyeXiowiy dvyQdq>sVj dvygdtpaij dvyqoi' xljdvTcoj avTcod-aglovrij dvxwQi^avtegy sed syywvov et /r^y- yvog; sie djn^iiax^codij, afineXog^ dfincikjj^iay efAßxxXai^EfißoXo^^ i/unQTjGovTi, i'fjLTiQoad'aj nsfÄTTra, sed praeter kxctco^Ttedog II 24, 31, 38, 69 exstat exarovrisöog II 42, 47, 54, 60, ita ut bic quoque inconstantlam quandam si minus dialecti Her., tamen tabularum Her. reperiamus. lUius vero enclisis, qua nasales, ut in singulis mediis vocibus, sie in fine vocabulorum consonis subsequentibus se aecoramodant, quam in inscriptionibus praecipue anti- quioribus frequentissimara esse scimus (cf. Giese, üb. d. äol. de dialecto Heracliensium Italicorum. 413 Dial. p. 84 sqq.); unum solum exemplum in tabulis exstat i^ifi€v 41, contra %ov nqmnv 113, tov nag 113, rav ßvßklvav fiaoxdlcfv 92, tccp fxev 180, Iv fieaoip II 24 etc., et si ad nasales ante gutturales positas spectaraus: Fiäiav yav 13, iccQccd^ aal 32, ngäTOv xioqov 113 etc. 3. V a(paX%vayei(naLj xqriinaiy ekeaiw, XQV^^ Locricas formas antiquius or ex tt ortum servasse contendit, quod reliqui Graeci, quo solent, studio tenuem post sibilantem aspirandi (de quo vide Kuhn, in Ann. III et IV; Etym. 457) in o& mutassent. Tamen his formis exceptis dialectus Her. aspirationem tenuium, quae in Cretensium dialecto (cf. Hey, de dial. Cret. p. 31) et in lingua vulgari (cf. Röscher in Sind. I ^ p. 63) latissime patebat, prorsus respuit. CAPUT TERTIUM. De nominum decUnatione, § 13. De substantivis et adjectivis. Praemonendum ^st dualem numerum, cujus omnino in Doride Aeolideque pauca tantum vestigia exstant (Ahr. U 416 Meister . 222; I 198) a.diul. Heracl. prorsus abfuisse videri; sie legi- tiur dvo anejpvzag 11, 79, 82, yroiJe^ ovo 11 55, 56, dvm TQiyvwp II 21, dviov %oiyU(s}v II 36 etc. In I. et II. quae vocantur declinationiboJB dial. Her. nil habet, quod a ceteris Doricis discrepet, nisi quod ib acc. pl. ubique v cum productione ejicit, ut ^g^ -<»$ exsistat, aliis Doriensibus -avg et -ovg servantibus, aliis v dne prodactione suppl. deterentibuB (Ahr. II 104, 172). — Quod in genet. sing, semper -ä, in gen. pl. ubique ~av terminationem usurpat, a ceteris Doridis generibus, quae licet grammaticis non- nullis alia testantibus, äo et dwv terminatiönes ignOrant, non distat. Praeterea verbo tantum moneatur i'nnltov pro vulgari e^nXetov dici, Attica, quam vocant, declinatione non adhibita, et in ^oaig contractionem, quam in hacsimi- libusque vocibus Attici capessunt, omitti. — De ceteris sufficiat exempla quaedam ex ipsis tabulis deprompta ap- posuisse : ya, yag, y^, yäv; yvaiy yväv, täigj ilaiag, 0iVTiagj Oivxia [(Z)ivi/a, Ov»i;lav\\ oQuatai^ 6Qiaväv\oQim(U^) 6QLaT(ig\ ; Silos, äQVfi(0, aXXifi, allov ; oxoivoi, axclviav, ÖQVfiolg, a%oiwa^ divd^ea, devdgeiov^ devd(i€oigy divd^ea^ III. declinationis, quod primum ad terminatiönes atti- net, dat. pl. notandus est, cujus in bac dialecto et omniom antiquissima et recentissima forma exstaU Praeter -aaöi enim, de qua § 3 dixi, Heraclienses etiam at terminationem adhibuerunt in Tiäoi dativo, qui in aliis Doridis fontibus ut in dial. Aeol. Ttavxeaöi sonat, ex ^ndvtaooi debilitatus, apud Homerum et ttccvtsool et näoc exstante, ita ut utram- que terminationem ab sat antiquo tempore videamus simul usurpatam. Stirpium in -£g has formas legimiis: Fax sog, Fit eh FetTj, Faxeiov; x^Q^^^^9'i Ti/LioxQdTtog; ex quibus apparet, dat. sing, et nom. pl. contrahi, sed genetivi in neutris vocales immutatas relinqui, in Tifiox^dvias ^ ^ ' vocaletn abire. de dialecto Ueräcltenidum Italicorum. 4 17 Eandem rationem, quamquatn in his ipsis stirpibus Doris admodum vaciilabat, pieraeque ejus partes sequebantur^ lativum enim non contractum nusquam deprendi posse 'acile intellegitur; ea plerumque contrahitur, servatur in wfiaQBcc Epich. 23, xdgqiea Sophr. 45, rilea Cret. 2556, 25 ; ^enetivi non contrahuntur, nisi in recentioribas titulis; tarnen nscr. Teg. a Eirchhoffio ad dial. Lac. relata Fatiov praebet. — Ejus vero, quam in Boeotica dial. solam valere scimus, i in i mutationis (cf. Boeot. Fhia, nga^iveltog^ FiytatiFhieg ftc.) praeter TifÄOn^driog in dial. Heracl. apud solos Cre- enses exempla reperimus, ab Ahrensio (11 234; 122) quidem n suspitionem vocata; sed, ut jam Heyius (de d. Cret. 13) nonuit, injuria. Sunt KQrjtoyevia' Kqfftoyevrj; tigiog' x^egovg] Fovdia* Vevdrj; yri&iai^^Frji^itxy ^^ (Ahr. II 51 yrj^ia nutat in *Frjd'ea; de alia mutatione cogitat Schmidtius). Stirpes in i per omnes casus t servant: n6ltg,7t6liogy tökif 710 Xiv; Atticeie formae non nisi in recentissimis rel corruptis titulis leguntur. Acc. Tg ig ex ^rgi-vg deducendurn esse Curtius de- nonstravit in Ann. vol. I 258; xovg nominis (ex *x^F-g) li casus in tabulis leguntur: x^^Q (ex *xoF'6g)f ^ot* (ex XO'fi), acc. plur. /ovc; ex *x^I'vgi *x^v~^g. Lege vulgari a iaciov- stirpe formatur gen. (.lalovog^ i fueioa- stirpe secundaria acc. sing, faelo), Denique legitur in tabulis dat. vdati stirpis vöax^ 3X vdaQT*' ortae. § 14. De pronominibus. 1. Pronominum personalium unum tantum in tabulis 3XBtat: af^ig ex afii-eg, cujus vocalis ejectionis compluria Bxempla § 5 p. 52 sq. et not. 20 congessimus. 2. Articuli nom. pl. ideo notandus est; quod illa incon- stantia, quam huic dialecto propriam esse jam saepe demon- stravi; plerumque rot, ter autem o l exstat : ol uaglaßortsg 107, oi nqia^i€voi 107, o\ ^la&cooafjiii^H 150. — Quaretabulae Heraclienses apertissime non nimis antiquae esse demonstran- 418 Meister tur» nam cum in plerisque titulis bonae aetatis toi^ taiy in plu- rimis post Alexandrüm scriptis ci, al formae solae regnant, sunt nonnulli medii cujusdam temporis^ qui modo Toi, rai modo Ol, al habeant (sie in Rhod. 2525; b, hae exstant nom. pl. articuli formae: toI ccQXov^sg; xoi aQxovreg o% ze iveata- noveg xat ol ^era tavTa ael cuQOv^evoi; toi agxovrsg aÜ toi iv aQX^ eovreg; %ol aQXOvtBg ol ^eza Tovza det algoificvoi) atque inter hos etiam Heraclienses referendi sunt. 3. Saepius et relativi munere pron. demonstrativurn fungitur et demonstrativi munere relativxun^ quorum priorem usum in omnibus dialectis atque omni tempore reperimus; posteriorem vero non nisi recentiore tempore^ nam Pseudo- Pythagoreorum et versus alicujus Epicharmo male ascripti auctoritates non satis graves esse, quibus Dorienses matorius quam reliquos Graecos og fxiv — og de ]pro6^iv — o de dixisse evinci possit, Ahrensio (11, 276) concedendum est. — Exempla verO; quae huc pertinent ex tabulis, haec sunt: a) Demonstr. pro rel. v. 13: zav ßiölav yav int tbrav- TOfxov tov oqitovta zeig te Jiovvow x^Q^S ^cti thv Kwviag 6 Jiiovog snaiAwx^; 88: ciQid'fjLog oq(üv tüv eatdaa^eg; 167: tov avro^ov tov ogi^ovra tcig tb Tfu Jiovvaw x^Q^S >tat t^a OivTiag 6 Kgarivoi Ttafjuaxä. b) Rel. pro demonstr. 80: ini Tag TgiaKOvraniöio (seil. sardoafieg dvroqwg) TETogag dTtexovrag an dXXdljm a fiiv TQidnovTa Ttoöag, (jc de FUari. 4. Pronomen ooTig in tit. Dor. C. I. 1688 o indecli- nabile praefixum habet, quem morem frequentabant Attica (Kuehner, Ausf. Gramm, p. 471), lonica (Buttmann, Ausf. Gr. Sprachl. 11 ed. I p. 302) Aeolica (Ahr. I 127) dialecti. § 15. De numeralibus« Haec numeralia leguntur in tabulis Heracl.: ^]g, (lia, ev TtqäTog ävo gen. äviov detnegog TQig nom. acc; Tgelg nom. zgiTog Terogeg, TtTogag^ Terogwv; TeToga Teoadgwv Teragtog de dialecto Heracliensium Italicorum. 419 Fi^ FexTog intä kvvea äeyia dinazog dexa ?r II 34 d€7ca dvo 29, 11 53 dexa tQia II 68; vgeig xal dexa II 15 dexa zivoQa II 86 dexa Tiivve 11 69, 99, 106; n^vte xat dexa 141 dAta Fi^ n 40 öiyca eTcia 11 61, 104 o%%ui xai dixa 140 Finatiy FsixaTi TQidytovta TQiaxo(n(ala) TSTQ üJTLOvta ; TeoüagaKOvra nevTi^xovta Fa^TjXOvra eßdefm^novra oydorjuovra evevrjuovra eKaT6v{7tedov) di^aucctloc (Öiaycoaloi.) tgiaxatiot Tetganarioi (reiQaiioaioi) TievTaxaxioi Fe^axaTloi entaxaTloi oxzaxatioi Pro oydo'^novta antiquior Doris oydaixovra ut tetgoi' xovra dixisse videtur, quod Theoer. IV 34 et saepius in lonica diai. exstat (Ahr. U, 280). Singularitas non proprio numero, sed solo sabstantivo, ad quöd pertinet, exprimitur, cf. a ya[i(xi:a&io&rj\ zetQaxaziüßv dexa ftedifivwvj Ttddöcxog 52; eyivovro axoivoi . . . exarii' Tgidxovta iQig, oQiyfiora FixaxL Fi^j novg 11 34; a yä i/Äiö%)'(jid7j . . . diaxooUav Fe^TjXOvra kvvia fiedifivcovy x^ogy dvtjv xoLvixwv n 35 etc. In numeralibus denariis (inter dexa et FixaTt) dixa voci Heraclienses numerale singulare sine xai addere sole- bant, ergo dexa ^Vy dexa dvo; tarnen morem tritiorem se- cxintur formae TQeig xai dexa^ nevte xai dixa^ oxtw xai dexa, Numeralia composita supra Flxati ita semper dispd- nuntur, ut maximus numerus praecedat, reliquaque numeralia 420 iieißter pro numerorum magnitudine sequantur, ut 19; Fe^aiuniai TevQoiKoyva F«^, 23: diaxaTiat eßdeinriTiovra TQig, 37: dto^J/a« diavcaTiai h'iyLati nivts f^fiiaxoivov etc. CAPUT QUARTUM. De verbonmi decUnatione. § t6. De terminationibus quibusdam. 1. I pers. pl. act. ubique iu -^eg exit^ quam termina- tionem olim toti Doridi communem tertio demum saaculo « vulgari prop^lsaID fuisse e consensu omDium fontiom; qni nee pessimae notae nee aetatis tertio saecalo recentioris sunt, plane apparet (cf. Ahr. 11 291). 2. Etiam diutius -rrt III. pers. pl. act. terminatio in titulis Doricis retenta est e summae antiquitatis memoria; in bis tabulis iegitur plus quam quadragies. 3. I. pers. pl. pass. in -fie^a exit: f.dixa^dfie^a, natedaaadfied'ay noTsdaaadfisd'a^ non in -^€0^a, quam terminationem tantum apud Theocritam (IV 39, VBI 13, XIII 4) et in Lysistrata (1006. 1161) exstaatem Or%. Corinth. p. 181 omnino injuria Doricam dixisse videtar, poetis potius varias dialectos miscentibus ascribendam. (Cf. Krueger 1. c. 536 ; Gerth l c. 256 ; Renner 1. c. 23). De explicatione (xead^a terminationis ex altera communi vidfi Schleicherum in Comp. 694. 4. ÜI. pers. pl. praet. pro vulgari -^av t^miafttiQneiD cum verbo subst. compositam, breviorem eamque antiqai- orem v, ubique adsumit: ctneoTaVj dciyvov, xaveii' udo^^ev. Quod tantum cum correpta vocaU se iconjungit^ licet reliquae omnes ejusdem systematis personae produc- tam servent (typw-fugy syvw-tB^ ayvo^v^ emä-fuVy i'tnä'tt imäv ; €diyidad7]f/,€Vy iömdodTjTe y eäi'ndad'Bv etc.); sequenti vxy olim in fine hujus formae exstanti cujus memoria etiam ab accentu fliyovy iöixdad^ev etc. servatur (cf. Ahr. II 28), explicatur, cum ante duplices consonantes saepius jonga^ syllabae corripiantur, cf. dtjfiotävg: öi^fimäg; dfjfiiovQyog: de dialect? Heracliensium Italicorum. : 42t dor. SafiiqQyog; dnodei^ig: ion. dnoöe^ig, r^Oü(ov: f!aowv; (A^ltßxtv: fiiCfov etc. Longioris terniiiiationis in Doride tantura suspectissima exempla exstant; breviorem adtniserunt etiam poetae epici, lyrici, tragici in canticis (ut Hom. isv M33, i'atav et otdv Z 106, / 193, P 343, TtQOTi&ev a 112, fit^Uv q> 377 etc.-, Find, iav Isthm. I 25, tl&ev P HI 65, mtvav N. V, 11, ifilX^av N. II 22, Isthm. II 29 etc.; Tragici: eßav Pers. 18, djisäQav Aj. 167, /.aiißctv Trach. 504), nusquam vero poetae elegiaci et iambici. — Denique quod Aeoles qnoque bre- viorem terminationem usurpasse graramatici tradunt, apud Lesbios solam longiorem, apud Boeotos neque banc neque illam legimus. 5. De III. sing. conj. triplici terminatione iß^ r^y av % b disputavi. 6. Infinitivus verbi substantivi in fiav^t reliqui (praea. act.) m ,av exeunt, i^fiav; dvyQdg)av, ax^^f vnaQxaVf quae suffixa diversae originis sunt. Prioris stirps rnana et plena pristinaque forma Graeca in lingua fiavai est, ex ^ia-fiavai fiebat in severiore Doride ^rj^fiavai: fifiavy in mi- tiore Doride et apud Boetos "al-fiavai : al^av, apud Lesbios *6fjL''fiavai: ^(Xfjtav. fiaiv terminatio in at^aiv inf. Rhod. et Agrig. (Rhod. 2525 b, 100; 2905, I; Agrig. 5491) tantum .analogiae infinitivi verborum in u debetur, quae opinio eo maxime firmatur, quod in eisdem Ulis titulis etiam dvad'l- /ufiiv, dnoöofiaiVy TtQOTid'efiaiv infinitivi leguntur. Corrup- tissimae vero sive pronuntiationis sive scripturae est ijfirjv forma in inscr. Drer. 46. 79. — Alteriüs suffixi stirps est „ana^^ ac Graeca plena et pristina forma -avaif aperte ex* stans in inf. pf. act. lalvx^ivai neque minus in inf. praes. verborum in fii, ubi *dö-avaiy *3'a'avai ad dovvat^f d'aivm coalescunt Sicut vero iiavai, in fc£v, sie avai in av mutila- batur, quod suffixum in vulgari lingua frequentissimum ne a ceteris quidem dialectis alienum est ; ut in vulgari lingua et in mitiore Doride ex ^daiöa^av^ ♦/ai^fi-ev, ^aQna-av fiebat daldaiv, ^cat^««', ^naiVy sie in Laconismo daidtjVf x^hv^y 422 Meister ^nr^v. — Aliam vero rationem Heraclienses videmus iniisse^ qui alteram € ejicerent, simili modo^ quo Boeoti ex *ri^e- €VTi (vulg. Ti^eioi) fecerunl tid-hrij vel Oetenses exTI^i- avai€'£g (tit. Hier. Prians. 46) ITgtayai-^s (in eodem tit. 30), vel ipsi Heraclienses ex a^i-eg: afiig. — Eandem viam ingressi sunt Cretenses (Hey 1. c. 23); Theraei, antiquiores Delphi (Ahr. H 176). — Neque dubito^ quin HeraclieDses etiam verborum contractorum ^ atque aoristi 11. futuriqae infinitivos, quorum exempla in tabulis desunt, in ev ex- euntes habuerint, ut legimus in Creticis titulis avxjfoqiv im* Xioqev (üt Gortyn. 10. 6) i^aXhj hßaUv C I. 2555, 9 apud Älcmanem yafihy inaiviv (fr. 16, I 17; II 9) etc., quibus in formis seu duae £ elisae sunt, seu, si mavis, yocalis con- junctiva non intercessit, ut vel talem origihem sumas: ^yaf^e-e-ev (ut ^qpep-fi-cv) ; *'yaf^€'€v (ut q>€Q^v): ya^evy vd hanc: ^yafie-ev (ut tid^^evai): yafiiv. 7. Peculiarem terminationem dial. Her. habet in inf. pf. act.: TcetpvTavxfjfiev et nenQWYyvevx'^fiev^ qnoA non ita mirum ei videbitur, qui cum ipsius hujus infinitivi diversas in singulis dialectis formas, tum vulgaris fonoae recentem originem considerat. Apud Homerum enim -evai nusquam exstat, cujus munere ^fievat vel ^abp fuägitar: nenltjyifievy dvwyifüBv etc. Aeolum est ijv in iTniB&em^- nfjv Cum. 17 et Te&vdxr^p Sapph. 2, 15, mitioris Doridis ny in yeyovsiv, yeyomeiVj öedvxeiv (Ahr. H 330). — Quaeritur nunc, qualem rationem Heracliensium terminatio cxuA ceteris habeat. Primum in bis quoque infinitivis duplex suf&xum aoi- madvertimus: fievai: (xbv et avai: bv, Hüjus plenior forma patet in inf. vulg. XsXvx^evai^ tenuior in Aeolicis Doricisque formis, in quibus s vocalis conjunctiva ex a attenuata (ut in III. pers. sing. laXvTfL-^B) cum ev terminatione pro singa- larum dialectorum legibus contracta est. Alterum vero sof* fixum Homero et Italiotis proprium erat. Apud illum ju£yff< et (lev aut nulla intercedente vocali cum stirpe perfecti de dialecto Heracliensium Italicorum. 423 conjungitur: T€-TAa-^6v(ai), Te^&vd-f^eviai) , Yd^ixev^ai) etc. aut vocali conjunctiva stirpi adjuncta: avmy^i'^fjiBVj y^^^ymih- i'fiavj n^^nkrjY'i-fxev, Quod idein reperimus in lingua Ita- liotarum: avr£-7r6-7ro>'v^-6-jMfii' ap. Archim. de plan. aequ. p. 8 et 7iQ0"€id-i-in€v ap. Archytam in Append. Stob. Gaisf. p. 46. — A quibus Heracliensium infinitivi tantum eo di- stant; quod vocalem, quam conjunctivam dixi; productam habent. — Quae productio analogiam habet in ion. Ti-dTJ- (nevai, ri-d^i^-fievog etc. producta vocali, in pf. laä-^t, iWg, laä-Tif quibuscum etiam producta vocalis in Latinorum pf. dedi, dedit (dedei, dedeü vel dedM) conferri potest. 8. Imperativi hae formae in tabulis leguntur: avyQa- tpdvTw III. pl. act., nqoyiaddadii^ia&to III. sing, pass.; inaXdod^io HI. pl. pass. Terminatio -ad'io in nQOxadds- dinoLO^o) a vulgari non distat, utraque altera vero -rrw et -CTi^w antiquiori Doridi propria est, nee raro in hujus dia- lecti titulis repefritur, hau dubio ceteris antiquior ex aetate indogermanica servata. -i^w prorsus respondet scr. -^dty lat. -räOj ac -vrtjv forma vulgaris, quam ne Doris quidem prorsus respuit (Ahr. II, 296), nasali aucta est. Denique -^ioaav forma ab Homero nondum usurpata recentissimo demum tempore in Doricis inscriptionibus comparet. — ' Eadem ratio intercedit inter triplicem HE. pers. pl. pass« terminationem : öd-w, a&tav, a&(oaav: aS-ta omnium antiquis- simae postea v in fine addita est, tertia vero eodem aav aucta^ quod in edo^oav, dtdoif]^aav, iöedoixe-aav, elv^aaVf Ivhio^av etc. apparens, verbi subst. III. pl. residuum est Itaque ettiam ab hac parte dialectum Heracliensem inter antiquissimas videmus versari. § 17, De augmento et reduplicatione. 1. oixodofÄTjTai et oixodofAr]fjt€va reduplicatione ca- rent ut olxi^fiai apud Archim. Aren. p. 319, etiam in Attica dialecto ot diphthongo in temporibus bist, olvi^u), olxovgeia, oiaTQaWy oiaKi^w verborum augmento non mutata. Oartias, Studien. IV. 28 424 Meister 2. anaxataaroLoa^ag 11 22 forma aperte corrupta in änoncdeaTaaafiag corrigenda est (nee vero in anaxaicma- aafiagy ut editores C. L scripserunt); licet MazoccL p. 264 eam venditet pro duobus augmentis praedita ut kdiQwy, if^xaiv etc. 3. Secundum leges vulgares TiQwyyvavo} a TTQwyyvoq i. e. nQO-dyyvog) derivatum pf. TianQCDyYvavxay iv-ddu) vero pf. ivdadifaxa habet 4. ol'0la Attica quae vocatur reduplicatione utitor, ut omanü Lysistr. 1157. Tarnen cfKOvo) verbi perf. anovta sonuit (Ahr. IE 337), spreta illa reduplicatione. § 18. De stirpibus. I. De stirpe praesentis. Verba in /ut et ea verba in oi, quorum stirpes in cod- sonas yel molles yocales exeunt, nil singulare praebent, ita- que statim ad verba contracta decurrimus.« a) Verborum in -ocii unum exemplum in tabulis.exstat: in-akdad^o) quod ex breviore stirpe ila exstitit cum ter- minatione -oad^ta^ ut § 4 demonstravi^ composita. Praesens IXiio apud Homerum^ Pindarum^ Euripidem^ adeo Xeno- phontem (Cyrop. VIEL, 3, 32), in Doride apud Theoer. V, 89 et in Locr. Hyp. 8 legitur. — Sed ad verba i|i a» Ahrens II 313 etiam lnLßfi{Vl%) formam delegat. Videri eam a Dorico verbo inißai derivandam, quod primumdocer^t vicina praesentia: ai di xlg xa imß^ ij va^ai ^ q>aQai %i %üv av %^ i«ß^, y^ ii T^fjiv davdqiiav ti xoTizy ^ tcqi^ r} aXi-o %i aivr/rai. Deinde Doridem Atticae linguae oontrariam rationem sequi et in conjugatione ^ contracta et in conjuga* tione in /u*, illic 7] pro ä, hie ä pro 7] proferentem ; nam ut OQyg, bqrj Dorica esse pro conjunctivis OQ^g^ 6q^^ ita tI^S et tI^ pro tlfjg et tIjj. — Atque aa et ai] in Doride in rj coalescere, ita ut conj. praes. verborum in ata in ^^, -i/, ut OQTjgj ogy exeat, notum est; qualibus vero testimoniis fretus Ahrensius in Dor. conj. aor. aij in -^ contractum esse cou- tenderit, nunc videamus. de dialecto Heracliensium Italicorum. 425 Primum scribitur Aesch. Suppl. 429 (etiam a Dind. P. Sc. V. ed.) fii^ TV tlyg TOP Ixhiv elaidelv sed in cod. Med. exstat: TAAIHTAN quod leniuB in vA^g %av quam in %kfjq %dv corrigi posse Ahrensio conce- dendum est. Ac quominus hie de i^^g Attico conjonctivo praes. cogitari possit, prohibent vicini aoristi firj ngodt^g 420> (ii^ö' l'ijjg 423; ita ut; si rk^g scriptura AescKyli manus recte restituatuT; Ahrensii lex hoc loco sat firmo utatur testimonio. — Deinde Pind. Pyth. IV, 92 exstat conjunct. e^ätaif quem facere non possumus^ quin conj. aor. e^a^ai verbi e Doride receptum judicemus. — Denique Boeckhius admodum veri simili ne dicam certa conjectura locum la- cunosum inscr. Calymn. C. I. 2671 v; 41 ita explevit: onwg ^Ti dii xf)aq>ov tcjv n^ay^atu^v Y,Qivo^ivu)v aig nXiio Totqaxav 6 däfiog [iia%fca]TaTai. Contra quodfaciat^unumexemplum praebet Theoer. 1 152: ov (xri (TKiQTaoelTe fiij 6 tgayog vfiiv avaarfj, Quae cum ita sint^ hane quaestionem dijudicare non auaim, quamvis Ahrensii testimonia multum valere concedam. Nee vero ad inißy formam explicandam eam dijudicari opus est, nam totius loci supra allati condicio conjunctivum praes. postulare videtur: alioquin enim ejusmodi temporum in eadem sententia mutatio exsisteret, qualem in his tabulis nusq^am reperi. Itaque, cum verbi contracti *i^ßd-w duo in Doride certa exempla habeamus: efißfj Lysistr. 1303> ix.ßtüvzag Thuc. V, 77, non dubito iniß^ cum Ahrensio conjunctivum praes. inißdof verbi judicare. b) De verbis in ew hae valent leges: 1. Stirpes monosyllabae vulgarem rationem secuntur, contractionem repudiant nisi ubi in ei contrahi possunt. Legimus enim äiwvTai 132, ^iovxa 132, ^etoaa 130 11 130, sed dei 142. 2. Stirpes plurium syllabarum 28* 426 Meister a) coalescunt cum sequenti £, i^, jjy eii "iTtafiuyii-v. BTia^wxrj 14, *7ta^wx€-€i : nafXMXBl 168. b) non coalescunt cum sequenti o vel oi. Vide enim has formias: if^eTgiufieg e^enotov adixiwv fi€TQLWf.i6vai no'Covxaaoc Ttotiov, In quibus omnibus £ ante o vel w in i mutata est, qualem mutationem in Heracl. TifdoxQaTiog et in Cretick Boeoticisque vocabulis jam vidimus. — Sed primum accedit, quod in i^€7totov, not(aVy noiovcaaoi i vocalis oi diphthongi elisa est, quam elisionem in bis tabulis non nisi ante alteram i vocalem ^% ubi hoc facillime fieri potuisse intellegitur; in aliis vero titulis etiam ante 7] et sc (cf. nanorjvvat Herrn. 1193, inoTjOccTav Delph. 25, ^/rdi^afi Acarn. 1794, nosi Ther. 2448, VI 37 etc. [cf. Ahr.II 188], sed in tabb.Her. noirjGBij noivfictiiegy inenoirjwo) admissara yidemus. Yeram autem difficultatem tertia, quae in Ulis formis apparet, mutatio praebet, dico o yocaUs productionem b ifxerQiojfieg et f^ergiufidvai, Ahrensius (II 211) i(o quasi diphthongum contractione €0 vocalium ortam esse censet, qua in contractione nondum absoluta prioris € syllabae residuüm quoddam in i vocali remanserit, o jam ad (o progressa. Concedo , ifAevQiwfiigj fietQiioftevaiy adcxiojv, notwv in hunc modum explicari posse (quae tum aptius *if^€TQic5fÄ€g, *ädixi(Svy *ftoi(Sv scriberentur, ut re Vera ante Ahrensium scripta sunt ab eis [cf. Ahr. II 210], qui haec verba apud Dores in -lao) terminari crede- bant), quidnam vero tum de i^STtotov et noiovtaaai censen- dum est? An hie quoque cum Ahrensio contractionem et ,, quasi diphthongum'' in lo vocalibus agnoscere placet? Aliam viam Brugmanus (1. c. p. 184) ingiressus est, qui nisus praecipue Curtii subtilissima dissertatione : „Zur Ge- schichte der griech. zusammengezogenen Verbalformen'S 28) Neque enim elisa est in ingnoftivro 11^22, 25, quod editores C. I. perperam ^nenoi'uvto scripBenint. de dialecto Heracliensium Italicorum. 427 Stud. in p. 39& sqq. ifASVQiwf^eg et f^erQuofiivac quantitatis transmutatione orta esse censet^ ut haec formarum series exsi&terGi'Mf^STQi^'ofiegi *ifÄeTQi^o^€g: *ifi€TQi(Ofi€g: ifietglo)^ Ac formarum *ifieTQrjOfi€g *fi€VQr]Ofiivai hie cum longa vocali thematica^ quae dicitur, suppositarum delph. avlrjovteg, lesb. aeol. nod^i^Wj ädixijü), testimonia sunt; ac quominus in i^e- Ttotov et Ttoiovraoai eadem quantitatis transmutatio admit- teretur, duplex coneonans n, quae in noiovraoöi sequitur et in i^enotov quoque sequebatujr, cujusque memoriam etiam ab accentu in paenultima: ikiyovy ilvaav, €q>ildd'€v, i^ßfiotov (cf. Ahr. II 28) retineri vidimus, prohibuit Quae cum ita.sint; aTtodlviovri , quod t02 exstat, a vulgari verbo diviw descendere non posse apparet, cujus quae huic respondeat^ forma Heracl. potius* anodivimvti,^^) sonare debet. ^Anodipwvti vero a breviore stirpe öiv, praes. ölvoj (cujus exempla congessi § 19) deduci oportere cum Ahrensio (11 339) censeo. c) Verba in ow. Duo tantum in tabulis exstant: fiia d-aivTi et nQiq, quae ex * yuaS^o-ovriy ^tiqio^tj (vel Tiqio-Bi) aut, quod Cur- tius (1. c.) credere mavult ex* fiiod^w-ovriy* TtgtCL-y contracta sunt« n. De aoristo I. 1) De kdaaadfxsd-ci forma § 10, II 1 actum est. 2) Antiqui grammatici saepe (vide eos ap. Ahr. IL 89 not. }) Dores in aor. I. et futuro verborum in ^ci> ^ pro o pronuntiare referunt/ cujus formationis, quod veteres non commemorant; etiam epica dialectus particeps est. In tabulis Her. haec reperimus exempla: avxtDQU^CLVxag doKif^a^ovti iydcKa^afievoL eydiyLa^rjzai 29) In conjunctivis enim to ante vt non in o corripitur, ut con< junct. lyFriXfi^^wvfi 152 docet. 428 Meister xareat^^afieg igl^avteg wQi^av nam omnia verba in ^(o, quae in tabulis exstanti in aor. l et fut. ^ pro a assomnnt, escepto uno aoristo xateoif' aofieg 47. 51. Quomodo haec formatio explicanda sit, primum ab Ahrensio 11 94 praeclare perspectum, CurtiuB (Etym. 561) accuratius descripsit. Proficiscendum ^t a primaria ver- borum in ^co forma: *dixd'j(o ex qua praes. *Sixddjw: dir xa^ca, futur. *dixdj'Of€o^ aor. idUaj-^a exstiterumt; exqui- buB jota evanescente vulgares formae dmdomf IdUa-any spirante in gutturalem durata Doricae formae *dixay-oü\ dixa^oif ^idUay-^a: idUa^a fiebant. Simillimum exemplom Curtius (1. c.) affert ex lingua neo-graeca^ ubi ex TtaidiFw (quod Bcribunt naidevco) fut. naiderfm (scribunt naidevow) exsistit, F spirante in labialem durata. Sed in tabulis Her. ipsis duo vocabula leguntur, qui- bus ad eyincendam illam sententiam optime uti possumus: TTOtiKlaiycjaa 11 69 et TtotixXaiyov 11 107'®) (ab editoribus C. I. nescio qua ratione 7i(m%Xatymaa et noti" xlatyov scripta), de quibus jam Mazocch. (p. 275 not. 20) felicissimo invento haec protulit: „Quid vetat etiam xX^^ai Hesychianum a i^lalyw nostri aeris bis usur- pato arcessere?" Sed illud Tclaiyo), quod novum verbum habuit^ cum vulgari nleia) att. nX^to (dor. xl(f(o) ullam ra- tionem habere posse, longo abfuit> ut crederet. — Haue vero rationem nos ita explicamus: E forma primigenia *xXdF-j(ji) primum exstitit; digammate cum prod. suppl. excidentC; forma *xlä-jw, quae ad üor. iil(f-io ion. ulrjb) (ex quo recentiore tempore att. xXelü) fiebat, ut ex o?j, 30) Significant id quod proxime sequitur, ut v. 91 ix^f4evov, qua significatione ngoaxleCco recentiore Graecitate frequentatur (sie Justin. Martyr.^ Dial. cum Tryph. lud. p. 153 ed. Paris.) eodem notionis trän- situ, ut in nostro : yysich an etwas anschliessend*^ de dialecto HeraclienBium Italicorum 429 ßovlt] , oxpTj : oHei, ßovleiy ' otpei et ex conjunctivis yififjy q>iQr] etc. vifiei., q>€Q€i etc.) et ad ülä^o) (Hesych.: xarwcAcf- ^evo' TiazexexlaiaTO' naTaxexlsiOfiivwg elxc) tritis mutationi- bus descendit. Sed ex eodem *iilä''j(Oj y gutturali ex j spirante profecta; ^ xX^-yw fieri potuit, ad quam formam fut. nkf^di, aor. lxA^|a, redeunt. Ex xX^yoi vero xlalyco eodem modo exstitit; ut ex vet. att. xl^w rec. att. xlelio] ac xlaiyw forma , qua re tota haec; quam exposui; sententia praeclare confirmatuT; re vera nunc in lingua neograeca exstat^ quae uobis etiam haec y gutturalis ex / spirante profectae exempla suppedi- tat: fivl-ya ex f^vla^ q>d^aiyw ex malw, ovyia ex oF-ia Cef. Mullach, 1. c. p. 140.). Exempla reliqua hujus aoristi futurique formationis satis multa et ab omnibus Doridis generibus oblata collegit Ahrens 11 89 sqq, quibus addas quae Heyius p. 36. ex no- vis titulis Creticis sumpsit et tpdq)i^ig vocem ex dial. Locr. Hyp. 45. — Omnino vulgares formae ab inscriptionibus et scriptoribus Doricis bonae aetatis alienae sunt, praeter quod legitur davHOCLV saepe in Corcyr. 1845, admi ap. Sophr. 26 et y,aT€a(i)GafX€g 47, .^l in priore tab. Her., cum in altera V. 30 nateoip^afieg exstet. Praeter aoristum I. et futurum Lacones, Siculi, Pseudo- Pythagorei etiam in aliis conjugationis verborum in ^to formis gutturalem pro dentali characterem adhibuerunt, ut in 8X6KQaTr]Qixrif.i€g, inevvdxtoi, noQixd^evta y agfiox^v etc., quod non cum Ahrensio errore factum esse analogia aoristi futurique inductorum censuerim; immo / spirans in illis dialectis etiam ante alias quam a litteram, ad gutturalem obduruit: * noQij-d^ivxct: noQix-9'evtaf *aQfiof'd'rjv: OQ^ioX" d^v etc. Tamen dial. Her. ab hac mutatione longius pro- vectaabstinuit,legimus enim xaMfidtxaa^w (non * (ledtxa;f dw), xaT«dixaa^«v, ipaq)ia9ivy oQiOraL HI. De futuro. Futuri hae formae in tabulis Her. leguntur: 430 Meister 1. aTtoxccgatnaoei aTtaiBiaei iaaei d'tfiel d'Qavaei moipü noirjaei TtQKoael aagfievoel oycaxpei q>vTevaBi, 2. aTca^ow^ dnoTcarainaaoyti ägaeovrc doxifia^om Ktolvaowt oioovii naQfiecQrjOovzi ftwlrjoovTi. 3. iydma^r/cac igya^fJTai, iaai^tai xccgneva/jcai oixodo- i, inifjtaXriaovtcLt igya^ovtai ioo6v%ai xaQTtevaovtai na(- i^ovrai vnoygaifjovtat XQrjOovcai, Quibus sibilantis ope formatis haec accedunt a stir- pibus in liquidas exeuntibus derivata: ävavyeXiovTiy ävycod'aQiovTi. Notum est omnia futura composita esse cum fut. radi- cis as: ^as-jami: *eaiw, quod in *ai(n mutilatum cum ver- borum stirpibus conjungitur^ prorsus eadem ratione^ quam in conjugatione verborum in em cognovimus; similes voca- les £-£t et £-£ contrahuntuT; e ante o in t mutatur: ßalei ßaXlovTi ßalyvav ßalcovtai. Porro in futuris verborum, quae in vocales vel mutas exeunt : ^ia-aiei *iaaiovzi *eaaihai *iaai6vTac etc. y Spirans (vel t vocalis) ante e et €t ad similiorem e trans- gressa contractionem patitur, ante o vero prorsus evanescit: eaaei iaa^ovrc iaO'^Tcu iaaovtai. Quibus formis, quae in tabulis re vera exstant; his cer- tis rationibus explicatis totum paradigma futuri Heracl. in hunc modum summa cum probabilitate constitui potest: *ßaXl(o *ßah6^ai *iaö(S * iaöofiai *ßaJiHg * ßaXfi {r^jet) * iaCeig *iaay (jy,«?; ßakei *ßaXfltai iaasi iaoTJfsai *ßallof4Bg * ßaXiofisd'a * iaao^eg *eaa6fiB9a *ßaXflT€ *ßaXr^ad'€ * eaarvs *iaGfjad'e ßaXiovni ^ßaXiovrac iaaovTt iaaovtai. Jam quaerentibus, quam rationem in futuris formandis de dialecto HeracUensium Italicorum. 431 dialectus Qer. cum ceteris Doridis generibus ineat; haee respondeo : Soli Heraclienses diversam rationem / gpirantis mu- tandae secuntur in futurib verboruni; quae in liquidas ex- eunt ceierorumque formandis; omnes reliqui Dores hanc differentiam prorsus neglegunt. Sic legis in uno eodemque titulo (Cret. 2554): iftfievia), ßoa^fiaio), 7VQolei\pi(ü ; vel (Cret. 2555): ififtevüy avpotjaüt l|«5; vel (Calymn. 2671): xQiVßvvtt>f diaXvaevrti>, vnaQ§€vvxi.; vel (Ther. 2448): if^ßa- lovfiegy ^^ovinii dei^ovvtai. Omnino varietas hujus formationis in ceteris dialectis tanta est, ut nonnusquam ejusdem vocabuli quinque formas in diversis Doricis titulis reperire possimus: ^Qcc^iofigy TtQa^iofug^ nga^ofieg, nqa^ev^iegj nQa^ov/ieg. Tiqa^iovzi, Ttqa^iovzij nga^ovri, nga^evrii, nqa^ovvTi. Superest eTcmaTaßavovTi, forma^ quam ad normam futurorum Her. minime quadrare neminem fugiet. Atque etiamsi quis dixerit / spirantem hie ut in i^oxp-ovii, eva- nuissC; tarnen nemO; opinor, formam monstruosam et prorsus barbaram ßavioy qualicunque vel tempore vel dialecto ex- stitisse credet^^). Itaque procul dubio vocabulum corrup- tum est; et Ahrensius (II 209 not.) id quod restituendum est; praeclare jam invenit: SfimaTaßakiovTi N littera tan tum in ^I disjuncta; qua mutatione et sententiae (rot noXiavo^oi. iTuvLOLTcißaXlovtL aal ^afiiwaovrt^, ubi hii'KonaßaXXw ea no- tione qxstat; qua vulgo emßaXXu) intr. usurpatur) consuli- ^ tur et futurum vere Heracliense restituitur. , IV. De perfecto. Cum de infinitivis TtefpvtevxtjfieVf 7tenQ(oyyvevKfj^€v jam § 16; de participio iggfiyeia jam § 5 disputaverimus; hie tan tum de duabus formis sat miris dicendum erit; yeyqa- ipaTac eifiBfita&ioaiüvtai, quae omni tempore viris doc- tis suspitionem moverunt. Mazocchius alioquin tabularum 31) In Steph. Thes. quidem s. v. inixaraflaivw illa forma Dorica appeliatur. 432 Meister parae et emendatae scripturae ferventissimus laudator, utrumque vocabulum ne sculptoris mendis deberetur, me- tuit (p. 211 not. 8); nisi forte, quod craBsa Minerva suspi- catur, fte^iiji^toaaiycai aoristus reduplicatione praeditu» esset ut xinafiop, lelaßofifip etc. Abrensias (p. 333) ycypcfi/wwt quidem- idonea ratione defendit ii^fiidtootirtai vero in quam- nam partem accipiendnm sit, admodmn dabitat, ,,qnem aori- ßtum primum appellare^^ oportere credit „a perfecto eodem modo deriyatum, ut vulgo futurum tertium, nisi praeferen dum 6 ita insertum putare, ut in yaYQCi\f>a%otij'' 9kMi adeo aerarii errorem snspicari/^ Equidem censeo de aliquo mendo, qualia ab bis tabidis nequaquam aliena neque nimis rara sunt, certe non prins cogitandum esse, quam a parte grammatica has formas nuUo modo defendi posse demonstratum »it; quae quia ex- cusari possint, ab illo ultimo criticae artis refiigio abstinen- dum esse. Curtius enim, quem totus sequor, praeclaris de laäjut perfecto animadversionibus (Stud. I p. 239 sq.) demonstravit, perfecti sigmatici i. e. cum eg radice compositi, quod b Latina lingua latissime patet, nonnulla vestigia etiam in Graeca reperiri posse, ut perfecti cum rad. dhd = gr. ^« compoöiti, quod in lingua Germ, propriam sedem habet, initia quaedam in syQtjyoQ-x^-aoL et ßeßQtO'd-'Oig cognoscere licet. — Ejusmodi perfecta cum eg rad. conjuncta sunt vulg. Ei^aav et Yaaaiy cujus Dorica Xoavn forma prorsus primi- geniae*i;e(i-5anft*respondet, terminationibus praesentis eadem ratione usa ut Aeol. oXörji.ii, — Atque eodem modo yeygan- occTaL cum forma radicis ig compositum est, quae item patet in scr. vid-rat6 = indog. *vid-8antai, et f^efiia^waiinai: fiefuad-oivTai == dederit (= dede-sit): dedit V. De aoristo pass. De ycaTSÖvxdad'ev (§ 16) afi^iad-cod-rj (§5)xaTff- Xvfiaxio^i^g (§ 4) jam actum est. ddrjXwd^eit] optativus nil habet singulare. de dialecto Heraetiensium Italicorum. 433 iyFfjkfjx^iiavzi conjunctivas sequitur analogiam ver- »rum in -cc». § 19. De conjugatione anomala aivio: inißij a breviore stirpe ßd-w cf. § 18. jlofiai verbum Doridi proprium cf. § 4. \p€a: anodlpwvTi. Brevioris stirpis testimonia haec reperi: Herodian. II p. 492; 19 ed. Lentz: divio: %o avatgifpiü ofioiwg dto vov l' ol yaq AloXelg divvu) XiyGvoitf; Cal- lim. frg. 51 : divo^evrjv vtzo ßovoiv ifdi^v itpiXaoe^v Slioa. Hesiod. Opp. 596: <)ti^^/uei'(qaamquan)hic inf. etiam a dtvita derivatus esse polest; ut äyivi-fievat Od. i; 213 ab ayivew) et locum, de quo agimus. — Exstitit hoc verbum a rad. dl, quae p suffixo aucta etiam in divog apparet. Ex Siv praes. *dtV/w formatum est (de duplice suffixo vide quae § 4; U ad Frjli(o formam explicandam exempla attnli); quod has mutationes subiit: dlv-eui (ut *^Q'jto\ aiQiü)), diV'W (ut *7tkvv'j(a: nltvo)). diwia aeol. (ut *7CQiv'jw: aeol. xglvvw) Ictci»: ineXdad^w cf. § 4 et § 18 I a. Ifii: avkwa^^ai; rad. /«: praes. *ji'ff]fiti li?/ut, ptfe-jwxa: SceixcT; *fi'f(Ofiai: ^(ofjtat eadem vocalis amplificationc, quam in nintwxa et E&w^a animadvertimus. äq>eu)iia a Said. s. v. d^lxa et Doricum dicitur et lonicum (et Herodoteum quidem; cui II 165 dveiowai ex cod. Fpro dviovtai restituendum est); dcpeioxa et dq)iü)fjiai com- memorantur ab Herodiano II 236; 2. 6. 12. 13; et adeo Attica dicuntur ab Etym. M. 176; 51 et Etym. G. 96, 11. In Doricis fontibus baec perfecta praeter tabulas Her. non leguntur. JiXvfAi: olioXa. fivvfii: difioaa. 434 Meifttor ^i^yvvfii: BQQtiyBia, Pf. IJ^/o pro SQQioya habes etiam apud Hesych. yioreQQt/yoTctg' 8i€QQi]yf4evQvg; S^grjynai usurpatur in compositis; €QQf]Xct exstat in veteris testa- menti versione LXX viroram *2). q>iQw: oioovti, *XQe6fiai: xqi^o&ai cf. § 4. Denique verbi substantiyi hae formae in tabulis reperi- untur: eotl^ quae forma sola in titulis Doricis apparet^ cum m/, quod Gregor. Cor. 280 Doricum dicit^ a Theocrito et Pseudo-Pythagoreis usurpatur. el IIL sing, conj., quae scriptura etiam Amph. 1688, 40 apparet, in aiiis fontibus (quos vide ap. Ahr. II 321) et ^ et ^ exstante. De qua scripturae discrepantia cf. § 5, I, 3. r^lxBv infin.^ de quo vide § 16, 5. evreg participium Heracliensibus cum Laconibus commune (cf. Ahr. II 324) formatum est sine vocali conjunctiva ex ig rad. cum terminatione rCy ubi a evanescente 6 propter vr consonas subsequentes nou producebatur. Nomin. *€ig a grammaticis (Herod. II 833> 30) tantom etymologiae gratia ad reliquos casus expiicandos fictus vel e mitiore Doride receptus est, certe apud Heracli- enses et Lacones ex *lcy-w-g: *l-Kr-s; *i]g exsistere debuit ut ex Ti&evT-g: Ti^g^ neque video, cur Ahren- sius hanc formam severiori Doridi denegare communem- que substituere studeat* ia^-atizai et ia^aovzai, futura ex *ia'^ihai, ^ka-aionai certis legibus, quas § 18 III tractavi, formata sunt. 32) In Steph. Thes. s. v. ^fiaata deest igi^nya forma et pro lip^»y« fonna Attica init. errore scriptum est ^iggaya. de dialecto Heracliensium Italicorum. 435 CAPUT QUINTUM. §20. Lexilogica quaedam. äfiTicüXrjiÄa 110. „Revenditio". Quod Maz. p. 213 „neque rem revendüam neque actum revendendi, sed indem- mtatü praeatandae vocem esse'^ opinatur; ,^cum is qui fru- ges non suo tempore repraesentaverit^ danmetur ad solven- dam pretii interea imminuti differentiam'^ Atque hanc per- versam explicationem vel editores Steph. Thes. in suum usum verterunt. — Franz in C. I. sie interpretatur (p. 708) : ,;Qui non produxerit praedes vel non solvent mercedem; non solum annuam mercedem duplo rependet^ sed etiam t6 dfiTtcdlfjfia (quod deinde „mulcta^* vertit) solvet polionomis et sitagertis^ quantum quidem decretum fuerit^ ut solvatur una cwm mercede prtmaj quae summa eo major erüy quo mi- nore pretio agrwm relocaverit per primos quinque annos/^ Quae interpretatio ; num recta probaque sit, ipsi quaeso videatis. Equidem illam sententiam, imprimis dfiTriikrjfÄa voeis notione spectata^ sie intellego: Si quis pacto non steterit; conductio pro remissa habetur, ergo conductorem si agrum longius obtinere velit; non solum poenam conventam^ seil, duplicem hujus anni mercedem solvere, sed omnino novam conduetionem inire necesse est. Tum vero non pristina merpede agrum conducit sed post ruptam pactionis fidero merces certa summa (^dfiTttikrjfio) augetur, aoatp xa (leiovog dfifÄiodttid^ nag niwe Fhtj za nqäxoiy o %i xa TBlix^ei %fßaq>w%^iv afAci näv x^ ngaTtp fiia^^dfiari, quae jam in pri- ma conductione ad id constituta est. änoQoal 17, 22, 27, 32, 56, 87, seeundum Mazocch. 183 „locus ob rivos ibi defluentes dictus^', et defluentes eas, ni fidlor, dieit, quas terra percolat, ergo disparentes (ut in fiv^otig anoQQBl Sopb. Aj. 523 etc.).* — Tarnen meliorem explicationem suppeditat inscr. alaes* 5594 > v. 15: dnb tag odov %äg Sevidog xötq: Tag odov tag naqa to Mukixieiov 436 Meister eg Tov ^otaxov xat xara tov ^otaxov ig tcip avfißokav %ov Qotöxov xai av %ov ^otai^ov ig tov odoy tav Ssvl^a amo- Xovd-tl T(p xAaß^u TOVTfit To 'idiOQ To €x %äg xQavvag 'Aal TOV ß alavsiov %h dno^^eov ^^das aus der Gisterm und dem Bade abfüessevideOewa^aser.^^ Similes rivos {Wasser graebeuj Kaiiaele) credo bis anoQoaig notari. ä^do) 133 {ovde tag oödg tag dnodedetyfisvag aQüCO- Vit) laedere^qaod verbum etiam in aQyfiiyog (Hesydi. d^rjfii- vog' ßaßXafÄfÄevog) Od. i 403 babes: Ti7iT£ Toaovy Tlolvijfnjfi* dqrj^ivog wd^ eß6iffaa^\ et a 53: <^ q>iXoiy ov natg ea%i vetate^tp dvdQi fidx&o^ai avdga yeQortay dvfj dqr^fiBvov. A 136: yr^ai vno Xinagt^ dqr^piivov, Descendit boc verbum fortasse a rad. oiQy quae Don- nuUis in vocibus ferire^ affUgere significat Cf. etiam scr. ar-i'S ^ostis^^^^JQ-rigy fortasse etiam ^^ig^ iq-^ed'iZ/üd etc. aQQTjxrog terra mfragilü i. e. oteQedgy quia aratro fraogi noi) potest C£ IL Y 150: &eol df.tg)l d' aq aQQtjiitov vefpBkrjv wfioiOL ^oavro. Eust ad b. L: öi ^g ovS* av ^ekt.og iiadqdyLoi. N 36: dßifi di Tvooal nidag eßakev XQvauag dgQtjxfovg dkvTOvg. aQTVfo 107 (In Stepb. Thes. deest biß locus) Agrum exer- cere^ bemrthschaften^ tres classes subconductorom nominait- tur: primum quibus totam agrum primus conduetor suUo- cat; deinde^ quibus sublocat agrum^ quem tarnen ipse exe^ cet (quasi viUicus); denique quibus conduotor fruetus ven- dit. -*■ Cf. etiam Hesycb. dg^vd^vai' nagcuJxevaüxHjfoi, dxvQiog 139. \4dpaleamim, id quod dfvqog et oxi^" vulgo signifieat. ßovßtj^Tig 11 13. 14. Maz. p. 262: j,Bovß^i;i> viae foisse nomeu; ex contextu verborum et ex T^iloqaio patet Ex ßovg enim. ex ßdw venit^ quasi si esset via ßovoi ßdoi^ flog b. e. in id facta/ ut bubus permeabilis esset.^ Melius Franz p. 711 : ^^nos ßovßiJTiv pro fon;te habemus, cum dica- tur ^itoaa. Videtur dictus de bobus^ qui eum frequenta- de dialecto Heracliensium Italicorum. 437 bant^* — Equidem potius ideo hunc rivum sie appellatiim esse credO; quod boves eum facile transgredi poterant, ergo yyRindsfurt/^ cujusmodi nominis rivum quendam apud Do- naverdam esse Deffnerus Donaverdensis mihi significavit^ ßvßXiaj a ßvßklva (jicloxoiXol 5S. 92 quid Bit latet; nißi quod a vitis genere ex Byblo Phoenicia repetendo de- rivandum videtur, quod jam Mazocch. suspioatus est. Huc facit ßvßkivog olvog Athen. I 24 et Hesiod. Opp. 589 (ubi Koechlyus scribit: ßißhvog olvog) et id, quod conductori illius ßvßlivag (Aaaxcc^ocgf ut in vitibus colendis imprimis operam consumat> praeeipitur (v. 169 sq.). yaiwveg 136, quod MazoccL p. 225 coli. Hes. glossa: yeiciQag .... tovg tibqI %jp^ yipf duxnovov^ivovg servos ha- bet ,;non tarn domino quam praedio servientes'S sunt colles sive si^pes terreae yyErdhaufenf^ y ut a%vq(iv Spreuhaufeny äxavx^eiiv Domheckey devÖQwv Baumpflanzung etc. Ejusdem vocis alia forma FAEilN exstat in tit. Alaes. 5594 col. II 83 : tb ^oeidiov z6 ^eov dva piiaov taiv yctetiviovy 86 : xcrra Tov ^oeidiov tov av& piioov uov yaßoiviov. — Quae formae optime conciliari possunt. yaiurv enim exstitit ex yaj-aiv', yaeiiv ex yaj-'Bciv, et yajwv: yaj'^ewv «s äxavS-tov: oxav- S-eoiv = äfi7[€l(6v: a/inekewv = loTtov: iotstiv = xaka- (Ativ: xaXa^6iiv=t nqofiaxiiv: nQO^axecip: oivcSv: oiveciv = Tti&tüv: Tiid'eoiv = nvkiiv: Ttvkeciv == ^odoiv: ^oöbwv «t= Xcchuiiv: x^xlyteciv. ac ycti-oiv: yä-ewv = ion. yai-a: dor. ya-a [yä], — Denique idem vocabulum Toupius conjectura fere certa^^ restituit apud.Hesych. s. v. xoQ'^og... dtjlol de xai x^^av. xat xoQtaOfia, xat tov oqov tov ex yaidvl (sie =yaiiSvwv), — ivdiow 120 (in Steph. Thes. interpretatio deest), quod Franz 708 cun^ Maz. explicat: ^^omni cultu exstruere^*, qua cum significatione genus activum ivdsdiwxora pugnat, cujus 33) De qua vide imprimis Bastiiim ad Greg. Cor. p. 224 et in Com- aoentatione Pajaeographica p. 779. 438 Meister loco tum potius ivdsdiwfiiva postulatur. — Mihi videtur diow ad eandem dio radicem redire^ quae x suffixo aucta, quod etiam in oA-exoi praeter ok-lvfiiy e^v-iua praeter €QV0f4aij Il'^-Tuo praeter tXtjd'i habes^ in ditinuo apparet Neque significatio impedimento est. Vide enim totius loci conexum : Tavta de ndvta nerpvzevfiiva nagk^ovri tucI ivdi- diwxoTa (iaaa ii^ t^ ovV'd'ijyKf yeyQatf/dtai haec omma plm- tata prfiebento et secandum ea^ quae in pacto scripta swUj tnstituta,. Bv&vwQeloL rectus limes ex eidt/" et oqo' stirpibas com- positum, Oj ut saepis^ime fit (cf. Lobeck ad Phryn. p. 701 sq.), in fronte alterius membri producta. F ixazideioQ saepe in ÖL. tab. exstat^ sed ut Maz. p. 181 exclamat; ;,ita incerta notione, ut vix a Silvano Patre ceterisque agrestibus dis exspectari interpretatio tanti aenigmatis possit^' Etiam Franzius (C. L) dicit: ,;Nimirum latet nos ratio nomiuis ex Fixari formatL'' Abrens ejus ne mentionem quidem facit. — Qla experi- menta, quae Mazocch., quamvis ipse de eventu desperans^ fortasse ne levior videretur, periclitatus est, vel comme- morare taedet^ quippe quae ne primo quidem obtutu quid- quam; quod probabile videri possit, habeant Ut ab eO; quod constat; incipiam, Fi^xaridsias sc. ir- To/Äog ut enciTOfiTtedog, TQianovtdnedog, Fixarinedog — adqnae adjectiva vel odog vel avzofiog vel äfia^iTog voces suppleo- dae sunt — viae centum, triginta^ vigintipedes kUaef limes est vigintipedes latus, A Fiy^azi nova stirps Fmavid" facta est id suffixo; ut frequentiere suffixo aS stirpes %Qia%ov%ai') €7ttad-f dßnad-, enarovrad- etc.; ex qua tum Fixccwld-eiog adjectivum sio suffixi ope formatum est, quod conspicimus in xö^x-fitoy, yvvaU-etoVf aly-eiog^ ßo^eiog multis aliis. — Tamen cur haec via non FtnaTinedog ut reUquae viae ha- jus latitudinis appellata sit — nisi hoc ad distinguendum hunc in altera tabula celeberrimum limitem a ceteris factum est — aliis remitto ad enucleandum. nddöi^ non Tcdödixog nom. in tabolis. Her. est; ot de dialecto Heracliensium Italicorum. 439 Eoen. ad Greg. Cor. 292 et Lobeek. Pathol. 336 autumant^ vide enim Vi 52: « de näoa yä et tw Jiovvtka (sc. ifjtiad-ijyhj) TerQaxariwv dexa iiedifxvmvj xdddtxog to Fhog ^Kcaarov et 181: efxiaS-waavTO . . . Tievri^Tcovta ima (ledifivwvj ndddixoQy ubi non, ut Franzius suspieatur, inutata constructione nomi- nativus pro gen. positus esse polest, quod et per se patet et bis locis comparatis cuiquö apparebit: II 50: ama e/diad'ci'dT] TerQaxajifov TBoaaQäyiovra Fi^ fisdifivtovy xadd/- X€ov vsoödgwv. II 36: avta a yä a^iod^dd'r} .... Äta- Tcooiwv Fe^rjxovra evvea fj.€Öi/.ivo)Vy xooqydvwv xoi^vixwv: II 57:aika ifiLod'wdT] Fs^amaTicjv TQidxovra dvoiv fied ifj.viovy Xoog, n 63: avta ifi, Fe^axaTtwv TQidxovza piedifivuyvj övwv naddixfoVy xotv/xwi' dvav, ' II 79: ama ifjt. o%%(XY,ci%iu)v n€VTi]7iovt;a Fe^ fiedl/Ävwv, naädixMv tstoqwv; II 86: avza ifi. TergaTcatiiov TievTtJKOvra 6xt(o fiedlfivoDv^ xadöix(ov dexa TSzoQtovy dvwv ;foti^/xcoK 11 92: avza i/Ä, rgiaxaTitov Fi^ nadifxv(x)Vy xaddixofv t&roqiav II 99: avxa efi, diaxatiiov tQidxovza nevre /ueälfiviovy xad- dix^v dexa nev%£, Apud PoUueem exstat IV 168: i] äs ädÖL^ f^hgoy f^axoLviKov ex Aristoph. (frg. 573 Dind.) aflfertur ab Eust. p. 1854, 12: ^u4ktph;wv fiekdvwv äddix^ interpretante : rjv de mal addi^ fiexQov r/, (paat, zsTQaxoivixov, Item habent Phot. p. 8, 6 et Bekk. Aneed. I. 342, 26: addi^' fihgov TergaxoivLxov' ovtcog ^ ^QiOTOtpdvrjg, Ex quibus Schmidtius Hesychium correxit, qiii corrupte faabuit: addi^^ig' fierQOv T€TQaj[olvfjg. Tertiam formam xdödixog praebet Hesych. Tidääixev TjfileTiTOVf Tj (iesqov. De origine hujus vocabuli baec addantur: "»? sive cad est nomen vasis alicujus Hebraicum, quod ad Graeeos trans- latum 'KaSog vel ^idSdog ^% scriptura fortasse ipsam ob pere^ 34) Rectius xadog scribitur; cf. brevem syllabam x«d in frg. Phe- recratis (ap. Suid. s. v. uw^Q^vantad^ai)': xarax^ov «t/r^f, xavv^QSvceai fov xaSov. et Sophoclis (frg. 479 Dind.): Curtlns, Stadien IV. 29 440 Meister grinam originem fluctuante, sonuit. A xddöog deminutivum xaddiöxog derivatur, quod trita mutatione ad iiaddi%og transit et a KdödixoQf quem homines falso genetirum audie- bant; novum formabant xdddi^ nominativnin ; adöi^ vero utrum ex naddi.^ ortom sit^ an aliam originem habeat^ de- finire non audeo. yiaTakvfiaxow 56: w'g fir] (sc 6 avroQog) xaTalvfio- Tctjd'ijg ddtjkwd'eii], Maz. : aggestu lapidum obruere coli. Hesych. glossa : kcfiaxeg' nsTQaiy quam viri docti admodum sollicitarunt (Ruhnk. /uiUaxeg, Meinek. xXifiaxeg etc.). Ta- rnen talis significatio male ad hunc locum quadrat^ nam ter- minus vix lapidibus vel potius saxis {Tthgai) aggestis ut agnosci possit^ metuendum est. Equidem hoc verbum cum rad. kvy Xvfia et kv^aivofdai conferre maluerim, cujus com- positum y^aTalv/uaivniÄai nocere, destruere, imprimis alhme et luto aggestis aliguid polluere significat* Quae notio ad 1. allatum optime quadrat Kcovsag N. P. 14 deest in Steph. Thes. f^vxdg 139. 141, 144 „horreum" vel tale aedificium ut horrea civitatis a Xenophane (Athen. X p. 414 C) dicuntnr fivxoi TtoXecog. V 6 flog 122 sqq. certam monetam significat, ut Latino- rum nummus quoque primo sestertium, tum vero ipsam pecuniam significavit. — Itaque jam veteres Latini voca- bulum a Graecis originem duxisse censuerunt. C£ Phot et Suid.: doiqiälg. sni vofiUjfiaTog xqüvrai TJj Xe^ei xat ^PwfialoL nagaOTgiipavTcg vovfifiov Xiyovatv, Bekk. An. I 109, 24: Nofiovg tö vofiiafia ovg ol ^Ivaktnol vovfinvg xcf- kovaiv. Pollux IX, 79: o di vov^fiog doKSi fiiv elvai 'iV- fiaiwv, Tovvofia tov vofiiofxatog* i'avi de ^Ekkrjvixdy xai täv iv ^iTakiff xat 2iy.€Xi(f JiOQistav. ^O ^Enl%aQiJi6g %e yoQ rafe XVTQaig q)fjüiv (Ahr. frg. 92): 71 d^i^ontato x^&^S ofifia tginoinf onov aQytvtfpij araCovra ro/nilg de dialecto Ueracliensium Italicorum. 441 ^j4lV ofiüjg xaXat xa« n7oi ccoveg evQt^aovvtl f4oi, dina vofiovg (cod. vovptfx,) nwX^ Tolag yccQ ivrl Tag ptaxQog Tcai Ttdkiv (Ahr. frg. 93): xaQV^ i(ov evd-vg TiQia ^oi diiaa vofifov (cod. vovnfx,) (xooxov utaldp. Denique vide Latinos: Varro L. L. IV 36: In ar- gento nummi, id a Siculis. Festus (Paul, epit Mueller p. 173): Nummum ex Graeco nomismate existimant dictum^ idemque nobis, quod vovfi^ov illh^ valere: quia pecuniae nomina a Siculis accepimus^ quorum hoc proprium est. Ex quibus apparet, Siculis et Italiotis ab initio vofiog vocabulum commune fuisse^ quod ad Romanos translatum Tiuvmaus sonuit; ueque enim bis locis spectatis nummus a voixLOfjia cum Curtio (Etym 294) derivarim. OQcyfia in bis tabulis genus mensurae significat, vulgo nil nisi porrectionemf gradum, impetum, Ua^wxiio 14. 168, quae voxHeracliensibus,certe Italiotis propria fuisse videtur, nam praeter has tabulas tantum apudHesych. legitur: Ttdfiwxog' oxvgiog' ^Izakoiet Tra/uw- xifov (sie scribendum esse censeo pro hujus dialecti legibus ut ddcxuopj Ttotwv; vulg. naiKoxKov)' nei^Ttj/uevog; ac tota. stirps solis Doribus in usu fuisse videtur, cf. schol. Ven. ad J 433: Jldfiava xaleizai naget JmQUvGi xct nv^f^aTa ytai ndaacd-ai to xxrjaaad'av^ iyctevvofxivov rov ä; legitur Tiapia ap. Theoer. Fistula 12 na^a ndqig &ho et in Dosiadae epigr. Anth. Pal. XV, 25, 5: Tta^idvoiv (pldovro (Lifjdh (var. lect q)iö. Tlavog), — Revocatum est hoc verbum a Fickio p. 122 II. ed. jure, ut opinor, ad. rad. pd (Etym. no. 37*2), quae servare, tueri significat et de qua jam Mazocch. p. 244 cogitarat. ndvaf.iog mensis lulii nomen, cujus tres reperimus formas: 1) IldvBfAog: Suid.: IldvBfxog ovofia ^ivjvbg nagd Maxe- dooiv, b ^lovliog naqd ^P(o^iaioig; Plut. Camill.c.l9: 6 Mera- yeiTvitiv, Sv BoibiToi Udvefiov Kakotoiv; Dem. n. %, aveqxx- 29* 442 Meister vov §. 157 Bekk. (p, 280, 14): zov evearoiTog pirjvoq yliim\ iog i^f4€ig (sc. Macedones) ayofiev^ log 6e ^y^dijvaioi BoTjdQ(h fitcüvog, wg di Kogivx^ioi Tlaveftov. Atque hac forma utun- tur etiam Eusebius, Euagrius et Chron. Alexandr., quos vide ap. Clinton, Fasti Hellen. III p. 359. 2) ndvriiiiog: CaUim. Epigr. 48, 159: ^7jg)d'tjar], neQitpsvye MevixQaTsgj slna Ilavrjfiov Eixadi' Kttt ^tiov zy iivt; ttj dsnaTTj, et in inscr. Euseb. (Gruter p. 1052 no. 6): fiifjvi Ilavj^fiov. 3) Jldvafiog tab. Her. 101, Delph. 1702 et saepissime in Siealis titulis et in ansis lateribusque vasornm fictilium per Siciliam repertorum, quae testimonia collecta vide in C. L in p. 675; utrum vero haec forma Dorica brevem « vocalem ITaväfiog, ut Ahrens 11 p. 116, an longam, ut Bergkius (Beitr. zur gr. Monatskunde p. 66) censet, habuerit, in suspenso relinquere satius duco, quamvis Bergkio, qui nävTjfiog ex UvdvtjiLiog deriyat (sicut ITvavotpia formam seeundariam ITavoxfJia habuit), assentiar. 71 kdyog 66. 74 lattis praeterea non legitur , quam- quam nldyiog adjectivum ex hac voce derivatum esse certum est. ^oyog 102 horreum (in Steph. Thes. hie locus ne- glectus est), quod vocabulum Siculorum esse PoUux IX, 45 testatur: xavta de (seil. otToßolux) ^oyovg Sixeliüfrai (ovo- ^a^ov nai eoxi, zovvofda iv ^ Emxdq^ov BavaiQiöi. Hesych.: ^oyol' OQOi oiTiKol' oiToßolwveg (iihiSchnddtxxiSiyvlt oqqüa avTind vel awQoi), Ergo hoc quoque vocabulum solis Sicolis cum Heracliensibus (Italiotis?) commune fuit, ut vo/Liog; ac oomparari potest cum ^oyog Latinorum rogiis (Etym*. 174). oagfxevot ]^6 a Mazocch. 227 recte explicatum esse videtur areriam eßodere coli. Hes. glossa: aaQfjiog' awQog yfjg .... aXXot xpdfÄfiov. otTayeQTat magistratus Heracliensium et Siculorum (cf. tit. Taurom. 5640 aiToq)vXaii€g et dy^Qzai I. col. 1, v. 32, 35; col. 2, v. 34 etc.), quorum munus apud Athenienses de dialecto Ueracliensium Italicorum. 443 oiToidBTQfjfiav et oiTO(pvXaii€gf apud Romanos ,,praepositi rei frumentariae s. curatores'' exercebant. axlgos saepe in priore tab. exstans veriitor a Ma- zocch. saüus silveatria coli. Hes. glossis: axcl^of xwqiqvXT^v exovta eid-axovaav eig (pQvyava. — ai^^eigog (ubi Schmidt oxiQog mavult): . . . älaog xai ÖQVfiog. — Curtius (Etym. 159) cum Waltero (Ann. XII 385) axigog ad rad. ska revocat ad OKI debilitatam (de qua mutatione vide Etym. 665)^ ut significet: schattiges (also wcudiges) Land. — lam veteres de hoc etymo cogitabant; cf. schol. Victor, ad II. ^331: ayUQOv trjv ^i^av öta %6 iöxida^aL. bd'ev to amaöiov^ Avci" xoi axiQov xaXovaiv, to(pi(jiv 137: ovöi Toq>Lwvag iv %^ rap^ y^ noiriaei' Maz. 227 quem sequitur Franz 709 et L. Dind. in Steph« Thes. vertit : tophaceas lautomias; num vero recte Latinorum tofus sive tophus ex hac voce Her. repetierit, mihi dubium, ac potius et T6q)og et tdfus peregrinae originis esse videtur. §• 21. De universa hujus dialecti indole, de tabularum mutua ratione atque aetate. De his quaestionibus conjunctim disserendum est; nam tam arcte inter se cohaerent, ut de una agentes simul reliquas non solum tangere, sed accurate tractare debeamus; utque mutuo sese illustrent. Ac primum, quibus rebus dialectus Heracl. vel cum reliqua Doride ab Atthide vel ab aliis Doridis generibus discrepuerit; ut tota dissertatione fusius demonstravimuS; sie nunc succincta narratione iterum coUigamus. Vidimuß eam; quod ad breves vocales attinet^ omnes ceteras antiqui- täte superare in dativi pl. III decl. terminatione aaai. ser- vata et ä pristinam^ quod aliae dialecti debilitatam habent^ in TCifivWy lagogy avw^a, €fX7iQoo^a^ Xagadoc;, FUaxi, dia- xar/ot ceterisque centenariis retinere. Attenuavit contra a ab aliis dialectis retentam ad 0 in Thogag, no^agogj aPxo&aQioyiiy äv6uiyg6q)wg et in öia^oaloi ei Tetganonioi. 444 Meister Pro « in egyal^ead-cu et ^pigeiv antiquam a hiö Locrenses illic Eliaci tuebantur. Denique € habet pro o in eßdiulf- xovxa et ^AnaXXaioq ab ^AneXXiav derivando^ et € ad t muta- vit in ^larleiog. De longis vocalibus ante omnia notandum est, a, cujus loco las t] usurpat; plerumque quidem in dial. Her. ap- parere^ nonnunquam tarnen r; conspici, quam in XQW^^^^ XQt]Ox^ai, ^TiTQa minus ex a, ^quam ex e natam esse, in ifii- jam in lingua nondum in dialectos digressa locom habuisse, sed in ßovßfjtigy f.fÄTCQTjaovrij iggfiyeia, Tjfiegog, xorroxiifT^) ex Attica dialecto receptam esse suspicati sumus ; cui deberi censuimus etiam numeralia dva-KOoioi, texQaxoaioiy %ikm pro xriXioiy FeUartf zgeig praeter FUatty iqig, Deinde iterum commemorentur conjunetionis ai formae ei et ^, et conjunctivi in ti vefiei {psgei, Ictßei, äno&avei etc. et in r^ d^ificad'wd'rjj quas formas ex rudiore quadam pronuntiatione profluxisse putavimus. X^^'Qy ßovg^ Tiovg pro X'^^9y ß^^^t naig e communi lingua recepta esse conjecimus. Con- tractiones ao, aio in ä; ee, ae in tj; ooy 0€ in co toti Doridi communes erant; praepositionum apocopen per- vulgatam ut in universa Doride sie in hac dialecto, ne- glectam notavimus in noxl xdv et no%i zov. Spiritum asperum ex spirante ortum, itaque leni qui alibi exstat antiqüiorem tenet dial. Her. in Joog, TtevTaerrjQidai egyw, 6, ^lorUiog, recentiore tempore receptum in arcQO- axigiaif oxtw, hvvect, Ictqogy contra de oiaovci et agv^aig certius quidquam propter obscuram originem affirmare non ausi sumus. Lenem a vulgari consuetudine discrepantem re- perimus antiqüiorem in oqog, ex aspero attenuatum in afia^iTogy alia, Ttage^ovri, Digamma ser^avit in fhogj FiÖLog, FUarty eyFf]Xrjd'l(ovTi , JFe^, perdidit in a«/, «I, aQQTjTitogy ^naoTog, igya^ofiaiy ?^yca, laog, ^larieiogy oex/ff, ^Qog^ QtjTQa. Sibilantem neque inter vocales in asperum, neque in fine vocabulorum in ^ cum Laconibus mutavit, duplicem retinuit in idaaadfied^a, iaoiJTat, iaaovtoci, (leaaog^ oaaog et in dat. pl. in aaoi. Ante dentalem p pro A de dialecto Ueraolieusium Italicorum. 445 ponit in (Diwlag; i/ nasalem habet plerumque ante gutturales: ävavyeklovTij ävygdtpai etc. sed eyywvov et ngaiyyvogj (ji plerumque ante labiales sed enatovnedog'^ v Bq>aX%vati%6v^ quod dicitur, modo ponit modo omittit et ante vocales et ante consonas. Enclisis nasalium in fine vocabulorum unum exemplum vidimus in e(.i ^iv, — t ab aliis dialectis in a mu- tatum servat in III. pl. act. e^ovrc etc.^ in numeralibus fiKazi^ öta'KCLTioij TeTQaxazioi etc., in e%7iiziavti et noxi; vulgarem mutationem suam fecit in diaKoaioij tSTga^oaioi. & nusquam in o mutavit, quod etiam Lacones non nisi recentiore tempore sibi indulserunt. — r- Numeralium has formas vulgares in dial. Her. agnovimus: igüg^ Tsaaageg, dfjideyta, FsiKaTi, teaoaQdxovza, oydotjxovra, övaxoaioiy xetga- xööioi, xiXloi» Ex nominum dedinatione formae Ti/,ioytQdtiogy nokiog, noXif öinkel^ noxB%u proferantur. — Ex ver- boruiQ dedinatione terminationes -jueg, -vrt, III pl. praet ^ V ex summa antiquitate ab imiversa Doride retentae sunt. Infinitivos praes. in -ev praeter fj^ev usurpat, inf. pf. sibi proprium finxit in -j^jufii'exeuntem: nacpvxevxrj^BVi nsftQwyyvsvr Y,rjfi€v. Imperativorum IIL pl. in vco) et cd^u) vulgaribus antiquiores terminationes cum Doride antiquiore communicat. — Verba in -ew quomodo declinet, haec exempla in me- moriam revocarint: na/ÄWxeiy €7tafjc6yjjj if^ierglcj/negf fiergiM- fuvaiy E^enotovy 7Wi6pTaaai, futurorum variam formationem dialecto Her. propriam conspicis in bis formis: iaaBi, aaaovTv; iaoijxai, eooovuai; ifißakeiy inixaiaßakiovri, — Verborum in ^w aor. I et fut ^ pro a habent: diyca^Wy sdUa^a (praeter x^axaoqiaafieg formam), quod ex /a: ya ortum cum Ahrensio Curtioque censuimus, et illud y apertissime in TvoTixlaLyop y novixkaiyioaa exstare demonstrabamus. In yeyQaxpdrai et fisiiiad'wacivTai perfectum quoddam sigmati- cum ut in Xoa/uiy ei^aoi agnoscendum esse Curtius nobis persuasit; denique ex conjugatione verbi substantivi parti- cipii eWfg, k'vraaai antiquissimi iterum mentio fiat. Quae omnia nobis mente colligentibus dial. Her. ad mediam, quam Ahr. H 401 vocavit, Doridem referenda erit, 446 Meister nam quamvis praecipue terminationem aaai et futurorum certam formationem e summa antiquitate traditiun sola praebeat^ tamen in digammate e multis vacabulis expulso^ in aspero hie illie pro antiquiore leni arrepto, iii multorum numeralium et quarundum aliarum vocum formis e yulgari dialecto pro vere Doricis receptis reeentioris temporis ve- 8tigia neeesse est agnoscamus. — Quam ad aetatem con- stituendam valet etiam inconstantia^ quam yoeavimus^ hujus dialeeti; qua antiquioribus non raro simul cum reeentiori bus earundem vocum formis usurpatis transitus quidam ab antiquiore ad recentiorem aetatem sigDificatur. Mazocchius quidem et qui eum secuti sunt, Franzius et Ahrensius ita hanc inconstantiam sibi explicuerunt, ut recentiores formae in altera tabula paullo frequentiores alterius tabulae recen- tiorem aetatem indicarent, eae vero, quae prioris tabulae initio reperirentur, Maittairio firagmenti Britannici editori ascribendae essent. Hoc falsum esse docuit Itfommseni firagmenti Britannici collatio^ neque illud quidem multum habere probabilitatis jam ex eisdem in utraque tabula de- mensorum nominibus apparet; sed, ut accuratius de hac re judicari possit, omnia illius inconstantiae exempla in unum conspectum congeram: \ 1. TQtg TQßtg . . . / . 2. zezogeg . , . . xiaoaQBg . , . 3. FUaTi . . . . 4. TfiT^cJxowa . TeaaaQanovvd L Tabula. 23, 40, 144 14, 80, 143, 171 . . 37, 45, 62, 76, 81, 83, 84, 139, 171 ... 20, 35, 182 n. Tabula. 33, 35, 40, 89. 15, 53, 70. 43, 62, 80, 86, 93, 98, 102. 50. 18, 23, 33, 37, 40, 42, 44, 45, 51, «3, 66, 72, 77, 80, 84, 87, 93, 97, 99. 55, 57, 71, 75. 95. 49. de dialecto Heracliensium Italicorum. 447 5. diancevioi . diaxoaloi . 7, ai 8. UL s. oonj. in e^ w V -ff 9. imoixodofiä inoima, . 10. ioci^afieg 11. ^H^ankeia ^HQaxkea . 12. laog .... laog. . . . 13. naQ€^6vTi 14. notzoLV , . TTOrt rdv . 15. TIOTIOV . . nOTl TOV . 16. rot artic. . ol n • • • 17. ante gutt. v I. Tabula. 19, 23, 37, 45, 46, 185 52 40 [101], 116, 119, 122, 128, 137, 138, 142, 145, 151 bis, 152, 158, 171, 173, 178 127 125 107,108,111,128,130, 151, 160 bis, 161, 163, 176 128?, 129 bis ... 111 150 • • . 146 47, 51 175 149, 170 {-rtat) 107; 120 . . 141 . . 119 16 162 . 2, 8 bis, 86, 95, 96, 99, 100, 105,1 17 ter, 134, 153, 178 . . 107 bis, 150, 160 . 56, 59, 118, 126 bis, 127, 132. II. Tabula. 98. 35. 49, 85. 30. 25, 38, 73, 81, 88, 107. 32. 31, 44, 69, 107. 13, 38, 75, 94, 100. 37, 77, 108. 18. 2, 6 bis, 26. 448 Meister de dialeeto Heraclienahmi Italioorum. ante gutt. y 18. €xaT6fi7t€Öop kxoTovTcedov I. Tabula. 107, 160, 163, 181 184 • U. Tabula. 31, 38, 69. 43, 47, 54. Ex quibus apparet, nusquam quidem eam rationem inter utramque tabulam intercedere, ut prior sola antiqui- orem, altera sola recentiorem formam tueatur -^ saepe in una eademque tabula tales differentiae conspiciuntur, atque altera, ubi recentiorem sola praebet, semper simul antiqoi- orem habet — neque raro in priore tabula recentiorein formam exstare, tarnen in Universum recentiores formas magis alteri tabulae convenire. — Quod non solum ita ex- plicari potest, ut prior alteram aetate paullo superet, sed etiam ea ratione, ut is qui alteram exaraverit, recentioribas formis magis magisque in dialectum irrepentibas ob jan magis assuetum habuerit, quod in tali contagio cum com* muni lingua non est cur prorsua rejiciamus. Nunc, cum ad ^finem pervenerimuB, si quis, ad qaod certum saeculum has inscriptiones redigamus, qaaerat, re- spondebimus, si inter progressus mutationesque Doridis in Graecia et in Italia analogiam quandam sumere liceat — quod affirmandum erit — nos cum eis (Mazoech. Abrens. Franz.), qui tabulas Heraclienses exitu quarti saecoli exa- ratas esse censuerint, non dissentira TABULAE HERACLIEN8ES. Tabula I. ' nokig Ktti xoX 0Qi6xai' \ FE tglnovg Oiixovviwg 3 Zconvglöxa}, \ E KccQVKBLOV 'j4nokloivu>s ^HQcndifCCDj \ AI naltcc 0 4* ^ N ^Qiva^ I Odükccg 'lötulovj ME sniörvhov\ 6 ^HgaTckeldag ZmxvQO ^iovvö(p\. 7 'AvBygatlfav toi ogiötal rol aige^kneg int t(og xcSgcag 8 }^ lagag tc5 ^dLovvöcD \ , 0ilcivDfi4)g Zfonvglöxeo, ^AnoX- 9 hftog ^HQaTddjtcD ^ M^i^og Ilv^^ca, Oikcitag 'lötislto |, ^gax^löag ZfX^nigiOy xcc^' S dgliav^) hckI iragfid^av^) 10 tl övvBfLBtQijuav xal ifA£Ql\^av xmv UgaKksliov öiccyvov- 11 7v^) iv TUiTaTdijrG) akl^. £wB(istQijöccfug ÖB aQ^cc(ii\voL ajto rä äwofiCD reo 12 thg Uavöoölag ayovtog rä duxTd(ivovTog tcig rs UcQCjg i\Q€ag xal täv fidlav yav hitl tbv ovrofiov zov oqI" 13 wa toig ts reo ^lovvöcd xoiQ(og xal | tov Karvsag 6 14 tavog htafioix'^. Kcnstdfiofisg ös (iSQldag tBtOQag]' xkv 15 w ngdtav ^sglda axö tä dvro^o xä nicQ rcc ^HgciÖBia ^ovtog I BVQog noxl xav xqlokovxmiböov xav bia xciv 16 gäv ^j^ccipen/ ayG}öciv\y fiäxog ob Svcod^a cacb xav dno- 17 mv a%QL igxoxaiiov xiyv^ATCVQiv^ xal | iyivovxo fiBxgifXh- 18 \vai iv xavxa xa ^bqbIo: igQfjyBlag (ihf di\a7caxlaL fila 19 fplvoL^ öxlgcj da xal agg^xrcD TUtl dQVfm Fegaxor/at ^) | xg(6xovxa Fi^^) ^xolvoi rmlöxoivov' xav ob dBvxigav 20 sglda Bvgog dno | xäg xgucxovxaTtiöcj inl xov avxofwv 21 jv TCgaxov, ^äxog di dno xav | dnogoäv axgi ig noxa~ 22 1) Ttarai Maitt. 2) '([l]Sav Maitt. KABAlSiSAN Momms. 3) etfAd^av Maitt. 4) JIAKNONTSIN. 5) Ifoxat/cet Franz. 6) ?{ Franz. 450 Tabulae Heraclienses. 23 fwVy xai eyevomo furguofiivaL sv tavta ta liB\Qda {9917- 24 ysia^ ^tv Sianaxiai sßdBii/jXovxa tglg 6%olvoi^ öxiga Si\ 25 xal ccQQi^xrG» neu dgvfuo TCtvtanatlai &iolvoi' \ xav Si rgirav [isgläa svQog ajco xä avtoiuü xä ngoxcn zw nag 26 tav tQi I aTunnoatedov ayovtog ha tov &uto(iov rov ÖBvti- 27 Qov anb tag rQia\xovtcaiBSc9^ (laxog de aiio tav amgoäv 28 a%QL ig norafioVy xal iyB\vg y^dvtogmg^^, ^SlacnkcDg ob xal 68 hd reo dvtofuo tä \ nag td Oivtla ayovtog lötdöafug 69 (iBOCogcDg, ovo fia/ Inl \ tag 6ö(q tag ix nohog xal Ix 10 navdoöüxg dydöag öid t(3v \ lagäv xcigiovy Svo di inl 71 täv dxgo^ixigväv ndg tag tvgeüxg' \ tovta}g ndvtag bfio- 72 loyiog av Bv^vcagBlav tolg Inl tag odä \ tag öid rcD 73 XagdÖBog dyoiöag ndg tdv ögv^iov, tAg (ihv ig td lagdv I nkciyog inLy^ga(A(ih/mg ^^lagcig ^lovvöco x(og(ov^\ rcog 8b 74 lg tdv ftöllttv yav ImyBygafinlvag „avropcog^S dnexov- 75 rag dn dkkdlcav (hg giftet/ FtxatbcBÖov avtofi(yv, 'Eni 76 de tag tguxxovtaniÖGi tag öim täv l\agäv x^Q^^ äyni- 77 öag Inl ^iv tag nlBi}giddog ovcd ovo dsdfiovtag dn ak* 78 iMUxiv tguix()vta nodctg, "AUjcog ob dvtogcag rovroig 1) a yä Mommseno in lab. fuisse videtur. Mazocchi: ijg f/ei. 2) TANFljd lAN TAN FAN, 3) ZA omissumsuperne suppletiu in tab. 452 Tabake Heradienses. 79 ina^afus tcoq \ xav odov täv nccQ zov ÖQVfMV ayioöav 80 dvo oaci%ovTag &j£ akXdktav \ tguatovra 9Eodas. *Ev Jc 81 fdööip rä XiOQCJ ixi rag tgicncovTceMSÖai rtltOQog iaskim- 82 tag cac iXkakfav a (uv tgucxovta Ttodcig^ a Sa Fhnai^u ^Em Sk reu avroiuo tä xag %itv tQuacotfrcindhi/ Svo 83 oatlxovtccg cai alllakiov Tbuni xoSagy xol aXliDg bil to 84 ÖBwiga ävtoiica caiixovtag \ iaC iiXkahav Flxati Modag' 85 tovrcag ndvtas avsxt/yQogHog ogt^ovrag \ tag (ts^stag xig 86 myr oMMlcag rolg iiSfu6d'CD(Aivoig tag lagag %m\QG>g, Tag de xdvtag xcigog t&g rä jdvovv6& tBQfio^ovti toi te 87 Svto\toi I o r£ JCOQ tä ^Hgcideuc ayar xal 6 noQ w 88 0Lvtla caco t&v oTtogoav awol&a ajgi h^ notofLOv wv 89 ^jQi&fiog ogmv täv Bötädtfisg * täv (lev | ItcI tä ävtono täTiaQ ta^HgäÖBuc inta &uv tä ad tag xXsvQidöog^)\. 90 eni de tag tQLaxovtaxeöm &xtä 6vv tä tetgaga^)' bii 91 de tä avtofiCD \ tä ts nag täv tQiaxcvtäxBÖov xol ts 92 exonBvcD ovo i(p BTta^^ego* bei Sb tä\xaQ,tä Oivtla smi öifv tä Tcag tav ßv^ivav yüoa%akxiiv wA nag täv dt-l 93 ÜQvya. 94 Ihrv^tpia jdurvvöm %i6gtov,\ 95 'Eni iq>6Qm ^Aguitl&vogy fujv^g ^AvakkaUo a Ttihig 96 xöi rol sroAicm/o/iot AE ßotgvg Tlfiag\xog Nhcmvogy FE av%tyLov ^Anökkäviog 'AxoXkiovlfo xcel tci ogiötal' FE 97 tghcovg Oilciwl^og ZemvgUixtOy HE TUXQWiBU/v *Axok- 98 Xäviog ^HgaxXyt(o, AI nikta jdä^ib^Log nv^QfOy \ HS %givo^ OLkätag'ItktiBUoy ME BXUftvXiov^HgaxXBldag Zßh 99 7evg(o fuö^ävtL roi^ llccgäg xägcog tag tä /koivv6& 100 ^iiovtag äg B%QVti xatä ßla wx%^ a ol ^HffoxXBloi äiiiyvoif. Toi da (u0&cDöaiiBvoL 7(ia(fjisu66vtai tov obI xgAiw, 101 ag lux Tigioyyvag Tunäyayvlti xal ro {Uö^mfia äaodidiva nag Fktog clbI navaum {irjfvog Tigotagcda .... KtU al % ') 1 02 ^^goö&a \ catodlviovti, äxa^ovti ig tiyv äofiooiov ^oycfif 103 xal nagim^ffiovti tolg 0i,tay^gtaig totg \ Isrl tävFetmv 1) UAEYMA^IO£. 2) TETPSilPUl. 3) KAiK pto *at m! * . Tabulae Heraclienses. 453 t«5 dttfiOöUpf %ot fMBOrag tAg %ovg XQid'Ag itol^agäg doxl- flog, cSüg 1UC & ya \ tpiget. ^). nova^ovti Sk nQCoyyvfog rolg itokuxtfopung toig asl bei TW Fetitov hnaOöiv nag \ luvtcchijQläay äg xa idi- lovxBg rol noXuxvofioi öexiovrcu. Kai «r xivL 7UC aXXio \ nagädhrtL ticv yaVj &v xa avtok (MB^iL$l^€96civtcciy ij a^rtvöanfn ij anoddvtai, xixv ilm- Tum/nlav^ äv avtä ra noQ^^ovtai ngmyywog ol nccgka- ßovtsg fj olg x cc^tvösi ^) ij ol TeQLlapikwH tav btixiXQKlaVy a» a 9tal 6 i^ iQ%Sg lUiuMcD/xivog ^(kttvg Sk fit) notayu^) itqcyyyv\(aq ^ jlm} ro fc^ iS^caiia anodidä xccrra ^Byganidvcc, ro tb fila^cafux daeJisl ämneiöBl to Inl tä Fi\xeog xal to a(mii3iij(ia totg rs nohavofioig xed roig 0ttayiqivaig toig dsl ixl tä Fiteog^ o6ö(p xa\fulqvoga(^w3&c(^^^) nag nivts Fhij tä TtgStu^ Ott 7ca Tf Aida ^) ifotp^öd^Bv afia nav tä ngata \ fuö&oifuitiy Xid Iv t^ ya nsfpvtBviUva xal olxoöomfdva navta tag xiJUog kööAvtaL *E(iya^\tai dl xattdds* 6 fik/ tbv ngatov xägov (u&&aKSaiAevog tov julq tov avtonov tov vnsQ üavöoöi'] ag äyovta tiv nag ta 'Hgäda ^) a^gi tag tgiaxovtaxidfü a^aÜiov (UV qnrtsvöu [i^ (ulov ij ösxa \ ifiohagj iXaiav Sk tpvta lußalu ig tav 6%olvov Bxaötav fe») fuiov fj ti- togm ig tav \ ävvatkv yav ikalag Siev' aldixa (ly tpavti rol n^u0^m{dvol 8wa%av tjiisv iXalag %ev, rol nokut- vofioi toi atl hcl täv Ftxicyv hnig xal aX tivag aklcüg toi xolutvofioi 9Sods|Ao>i/rai and tä dafico, ofioöavtsg öoxifLa^ovti xal avavysUovtt h aUa, ^aca^evoi tov | yav lumav täv kmxuigUov' iniiulfiöovtai de acol täv inag- %Ü¥%mv ösifdgkov^ ixl di twa xa \ yiqga ^ ctvi^up hmkmvti, €t6toi ä^Ainu Tavta ds navta n&pvtwidva nagi^pvti xal hvö^&vmma^ S66a iv t^ 6vv^7ta y^ygataxaiy kf t45 nifiotta xctl dsxatcj} Fktu imo tä notsxjBl HkBog rj 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 1) *H9V Pranz. 2) aptvarj Franz. 3) norayri Franz. 4) afifut- a9w»i Fnwa. &) T^U^fji Franz. 6) "UQ^^eta Franz. 454 Tabulae HeraclienseB. ^AQiazUav hffiOQBvw al ds xa (lij itBfvtnnuavu wttxk 123 yaygccfAiuvay 9ucteöixa&&sv nag ftw xicv \ ilttia» daue vo^ua^ ^) agyvQUo xoq ro qnjtotß &uc6toVy noQ it tag 124 afouliog ovo iwag äf^yvgla) xag xitv \ vtBvx(avxL xaxxctv 0vv&ipiaVj avyQavtai xal 128 hmkaO^to xa hiü^ni\a xa ysygafifUva xotxa aJÜia (u- 0l&m(unv. AI ds xvg xa hcißfj ^ vifiu ij (psQSi ^ xt xäv kv xa 129 la^ I ya ij xäv öevigitav xi xonxu ^ ^Qcarg ij XQtä^) 130 ^ aXko XI 0ivijxaiy o nBfu0^c!)fibH)g kyöi7U)cti]\xiu ag W- ^IZiTSlN^) xtd 0 Xi xa laßii 5), oAxog Ig». Tag ds XQafpc^g xäg duc xmv xdQfav ^ci0ag xai\ 131 xdg ^6(og ov xaxa0xa^6vxL ovds öia0xaiwvxL xä v&m 132 oiös bpsQ^ovxi x6 vög^q ovo' dq>SQ^\xi* avxo^a^ovn ds 600axig xa öscivrav xa noQ xa avxmv %fQQia ^ovxa. 133 Ovds xag odAg xäg ino\dsi&iyfäpag ägaöovxi ovH '0wiQ^6vxi adöh x(Qkv06vxi 7coqsvk0^au 134 "O XL 8s xa xovxcav xi no^Givxi nag xicv ^wdi^xav, toi nokiav6(ioi rot asg bd x£ Fktsog huxaxaßaXlovti^) 135 xccL ^iani&06vxi \ axffi cd xa &q>ofiou60mvxi xaxtiiv 0vih ^ijxav, Ov xo^fsl ds xäv dsvdgscDv oids ^fav0si ov6h mqioöhI 136 odds ^ ovds ^ ovds aU^g xijv&. Ovds yaiävag ^&rfisl tcoq xa^ rm&Q%ov%ag o&ds 0oi(^ 137 nsv0Hy I al fc^ o00a xa Iv avxa xa ya^ ^ ^^t^u0^mia^ 138 olxodo^arixay' Of6ds xoq>mvaghf xa Iccga ya Tcoitfisil ovü akkov la0si * al ds fi^, vitokoyog s00ifxaiy wg xav laga v yäv 139 adixUav. — Olxodofifi0^xcu ds tuA ol\7Uav iv xoig x&ifois 1) NSMS12 sec. Mazzoch. pag. 136; sed in Mazzckshii facsimili est NOMUi:, 2) 9/ v^uri ^ ifigrn Franz. 3) nPIQ.1. 4) il»ol/aTa>v Franz. 5) ;ia/9i? Franz. h)EAlKATABANONTI emevkdiwii AhrenB II 209. not Tabulae Heraclienseö. 455 tovzoig, ßoävcc, /Ltu^ov, axvQiov' tbv ^ev ßoava rb [lev fiäxog FUaxi xai 8v&v no]dc5v^ rb de evQog oxrci xal 140 dsxa nodfSVj xbv 8i aivgiov (ir^ ^lov ro fiev ^äxog oxrei xal ÖBxa nodmv | , rb da evQog bxTcb xal dixa nodcjv ' 141 röv de iiv%dv nema xal ösxa 7Co8&v navta. Tavra de nccQB^ovTL olKo\do(ir]^a xal özeyofiBva xal rB^vQ(ü(iBva 142 iv Tolg XQovoig, Iv olg xal xa dsvÖQsa dsl ne(pvrBxncfjfiBV, j4l I Sb fiYj, xatBdixdö^Bv Ttag ^iv rov ßomva Fb^ ^) (ivag 1 43 dgyvQicL), nag ob tov axvgiov xitogag fiväg &gyvgiG)\, 144 Ttag ÖB tbv iivxbv zglg fiväg ägyvglG), — Tc5v Sb JvAgjv Tc5v Bv tolg dgv^olg ovÖb tcdv bv tolg öxigoig ov 7t(oXr]- 1 öoinrt ovdl xoi\)6vti ovSb ifiTtgrjöovti ovöb aU,ov laöovti' 145 al ÖB fi^, VTColoyoL Bööovtav xattäg grjtgag | xcu xattav 146 öw&i^xav, 'Eg ob tcc Inoixia XQ'^^otnai .IvAotg lg täv olxoöofidv olg xa drjkcyvtai xal lg tag \ dfinilcag, Tciv 147 6b ^Tjgäv xoxl^ovti oööa amolg tcox* olxlav lg jj^a/av tolg Sb öxlgoig xal tolg ögvfiolg xQ^l^omat toi fiiö^G)- 148 öafLBvoi av täv avta fiBglöa sxaötog. "Oööai 6b xa täv dfJiacBXov ^ täv 6Bv6gB(A)v oacolyrjgdömvtL , anoxataöta- 149 OovtL toi xagni^ofiBvoL (og rj^Bv tbv löov dgi^fibv aBt. Ovx VTCoygatltovtai \ 6b rcig x^Q^^ tovtag ol (iL- 150 O^aöafiBvoL ov6b tifiafia oiöovti ovtB täv ^jrcj^oi; ovtB tag lmoLxo8o\^äg y al 6b iirj ^ vTCokoyog löörjtai xattäg 151 Qi^tgag. Al 6b tig xa täv xagnitp^Bvaov axBxvog^ aqxovog dno\%ävBi'^) , tag nohog Tcäöav täv Imxagnlav r^uv, 152 Al 6b X vjto 7toll(iC!) iyFrjktj^LGivti äötB fiij i^rj^ievl T€i>g (iB(iLö^G}[iBvcjg xagjCBVBö&aL, dvBcoö^ai xal ^lod'oöiv, 153 x«^' a rol 'HgßxlBloi 6iayvävtiy xal ni] \ tjiuv VTtokoycag 154 fijJtE avtäg (it^tB tag ngayyvag täv Iv ta öw&i^xa yBygaii[jLBvov, Tag 6b ng(oyyv\cjg tag ael yBvoiiBV0g nsngoyyvBv- 155 xfjfiBv täv tB ^Lö&CD^dtcüv xal täv Ini^a^LcaiidtcDv xal täv dfL\n(Dki]^dta)v xal täv xaxa6txäv xal avtäg xal 156 1) ?f Franz. 2) anoSatri Franz, Curtiu«, Studien IV. 30 456 Tabulae Heraclienses. ra xQriiiaxay a xa Im^aq^vQYiöcivti ^ xal fi7] '^[lev fiijrf 57 aQlvrjötv fiijrs ncchvÖLTilav fii]d8 Tcat aXkov ^rfi\ hfa 5S TQÖnov ra noki jcgayfioTa nagsxev pLijde tovg vlft^ tag jtokiog JtQaööovraööi' al 81 (ATjy drs^g Vf'^- ^BVTBQog' 6 öi Tordevtegcv x(Sqov ^) fuiS^(06d(Jtevoq\ 59 xccQnev67]tai ano tag tQiaxovranedcj tag dicc rwv tttgch 60 Q(ov aywdag Inl tov avtofiov tov icgätov, o6\oog i i xal %ga%hl Tcävta nattav öw^i^xav xal intoXoyog bööi^ 6 1 xal avtog xal oi TcgayyyvoLf o tl xa | (irj ngd^SL ^) Tcartav övv^i]xav. Tgltog' 6 da tov tQlrov x'^9^^ (JLtö^&6dfWtn)g xap- 62 Tcet^öijtai dno rc5 avltofuo ta dvcitsgov rag rgiaxav- ransöm norrov avrofxov tov ÖsvrsQOv oaco rag rgioKov- 63 tansÖG) xal I nga^el ndvta xatxav öw&ipcaVy xal vTtoXoyog 64 iöör^taL xal avrbg xal rol ngGtyyvot o rl 7ca (i^ ngd\^H'^) xarräv öw^'^xav. Tstagtog- 6 öe tov teragtov xägov fuö^oHSaftgifo^ 65 nag re tiDv 7toktav6\^v rmv inl ^Agi6xUovog kpogm xal tcjv ogiöräv xal nag r&v nohavoftmv rmv kxl *y4gi6Tag%o 66 reo ^Hgalydslda ifpoQio, ^A av^efia 0ihavvfAG) ta 01- k{ovv(i inl tov avro^ov rbv ogl^ovta rtig re rä Auh\ 68 vvöio^) x^J^Qf^S ^«i ^« Otmlag 6 Kgaxlvm nanGy^ü. *0 69 8\ dviko^Bvog igya^jtai tä (uv aXka xaxtdv \ &vv&ipcaVj xa&ag xal tag Xomtüg yeygdntaij rag de dfoüXog tag 70 vnagxcioccg igyahjtai tttf rol ogiötal xol ccigBd'BVXBg inl rag x^Q^S 6 1) nga^y Fraiws. 2) EETEOS. 30* 458 Tabulae Heraclienses. 7 Tcog I rag ^A^avag rcjg Iv KoiXa Oildwfiog Zancv(^6x&, 8 'y4n\okk(6viog ^HQaxhjra), ^d^^iog IJvQQiOy xad"' ä dgUsfOf 9 xal öwB^\r^jOav xai Ireg^^ccv xal iiisgl^av tmv'Hffa' 10 xkilov 8La\yv6vxG)v Iv xarccxk'^G) alla, 11 £we(ierQi]öanBg de äg^aiABvoc \ axö rm avzo^uo ro 12 oacb Kaivav iiyovtog htl xav odov xav xgilaxovxdTudov 1 3 xätf im &dka0öav ay&öav. Kai iyevovxo cbro I tio avtafun 14 noxl xav ßovßijxiv xav did x(3v yvdv ix nokiog Qla\6av BTCxd yvai, dno Sk xäg ßovßi]XLOg Inl xdv XQLaxovxaxBÖovl 15 xQBtg xai ÖBxa yvaij dnb Sb xäg xQiaTtovxaxBSo) hü xav 16 XQiaxovlxoTteöov xav äid xav xQi'^fuyvav ayioöttv, xai 17 lyivovxo | iwia xQii^^lyim. 18 ^laßavxBg dl xav xQiaxovxdaudov lfi€\xQia)(ug noii 19 xov FixatlÖBiov xal anBfUXQijöafug xoöiotalxov xgiTiiäyvov. 20 Td ÖB xglyva ovx l^faro iov, xa^cog x6 äg%aiov \ tvQi- 21 öxofiBg yByBi'TjfjLBvay dXkd nBV&i^^lyvov (lovov Tcaüxd^ixiio 22 ix xäv Svcjv XQiyvcDv ' xav di Xomav yäv FiöUtv \ nws hiBnoirfvxo *) • xavxav SmoTcaxBüxdticcfieg ^) xä 'y^S'dva I 23 xaxrd dox^f^- 24 ^y^TTo di xd FixaxiÖBlGi xav ig Ttovecfiov xav^Axtf/ivl 25 yäv noftiyBvoikivav xdv iv fiiööG) xäg xb BxccxoiJatBdm \ xci xäg ^HgaxlBiag oda xal xavxav näöavJFidlav buTVotrpno ^) 26 XLVBg' xai rol fi£v igli^avxBg aicB&üav, xoig dh Idixalff- 27 (iB^a ölxag | XQLaxoöxaiag. 28 Kai aJtoxanadxd^avxBg xä %Bä xaxxd dQ%aXia nrv-l 29 xav xdv yäv xaxBÖaaödiu^ xmI oQfog md^oftsg hp IxatStm xäg fXBQLÖog, Kai inoLi]0a(iBg nag xb xQifmlyxHjv xh 30 dixatov Ttgäxov xQlyvov, uoxd'BVXBg Ttoxxo iiBv^^yvw 31 dtp^ ag xatB0ci^a(iBg yäg Sölx tjfiBV BXTtlBov Bvgog xq!- 32 yvov^ fiäxog dnb xäg ^xaro^Tcidcj axQL Tioxlxdv'HQaxXkivK 33 odbv dv rdtgoQog, Kai iyhovxo GxoivoL ixaxbv XQi\dxovTa oxxci, oQsyfiaxa oxxci ^); il^ikäg ^bv Bxaxov XQidxovxa r(ws, 1) fntnotfiVTo Franz. 2) AnEKATESTAZAMEZ; anixaraatoi' aufjL€i Franz. 3) "H^axlkiav Franz. 4) OPEFMATA fOKTil voca- bula supeme suppleta sunt. Tabulae Heraclienses. 459 ogiyfjiina FImcctl \ FfcJ^), tcovs' äfiTciXov de ritogag öxoIvol, 34 oQeyfjuaa dexa BVy nodsglrglg. Avxa a yä k^iut^ci^rj täv 35 xQcltav nBvtc&triQlda ölcocoöUov ^) | Fa^ijxovTa iwia (la- 36 dl(Avv xal rag no&odcj rag oxrccnidcD rag ig norafiov 52 äyaiöag inl rcig ^ag\, Kai iysvovro iFa^i^xovra rgalg 53 öxoLvoLy ogiy^ara dexadvo, Tavra tu iiagldt \ noradaö- 54 ödfu^a d^mikiov rav ngdrav diaörokdv rav nag rav iyiax6vnB\dov oTaci öxolviog, dgeyfiara fBlxau fi^, nodag 55 dvo. Kai iyivovro a naöa (leglg \ Bßd£(i7Jxovra dvo 56 1) Mazocchio p. 136 in tab. exstare videbatur J!ES ^^etsi prior ambigua'* eseet; in ejus facsimili legitur FES. 2) ^ittxarftov Franz. 3) TOYTÄ TSl I TÄ. 4) HOTTO. 5) TSN sec. Maz. p. 136, in ejus facsimili T^N. 6) TO. 7) MEAIMNSIN. 460 Tabulae Heraclienses. (Sxolvoiy OQhyyMxa oxrci, n68ig 8vo, Avta afitadci^ 57 FglalxortW XQiaTiovxa dvav (isdl(ivGfv, X^^- 5S Tgita fieglg fiaxog a%b reo FezxcrrtldaiO hei roi» XQaqxyv tav jtccQ xota^iov, evgog oato tav ogaw tiov tag 59 devrigag \ [legldog hti r«Äg ogog, Kai hyivovto i(;däg 60 ii\v Fe^xovta Fs^ öxolvot fjidöxoilvov. Tam^ ra ^^ glÖL TrortdaöödfiB^a dfinekGfv tav devtegav Siaötoüv 61 dq/ Bxa\ToimBd& intä 6%olviagy ogeyfxccta dsxa sma. 62 Kai iyivovxo a jtäöa (isglg eßdelfiijxovra rBtogsg exoivoi, 63 ogayfiata dvo, Avra i^iLöd'ci^ Fe^aTCccciov rgtaTCOvra] fiBÖl(ivcjVy övciv xaöölxcav, xoivbuav dvav, 64 TEtagra (isglg fiäxog dato rcS FilTcatidelG) hd tav TQaqxyv tav nag TtotafioVy BVQog ano täv ogchf tmv tag 65 tgi\tag [iBglöog inl tdig ogog xal Ini tov avtoikov rov 66 diaxdiivovra rcog X^Q^S^ ^ov \ hdfionBg ix tfo fvxmi- daUo Bg n:oTa(iov , xotvor ütäöi, XQ'']^^^ ^^'^9 '>^^ lagog 67 ^G>{9G}g fiBfiL0%'(oiiBvoLg, Kol Byivovro iftkäg fisv Fb^- 6S xovta oxTG) öxolvoLy 6gByiia\ta ÖBTia tgla. Tavza tä (ugldi 7tozBdaöad(u%^a dfuiBkov* tav tgltav ÖLaotoldvl 69 «9* BKaroimBÖG) tav nottxkalycjöav ^) nottav Teo&odov 70 tav oxtdjCBÖm^ ä^xa nkvtB \ öxotvcDg, ogsyfiata ferro. 'EyBVBto d näöa ^uglg bydcnjxovta tgBlg 6xoivoL, o^iyfur-l 7 1 ra FBixaxL Avta iiuö^cidi] Fa^axatlov tgvdxovta ftf- dl(ivo)v. 72 !/^3r6 da tä \ dvto^ca rcä ÖLOtdfivovtog wäg xmQmg 73 t(D Bg Tcotafibv ayovtog tä Fi\xatLnBdci} SfiBcgl(0[tBg ^uTiog 74 ^Bv BTci tav 'HgaTdalav, Bvgog dl dnb \ TiwxxiÖBm bii 75 tag ogcog tdig ngdtog xal xatBkbtoiiBg | no^odov Ix t& FBLxatidBLC} jcotl tav olxiav FBixatinBdov, Kai iysvBto 76 a fLBglg avta ^ildg FB^;rjxovta diio öxoivoi, Tama rf 77 iJLBgiöi. n(nB8a6\6diiB%a d^nBlcav tav ngdzav dtdöiv tov 78 TCOTtov FixatiÖBiov Fb^ \ öxoivoi, 96 Tavxa xa [ugidi noxBÖaöödfiB^a d^nikcjv xdv XBxdgxav f^a\öw dno FtxaxLdBlo) Fb^ öxoivcjg y^iöxoLvov. Kai 97 lyBVBxo d näöa ^Bglg navlxtjxovxa xBxogag öxolvol t)iil' 98 öxoLvov. Avxa b(ilö^(d^i] dtaxaxicov xgcdxovka nkvxB fiB- 99 öi(ivci)Vy xa88ix(ov daxa nivxB, TlBfinxa ^glg dno tLxari\dBi(X) (läxog dno difxo^G) 100 rc5 ig noxafiov ayovxog noxl xdv no&odov xdv \ ndg xdg 101 d^mikcDg ayciöav, evgog dno x&v ogcyv inl xdv väöov. Kai ByB\vBxo tl^tXäg Fa^i^xovxa utogag öxoivoi, Tavxa 102 xa (lagiÖL notadaölödfia^a dfmakfov xdv TiBfinxav öxdöiv 103 dno hLxaxtdalG) anxd öxoi\v(ogy ogay^axa daxa anxd, noÖBg 104 8vo, Kalayavaxod näöa^glg BßdB\^}}xovxa ^ia öxoivoi, 105 462 Tabulae Heraclienses. 106 oQeyfiatcc inxd^ noSsg ävo, Avxa l^v6%ci%ri nevta\xailm oySoT^xovta [leSi^vcaVy xaSSlxarv SsTca nevte, 107 FsKta {uglg \ to Uyyiovov t6 naQ rag «fm^g to 108 nothikaiyov ^) nozxav llQaTdelav tuu \ nottov ÄOiapv. Kai tyivBto iptkag tgiccTcovra axoivoi. Tavta ta '0 fttptäi 109 no\xB8a66a^Le^a ofuceXan/ oxrco öxolvaog tj^lexovvov taq^) 1 1 0 exo(iBvag rd \ x^oqUo xovx(o. Kai eysvsxo a Ttaöa fieplg 111 xQvaTtovxa oxrco öxolvoc t^fiiöxotvov. Avxa siuö^d^m 112 Bvog ^edl{ivG»v 1) noTixltäyov Franz. 2) t^ omissum in tab. 3) rA2. INDEX vocabuloram omniuni; quae in tabulis Heracliensibus exstant. A. a 2, 52 passim. ayovTtt 114. ayovTOf 12, 15, 26 saep. ayaiv 87. aytoaav 16, 79 saep. vc^flXat&€(ri 57. ädiTtCiov 138. aii 100, 101, 104 aaep. aU 134 ^&av(f 11 5, 22. ^»avas II 7. udf/ 5, 97, II 4. al 116, 119, 122, 128, 137, 138, 142, 145, 151 bis, 152, 158, 171, 173, 178. ^ 81, 137, II 43, 50, 80. alge&ivres 8, II 6. :;firi(»iy 17, 88, 1123,46. axgoaxi qCuis 65. axgoaxiQittv 71. Aui 184. alitf 11, 118, 11 10. alla 168, 172. «IIa II 20. an(f 176, 178. aXXaXoif 66. a^Xaltag 85. ailXaAai)' 75, 77, 79 saep. allo 129. «aoy57, 138, 145,157. uXlos 136. aU^ 105, 128. aUoK 59, 78, 83, 117. tt/^a 111. ttfia^iTui 60. afi^C 50. afAfiicfS'to&fj 111. ttfinikfov 114, 148 saep. d fJiTrtluQyixd II 43. ttunilotg 123> 147 saep. afjinoiXfifjia 110. afinaiXrjfjAtiov 155. au(f)iötda^tti 125. oy 65, 72, 108, 148, II 32, 38. ^ff 106. avavyeXlovTi 118. dvygdtftv 126. avy^diffüii 126. ay^^oi/;afrai 127. dvdqag 125. av«>^oai/;ay 8, II 6. av/^^ 120, 174. dvtniyQotptjg 84. araoVei'oc 168, 176. av^oia»«« 153. ttV&tfia 166. av^ffiov 96. dvxo^agCovti 132. dvtofioi 86. avTofÄ(y¥ 13, 21, 26 saep. ai^TÖ/uoi 12, 15, 25 saep. aVrdpaff 60, 62, 68, 75, 78. ni7ai|>^|ayTe( 56, 59. avw 54, 77. «yoi;^« 17, 87. avoirc^oy 162. «Traloyn 102. dnoxanatdaa/Ais 11 22. IdfTre/Xffcbf 2. jiniXXalio 95. dnefiBtgriaautg II 18. d^f/aray II 26. dnixovtag 75, 77, 79, 81, 82, 83. ctTio 12, 15, 17 saep. dnoyrigdcfxtiVTi 170, dnoyrigdauVTi 148. ano^eaiiyiuivaf 232. dnoSid^ 109. anodiSfSvTi 101. dno^ivtivti 102. a^o^iyai II 14, 15. >^t;ay II 13. /i/rov 183, 187. A. JäCtfios 5. 9, 07. II 1, 5, 8. AmfAUQXog 182. Sa^oamv 102. SttfAoattp 103 ' 119,129^ 135, 148. Si6fiBV€L 173. Sivxiffa II 50, 80. SBvtieav 20 , 181 , U 60, 84. Skvtiqag II 58. (TevTfooy 26, 158, 162, II 37. SevttQog 158. Stvt^Qü) 31, 83. deojVTM 132. jua 126. Soxifia^ovx*' 118. Soxifiag 103. ^QVfAoTg 144, 147. SQVfAOV 61, 73, 79. 19, 28, 29, 35, 37, 40, 43, 46. Suvaxdv 116. (ft/o 29, 63, 64 saep. ri7i/roIl 22, 25. , 13, 21 saep. 128. fOotfAfAivmi 66, ^ta 127. fiiotfiaTuv 155. ^/tti/ 106, 108, • xaßaXCovti 134 r^rt/oiTOraiyrt 156. Xfltfovrai 119. to^ofiäg 150. t;leov 6, 98. »(i/itfi' 119. (TA/uec n 29, 42. nr 146. 30, 45 saep. kni«xai(tti 47. iQyaiovttti 112. fQ(lnvrH II 26. iQQTiyedtg 18 saep. If 17 saep. iaantai 138, 151, 160, 163, 177. ^ororovrcxi 112, 145,179. iaiiiaa/Atg 53, 58, 60, 63, 69, 88. /orr^ II 50, 80. hafjLoiAig II 43, 66. itSQfia^av 10, II 9. €v&viugiiav 65, 72. evQiaxo/Aig II 20. ev^; 16, 20, 25 saep. i(f€Q^6VTl 131. iffOQ€v€t^ 122. I^O^Of 1, II 1. l(/)o^ai 95, 165, 166. €X€V 116. (XOßifvag II 109. fxofiivw 91. l/oVTaff 99. ffxovii 99. F. i?£3,96, 183, 187, 112. Fiixnti, II, 55, 71. /^iKc)e«rTi'122, 143. «arcAc/Tiero II 20. xattXinofies II 74. xaT€a(fSttfits II 30. xaT(iraiarcieA«c( 47, 51. xattrauo/utg 14. X€fpaXa 36, 46. xifttatiov 180. 181. ATJV 5, 98, 184. xoS'aqät 103. JITo/X^ II 7. xoii'ff»' II 43. xotväg II 46. «Ofi'dr II 66. xo;iii? 129. xoi/;y 184. M. ^axof 17, 21, 27 saep. fAntf^akav 92. Af£ 6, 98. 180, 181. BAi^lfAVmv 51, 52 saep. fAilay 114, 115, 125, 140. fAtioyog 11t. /juita 174. /ji€fjua9^>' 139, 141, 144. N, vaiSO¥ 38, n 101.' NeanoUras 187. f^/uet 128. NiMtuvoq 96. yo>off 123. yi/v 171. |t}oa»y 147. ^t/loec 146. ^vlmv 144. o. oj^Jo^ovr« 43, n 106. Ol 107, 150. olag 103. olx/a II 50, 80. o^x/oy 138, 147,1144,75. oixlag II 44. olxoSofiav 146. oixoduft^fAiva 1 12, 141. olxcitfo^ija^foi 138. oixoSofjii^wai 137. ol( 107, 142, 146. ulaovti 150. oxroxorrcuv U 79. oxTamSov U 45, 69. oxr« 34, 48, 90, 140 saep. ofAMytog 75. 72, 175. ofnotfttwtts 118. dqiyfAata II 33, 34, 48, 49 saep. oV^ovT« 13, 32, 167. 6iiCiovt(K£ 84. ö^^Covfoc 55. o^ara/2, 8, 96,112,6. OQlQtttV 165. o^A 57. agiav 8S, II 51, 58 8«ep. oittag 53, II 28^ 32 saep. quae in tabulia Heracliensibos etslatil. 467 oaaa 121, 126, 137, 147. uanai 148. 170. oaaaxig 13?. naaof 159. oaa(p 110. oaTic 109. ort 130, 133, 160, 163, 176. Ol) 131, 135, 144. ov^CT(H}ordi/rt 102. Tiaaa 52, II 55 saep. 7ra^i;0i 160, 163. ngtiyyvog 181 , 182, 183, 185. w^wyyi/wff 100, 104, 107, 154. Hv^^ü, 5, 9, 97, II 5, 8. noßXfiaojfi 144. P. ^^ovfa 132. giioaay II 13. ^eaicrap 130. ^ijr^a; 145, 151. ^oyov 102. ^oai£ 131. z auQfjitvaei 136. Oivrixai, 129. airayigratg 102, 110, 177. axlgoig 144, 147. (Tx^pai 19, 23, 29, 34, 36, 40. 42, 45. arcrilaf 61. aracrty II 77, 84, 91, 96, 103. ai syt'^fjLiva 142. 468 lodez vocabnloram otanium, tfvxCttg 172. avv 89, 90, 92. aweuiT^amues 1 1 , 3S, U 10. awkfjLtT^rjaMv 10, 11 .S. av¥iQ^9^ri 133. aw^^xa 94. avv^fi*tf 121, 154, 176, 178. avvd-rixav 125 saep. cf(paiQknriQis 184. axoivot 19, 20, 23 saep. (rj^oryoy 115, 124, 172. axoCvoiV 171. axoivws 115, 171, II 55 saep. atSuaros 181,182.184, 185. T. la 15, 42, 44 saep. r^ 18, 22, 28 saep. xaT^ 65. Tccv 13, 15, 16 saep. rav 148, 156, 170 saep. tag 21, 26, 31 saep. tavra 120, 141. xavjtf 18 saep. ravjav 48, II 22, 25, 27. rai/rac 39. x4 12 saep. r ifkvQfofiiva 142. TfA^^n 111. f€QfjldCoPtl> 86. Tfacrflr^xoKra 11 49. T£orarcr^ct>v II 50. reraQTa II 63, 93. T€r«pT^«y 159. TtfVfp 136. r/ 128, 129, 133 etc. tlfAUfin 150. TlfAOQXoji 95. TiuoK^9tti(K 166. rii^a 119, Tii^^; U 22, 26. r/( 128, 151. To 51 saep. toi 2 saep. Tolg 49, 72 saep. TQV 13 saep. lOVTO II 40. xovviMq 60, 78, 139, 179. tovtm II 3a. TOVTtOP 133. Tot/f (u; 65, 72, 84, 150. Toamovas 137. T^atfow II 51, 58, 64. Tpa^^oic 130. tQSis U 15, 53, 70. iqiaxuTCai 28, 34, 39. rQittxrcrCojv 51, II 92. r^iaxovra 30 saep. T^iaMovranedov 16. 25, 82, 91,11 11, 14, 15, 17. TQianovtan^Su 21, 26, 31 saep. tQiaMoaraias 49y 11 27. rqCyva H 19. tqlyvw 11 29, 31 , 37, 40. TQiyvo} 11*37. TQiyvtov II 21. iQinfAlyva II 17. TQtfffiAfyvov II 19, 29. tf^iiffiiyveav II 16. T^^TTOi;? 3, 96, II 2. T^iff nom. 23, 40, II 33, 35, 40, 89. rqtg acc. 144. TQ(xa II 57, 87. r^ltttv 25, 183, II 68, 90. rqimq II 64. T^itov 16 i. TQltog 161. r^^riü 167. T^OTTOV 157. rvQeiag 71. flu 8 saep. T^ 47, 80. 89 saep. rtov 11 saep. 7(6s 8 saep. v^ari 131. ^;(foViaa9« 175. vnaQXovTCJV 119, 174. vnaQXt^ag 169. i;^^^ 12 saep. t/TTO 152. vnoyQa^ovrai 149. vnoloyoi 145, 179. VTtöloyog 138, 15t, 160, 163, 177. i/7r oidyaic 154. ifäVTi 116. <^^^ei 128. 4>aairac 6, 9, 98. fC 139. ft»(»/fin' 10, II 8. yv 113, 158, 161, ipaifiaft^v 111 0r« 152, 170, II 30 HOMERISCHES. BRIEF AN HERRN PROFESSOR Dr. HARTEL IN WIEN V VOM HERAUSGEBER. Curttas, Stadien IV. 31 4 <■: . % Geehrter Herr Professor, Ihre ^^homerischen Studien", deren Besitz ich Ihrer Güte verdanke, haben mich; da ich gerade durch meine Vorlesungen besonders auf diesen Gegenstand hingeführt wurde, während der letzten Wochen so lebhaft beschäftigt^ dass ich das Bedürfniss fühlte, mich gegen Sie darüber auszusprechen. Und nach einiger Ueberlegung beschloss ich, weil immerhin solcher Austausch vielleicht auch bei andern Theilnahme findet, dies nicht schriftlich und pri- vatim, sondern offen und gedruckt zu thun. Die Gelehrten- sitte unserer Zeit kennt in der Regel nur ein Urtheil ex cathedra oder in gewappneter Recensentenweise, warum aber sollte nicht auch ein ruhiger und offener Meinungs- austausch zwischen Männern gestattet sein^ die sich in Be- zug auf tiefer greifende Fragen in wesentlichen Punkten auf demselben Boden stehend fUhlen, ohne doch in jeder Beziehung einander zu überzeugen? Es ist noch überaus selten, dass ein Gelehrter, welcher die classische Philologie als sein eigentliches Gebiet be* trachtet, ohne Vorurtheil und Sprödigkeit und, was mehr sagen will, mit Verständniss auf Untersuchungen der ver- gleichenden Richtung eingeht. Um so mehr freue ich mich in Ihnen einen Fachgenossen zu begrüssen, der wie ich die Ueberzeugung hegt, dass man nicht ohne Schaden zwischen der weiteren und der begränss- teren Forschung, zumal in homerischen Dingen, einen dicken Grenzstrich ziehen könne. Mit lebhaftester Zustimmung habe ich auch das gelesen, was Sie in Ihren Studien und 31* 474 ^' Curtius • noch nachdrücklicher in der Zeitschrift f. österr. Gymnasien 1871 S. 598 über den kläglichen Gegensatz sagen, in wel- chem die landläufige Behandlung der homerischen und man kann sagen, der griechischen Sprachformen zu dem frischen Leben steht, das auf dem Gebiet der alten Latinität herrscht Kach allem^ was von Buttmann für homerische Sprache ge- forscht ist, steht es doch wieder so, dass einer der fleissigsten Homeriker, La Roche S. VIII seiner „homerischen Unter- suchungen" zu sagen wagt: „Was haben denn Sprachver- gleichung und der überlieferte Text des Homer mit einander zuthun?" und dass in desselben mehrfach verdienten Mannes Schulausgabe der Qias wieder so ziemlich dieselbe Samm- lung traditioneller Lehren aufgetischt wird, deren Wider- sinnigkeit man für allgemein zugestanden glaubte halten zu können. Freilich in der vielgescholtenen „Sprachvergleichung'' li^t auch nicht das ausschliessliche Heilmittel. Das beweist Dünzers Streifzug über „die metrische Verlängerimg bei Homer" in Fleckeisens Jahrbüchern Jahrg. 1867 S. 353 ff., worin, gewiss zur Beruhigung mancher durch jene unbequeme Tochter unsers Jahrhunderts aufgeschreckten Gemüther, die licentia poetica, dies trübäugige Schoosskind der classischen Philologie, trotz Ahrens und Hoffinann, mit sehr geringen Restrictionen in ihr altes Schattenreich wieder eingesetzt, wird. Das beweist aber freilich auch der zwar scharfsinnige, aber nach der andern Seite übertreibend«, überdies mit sich selbst im Widerspruch befindliche. Versuch Oscar Meyer's (Quaestiones Homericae Bonn 1868). Wenn irgendwo bedarf es auf diesem Gebiet der Vereinigung verschiedener Geistes- richtungen, jenes weiteren Blickes nämlich, der uns erst durch die Sprachwissenschaft unsrer Tage geöffnet ist, und echt philologischer, zwar vor keiner Mikrologie zurück- schreckender, aber doch das ganze im Auge behaltender Einzelforschung. Die erste zeigt uns, indem sie die Sprache überhaupt als etwas lebendiges und werdendes auffasst, was sprachlich möglich ist, eine Kunde, die der alten Philologie völlig abging, und deckt vielfach d^i Grund auf, Homerisches. 475 über den sich die edle Sängersprache erhoben hat. Die andre macht durch strengen und voÜständigen Kachweis des that- sächlichen eine abschliessende Forschung überhaupt erst möglich. Wenn uns unser philologisches Gewissen mahnte wie Sie treffend sagen, „im Versemachen eine Kunst, etwas mehr als willkürliches Umspringen mit dem prosodischen Sprachstoff zu erkennen'^, und andrerseits uns erinnert, dass zwischem homerischem Griechisch und indogermanischen oder gräcoitalischen Urformen doch allerlei Unterschiede stattfinden, so weist die immer strenger werdende Sprach- wissenschaft nach, dass manche von sonst ehrenwerthen Gelehrten wie weiland Buttmann, später Döderlein und Hoffmann, nach besteh Kräften geformte Sprachgebilde nur a/iBvrjvä xigr^va sind, in denen eine lebendige Seele nie gehaust hat. Jene Gedankenlosigkeit und Oberflächlichkeit, welche sich nicht selten den Schein zurückhaltender Vor- sicht gibt, hat dennoch gerade solche hybride Producte der Laune oder des Dilettantismus, an die unter den Männern von Fach niemand glaubt, mit besondrer Vorliebe nach- gesprochen und weiter verbreitet. Von den vielen Fragen, welche uns die homerische Sprache vorlegt, drängen sich zwei immer wieder in den Vordergrund, die nach den unregelmässig verlängerten End- sylben und die nach der Zulässigkeit des Hiatus. Sie haben es - in Ihren „Homerischen Studien^^ vorerst nur mit der ersten zu thun. Lässt sich in noch weiterem Umfange, als es bisher geschehen ist, eine sprachgeschichtliche Begründung für jene Dehnungen finden? In diese Frage vorzugsweise führen Sie uns ein und suchen durch die allersorgsamste Zusammenstellung und Gruppirung der Thatsachen im Bunde mit der erwähnten durch andre Forschungen gewonnenen Einsicht da Ordnung und feine Regel nachzuweisen, wo noch so vielfach schrankenlose Willkür vorausgesetzt ward. Für die Länge einer sonst kurzen Endsylbe sind zwei sprachgeschichtliche Erklärungen möglich: entweder diese Länge, gleichviel ob Natur- oder Positionslänge, war das 476 ^' Curtiiu ursprüngliche^ aus älterem Sprachzustand überlieferte, oder das folgende Wort hatte dereinst einen Position bewirkenden Anlaut. Kurz, um den Nachweis alter Auslaute oder alter Anlaute handelt es sich. Lassen Sie mich nun gleich sagen, was ich über das Gelingen Ihrer Untersuchungen denke. Es lässf sich dahin zusammenfassen, dass ich Ihnen weit mehr in Bezug auf die Auslaute als die Anlaute bei- Eustimmen vermag. Sprechen wir zuerst vom Auslaut. Gewiss mit Recht weisen Sie energisch jene Zweifel zurück, welche man ver- schiedentUch gegen die Denkbarkeit mittelzeitiger Sylben geltend gemacht hat. Hier redet die altlateinische Prosodie so deutlich, dass man nicht begreift, wie sich einzelne noch immer gegen die Anerkennung einer Thatsache sträuben können, die wir, läge sie nicht durch zahlreiche Zeugnisse erwiesen vor, schon aus der Natur aller sprachgeschicht* liehen Umwandlung erschliessen könnten. Lange Sylben werden nie auf einen Schlag kurz geworden sein, zwischen der ursprünglichen Lauge und der späteren Kürze muss eine Periode in der Mitte gelegen haben, in der eine Ur- länge nicht mehr das volle Gewicht einer Länge hatte. Dieses Uebergangsstadinms bemächtigen sich hier wie anderswo die homerischen Sänger, aber durch die feste Regel des Verses, für den zwischen zwei Moren und einer Mora nichts in der Mitte lag, waren sie genöthigt, solche Sylben in jedem vorkommenden Falle entweder urlang zu lassen oder neukurz zu gebrauchen. Nun wird sich allerdings für die homerische Sprache keineswegs in solchena Umfange auslautende Urlänge statt späterer Neukürze nach- weisenlassen, wiediesfür dasalteLateintheilsgeschehen, theils versucht ist. Aber an sich begreifen wir solches Schwanken bei dem homerischen Sänger noch weit leichter, als bei dem lateinischen Dichter. Denn jenem schwebte aus alter Sänger- übung ein Schatz von Formeln vor, die den alten Brauch bewahrten, dieser entbehrte solche Stützen des idterthüm- lichen wohl fast gänzlich. Wer wollte ij^o 4a »ur metri: Homerisches. 477 sehen Licenz seine Zuflucht nehmen^ wo durch Vergleichung andrer griechicher oder vorgriechischer, durch die verwand- ten Sprachen erwiesener, Formen die alte Länge völlig constatirt ist? Da vollends, wo sich, wie bei ngtvf ßkottvQci^ nig, ßotJTtl (Aristarch O 49), ßQiovvv {a 407) die Länge selbst in der Thesis findet, würde die Verslioenz selbst ihren feurigsten Liebhabern den Dienst versagen. Oder sollte man freigiebig selbst der Vers Senkung gelegentlich einräumen wollen, was der Hebung in so überschwänglichem Maasse zugestanden wird ? Bei solchen Sylben von Dehnung sprechen, das hat gerade so viel Sinn^ als mit den alten Grammatikern und ihren gedankenlosen Nachtretern home- risches d^Bolo aus d^eav entstehen zu lassen*). Nur über die Zahl solcher sporadisch erhaltener Urlängen kann man streiten. Abgesehen von den schon erwähnten Stämmen auf t und v imd nqtvy über dessen Ursprung jedoch unsre Ansichten aus einander gehen, bin ich sehr geneigt mit Ihnen in den Dativen auf e, den Adverbien auf i {avT6w%l) und den pluralischen Nomin ativaccusativen der Neutra auf ä die Urlänge anzuerkennen, betrachte ich daher den von Ihnen zum Theil im Anschluss an Oscar Meyer gegebenen Nachweis als einen wahren Gewinn für diese Forschungen. Die von Ihnen ebenfalls behauptete Urlänge der Dualendung 'IV könnte in dem mit dem lat. nob%8 jedenfalls zu identifi» cirenden vmlv eine Stütze finden: Weniger entschieden möchte ich mich über die Adverbien auf -tg wie Sieg, fiovig; juoltg aussprechen, weil die Annahme, dass hierin Plural- locative stecken, noch Zweifeln Raum lässt. Sprachlich be- rechtigt würde natürlich die Länge in den dritten Personen des Plural auf -v sein, wofür Sie sich S. 75 unter anderiä' auf das berufen, was von mir in diesen Blättern U 166 ge^^ *) Der neuesten Zeit blieb es vorbehalten , zwischen der alten Plattheit und der vollen Wahrheit hie und da einen schlauen Mittel- weg einzuschlagen, indem von Sylben gesprochen wird, die „aufgelöst bleiben ^^ statt „contrahiii; zu weiden^. 478 ^' Curtiiu sagt ist. Aber der Umstaud, dasB nach Ihren sorgfältigen Z&hlungen von den zahllosen Formen solcher Präterita nur 4 auf av {€q>av 2 mal), sfiapt eaav, xi&eoavj und 3 auf ov (nvvBOVj oTQVvoVj e^ov oder elxov, letzteres wiederholt) ohne Baihülfe der Interpunctionspause und grösstentheils in der Odyssee und dem Schi£Fskatalog lang vorkommen; weckt das Bedenken^ ob wir nicht diese Erscheinungen jenem Rest zuzuzählen habeu; den auch Sie als sprachlich nicht motivirt zulassen müssen. Bei der Erörterung dieser Urlängen fuhrt Ihre Unter- suchung Sie auch auf die Formen des verbum substantivum ea und etjv. Für ea weisen Sie in den vier Stellen, welche es enthalten, die Länge nach, während dies für ^a nicht gelingt. Man ist danach kaum berechtigt auch für letzteres langes a vorauszusetzen, und wer an die Urlänge in diesem Präteritum zu glauben abgeneigt ist, könnte behaupten, ia verhalte sich zu rja nicht anders als ßaaikiä zu ßaoiXrfl, Selbst die Qualität des Vocals würde diese Parallele be- günstigen, die der von Ihnen festgdialtenen Zusammen- stellung mit den langvocalischen lateinischen Formen erämus, erütia nicht günstig ist Auch über den Unterschied zwischen eä und etjv komme ich nicht so leicht hinweg. Woher dort a, hier tj ? Uebrigens hatte ich bei meiner Besprechung von Hfjv Stud. I, 2, 290 keine andre Absicht als zu zeigen, dass es (S. 292) „um die Ueberlieferung dieser Formen'^, die man 2^um Ausgangspunkt vergleichender Combinationen gemacht hatte, „nicht all zu gut bestellt sei'', und wies S. 293, freilich unter Hinweis auf die Schwierigkeit des ephelkystischen v nach langem Vocal, die „endgültige Beantwortung" der Frage ab. Sehr gem. nun räume ich Ihnen ein, dass dm:ch Ihre Untersuchungen in mir die Meinung, welche ich bis dahin hegte und mit den meisten, wenn nicht allen Mit- forschern theilte, es könne die Vershebung,^ verbunden namentlich mit grösseren Cäsuren, jede beliebige consonan- tisch auslautende Sylbe zu einer Länge machen, keine so zuversichtliche mehr ist. Sie haben unstreitig diese Licenz Homerisches. 479 zum Frommen der Forschung erheblich eingeschränkt Dennoch vermag ich nicht einzusehen, dass meine Behaup- tung, in. einem Verse wie X 25 oväi ny aonlg eijv ovd^ alm^op eyxog e^oS-ai habe für £r]v auch €€v stehen können, eine „unhaltbare" sei. Denn wodurch würde sich dieses l'bVy oder das anderswo von mir für die gleiche Versstelle vermuthete oag {A 109) von Jiog ^ 168, oder v^ag J? 260 unterscheiden? Sie legen S. 81 ff. Gewicht darauf, dass hier ein „Spirajit" ausgefallen sei. Nun, der wäre sicher auch in eev und (iag ausgefallen. Ich gestehe freilich, dass ich mir von diesem in der quantitativen Unbestimmtheit der Nachbarsylben bestehenden Nachleben von Spiranten keine Vorstellung zu machen weiss. Doch das ist ein weitläuftiges Capitel, auf das ich hier nicht eingehe, zumal da vieles dahin gehörige von Brugman in seiner fleissigen Abhandlung de productione suppletoria erörtert ist. Ich lege also auf jenen Spiranten keinen Werth und würde das von mir vor- ausgesetzte €€v als einen jener Fälle der Dehnung betrachten, welche in der Verspause allein ihren Grund Jiätte. Was übrigens jene drei Verse aus den späteren Büchern der Odyssee betrifft, in denen rjrjv als Spondeus mit der letzten Sylbe in der Thesis steht, so war meine Annahme aller- dings die, dass hier ijr]v wirklich, gesprochen ward, dass aber diese Form ein aus falscher Nachbildung entstandenes Gebilde der Sängersprache sei. Denn nicht durchweg kann ich Ihrem Vertrauen zur Untrüglichkeit unsrer Textüber- lieferung folgen und glaube allerdings, dass wir bei Formen wie die vorliegenden, die durch das ephelkystische i' jeden- falls etwas durchaus singuläres an sich tragen, auch zu der Frage berechtigt sind, ob sie wohl wirklich der leben- digen Volkssprache angehörten. Lassen Sie mich nun zu den Punkten kommen, über welche unsere Auffassungen nicht ganz zusammentreffen. . Die Länge kurzer auslautender Vocale vor Wörtern, die mit kQi.Lv auslauten,- wollen Sie wieder nach älterer Weise^ doch unter neuer Begründung, aus der Natur diese;* 480 G' Curtius Consonanten erklären. Sie nehmen S. 27 für die homerische Zeit — im Unterschied von der späteren — „eine so volle Articulation der Liquiden Xfjtvq an, dass diese dem Werth von Consonantengruppen nahezu gleichkamen und wie diese Position bilden konnten." Sie erörtern in einer Weise, der ich nur beistimmen kann, den physiologischen Unter- schied jener Dauerlaute von den momentanen oder Explosiv- Lauten. Auch würde ich gern mit Ihnen „das Gehör der Griechen für fein genug halten, dass sie einen Unterschied fühlten zwischen Silben mit kurzen Vocalen, auf die ein Explosivlaut folgte, und solchen^ die sich aus kurzem Vocal und Dauerlaut zusammensetzten." Wenn nur nicht der von Ihnen selbst hervorgehobene Umstand, dass diese position- bildende Kraft jener Laute — zu denen Sie später F und a gesellen — nur einer kleinen Zahl von Stämmen eigen ist und „zumeist des Schutzes fester Formel bedarf", alles wieder in Frage stellte! Und wie sollen wir uns eigentlich das Verhältniss der inlautenden X fi i' ^ zu den anlautenden und zu den auslautenden v und Q denken? An sich wäre es ja wohl denkbar, und das scheint Ihre Meinung zu sein, dass diese Laute im Anlaut schärfer intonirt wären als anderswo. Aber freilich Composita wie 'KaXXiQQorjy ;f^t;ao()^a7rig, ivfifiallr^gf augmen- tirte Formen wie eggeCy sklaße, sfi^tad-e^ die Sie S. 16 f. be- sprechen*), folgen der Analogie des Anlauts. Warum nun hier jene vollere Intonation, ohne dass sich anderswo z. B. in Wörtern wie akog, nagd, fcovog, vifieaigy jemals eine Spur davon zeigte? Denn auf vereinzelte Wagnisse von zweifelhafter Erklärung wie cpile -KCLoiyvrjxe werden Sie selbst kaum viel Gewicht legen. Gesetzt aber, man räumte *) Ihrer Vermuthung, die Verdoppelung dieser Laute in der Zu- sammensetzung sei ebenso wie die Tocalische Dehnung in der Mitte von Compositis als lautliche Kräftigung der Worte zu erklären, steht . das Bedenken entgegen, dass meines Wissens im Baue der indo- germanischen Sprachen die Consonanten solche Function nie er- füUeu. Homerisches. 481 ein; die ^^Liquidä'^ hätten im Anlaut und etwa auch im Anlaut der zweiten Hälfte eines Compositum s wie nach dem Augment voller gelautet; so fragt man doch, warum nur in einer kleinen Zahl von Stämmen? Zwar mit q anlautende, vor denen nicht gelegentlich Dehnung aus- lautender Kürzen oder bei denen nicht Doppelung einträte; werden sich wenige anführen lassen; aus dem einfachen Grunde, wie ich gleich hinzufügen will, weil für keinen einzigen wirklich lebendigen mit q anlautenden Wortst^mm erwiesen werden kann, dass er im Anlaut intact geblieben ist. Die einzige Ausnahme bildet ^eKeiv, färben, das deip skr. raj' entspricht. Aber es ist uns von diesem Verbum nichts als der Infinitiv ^e^ai bekannt; wir wissen also nicht, ob derlndicativ wiiklich SQQs^a lautete. Das bei He- sych. Überlieferte XQvoogay ig hat eiufaches ^. ^^yog allerdings scheintan einer Stelle /661 ^cied Te ^r^yog t€ aus dem- selben Grunde eine Länge vor sich zu erzeugen, aus dem sie in X^^^V '^^ ^tiKTog iV 323 auftritt. Aber für völlig sicher kann es nicht gelten, dass ^r^yog gleichen Stammes ist. Auf diese Verhältnisse bei den mit q anlautenden Stämmen glaube ich Gewicht legen zu können. Der Um- stand, dass nachweislich in sehr vielen ungemein gebrauch- licl^en Stämmen wie ^v, ^ccy, ^e, ^sn vor q ein Consonant abgefallen ist und dass gerade das doppelte q nach dem Augment sich durch die ganze Gräcität hindurch erhalten hat; spricht, glaube ich, laut dafür, dass für Doppelung wie Dehnung der Haupterklärungsgrund in dem ursprüng- lich doppelconsonantischen Anlaute zu suchen ist. Es steht fest, dass die dritte Sing. Impf, von ^iw einst a-aravat, später eqqee lautete. Wer möchte sich entschliessen aus d-srava-t erst e-^££ und dann wieder i-qqee werden zu lassen, und demgemäss auch für noxl ^oov P 264 jenen einst vorhande- nen Anlaut für gleichgültig zu erklären? — Dagegen tritt bei anlautendem A ein ziemlich scharfer Gegensatz hervor; einerseits; nach Ihrer Zählung; 20 Stämme mit Dehnungen ^— wobei Sie freilich aucl^ keinio mit aufführen; das pur 4g2 ^. Cuiüus S2 707 mokec mit langer ^ das heisst^ nach Ihrer eigenen Annahme mit schon an sich langer Endsilbe vor sich hat — andererseits Wörter wie laxelvy liyeiVy kveip, kaoij kdfiueiVy lelogy levuog und ^t'^vog, ksvoOBiv^ kexog^ Irft^e" ad-aiy hjiovy liav, kilaieoS'aiy lifirjVy klf4,vr]y kifiog, XivoVj XovBiVy loifiog, kvyQogy Xdßriy kfotteqogy in denen X nie diese Kraft hat. Für ju zählen Sie 1 9 Stämme auf, freilich wieder mit Einschluss solcher, vor denen die Dehnung ganz vereinzelt vorkommt, oder auch aus Urlänge des Aus- lauts erklärbar ist. Diesen Stämmen steht die Schaar derer gegenüber, welche nie dehnen, so die überaus häufigen fiaxQÖgy f^dx^od-aiy fisveiVy f,uvog, f,ieaaogy fir^vigy fiovvog u.^.w. Noch grösser ist das Missverhältniss bei v, wofür Sie 11 Fälle geltend machen, freilich auch hier wieder unter Miteinrechnung des gan^ singulären evi vifjifi x 3 und an- derer der Art, während so geläufige Wörter wie vaUtv, viaad^aiy vifiecvy viogy v/J-, i'oog und voelvy vv^y vaj'cov nichts der Art aufweisen. Gewohnt immer nach dem Grunde zu fragen und eine sprachliche Regel nur dann für befriedigend zu halten, wenn wenigstens einigermaassen auch die Aus- nahmen begreiflich sind, würden wir zwar nach der Natur der homerischen Sprache ein Schwanken zwischen vollerer und schwächerer Intonation jener Laute bei denselben Stämmen erklärlich finden. Aber warum diese Kraft vielen der allergeläufigsten Stämme fremd blieb, das wäre un- begreiflich. Und so lange ein so erheblicher ,non liquet^ übrig bleibt, können wir unmöglich die Forschung fiir ab- geschlossen halten. Muss ich danach bedauern, Ihrer Erklärung nicht bei- stinamen zu können, so bleibt mir nur noch übrig die meinige etwas weiter auszuführen. Ich glaube, wir haben es hier nur zum Theil mit einem sprachgeschichtlichen Problem zu thun, bei welchem wir innere naturgemässe Nothwendig- keit beanspruchen können, sondern zum andern Theil mit einem technisch-poetischen, das nur aus der Seele der die homerische Sprache constituirenden Sänger heraus Homeriscli^s. 463 begriffen, oder, wenn Sie wollen, bis zu einem gewissen Grade des Verständnisses gebracht werden kann. Der Ausgangspunkt für das ganze bildet eine beträchtliche An- zahl von zum Theil sehr viel gebrauchten Stämmen, die deshalb einen volleren Klang des q, X, v hatten, weil vor diesen Dauerlauten noch ein Consonant gestanden hatte. Sichere Beispiele sind die auf 15 Wortstämme reducirbaren Fälle mit anlautendem ^, welche nach Ihrer Zählung 99 Dehnungen erklären. Dazu kommt noch ^vofiai^ von dem ich demnächst zu zeigen hoffe, dass es auf eine W. var^ wehren, schützen, zurückgeht, und die Wurzel ^v, igv ziehen, welche auch sonst Spuren des F zeigt. Der unerklärten Fälle sind hier sehr wenige, denn ^o, das, obwohl eines der allergeläufigsten Wörtchen, nur zweimal {t6 ^a II 228, b ^^ X 327) vor sich dehnt, kann kaum in Betracht kommen. So bleiben, ausser dem schon erwähnten ^rjyoo;, nur noch 5 etymologisch nicht entzifferte Wörter, nämlich ^rjoata (nur 2 571), ^ioVy ^o%d^io} (nur /i 60), ^vnoiOy ^(oni^ia. Nach dem was oben über anlautendes q bemerkt ward, ist es viel wahrscheinlicher, dass auch diese Wörter einen doppel- consonantischen Anlaut hatten, als einen von Haus aus ein- fachen. Etwas weniger gut steht es bei v. Sie selbst in- dess räumen ein, dass sich 4 unter den 11 Stämmen, die hier in Betracht kommen, ohne Zwang als einst doppel- consonantisch ergeben. Ich möchte auf zwei dieser Stämme, VTJaog und vavg einerseits, die wahrscheinlich zusammen- gehören, und andererseits auf wog kein Gewicht legen, weil jedes dieser Wörter nur ein einzigesmal vor sich Dehnung zeigt, während die Kürze reichlich bezeugt ist. Für vavQTj und VKpdg ist der Abfall eines Sibilanten wohl bezeugt. Für voTog und voTiog verweise ich auf Grundz. No. 443. Unter den übrig bleibenden Wörtern zeigen nur zwei, nämlich vicpog und vvf^q)7]j häufigere Dehnungen. Denn für vi^io bleibt nach Abzug von vdaTi vitovtegHA2h nur das einmalige anevi^ovxo K 572, vor vvv steht zwar 5mal eine Länge, aber nvfiaxa (d 685) fällt nach Ihrer 4g4 ^' Curtius Auffassung als Neutr. Plur., ^Avriloxe (^ 602) und ^Xavrs (Jl 556) als Vocativ fort Für vrixog (nur ß 338) ist zu berück- sichtigen^ was ich Grundz. No. 436 zusammengestellt habe. Nach ei^vono X 303 steht eine starke Interpunction^ so bleibt nur ein Vers übrig eii vvv O 99. Soll das v in einem so häufigen Wort, das oft Kürze vor sieh hat^ an dieser einen Stelle eine besondere Aussprache gehabt haben ? xcrrä- veviov steht nur t 490; vvaoay seinem Ursprung nach dunkel, bat zweimal Dehnung vor sich. — Freilich erheben Sie gegen die Behauptung^ es könne av in einigen dieser Wörter noch nachwirken, den Einwand (S. 18), „die gleiche Ab- neigung des Lateinischen und Griechischen gegen diese Lautgruppe scheine eine Vernichtung derselben auf einer früheren Sprachstufe zu beweisen." Aber dies Argument dürfte bei näherer Erwägung kaum haltbar sein. Es ist sehr wohl möglich, dass eine in gräcoitalischer Zeit noch vorhandene Consonantengruppe erst in der Periode des Sonderlebens auf beiden Gebieten sich reducirte. 'Diese Möglichkeit ist z. B. Wirklichkeit für aF, denn der Prono- minalstamm aFsy welcher ja noch in aq)€ fortlebt, ist ganz entschieden bei den Griechen zuerst zu Fe, daher Lesb. Eir^Bv, Fol, herakl. /idiog, später zu k, bei den Römern aber mit früher Ausstossung des F zu se geworden, ebenso wie die W. oFoTi (= skr. svap) bei den Griechen zu Fojt, in (daher a-vn-vo-g)^ bei den Römern zu sop {somrnu-s, söpHo) herabsank. Die Existenz eines inlautenden av für eine der äolischen Lautprägung nicht allzufem liegende Vorstufe lässt sich aus SQeßevvogy dgyevvog und andern Formen er- weisen. Nun glaube ich allerdings auch selbst nicht an ein homerisches *avevQr]f so wenig wie an F^rjuTog. Warum sollte sich aber nicht in alten Formeln wie ini vsvgyy cltco vevQ^g, aydvviq)og — eine dickere Aussprache des v erhalten haben, welche unmittelbar aus der Lautgiuppe av hervorging? Wollen Sie dem consonantischen Anlaut diese geschichtliche Erklärungsweise versagen, die Sie dem vocalischen Auslaut so bereitwillig einräumen? Müssen wir uns nicht vielmehr Homerisches. 4g5 freuen, wenn es uns gelingt in vielen dieser Wörter den Grund für die vollere Aussprache von q, v, A in ihrer vor- homerischen Beschafienheit zu erkennen? An Analogien auch dafür fehlt es in lebenden Sprachen nicht. Das zako- nische TTOvfia = atofia (Mor. Schmidt Stüd. III, 357) ver- dankt sein anlautendes rr sicher der Assimilation aus ar. Allerdings muss ich nun zugestehen, dass die mit A und /u anlautenden Wörter meine Auffassung nicht zu begünstigen scheinen. Was l als Atilaut betrifft, so lege ich selbst auf das für Ug möglicherweise erschliessbare iFig (Grundz.^ 342} kein all^ugrosses Gewicht, aber andrerseits ist zu be- achten, dass bei keinem einzigen Wort, vor welchem sich häufigere Dehnung zeigt, aus der Vergleichung der verwandten Sprachen ursprünglich einfacher Anlaut zu erweisen ist Denn Xeinwj bei dem das der Fall ist, muss ausgeschieden werden, wie wir schon oben sahen. Vor ki^xQov findet nur in zwei Stellen aus den späteren Büchern der Odyssee Dehnung statt (r 516, t/' 32), ebenso oft vor dem von Ihnen übergangenen l^elßto (oq)Qa Islipavre ^Lolzrjv o 149 = Sl 285). Aus den übrigen 14 Wörtern heben sich drei Gruppen offenbar zusammen gehöriger hervor: Ataa (freilich nur S 171), XiTcaQog — ktaaeod-atj ^txaiy kiTavevuv — liyvg, XcyvQog, Die andern, XanuQfj liagogi^Oipog lix^og (zwei Stellen) Xi^yo) kcozog (eine Stelle) Arjxia (zwei Stellen) sind etymolo- gisch dunkel. Gesetzt, für jene drei Gruppen wäre ein etymologischer Anlass gewesen, so würde ein sehr beträcht- licher Theil der Dehnungen sich erklären. — ^Bei (i scheide ich nach gleichen Principien von den 19 Stammwörtern, die Sie auffühi^en, sofort 10 aus: (iBvealvb) nur nach dem t des Dativs (O 104, T 58), fiogoevra nur nach dem a des Neutrum Pluralis {S 1 83),f^rJTig nur nach Jd, /«;, das nur H 353 dehnt, f^iJTtjQ nur S 492, f^eicov nur B 529, fiivvd^u nur Y 242, fiioLQog (vgl. XiaQogt kmixQog) nur ß 420, fivp/xj; nur K 466, fJ-a^og nur t 483 t^ ^^ ^^^ i"«S^- ficclaxog scheint zwar mit der viermal wiederholten immer den Vers be- ginnenden Formel evvfj hfv f^akax^ (/ 618 etc.) sehr sicher 486 ö. Curtiuß zu stehn. Aber es wäre eine sehr geringe Aenderung und würde sogar nach I. Bekkers Prineipien den Vers ver- bessern; wenn wir €vv^ iv f,iala7,fj schrieben (vgl. ay.aifi sy%og i%(jt}v n 734). Dann bleibt nur a 56 alat de fiakaxdiai- jue&iivaL verdient sich seinen Platz nur durch drei Stellen, von denen eine wegfallen muss: ^j^xtll^i fi€x^e/nev ji 283, wegen des Dativs, der noch dazu durch die Hauptcäsur gestützt wird. So bleibt nur die zweimal wiederkehrende Formel o^i ^€^t6'n:of[cr] Ydoito, ficcgmeiv zählt nur mit 3 Fällen, fieXirjdtjg mit 2, ^od^og in der Formel xara fio^ov ebenfalls mit 2 Für xorä ^oiqav ist aus der Ilias nur eine Stelle (/T 367) nachweisbar, viele aus der Odyssee, ^eloq hat nur in der Formel anb /nBkeiov und dia iieXeiaTi Deh- nung vor sich. Allen diesen mehr oder weniger vereinzelten Fällen stehen nur 4 Stammwörter mit sehr reichlichem Ge- brauche gegenüber: ^iyag {fieyed-ogy ft€yaUZeo)y ^eyaqovy Nun aber, werden Sie vielleicht erwidern, auch bei solcher Betrachtungsweise ist die Anzahl von Wörtern nicht unbeträchtlich, in denen die positionbildende Kraft der an- lautenden Dauerlaute nicht auf die bisher versuchte Weise zu begreifen ist. Für diese verwerfen Sie die Erklärungs- weise, die ich S. 42 der „Erläuterungen zu meiner gr. Schul- grammatik" (2. Aufl.) in die Worte zusammenfasse: „Zur Zeit, da sich dieser Dialekt der epischen Sängerschulen — wie wir wohl sagen dürfen — constituirte, erschien schon vieles als L i c e n z , was in Wirklichkeit Antiquität war. Nichts lag näher, als dass das Gebiet epischer Licenzen auch über den Bereich der Antiquitäten hinaus i— also nach falscher Analogie — erweitert ward". Sie halten diese An- sicht für überaus kühn. Verzeihen Sie, wenn ich sie für nicht kühner halte als die Ihrige, wonach rein zufallig in einem geschlossenen Kreise von Anlauten die Dauerlaute voller geklungen, wonach z. B. l^TJtrjQ unzähligemal zwar ebenso wie bei den späteren Griechen, aber nur S 492 mit stärkerem f^i gesprochen sein soll. Sie finden meine Annahme einer Homerisches. 4g7 falschen Analogie im Widerspruch mit dem was ich anderswo gegen eine Uebertreibung dieses Erklärungsmittels gesagt habe. Aber dieser Widerspruch ist ein bloss scheinbarer. Wir werden hier zu unterscheiden haben zwischen solchen . Erscheinungen; die ganz und gar der lebendigen^ unbewusst sich entwickelnden Volkssprache angehören. Für diese muss man mit jenem Principe meine ich; sparsam umgehn, weil es nicht wahrscheinlich ist; dass dem sprachbildenden Volksgeiste irgendwie ferner liegende Analogien bei der Ge- staltung der Formen vorschwebten. Aber die homerische * Sprache ist sicherlich nie wirklich geredet worden. Was ist die Mannichfaltigkeit und Veränderlichkeit des alten Latein; auf das Sie verweisen; gegen die überschwängliche Tiokvmvvfiia und nolvfiOQcpla des homerischen Dialekts? Solche Mannichfaltigkeit kann nur begri£fen werden aus einer längeren Geschichte; nicht der Sprache allein; sondern auch des epischen durch die volksthümlichc; aber darum nicht un- bewusste Thätigkeit von Sängern geregelten Gesanges. Nur so erklären sich jene auch von Ihnen angenommenen; nicht selten dreifachen Schichten von älteren und jüngeren Formen neben einander; nur so jene feine Beimischung einer ganz beschränkten Zahl von Aeolismeu; nur so der Einfluss; den der Vers augenscheinlich so vielfach; wenn nicht auf die Gestaltung, neuer; doch auf die Bewahrung alter Formen hatte; nur so jene wunderbare Mässigung in der Zulassimg gewisser Abweichungen von weit reichenden Regeln; nur so jene beständig wiederkehrenden Formeln und die Festigkeit in der Wortfolge. Ist es denkbar; in der lebendigen Sprache sei jene mannichfaltige Behandlung der Verba auf -ato vorhanden gewesen; in der wir so vielfach die Regel des Verses erkennen? Kann man es glauben, dass 30 — 40 zum Theil vielgebrauchte Wortstämme im Munde des Volkes gleichzeitig bald mit bald ohne Digamma gesprochen wurden, dass eine so häufige Pertikel wie dg in S'aog äg anders klang als in äkkä xai wg? Ich halte die homerische Sprache in der That für eine Kunstsprache; Cartius, Stadien. IV. 32 488 Ot. Curtins wie ja auch Sie von der homerischen Poesie den Begriff Kanst nicht ausschliessen wollen. Dass es auch eine durchaus volksthümliche von der studirten und gelehrten sehr verschiedene Kunst gibt, kann doch kaum geleugnet werden. Diese volksthümliche Kunst hat ihre Technik, ja vielleicht gerade eine besonders beharrliche und mächtige, die Willkür des einzelnen stark beschränkende, und solche Technik ist nicht ohne Bewusstsein entstanden. Um die homerische Sprache zu begreifen dürfen wir, glaube ich, diesen Factor niemals aus dem Auge verlieren. Sie haben Recht, meine Auflassung ist nur eine Hypothese, aber solcher Hypothesen können wir bei einem so schweren Problem nicht entbehren und Ihre Erklärungsweise bezeichnen Sie selbst S. 29 ebenfalls als Hypothese. Wir müssen, glaube ich, so kühn dies scheinen mag, uns in die Seele jener die homerische Sprache constituirenden Sänger hineinzuversetzen suchen. Diese Sänger fanden eine Anzahl alter Formeb vor, deren sprachlicher Anlass ihnen kaum in jedem Falle bekannt sein konnte. Treu in's Gedächtniss aufgenommen, oft wieder angewendet, mussten diese Formeln beim Fort- spinnen des epischen Gesanges zur Nachahmung reizen. Was war natürlicher, als dass diese Nachahmung viel- fach über die ursprünglichen Grenzen hinausging! Auch das geschah mit dem dem griechischen Geiste eingeprägten feinen Sinne für Maass und Maasshalten und entsprechend der beharrlichen Weise des epischen Gesanges, bei der jedes kecke subjective Gelüste ausgeschlossen war. Die Muse war ja immer die Lehrerin des Sängers. Aber eine Art von ungeschultem Nachdenken werden wir neben der blossen Klangnachahmung kaum ganz abzuweisen vermögen. Oder wäre eine so vollendete Verskunst wie die des ho- merischen Hexameters mit seinen festen und doch sich bis- weilen verschiebenden Cäsuren, mit der bei aller Mannich- faltigkeit nicht ganz willkürlichen Abwechslung . zwischen Daktylus und Spondeus ohne jedes Nachdenken möglich? Ist es denkbar, dass die Homeriden von Chios, welche ex d*a- Homerisches. 4g9 ^ox^^Q Jj^ov nicht unter sich gewisse Regeln ausgebildet hätten? Wenn, worauf doch alles führt, die alten Lieder, sei es einzeln , sei es in grösseren Geschieben , nach und nach entstanden, so war bei solcher Beschaffenheit ein Fortwuchem jener Nachahmung bis zu einem gewissen Zeitpunkt wohl denkbar. Fand man also z. B. Formeln vor wie wg te viqxxdeg M 278 oder tJita vKfddsaatv ioi^ota r 222, jenes durch den völlern Anlaut, dies durch den stärkern Auslaut begründet, lag es nicht nahe ein diä veq)€a)v X 309, xazä v£(peeoai xdlvipev hinzuzufügen? War in tdati viJ^ovio H 425 die* Länge durch den Auslaut begründet, so kam nun dnBvitiovTO K 572 hinzu, wo das nicht der Fall ist. Sollten wir jenen homerischen Sängern nicht auch so viel Bewusstsein einfacher Spracherscheinungen zutrauen, dass sie die Aehnlichkeit zwischen q und A, fi und v em- pfanden und deshalb auch Nachahmung bei verschiedenem Anlaut sich gestatteten, also etwa nach yiazä ^oov, 7iBQi ^iov ein noxl I6q)0v, ja selbst üat:d fiox^ov? Es ist wohl kein Zufall , dass bei weitem • die meisten Dehnungen vor anapästischen oder anapästisch beginnenden Wörtern vor- kommen, die sich ohne dieselben schwer in den Vers fügen. Ich glaube also , dass wir der Bequemlichkeit der Versifi- cirung zwar keineswegs schöpferische und wesentlich um- gestaltende Kraft, wohl aber die Wirkung zutrauen dürfen, neben der Erhaltung des alterthümlich^n auch solche Nach- bildung zu begünstigen. Man vergleiche bei La Roche, dessen sorgfaltigen Zusammenstellungen in seinen Homeri- schen Untersuchungen ich hier durchweg folge, die grosse Zahl der Dehnungen vor lutaQog, kaudgrj, hagogy hyvQog, Ityecog, fieliioVf fieydgoLöi, fiakitjy fieydlwv , ^eyakr^to^ay /niyed'ogy fieyakiC^eo^ v£